Simulium Türlerinin Biyolojisi ve Mücadelesi, Zir. Müh. Abdullah

Simulium (Diptera: Simuliidae) türlerinin
Biyolojisi ve Mücadelesi
Uzm.Abdullah YILMAZ,
Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü
*e-mail:[email protected]
Simulium türleri;
Diptera takımı,
Simuliidae familyası,
Simulium cinsinde yer alan
sineklerdir. İngilizce
“Blackflies ” veya “Buffalognats”
Almanca “Kriebelmücken” ve
Rusca “Moshki” olarak
isimlendirilir.

Ergin Simuliidae türleri,

tıknaz vücutlu,

genis kanatlı,

kısa antenlere sahiptir.

Erginler 1.5 - 6 mm uzunluğunda,

Vücut rengi siyah,
kahverengimsi siyah yada gridir.

Kanatlar saydamdırlar.

Simuliidae larvaları; silindirik,

Besin filtre ettikleri sefalik
fanları,

Substrata tutunma ve
harekette kullandıkları iki tane
proleg adı verilen thorasik ve
abdominal pseudopodları
mevcuttur.

Farklı türlerde vücut boyu 3.512 mm arasında değişmektedir




Larvaların göz yapılarının aydınlık
ile karanlığı ayırt edebildikleri
saptanmıştır.
Yumurtadan yeni çıkan larvalarda
antenler tek segmentli iken, olgun
larvalarda genellikle 3 segmentlidir.
Yavaş akıntılı sularda yasayan
türlerin antenleri ince ve uzundur.
Akıntı hızının çok fazla olduğu
suları tercih edenlerde ise antenler
kısa ve kalındır.
Larva tükürük ve salgı bezleri, ipek
bezlerine dönüşmüstür. Salgılanan
ipek, basa doğru uzanan bir kanalla
dışa iletilerek substrata tutunmak
için, hareket sırasında ve kokon
örmede kullanılır
Simuliid pupalarının gelişme dönemlerine göre renkleri değişir, olgun
pupaların rengi çoğunlukla siyahtır, boyu 2-7 mm arasında değişir.
Holometabol gelişim gösteren bu familyanın yumurta, larva ve pupaları
gelişimlerini su içerisinde tamamlarlar.
Ergin dişiler yumurtalarını , tek
tek
yada
bir
kaç
yüzlük
paketler halinde, uçuş sırasında
su
yüzeyine
içerisindeki
serperek
veya
su
yüzeyindeki
substrat üzerine bırakırlar.
Yumurtaların su içerisindeki gelişimi, su sıcaklığı, oksijen miktarı gibi
koşullara bağlı olarak, ortalama 3-30 gün sürer.
Yumurta evresinde dormansi, bazı türlerde zorunlu olarak ortaya çıkar ve
özellikle monovoltin türlerde 3-10 ay sürebilir.
Yumurtadan
abdominal
çıkan
larvalar
prolegleri
ile
substratlara tutunurlar.
Larvanın gelişim evreleri ve
deri
değiştirme
sayısı
genellikle 7’dir.
Larval
özellikle
gelişim
sıcaklık
süresi
ve
de
besin
faktörlerine bağlı olarak, bir
hafta ile bir kaç ay arasında
değişir.
Monovoltin türlerde larval gelişim süresi daha uzundur ve bazı türler kış aylarını
larva olarak geçirirler; buna karşın multivoltin türlerin yaz generasyonlarının
larval gelişim süresi, kış generasyonuna oranla çok daha kısadır .
Pupalar genellikle larvanın bulunduğu substrata, ancak su akıntısından daha az
etkilenen kısımlarına tutunurlar.
Pupal gelişim süresi 3-14 gün arasında değişir.
Pupa kutikulasını yırtarak çıkan ergin birey, etrafını saran hava baloncuğu
içerisinde su yüzeyine ulaşır.
Erginleri
genellikle
akarsu
yakınlarında yaşarlar.
Dinlenirken ot, çalı ve ağaçlar
üzerine konarlar.
Erginlerin
yaşam
süresi
kan
emen türlerde 10-35 gün, kan
emmeyen türlerde ise birkaç
gündür
Popülasyonun artması durumlarında hayvanlar ve insanlar için ciddi sorunlara
neden olabilmektedir.
Populasyonun aşırı artması zaman zaman hayvanlar ve insanlar için ciddi
sorunlara neden olabilmektedir. Simuliidler kan emme davranışları sebebiyle
birçok patojenin bulaştırılmasında da vektör olarak görev yaparlar.
Kan emme sırasında enjekte ettikleri (Similotoksikozis) toksinler ile ölümlere
sebebiyet verebilirler. Bir sığıra aynı anda yaklaşık 6.000 bireyden oluşan bir
topluluğun saldırdığını bilinmektedir.
1923 yılında Simulium colombaschense türünün saldırıları nedeni ile Sırbistan
ve Romanya’da 22.000 büyükbaş hayvanın öldüğü, bu sinekler nedeni ile ortaya
çıkan rahatsızlıklar sonucu sığırlarda kilo kaybı ve süt üretiminde % 20 lere
varan kayıpların olduğu bildirilmiştir.
Vücudun açıkta kalan bölümlerinin sokmak
sırasında insan ve hayvanlara zoonotik
Onchocerca spp. yi naklederler. Afrika
“Onchocerciasis (Nehir Körlüğü)” nün etmeni
vektörü Simulium damnosum’dur.
için tercih ederler, kan emme
karakterli bir Nematod olan
ve Latin Amerika ülkelerinde
olan Onchocerca volvulus’ un ana
Dünya Sağlık Örgütü tahminlerine göre yaklaşık 85,5 milyon insan bu hastalığı
taşımaktadır, bunun yanında kanatlılara Leucocytozoon enfeksiyonunu
bulaştırırlar .
Simuliidler bizzat kan emmenin yanında insan ve hayvanlara saldırıları ile
zarar verdikleri gibi bir çok patojenin bulaştırılmasında da vektör olarak
görev yaparlar.
Ülkemizde ise; Erzurum’da 1994 yılında meydana gelen Tetisimulium (Simulium)
bezzii (Corti) salgınında yüzlerce hayvanın Similotoksikozis nedeniyle telef olduğu,
sineğin insanlara hücum ettiği ve yüzde şişliklere (ödem) neden olduğu bildirilmiştir.
Kayseri ve Nevşehir illeri arası Kızılırmak havzasında, 2006 yılında Yamula
barajından
elektrik
üretimi
için
su
bırakılmasını takiben
yörede
Simulium
populasyonundaki ani artış olmuştur.
Bu artış sonucu, Kızılırmak havzası üzeride bulunan halkın tarlalarına gidemedikleri,
tarlada çalışabilmek için tarlanın her tarafında tezek yakarak sinekten korunmaya
çalıştıklaıı, nefes almasını zorlaştırdığı, gözlerini açamadıkları gözlemlenmiştir.
Sineği dumanla kovmak için sürekli sigara içmek zorunda kaldıklarını üzülerek ifade
etmişlerdir.
Bölgede faaliyette bulunan turizm işletmesinin müşterilerini tamamen kaybettiği
gelenlerinde hemen bölgeden ayrılmak istediği, kamp için gelen futbol takımlarının
bölgeyi terk ettiği gözlemlenmiştir.
MÜCADELESİ
Ergin mücadelesi ETKİSİZ
Repellent kullanımı ETKİSİZ
Larva Mücadelesi
Larva mücadelesi çalışmalarda biyolojik larvasit Bacillus thuringiensis var.
israelensis (Bti, serotip H–14)’ in sulu süspansiyon (AS) formulasyonlara sahip
preparatları kullanılmalıdır.
İlaçlamadan önce su içerisinden örnekler alınarak böceğin gelişme dönemi takip
edilmelidir.
İlaçlamadan
24 saat önce ve
sonra örnek alınarak canlı
larvalar sayılmalıdır.
Örnekler
farklı noktalardan
alınmasına dikkat edilmelidir.
Larvaların
çoğu
4.
veya
5.dönem de ise ilaçlamaya
karar verilmelidir.
İlaç uygulamasından önce akan su debisi hesaplanmalıdır.
Debi = derinlik xgenişlik x su hızı
Her bir formulasyonun dozu baz alınarak kullanılacak ürün miktarı hesap
edilmelidir.
Ürün miktarı= Doz x debi x zaman
Uygulama sonrası yapılacak kontrollerde uygulama noktasından , larva
ölümünün , ergin salgını meydana getirmeyecek orana ulaştığı nokta
bulununcaya kadar kontroller yapılarak (%70-100 arası larva ölümü) ilacın
etkinlik mesafesi belirlenmelidir.
Similium mücadelesi yapılacak her akar suda ilacın etkinlik denemesi, etkili
olduğu mesafe bulunduktan sonra uygulama yapılmalıdır.
Hesaplamaları
yapılan
Btı
formulasyonu belirli oranda
su ile seyreltilerek belirli
sürede
larva
yaşam
alanlarına uygulanmalıdır.
Uygulama
su
araçlarıyla
olabileceği gibi, su yatağı
genişliğinde
edilerek
hareket
köprüden
kıyıdan uygulanabilir.
veya
TEŞEKKÜR EDERİM