üreme - Fen Okulu

ÜREME VE ÇEŞİTLERİ
CANLILARDA ÇOĞALMA
( ÜREME )
Canlıların ömürleri sınırlıdır. Canlıların
soylarını devam ettirebilmeleri için
belli bir büyüme ve gelişmeden sonra,
kendilerine benzer yeni bireyler
oluşturmalarına ÜREME denir. Üreme
bir hücrelilerden,gelişmiş çok
hücrelilere kadar bütün canlılarda
görülür.
ÜREME
CANLILARIN
KENDİLERİNE BENZER
YENİ BİREYLER
MEYDANA GETİRMESİNE
ÜREME DENİR.
İKİ ŞEKİLDE MEYDANA
GELİR:
• Eşeysiz Üreme
• Eşeyli Üreme
*Üremenin temeli hücre
bölünmesine dayanır.
EŞEYSİZ ÜREME
• Bir canlının tek başına, üreme hücreleri
olmaksızın yeni bir birey oluşturmasına eşeysiz
üreme denir.
Aşağıdaki şekillerde meydana gelir:
• Bölünerek Üreme
• Sporla Üreme
• Tomurcuklanarak Üreme
• Rejenerasyon(Yenilenme) İle Üreme
• Ayrıca; Çelikle Üreme,Yumru İle Üreme ve Aşı
ile üreme gibi çeşitleri de vardır
Bölünerek Üreme
• Tek hücreli canlılarda
görülür.
• Mitoz bölünme şeklinde
gerçekleşir.
• Büyüyen hücre ortadan ikiye
bölünerek çoğalır.
• Bölünme enine veya boyuna
gerçekleşebilir.
Paramesyumda enine
gerçekleşen bölünme, öglanada(kamçılı hayvan) boyuna
gerçekleşir.
Bakteri, amipte de görülür.
Sporla Üreme
Ana canlı hücreleri
içerisinde özel yöntemlerle
çok sayıda spor oluşturulur.
Sporlar çok küçük
olduklarından su, rüzgar ve
hayvanlar yardımıyla
çevreye yayılırlar.Uygun
ortam bulduklarında çimlenerek ana canlıyı
oluştururlar. Bakteriler uygun olmayan koşullarda
spor üreterek korunurlar. Mantarlar, sıtma
mikrobu, çiçeksiz bitkilerde görülür.
SPORLA ÜREME
SPORLA ÜREME
• Sporlar, çok küçük, üzeri sıcak, soğuk,
kuraklık gibi olumsuz koşullara dayanıklı
örtüyle kaplanmış özel hücrelerdir.
– Örneğin, odamızın havasında da
oluşabilen ekmek küfü denilen mantarların
sporları, birkaç gün bekletilen ekmek
dilimleri üzerine düşünce çimlenerek ürer.
Böylece ekmeği küflendirir. Ekmek
kuruduğunda yeni sporlar oluşturarak
çevreye dağılırlar.
TOMURCUKLANARAK ÜREME
Ata canlıda oluşan
çıkıntılardan yeni
canlılar meydana
gelir.Oluşan yeni
canlı atadan
ayrılabilir veya
ayrılmayarak
kolonide
oluşturabilir.
Bira mayası,
sünger,hidra,polip
mercanlarda
görülür.
HİDRA
VOLVOX
SÜNGER
REJENERASYONLA ÜREME
• Bazı omurgasız hayvanlarda, vücutlarından
kopan parçadan yeni canlı oluşmasıdır.
• Halkalı ve toprak solucanları
bölündüklerinde, bölünen parçalardan yeni
canlılar meydana gelir.
Not: Kertenkelenin kopan kuyruğunun
tamamlanması , yarısı alınan karaciğerin
kendini tamamlaması rejenerasyonla olur.
Fakat bu olay üreme değildir.
ÇELİKLE ÜREME
Kavak, çilek,
söğüt, gül, üzüm
vb. bitkilerinden
alınan parçadan
(kök, gövde,
yaprak) kök
oluşarak yeni
bitkinin oluşması
olayıdır.
YUMRU İLE ÜREME
Patates, yer elması gibi bitkilerde
görülen üreme şeklidir. Ayrılan
yumrudan ataya benzer canlı meydana
gelir.