temel bilgi teknolojisi kullanımı

TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
DERS İÇERİKLERİ
Bilgisayar(Computer) nedir?
Bilgisayarın Temel Donanımları( Hardware)
Bilgisayar Kullanımı
WORD Kelime İşlemci
EXEL Tablolama İşlemi
POWERPOİNT(Sunum) İşlemi
Resim Düzenleme işlemi
Ağ yapıları ve İnternet erişimi
Yazan: Yrd. Doç. Dr. Fahrettin ÖVEÇ
2013
BÖLÜM-1 Bilgisayar(Computer) nedir?
1.1 Bilgisayar(Computer) nedir?
 Kullanıcılar veya çevre birimler vasıtası ile girilen bilgileri hızlı ve
doğru olarak istendiği şekilde işleme koyan, yeni bilgiler üreten ve
bunları saklayabilen yada gerektiğinde çıktı olarak verebilen elektronik
cihazdır.
 Bilgisayar yapısal olarak, Giriş(İnput) ünitesi(mause, keyboard)),
İşlem Ünitesi(Processing) merkezi işlemci(CPU), geçici ve kalıcı
depolama aygıtları(RAM ve HDD),
ve Çıkış(Output)
ünitesinden(Monitör, Printer) oluşur.
1. Bilgisayar(Computer) nedir ? devamı..
1.2. Bilgisayarın çalışması(en temel faaliyetlerini yerine getirebilmesi) için
gerekli iki bileşene ihtiyaç vardır. Bunlar;
a) Temel elektronik donanımlar(Hardware);

Bir bilgisayarın tüm işlevini yerine getirmesi için gerekli
minimum donanımlara temel donanımlar denir.
1. Kasa ve Güç Kaynağı(Power Supply),
2. Ana Kart( Main board),
3. Ram Bellek,
4. İşlemci(CPU),
5. Hardisk(HDD) depolama aygıtı,
6. CD veya DVD Rom, Flopy disk, yada USB belleklerden en az biri,
7. Klavye(Keyboard) ve Fare(Mouse),
8. Monitör.

Burada bilgisayardan istenmesi muhtemel işlevlere cevap verecek
bazı donanımların(modem, eternet kartı, ekran kartı gibi) ana kart
üzerinde tümleşik olarak mevcut olabileceği düşünülmüştür.
1. Bilgisayar(Computer) nedir ? devamı..
 Bilgisayarın gücünü belirleyen en önemli bileşenler; işlemci hızları ve
kabiliyetleri ile geçici ve kalıcı depolama aygıtlarının kapasiteleridir.
Bilgisayarlarda bilgiler 0 ve 1 sayılarından ibaret olan ikili(Binary)
sayı sistemine göre depolanır.
0 veya 1 sayıları =1 B(bit) lik bilgiyi tanımlar.
8 tane 0 ve 1’ rin çeşitli dizilimlerde yan yana gelmesi ile oluşan bilgi;
8 bit = 1 Byte(Bayt) olarak tanımlanır.
1024 Byte = 1 KB(Kilo byte)
1024 KB= 1 MB(Mega byte)
1024 MB= 1GB(Giga Byte)
1024 GB= 1 TB(Tera Byte)

Ram ların kapasiteleri önceleri MB ler ile sınırlı iken son
zamanlarda GB ler mertebesinde kullanılmaktadır.
 Sabit depolama aygıtlarının kapasiteleri TB mertebesine ulaşmıştır.
1. Bilgisayar(Computer) nedir ? devamı..
b) Temel yazılım programları(Software) ;Donanımlar arasındaki
iletişimin ve sırasının nasıl olacağını belirleyen, bilgisayarın
gerektiğinde kullanıcının kontrolünde hizmet vermesini sağlayan her
türlü yazılıma Software denir.

Bilgisayar üreticileri veya montajcıları bilgisayarı tasarlamaya ana
karttan başlarlar. Bir Ana kart üreticisi kartın hangi işlemcileri
desteklediğini, Chipset ve Bios özelliklerini, hızını ve gücünü,
desteklediği Ram tipini ve maksimum kapasitelerini, PCI yuvalarının
sayısını, onboard donanım bileşenlerini, IDE sayılarını ve desteklediği
hızları, besleme voltaj değerlerini belirler.

Ana kart üzerindeki donanımların kontrolünü, haberleşmesini
sağlayan ve DOS olarak adlandırılan sistem yazılım programları CD,
DVD yada flopy disket içinde ,oluşabilecek sorunların çözümü ve
sistemin gerektiğinde tekrar kurulumu için, ana kart ile birlikte
kullanıcıya verilir.

BİOS içinde kalıcı olan veya gerektiğinde EPROM lar tarafından
sağlanan programlar, üreticiler tarafından önceden bunların içine
yüklenir.
1. Bilgisayar(Computer) nedir ? devamı..
 Bilgisayarın ana kart donanımları ile çevre donanımları arasındaki
ilişkiyi ve kontrollü düzenleyen, gerektiğinde kullanıcıya yönetme
imkanı sunan, yazılımlar İşletim sistemi olarak adlandırılır.
 Günümüzde en yaygın olarak kullanılan işletim sistemleri yazılımı;
 MSDOS; Ana kart kaynaklarının(donanımlarının) yönetilmesini ve
kontrolünü sağlayan bir dizi komut programlarını içerek yazılımdır.
 Windows 9X, Windows XP, Windows Wista, Windows NT, Windows7,
Windows8; Microsoft’ un sürekli geliştirdiği işletim sistemi
yelpazesidir.
 Linux, Unix; genellikle server tabanlı işletim sistemidir.
 MACOS; APPLE’ firmasının sadece kendi ürünleri için geliştirdiği özel
yazılımdır.
 Hizmet yazılımları; Disk işlemleri( Formatlama, sıkıştırma, virüs
temizleme, kopyalama, yedekleme gibi) yapabilen programlardır.
 Uygulama yazılımları; Belirli bir işletim sistemine uygun olarak
programlanmış özel yazılımlardır.
1. Bilgisayar(Computer) nedir ? devamı..
 Genel amaçlı yazılımlar; Ofis programları, veri işleme programları,
multimedya kayıt ve oynatma programları, web tasarım yazılımları,
Eğitim materyali hazırlama programları gibi programlardır.
 Özel amaçlı programlar; Çeşitli kurum ve şirketlerin kendilerine has
özel olarak geliştirdikleri( tahsilat işlemleri, kayıt işlemleri, e-devlet
vb.) yazılımlardır.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
BÖLÜM-1 ÇALIŞMA SORULARI
Bilgisayarın kısaca tanımını yapınız.
Bilgisayar yapısal olarak kaç bileşenden ibarettir.
Ana kart işletim sistemi hangi ortamı kullanır?
Hangi işletim sistemi server kurulumu için kullanılır?
Özel amaçlı yazılım programlarını örnekleyerek açıklayınız.
Niçin üst versiyon işletim sisteminde kullanılan bir programı alt
versiyonda çalıştıramayız?
Bir bilgisayarın çalışması için hangi donanımlar şarttır?
BÖLÜM-2 . Bilgisayarın donanımları( Hardware)
 Bilgisayar donanımı (Hardware): Bilgisayarların çalışması için
gerekli iç ve dış(çevre) görünür parçalarına(donanımlarına) hardware
denir.
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı

1)

•
•

•
•


Bilgisayar iç donanımları;
Ana kart(Main Board) üzerindeki önemli parçaları
İşlemciler
İşlemci(CPU)
Bios ve Chip set
Geçici depolayıcılar
Ram
Yedekleyiciler
Besleme bağlantıları
Diğer devreler ile
iletişim sağlayıcılar
• Genişleme yuvaları
• Sistem saati
 Programlama ve setup
• Flah Rom ve Setup Chipset
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı..
2. İşlemci(Central Processing Unit);
Bilgisayarların beyni olarak
nitelendirilen bu donanım
yönetsel ve kontrol işlemlerini
yapar. İki bölümden oluşur.
Soğutma fanı
Soğutma
kılıfı
İşlemci ve soğutma ünitesi
Şekil 2.3 İşlemci(CPU)
a) Aritmetik ve Mantık Birimi (Arithmetic & Logic Unit -ALU) :
Dört işlem, verilerin karşılaştırılması, karşılaştırmanın sonucuna
göre yeni işlemlerin seçilmesi ve gerekli kararların verilmesi bu
birimin görevidir.
b) Kontrol Ünitesi ( Control Unit -CU) : İşlem akışını düzenler,
komutları yorumlar ve bu komutların yerine getirilmesini sağlar.
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı..
3. Ram(Random Access Memory):
Programların ve verilerin geçici
olarak depolandıkları donanımdır.
CPU'da işlemler yapılırken ana
bellekte saklanan veriler kullanılır ve
işlenen veriler
RAM belleklerde
tutulur. Bilgisayar kapatıldığında
buradaki bilgiler silinir.
İki çeşit Ram vardır.
a) Statik Ram(SRAM);
• Sürekli olarak yazmaya ihtiyaç
olmadığından daha hızlıdır.
• Yedek hafıza olarak kullanılı.r
b) Dinamik Ram(DRAM);
• Sürekli olarak yazılıp silinebilir.
• Hızı düşüktür.
Şekil 2.5 Ram çeşitleri
2. Bilgisayarın donanımları (Hardware) devamı..
4. Rom(Read Only Memory):
Üretici firmalar tarafından imalat
esnasında
temel
bilgisayar
komutlarının
ve
programlarının
yüklendiği sadece okuma yapılabilen
donanımlardır.
Bilgisayar
kapatıldığında
içindeki
bilgiler
kaybolmaz.
İki çeşit Rom vardır.
a) Eski tip Rom;
• Programların
bulunduğu
ve
sadece okunabilen hafızalardır.
b) Yeni tip Rom;
• EPROM olarak da adlandırılan bu
hafızalara programlar gerektiğinde
silinip tekrar yazılabilir.
Eski tip Rom
Yeni tip Rom
Şekil 2.6 Rom lar
2. Bilgisayarın temel donanımları( Hardware) devamı
5. Hard Disk Diriver (HDD:
Bilgisayarın işletim sisteminin
(Windows, Apple, NT gibi) ve bu
işletim sistemleri altında çalışan diğer
programların(Ofis ve çevre donanım
programları) kurulduğu,
bilgilerin
depolandığı giriş-çıkış birimidir.
Bilgisayarlarda birden fazla hardisk
bağlantı yuvası(IDE) ve bunlara bağlı
hardisk bulunabilir. İşletim sistemi c:\
olarak adlandırılan 1.IDE yuvasına
bağlı olan hardiske kurulur.
Eğer sadece bir IDE yuvası mevcut
ise bu yuvaya bağlanacak hardisk
üzerindeki jumper ile master yapılır.
Paralel bağlanan diğer sürücü slave
yapılır
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı..
6. Besleme Birimi(Power supply:
Bilgisayarın anakartı üzerindeki
yerleşik(on
board)
hardware
donanımları
ile
diğer
çevre
donanımlarının gereksinimi olan
elektrik voltajını sağlar.
Beslenme kaynağının üzerindeki
+5V(Kırmızı/Siyah), +12V ve -12V(
Sarı/Siyah)
çıkışların
uçlarında
bulunan soketler, anakart üzerindeki
ve diğer hardware donanımlardaki
besleme yuvalarına takılır.
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı..
7. CD &DVD ROM:
Bilgileri
veya
programları
dışarıdan
bilgisayara
veya
bilgisayardan dışarıya transfer etmek,
yedeklemek ve depolamak için
kullanılan bir hardware donanımdır.
CD ve DVD Romlar sadece okuma
yapabildikleri gibi, hem okuma hem
de yazma özelliklerine sahip hardware
donanımlar olarak da mevcuttur.
CD veya DVD disklere kayıt
yapılarken yazdırma hızının uygun
seçilmesi gerekir. Yüksek hızlarda
yapılan kayıtlar düşük okuyucuda
okunamayabilir. Bu ortamlara yapılan
kayıtların korunması için magnetik ve
sıcak ortamlardan korunmalıdır.
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı..
8. Monitör(Ekran):
Bilgisayarın ve yüklü programların
çalışması
esnasında
izlenmesini
sağlayan çıktı donanımıdır. Çalışma
frekansı ve çözünürlüğü çıktılarının
kaliteli izlenmesinde önemli rol oynar.
Tüplü, LCD ve LED ekranlı olarak
çeşitli
büyüklüklerde
bulmak
mümkündür. Monitör büyüklüğü
köşegen uzunluğunun İnch olarak
değeri ile belirlenir.
Monitörler anakart üzerine on
board olarak yerleşik ekran(görüntü)
kartlarını kullandığı gibi, genişleme
yuvalarına takılan harici(external)
kartlar ile de kullanılabilir.
Tüplü(CRT) monitör
LED monitör
Şekil 2.13 CRT ve LED monitör
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı..
9. Printer(Yazıcı):
Bilgisayarda derlenen bilgilerin
veya
depolama
aygıtlarındaki
bilgilerin istendiğinde çıktı olarak
basılmasını
veya
yazdırılmasını
sağlayan donanımdır.
Mürekkep püskürtmeli(renkli veya
siyah beyaz kartuşlu) ve Laser( rekli
ve siyah beyaz tonerli), tek veya
birden fazla fonksiyonlu(all in one)
yazıcı, tarayıcı ve fotokopi özellikleri
olan yazıcılar mevcuttur. Bilgisayar
ile data iletişimini USB giriş, RC232
kablosu ve telsiz(Wireless) üzerinden
yapabilirler.
All in one printer
Laser printer
Şekil 2.14 Yazıcılar(Printer)
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı..
10. Klavye(Keyboard:
Bilgisayara komut, program yada
data(veri) girebilmek için üzerinde
harf, rakam, özel karakter ve
fonksiyon tuşları bulunan bir giriş
donanımıdır. Klavyeler üzerinde 101
veya 102 tuş bulunur.
Genellikle Q(standart) ve F klavye
olarak kullanılan iki çeşit klavye
vardır.
Q klavye uluslararası kullanılan ve
harf dizilimi Q ile başlayan klavyedir.
F klavye Türkçenin daha
hızlı
yazımını sağlayan, harf dizilimi F ile
başlayan ve sesli harflerin özel olarak
yerleştirildiği klavyedir.
Standart klavye
Q klavye
F klavye
Şekil 2.15 Klavyeler
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı..
11. Fare(Mouse):
Bilgisayarda
imleci
hareket
ettirerek, programlar arasında ve
menülerde seçim yapmak için
kullanılan giriş donanımıdır. Sağ taraf
ESC(çıkış) sol taraf ENTER(giriş) dır.
Bazı fare tiplerinde ortada bulunan
tekerlek, içinde bulunulan sayfayı
aşağı yukarı kaydırma işlemi sağlar.
Kablolu ve kablosuz çeşitleri bulunur.
Fare ile dört farklı işlem yapılır
1.Tek tık; Menü veya alt menü seçme,
2. Çift tık; Menüyü seçerek girme,
3. Dosya ortamında sol tuş basılı
tutularak istenen metni seçme.
4. Ekrandaki seçili bir nesneyi taşıma
Tekerlek
Sol tuş
Şekil 2.16 Fare(Mouse)
Sağ tuş
2. Bilgisayarın donanımları( Hardware) devamı..
12.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Diğer donanımlar:
Faks / Modem
Joystik
USB girişli Flash bellekler ve
HDD
Kamera
Mikrofon ve kulaklık
Projeksiyon(Yansıtıcı)
Tarayıcılar(Scaner)
TV kartları
BÖLÜM-2 Bilgisayarın donanımları( Hardware)
Çalışma Soruları
1) Bilgisayar kapatıldığında hangi tür depolama aygıtındaki bilgiler
silinmez?
2) Ram lar ne işe yarar, kaç çeşit ram vardır? Kısaca anlatınız.
3) Bilgisayarda işletim sistemi hangi aygıta kurulur?
4) PCI slotlarına takılabilen birkaç donanım adı yazınız?
5) Master ve Slave işlemi hangi depolama aygıtında yapılır?
6) Ana kart üzerindeki temel donanımları yazınız.
7) 300Kb hacmindeki dosyadan, 512MB lık bir flash belleğe kaç dosya
kopyalayabilirsiniz.
8) Bilgisayarda işlenen bilgilerin monitöre aktarılmasını sağlayan
donanım hangisidir?
9) Giriş donanım aygıtlarını yazınız.
10) Bir işlemci(CPU) temel olarak hangi işlemleri yapar?
11) Mouse(Fare) hangi işlemleri yapmada kullanılır?
12) Çevre donanımlarından aklınıza gelen 4 adet yazınız.