7.sınıf elektrik konu özeti

Ampullerin Bağlanma
Çeşitleri
Elektrik Akımı nedir?
Ampermetrenin gösterdiği direnç çok
azdır
Ampermetrenin de + ve – uçları pilin +
ve – uçlarına bağlanmalıdır.
Elektrik akımı elektronların üretecin (-)
Akımın birimi Amper (A)’dir.
kutbundan (+) kutba hareket etmesi
Akım I simgesi ile gösterilir.
sonucu oluşur.
Elektrik akımının yönü (+) kutuptan (-)
kutba doğrudur.
Elektrik Devresinde Devre Elemanları
ve Görevleri
Pil: Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine
çevirir. Devre elemanlarının çalışması
için gerekli akımı sağlar.
Her elektrikli aracın kullanacağı elektrik
Batarya: Birden fazla pilin seri olarak
miktarı farklıdır.
bağlanması ile oluşur.
Elektrikli aracın kullandığı akım miktarı
Anahtar: Elektrik akımının iletilmesini
arttıkça kullandığımız enerji miktarı da
kontrol eder.
artacaktır.
Ampul: Elektrik enerjisini ışık enerjisine
çevirir.
Elektrik Gerilimi (Potansiyel Farkı)
İletken tel: Elektrik akımını iletilmesini
Devredeki gerilimi ölçmek için
sağlar.
kullanılan araca “Voltmetre“denir.
Basit bir elektrik devresi su tesisatına
Voltmetre elektrik devresine paralel
benzerlik gösterir.
bağlanır.
Su pompası: Üreteç
Voltmetrenin direnci çok yüksektir.
Borular: İletken tel
Üzerinden çok az akım geçer.
Kıvrımlı borular: Direnç
Gerilimin birimi Volt (V)’tur.
Vana: Anahtara benzetilebilir.
Volt V simgesi ile gösterilir.
Elektik Akımı
Elektrik akımı “Ampermetre” adı
verilen araçla ölçülür.
Ampermetre elektrik devresine seri
olarak bağlanır.
geçen akım azalacaktır. (Direnç ve akım
ters orantılı)
Ampullerin Bağlanma Çeşitleri
1. Seri bağlama
Direnç
Ampullerin sadece bir ucu birbirine
Bir elektrik devresinde gerilimin akıma
bağlanmasıyla oluşan bağlamaya seri
oranı sabittir. Bu orana direnci verir.
bağlama denir
Direnci bulduğumuz bu kurala “Ohm
Seri bağlı ampul sayısı artırıldığında
Kanunu” denir.
dirençler artacağı için üzerilerinden
Direnç = Gerilim/Akım
geçen akım miktarı da azalır.
R = V/I formülü ile gösterilir.
Seri bağlı ampulleri sayısı arttıkça
ampullerin parlaklıkları azalır. (Ampul
parlaklığı üzerinden geçen akıma
bağlıdır.)
Seri bağlı ampullerden biri çıkarılırsa
veya patlarsa diğer ampullerde ışık
Direnç R sembolü ile gösterilir. Birimi
vermez.
ohm (Ω)’dur. Direnci ölçmek için direnç
ölçer (Ohmmetre) kullanılır.
Devreye fazladan pil bağlanarak gerilim
artırıldığında devrenin direnci
değişmez.
Gerilim arttıkça akımda artacaktır.
(Gerilim ve akım doğru orantılı)
İletkenin direnci arttıkça üzerinden
Ampuller, üzerinden geçen akıma
direnç uygular. Ampulleri de direnç
olarak düşünebiliriz.
vermeye devam eder.
Ampuller özdeş ise üzerilerinden geçen
akım miktarı da birbirine eşittir.
Seri bağlamada eşdeğer direnç,
dirençlerin toplamına eşittir.
R= R1 + R2 + R3
Seri bağlamada her dirençten aynı akım
geçer.
A = A1 = A2 = A3
Seri bağlamada toplam gerilim,
dirençlerin uçlarındaki gerilimlerin
toplamına eşittir.
V = V1 + V2 + V3
2. Paralel bağlama
Ampullerin bir uçları bir noktada, diğer
uçları da başka noktada birleşerek
yapılan bağlamaya paralel
bağlamadenir.
Paralel bağlı ampullerin sayısının
artması ampullerin parlaklıklarını
değiştirmez.
Paralel bağlı ampullerden biri çıkarılır
veya patlarsa, diğer ampuller ışık
Paralel bağlamada eşdeğer
direnç, aşağıdaki formülle bulunur.
1/R= 1/R1 + 1/R2 + 1/R3
Paralel bağlamada ana koldan geçen
akım, yan kollardan geçen akımların
toplamıdır.
Fırın, ütü, saç kurutma makinesi,
A = A1 + A2 + A3
elektrik sobası, su ısıtıcısı, çamaşır ve
bulaşık makinelerinde direnci fazla
Paralel bağlamada her direncin
olanrezistans vardır.
üzerindeki gerilim birbirine ve pilin
Elektrik enerjisinin ısı enerjisine
gerilimine eşittir.
dönüşmesi nelere bağlıdır?
V = V1 = V2 = V3
1. İletkenin direncine: Direnç ne kadar
Kısa Devre
fazla ise oluşacak ısı enerjisi de
artacaktır. Telin
Bir elektrik devresinde akımın dirençli
direncinin artırılması için uzun, ince ve
ve dirençsiz olan iki yoldan, dirençsiz
direnci fazla olan tel kullanılır.
yoldan geçmesi sonucu kısa
2. Akım miktarına: İletken üzerinden
devreoluşur. Genellikle elektrik
geçen akım miktarı arttıkça, oluşan ısı
kablolarının birbirine temas etmesi
da artar.
sonucu oluşur.
3. Akımın geçiş süresine: İletken
Kısa devre sonucu bağlantı
üzerinden geçen akım ne kadar uzun
kablolarından çok fazla akım geçer.
süre geçerse elde edilecek ısı miktarı da
Elektrik tellerinin ısınması sonucu
artacaktır.
yangın çıkabilir.
B- Elektrik enerjisinin ışık
Kısa devre sonucu elektrikli araçlar
enerjisine dönüşmesi
bozulabilir.
Ampul, floresan lamba, LED lamba,
Elektrik Enerjisinin
Dönüşümü
Neon lambalarında elektrik enerjisi ışık
enerjisine dönüşmektedir.
A- Elektrik enerjisinin ısı
enerjisine dönüşmesi
Elektrik enerjisi direnci olan tellerden
geçerken, ısı enerjisine dönüşür.
Tungsten, nikel-krom gibi metallerin
direnci yüksektir. Bu metallerin
Ampul: içerisinde direnci yüksek ve
üzerinden elektrik enerjisi geçerken ısı
erime sıcaklığı fazla tungstenden
enerjisi oluşur.
yapılmış ince ve uzun flaman bulunur.
Elektrik enerjisinin ısı enerjisine çeviren
Ampul içerisindeki tungsten telden
araçlarda rezistans bulunur.
elektrik akımı geçtiğinde direnci fazla
olduğu için ısınır, ısınan telde etrafına
ışık saçar. Flaman koparsa ampul ışık
vermez.
Akkor flamanlı ampullerde enerjinin
%95’i ısıya %5’i ışık enerjisine dönüşür.
Bu nedenle ampullerin enerji verimi
düşüktür. Avrupa birliği
ülkelerinde ampullerin kullanımı
yasaklanmıştır.
Floresan Lamba: İçerisinde cıva buharı
ve soy gaz bulunur. Lamba camının
Otomatik sigorta içerisinde bulunan
kenarında ise fosfor tabakası vardır.
elektromıknatısın fazla akım geçtiğinde
Yüksek gerilimde floresan lamba
metal şeriti kendine çekmesi ile atar,
içerisindeki gaz iyonlaşarak iletken hale
kullanımı pratiktir. Attığında tekrar
geçer. Cıva atomları mor ötesi ışık
düğmesi kaldırılarak kullanılabilir.
oluşturur, Fosfor tabakası da mor ötesi
Elektrik aracın çekeceği akıma göre
ışığı görünür ışık haline çevirir.
sigorta seçmeliyiz. Örneğin 5 Amper
Sigorta
akım çekecek çamaşır makinesine 3
Elektrikli araçların fazla elektrik akımı
amperlik sigorta bağlayamayız. En
çektiğinde, elektrik akımını kesmek için
uygun değer 6 amper gibi yakın değer
kullanılan araçtır.
olmalıdır. 25 Amperlik sigorta
Sigorta devreye seri olarak bağlanır.
bağlanması da sigortanın geç atmasına
Her sigortanın üzerinden geçebileceği
neden olacağından elektrikli aracın
en fazla bir akım vardır.
yanmasına neden olabilir.
Bu akımdan fazla geçecek olursa
sigorta atacaktır.
Elektrik enerjisinin hareket
enerjisine dönüşümü
Eriyen telli sigorta tek kullanımlıktır.
Elektrik enerjisinin hareket enerjisine
Fazla akım geçtiğinde sigortanın
dönüştürmek için elektrik
içerisindeki tel erir ve elektrik
motorları kullanılır.
devresinden akım geçmez.
Elektrik motorları mikser, vantilatör,
matkap, çamaşır makinesi, su pompası
gibi araçlarda kullanılır.
Kömür, doğal gaz, petrol gibi
ürünlerden elektrik üretilmesini sağlar.
Bu yakıtların yanması sonucu ısı enerjisi
oluşur. Oluşan ısı ile su buharlaştırılır,
buhar basıncı ile türbin çevrilerek
jeneratörden elektrik elde edilir.
Elektrik motorunun içerisinde
Nükleer Santral
elektromıknatıs bulunur.
Atomun çekirdeğinde bulunan
Robotların yapımında elektrik motorları
kullanılmaktadır.
Hareket enerjisinin elektrik
enerjisine dönüşümü
Hareket enerjisini elektrik enerjisine
dönüştüren araçlara jeneratör denir.
Güç Santralleri
Elektrik elde etmede kullanılan
santrallere güç santrali denir.
Jeneratörler hidroelektrik
santrallerinde, termik santrallerde,
nükleer santrallerde, rüzgar
türbinlerinde kullanılır.
Hidroelektrik Santral
Barajda biriken suyun potansiyel
enerjisi vardır. Su yukarıdan aşağıya
enerjiden elektrik üretilmesini sağlar.
Uranyum, plütonyum gibi elementler
yakıt olarak kullanılır. Bu elementlerin
çekirdekleri parçalandığında çok
yüksek miktarda ısı açığa çıkar. Bu ısı ile
su buharlaştırılır. Türbine bağlı
jeneratör ile elektrik elde edilir.
Jeotermal Santral
Yer altındaki magmanın sahip olduğu
ısı enerjisinden elektrik üretilmesini
sağlar. Yer altına sızan sular magma
tabakasına kadar ilerleyerek ısınır. Yer
yüzüne çıkan sıcak sular türbinleri
çevirerek elektrik enerjisi üretilir.
Jeotermal enerji yenilenebilir enerji
türüdür.
akarken potansiyel enerji kinetik
Rüzgar Santrali
enerjiye dönüşür. Hızla akan su çarptığı
Rüzgar enerjisinden elektrik enerjisi
türbini döndürür. Türbinin ucunda
elde etmemizi sağlar. Rüzgarın düzenli
bağlı olan jeneratör elektrik
estiği yerlere yerleştirilir. Rüzgar
üretilmesini sağlar.
gülünün bağlı olduğu jeneratör elektrik
enerjisi üretilmesini sağlar.
Termik Santral
Elektrik Enerjisinin Tasarruflu
tükettiğini unutmayın. Uzun süre
Kullanımı
kullanılmayacağında fişi çekin.
Elektrik enerjisini bilinçli ve tasarruflu

kullanmalıyız. Elektrik enerjisinin
gereksiz yere tüketilmesi doğal
Gün ışığından yararlanma elektrik
tüketimini azaltacaktır.

Sıcak yaz günlerinde perdenin
kaynakların hızla yok olmasına,
çekilerek içeri ışığın girmesinin
çevrenin kirlenmesine, enerji için
engellenmesi, kışın güneş ışığından
gereksiz yere para ödenmesine neden
yararlanılması evin sıcaklığını
olur.
ayarlamada daha az enerji
tüketilmesine neden olur.
Elektrik enerjisinin tasarrufu için
Enerji Tasarrufu ile İlgili Kuruluşlar
yapabileceklerimiz.
Tübitak: Enerji tasarrufu ile ilgili






Gereksiz yere yanan lambaları
yarışmalar ve çalışmalar yapmaktadır.
söndürmeliyiz.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı:
Enerji verimi yüksek elektrikli araçlar
MEB ile beraber enerji tasarrufu konulu
kullanmalıyız.
yarışmalar ve bilgilendirici çalışmalar
Akkor flamanlı ampul yerine LED
yapmaktadır.
veya floresan lamba kullanınız.
Enerji Verimliliği Derneği (Enver):
Saç kurutma makinesini
Enerjinin etkin ve verimli kullanılmasını
kullanmadan önce saçlarımızı havlu
amaçlayan sivil toplum kuruluşudur.
ile kurutmalıyız.
Kaçak Elektrik
Çamaşır ve bulaşık makinesini
Kullanımının Verdiği Zararlar
doldurmadan çalıştırmamalıyız.

Buzdolabının bulunduğu odanın
ekonomisine olumsuz etki
çok sıcak olmamasına ve arkasında
edecektir.
boşluk olmasına dikkat edin.



Kaçak olarak kullanmayan kişiler
Çamaşırlarınız topluca ütüleyin,
“kayıp kaçak bedeli” ödemek
ütüleme bitmeden 5 dakika önce
zorunda kalmaktadırlar.
ütüyü fişten çekin.

Kaçak elektrik kullanmak ülke

Kaçak kullanım sonucu elektrik
Elektrik süpürgesinin torbasını tam
geriliminde meydana gelen
dolmadan boşaltın.
azalmalar elektrikli araçların
Televizyon, bilgisayarın
bozulmasına, trafoda patlamaya ve
kapatıldığında hazırda bekleme
yangına neden olabilir.
(stand by) modunda elektrik

Kaçak elektrik kullanmaya çalışırken,
elektriğe çarpılma ve ölüm riski
bulunmaktadır