Elektrikle İlgili Temel Kavramlar ve Binalarda Kullanımında Verimlilik

Elektrik Enerjisi ile İlgili
Temel Kavramlar
Konu Başlıkları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Elektrik’in Kısa Tarihçesi,
Ülkemizdeki Gelişmeler,
Akım Sistemleri,
Gerilim Düzeyleri,
Alçak Gerilim Tesislerinde Güvenlik ve
Koruma,
Topraklamalar ve Sınıflandırma,
Alçak Gerilim Şebeke Yapıları,
Yüksek Gerilim Şebeke Yapıları,
Sistemlerde Verimliliğin Arttırılması,
Enerji Tarifeleri.
2
Tanım olarak “Elektrik”,
Ne idüğü belirsiz;
ettiğinden belirlidir.
Elektrik sözcüğünün kaynağı, kehribar anlamına
gelen Yunanca, elektron sözcüğüdür.
3
Elektrik’in Kısa Tarihçesi
• Elektriğin iletilebileceği ile ilgili ilk deneyler İngiliz
Stephen GRAY (1696-1736) tarafından
yapılmıştır. 1729 yılında yaptığı bir deneyle
elektriği 255 m uzağa iletmeyi başarmıştır.
• Benjamin FRANKLİN (1706-1790) elektrik
yüklerinin eksi ve artı olarak belirlenip,
adlandırılmasını sağlamıştır.
• Benjamin FRANKLİN, fırtınalı bir havada
yaptığı uçurtma deneyiyle paratonerin
bulunmasını sağlamıştır.
4
Elektrik’in kısa tarihçesi
• Carles Augustin de COULOMB (1736-1802) elektriksel
yükü tanımlayarak, elektriğin ölçülebilen bir büyüklük
haline getirilmesinde büyük katkı sağlamıştır.
• Alessandro VOLTA (1745-1827), 18. Yüzyıl sonunda
elde ettiği pil ile kimyasal enerjinin elektrik enerjisine
dönüştürülerek sürekli akım elde edilebilmesini
sağlamıştır.
• 19. Yüzyılda Micheal FARADAY (1791-1867) ve James
Clark MAXWELL (1831-1879) in elektromagnetizma
üzerine çalışmaları ile bunların matematiksel olarak ifade
edilmesini sağlamışlardır.
• FARADAY elektrik akımının bir manyetik alan
oluşturduğunu belirlemiş, bunun sonucunda, sürekli akım
üretebilen dinamo geliştirilmiştir.
5
Elektrik’in Kısa Tarihçesi
• 1880 yılında New York’ta, 1882’de Londra
yakınlarında ticari anlamda ilk santraller
kurulmuştur (doğru akımlı sistemler).
• 1886 yılında Nikola TESLA tarafından,
laboratuvar ortamında, alternatif akım‘ın
üretilmesi ve ardından transformatörün
keşfi, elektrik enerjisinde çok önemli bir
dönüm noktası oluşturmuştur.
6
Ülkemizdeki Gelişmeler
• İlk uygulama, 1902’de Tarsus’ta bir su
değirmenine 2 kW’lık dinamo bağlanarak
gerçekleştirilmiştir.
• İzmir 1905’te elektrik enerjisi ile tanışmıştır.
(Selanik1905’te, Şam 1907’de, Beyrut 1908’de).
• İstanbul Silahtarağa’da 3x600 kW’lık santral
1910 yılında kurulmuş, 1914’te işletmeye
alınabilmiştir.
• Ankara 1924’te, İzmit 1926’da elektrik enerjisine
kavuşmuştur.
7
Ülkemizdeki Gelişmeler
• Cumhuriyetin ilk yıllarındaki uygulamalar,
imtiyazlı yabancı ortaklıklarca
gerçekleştirilmiştir.
• Cumhuriyetin ilk yıllarında liberal ekonomi
modeli benimsenmiş; ancak, 1929
ekonomik krizine karşı önlem olarak,
1930’da “Türk Parasını Koruma Kanunu”
çıkarılmıştır.
8
Ülkemizdeki Gelişmeler
• Bu yasanın çıkması ile söz konusu şirketler, kazançlarını
yurt dışına çıkarmakta zorlanmaya başlayınca
yükümlülüklerini savsaklamaya yönelmişlerdir.
• Bunun üzerine çıkarılan “Belediyeler Yasası” ile
belediyelere, kendi sınırları içinde su, havagazı, tramvay
ve elektrik tesisleri yapma ve işletme olanağı tanınmıştır.
• 1932’de kamu öncülüğünde gelişme (Devletçilik)
modeline geçilmiştir. Böylece, ayrıcalıklı tekeller
kaldırılmış, madenler kamulaştırılmış, yabancı
ortaklıkların elindeki işletmeler belediyelere
devredilmiştir.
• 1934’te Yüksek Müh. Mektebi’nde (İ.T.Ü.), elektrik ve
makina mühendisi yetiştirmek üzere “Elektromekanik
Bölümü” kurulmuştur.(1944’te Elektrik ve Makine Fakülteleri).
9
Ülkemizdeki Gelişmeler
Bu yıllarda kurulan işletmeler (örnek olarak) :
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Karabük Demir Çelik İşletmeleri,
Kırıkkale MKE,
Kozlu EKİ,
Şeker Fabrikaları,
Sümerbank Fabrikaları,
MTA (Maden Tetkik ve Arama Kurumu),
Etibank İşletmeleri,
EİE (Elektrik İşleri Etüt İdaresi),
İller Bankası,
...
• Sözü geçen sanayi kuruluşları, kendi gereksinimlerini
karşılamak üzere santraller kurmaya ve
çevrelerindeki yerleşim birimlerine enerji vermeye
başlamışlardır.
10
Ülkemizdeki Gelişmeler
• Bunlara paralel olarak, ulusal enerji planının ilk
aşamaları ortaya çıkmaya başlamıştır.
• Etibank, Zonguldak kömür havzasının düşük
değerli ürünlerini kullanmak üzere, 1940’ta, 3x20
MVA’lık Çatalağzı Termik Santralini kurmayı
planlamış; ancak, savaş nedeniyle yapımına
1946’da başlanmış ve 1948’de işletmeye
alınabilmiştir.
• Burada üretilen enerjiyi İstanbul’a iletmek üzere,
66 kV’luk iletim hattı kurulmuştur. Bu hat ulusal
şebekenin (enterkonnekte sistemin) ilk adımını
oluşturmuştur.
11
Ülkemizdeki Gelişmeler
• 1950’li yıllarda, TEK gibi bir kurumun oluşturulması
fikri birkaç kez gündeme gelmiş, 1970 yılında
gerçekleşebilmiştir.
• Ancak, TEK hiçbir zaman, Avrupa ülkelerinde 1945-50
yıllarında kurulanlara benzer yapıda olamamıştır.
• Örneğin, yerleşim bölgelerinde belediyelerin
sorumlulukları devam ederken, bazı özel şirketler de
varlıklarını sürdürmüşlerdir.
• Belediyelerin elindeki yetki ve sorumluluklar, 1982
yılında TEK’e devredilebilmiştir.
• Ardından TEK’in diğer KİT’lerle birlikte özelleştirilmesi
gündeme getirilmiştir.
12
Ülkemizdeki Gelişmeler
• Bir kamu iktisadi kuruluşu olan TEK, Bakanlar Kurulu
Kararıyla (1993 ),
Türkiye Elektrik Üretim İletim AŞ (TEAŞ) ve
Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ (TEDAŞ)
adı altında iki ayrı iktisadi teşekkülü olarak
yapılandırılmıştır.
• Anayasa Mahkemesi kararıyla TEK’in mülkiyet satış
yöntemiyle özelleştirilmesini öngören 3974 sayılı
Kanunun temel hükümleri iptal edilmiştir (1994).
• Bu karar doğrultusunda kamu elektrik işletmelerinin
mülkiyet devri ile özelleştirilmesi yolu kapatılmış, buna
karşılık, 3096 ve 4046 sayılı kanunlara göre işletme
hakkı devri yöntemiyle özelleştirme yolu açılmıştır.
13
Ülkemizdeki Gelişmeler
• 20.02.2001 tarih ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası
Kanununa dayanılarak, Bakanlar Kurulu Kararı ile TEAŞ,
– Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ),
– Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) ve
– Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ (TETAŞ)
adları ile anonim şirketler statüsünde, üç ayrı iktisadi devlet
teşekkülü biçiminde yapılandırılmıştır.
• Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ)’ye bağlı bir kısım santraller
özelleştirilmiş, bir kısmının da özelleştirilmesi
gündemdedir.
• TEDAŞ ise 2004 yılında, Özelleştirme Yüksek Kurulu
kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alınmıştır.
Dağıtım bölgeleri yeniden belirlenerek, Türkiye 21 dağıtım
bölgesine ayrılmıştır. Bu bölgelerden birkaçı, işletme
hakkı devri biçiminde özelleştirilmiş, kalanlarının da 2010
yılı sonuna kadar özelleştirilmesi planlanmıştır.
14
Akım Sistemleri
• Doğru Akım
Yönü ve şiddeti zamanla değişmeyen
akımdır.
(Pil, akümülatör ya da genel olarak doğrultucularla
alternatif akımdan elde edilebilir).
I
0
t
15
Akım Sistemleri
• Alternatif Akım
Yönü ve şiddeti zamanla periyodik olarak
değişen akımdır.
I
0
t
Genel olarak üç fazlı olarak üretilmesi söz konusudur,
Akım şiddeti, etkin (karesel ortalama) değer olarak tanımlanır.
16
Akım Sistemleri
• Elektriksel güç,
P~UxI
U : Gerilim, (iki nokta arasındaki potansiyel fark),
birimi Volt’tur (1 Volt=1 Joule/Coulomb).
I : Akım, (elektriksel yük hareketi),
birimi Amper’dir.
• Üretim, iletim, dağıtım ve kullanımda elektriksel gücü
arttırmak için
– Akım,
– Gerilim
– ya da her ikisi birlikte
yükseltilmelidir.
17
Akım Sistemleri
• Akımın büyütülmesi, gerilim düşümü ve
iletim kayıplarını arttırır:
U = f (I),
Pk = f (I2)
• Gerilimin yükseltilmesi, kısmi boşalma ve
yalıtım kayıplarının artmasına yol açar:
Pk = f (U2)
18
EMO
Alan Kaynakları
Elektrik Alanı
Elektrik alan şiddeti : Gerilim’den
kaynaklanır.
E, birimi: Volt / metre = V/m (kV/cm)
Manyetik alan şiddeti, Akım’dan
kaynaklanır.
Manyetik Alan
H, birimi: Amper / metre = A/m
19
Gerilim Düzeyleri
(Alternatif akımda)
• Alçak gerilim:
U ≤ 1000 V (1 kV)
• Orta gerilim :
• Yüksek
“ :
• Çok yüksek “ :
1 kV < U ≤ 72 kV
72 kV < U ≤ 500 kV
500 kV < U
– Gerilim değerleri, etkin değer olarak tanımlanır.
– Üç fazlı sistemde gerilim değerleri, aksi
belirtilmedikçe, faz arası değerlerdir.
20
Alçak Gerilim Tesislerinde Güvenlik ve Koruma
Alçak gerilim tesislerinde uygulanan başlıca koruma
yöntemleri,
• Beslemenin otomatik olarak ayrılması ile koruma,
• Koruma sınıfı II olan donanım veya eşdeğeri yalıtımla
koruma,
• İletken olmayan mahallerde koruma,
• Topraklamasız tamamlayıcı yerel eşpotansiyel
kuşaklama ile koruma,
• Elektriksel ayırma ile koruma,
• Küçük gerilim gerilim kullanma
olarak gruplandırılabilir.
21
Alçak Gerilim Tesislerinde Güvenlik ve Koruma
• Elektrik tesislerinde bir yalıtım hatası sonucunda ortaya
çıkan tehlikeli dokunma gerilimini ortadan kaldırmak için
beslemenin kesilmesi, önemli ve çok uygulanan bir
yöntemdir.
• Devrenin kesilmesi, sigortalar, otomatik anahtarlar, artık
akım anahtarları gibi hata akımı ile çalışan devre elemanları
ile sağlanır. Bu gibi aygıtların çalışabilmesi için hata
akımının, aygıtların önceden ayarlanmış/seçilmiş çalışma
akımlarından daha büyük olması şarttır.
• Topraklama yapılması hata akımının büyütülmesine olanak
sağlayabilir.
• Topraklama, alçak gerilim şebekeleri için dolaylı dokunmaya
karşı yöntemlerden biri iken yüksek gerilim şebekelerinde
tek yöntemdir.
• Şebekelerde topraklama, yalnız dolaylı dokunmaya karşı
koruma görevi yapmaz, aynı zamanda şebekenin düzgün
çalışmasını da sağlar.
22
Alçak Gerilim Tesislerinde Güvenlik ve Koruma
• Topraklama: Elektrikli işletme araçlarının (generatör,
transformatör, motor, kesici, ayırıcı, direk, aydınlatma
armatürü, buz dolabı, çamaşır makinası v.b.) aktif olmayan
(normal işletmede gerilim altında olmayan) metal kısımlarının
bir iletkenle toprakla birleştirilmesidir.
Toprakla bağlantı, çeşitli şekillerdeki topraklayıcılarla
(topraklama elektrotları) yapılır.
• Topraklama direnci: Bir topraklama tesisi ile bundan yeteri
kadar uzakta bulunan referans toprak arasında ölçülen direnç
değeridir. Bu değer topraklama barasından başlayarak,
topraklama iletkeni ve barasının dirençleri, topraklama
elektrotlarının yüzeyi ile toprak arasındaki geçiş direnci,
topraklayıcıdaki yayılma direnci ve toprağın direncinden
oluşur.
• Genel olarak yayılma direnci, diğerlerine göre büyük
olduğundan, topraklama direncinin, topraklayıcının
yayılma direncinden oluştuğu kabul edilir.
23
• Toprak özdirenci, toprak cinsine, rutubet durumuna ve
sıcaklığına bağlıdır.
Topraklayıcıdan Akım Geçmesi
• Bir topraklayıcıdan (topraklama elektrodundan) toprağa
akım geçtiğinde, topraklayıcıdan çevreye doğru akım
yayılması olur. Bu yayılma, topraklayıcı çevresindeki
potansiyelin yükselmesine yol açar. Toprak içinde
eşpotansiyel noktaları birleştiren eğrilerin bir potansiyel
çadırı veya hunisi meydana getirdiği düşünülür.
• Bir topraklama elektrodunun yükselen potansiyeli, bu
elektrodun etki alanında bulunan ikinci bir elektroda bağlı
metal kısımlara taşınarak, bu kısımlarda referans
toprağa göre gerilim yükselebilir. Bu olaya potansiyel
sürüklenmesi adı verilir.
• Adım gerilimleri, şekilden de görüldüğü gibi, elektrot
çevresinde yüksek olur. Potansiyel değişiminin
yumuşatılması için elektrot çevresine potansiyel
düzenleme elektrotları yerleştirilmesi yararlı olur.
24
Potansiyel (çadırı) değişimi
UST
TOPRAKLAMA
GERİLİMİ
UE
DOKUNMA
GERİLİMİ
UST
ADIM
GERİLİMİ
USS
POTANSİYEL DAĞILIMI
DÜZENLENMEMİŞ
POTANSİYEL DAĞILIMI
DÜZENLENMİŞ
1 m.
25
Topraklamanın amaca göre sınıflandırılması
Topraklama başlıca üç amaçla yapılmaktadır [1].
• Koruma topraklaması:
İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için
işletme araçlarının aktif olmayan metal kısımlarının
topraklanması.
(Temel topraklaması önemli ve yeni binalarda zorunlu olarak
uygulanması gereken bir yöntemdir.)
• İşletme topraklaması:
İşletme akım devresinin, tesisin normal işletilmesi için
topraklanması.
• Fonksiyon topraklaması:
Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen bir
fonksiyonu yerine getirmesi için yapılan topraklama.
Yıldırım etkilerine karşı koruma, raylı sistem topraklaması,
iletişim tesisleri işletme topraklaması vb.
26
Alçak Gerilim Şebeke Yapıları
• Yönetmeliklerde üç çeşit topraklama bağlantısı
tanımlanmıştır.
• Bu bağlantıları tanımlayan ilk harf
transformatör/generatör yıldız noktasının toprakla
ilintisini gösterir:
T - Toprağa bağlı,
I - Topraktan yalıtılmış.
• İkinci harf aygıtların toprağa bağlantı durumunu gösterir:
T - Toprağa bağlı,
N - Nötr (sıfır) hattına bağlı.
• Buna göre, TN, TT ve IT biçiminde üç ana sistem
vardır.
• TN sisteminde üç alt grup ortaya çıkmaktadır.
TN-C, TN-S, TN-C-S
S: Ayrık (Separated),
C: Birleştirilmiş (Combined).
27
TT Sistemi
L1
L2
Bina 1
Bina 2
L1
L2
L3
L3
N
N
Sistem nötrü ve aygıtlar ayrı ayrı topraklanmış
Yalıtılmış nötr hattı
28
Y.Müh. İsa İLİSU
IT Sistemi
L1
L2
L1
L2
L3
L3
N
PE
R
Sistem nötrü yalıtılmış ve aygıtlar topraklanmış
29
Y.Müh. İsa İLİSU
TN-C Sistemi
L1
L2
L1
L2
L3
L3
N
PEN
PE
PE
Koruma ve nötr fonksiyonları birleştirilmiş
30
Y.Müh. İsa İLİSU
TN-S Sistemi
L1
L2
L1
L2
L3
L3
N
N
PE
Koruma ve nötr fonksiyonları farklı iletkenlerle sağlanmış
Yalıtılmış nötr hattı
31
Y.Müh. İsa İLİSU
TN-C-S Sistemi
L1
L2
L3
L1
L2
L3
N
N
PE
PEN
A
TN-C
TN-S
Koruma ve nötr fonksiyonları, şebekenin bir bölümünde birleştirilmiş, bir bölümde ayrılmış
A noktası ayrıca topraklanmalıdır.
Yalıtılmış nötr hattı
32
Y.Müh. İsa İLİSU
Yüksek Gerilim Şebeke Yapıları
• Yüksek gerilim şebekelerinde nötr noktasının topraklama
durumu üç farklı şekilde olabilir. Nötrü,
1. Yalıtılmış,
2. Empedans üzerinden topraklanmış,
3. Direkt topraklanmış şebeke.
• Faz-Toprak kısa devrelerinde, hata akımını küçültmek/sınırlamak için, nötr noktasının empedans üzerinden
topraklanması tercih edilmektedir.
• Diğer taraftan hata akımının röleler tarafından doğru
biçimde algılanması ve toprak kısadevresi halinde
sağlam fazlarda ortaya çıkan aşırı gerilimleri
sınırlayabilmek için hata akımının, büyük ölçüde
sınırlandırılmaması yoluna gidilmektedir.
33
Yıldız Noktası Yalıtılmış Şebeke
L1
L2
L3
Ic2
Ic1
CE
CE
ICE
UL1
Un: Faz arası gerilim,
IC1
UL3
UL2
ICE
IC2
c : Gerilim faktörü olmak üzere,
ICE = 3.CE.cUn/ 3
34
Y.Müh. İsa İLİSU
Yıldız Noktası Bobin Üzerinden Topraklanmış Şebeke
L1
L2
L3
Ic2
IL
L
Ic1
ICE
ICE = 3.CE.cUn /  3
UL3
IRes
IL
ICE
IL= c.Un / 3..L
ICE = IL
UL1
UL2
3CE = 1/ L
35
Y.Müh. İsa İLİSU
Sistemlerde Verimliliğin Arttırılması
• Verimliliğin arttırılması, doğru planlama,
proje, tesis ve işletme ile mümkündür.
• İyi bir sistemde herşeyden önce,
– Teknik kayıpların neler olduğu ve miktarı
bilinmeli,
– Ticari kayıpların neler olduğu ve miktarı iyi
bilinmeli,
• Tüketiciye sunulan enerjinin devamlılığı
sağlanmalı, iyi bir işletme yapılmalıdır.
36
Sistemlerde Verimliliğin Arttırılması
• OG /AG transformatör çıkışlarında fazlarda dengeli
yük dağılımı yapılmalıdır.
• Özellikle AG hatlarındaki bağlantılar uygun
klemenslerle yapılmalıdır. Bağlantılar sıkı olmalı,
oksitlenmiş klemensler temizlenmeli, yıprananlar
değiştirilmelidir.
• OG'de Dağıtım gerilimi doğru seçilmelidir.
• OG'de YG/OG İndirici merkezlerinde kompanzasyon
yapılmalı, AG'de tüketicilerin bireysel ya da grup
kompanzasyonu yapması sağlanmalıdır.
• Kablo sistemlerinde akımların, manyetik etki ile
oluşturabilecekleri kayıplar göz önüne alınmalıdır.
37
Sistemlerde Verimliliğin Arttırılması
• AG'de hava hatlarından yeraltı kablosuna
geçilmelidir.
• Şehir şebekesinde ağaçlar arasında kalan
hatlarda, hem kayıplar artmakta hem de
rüzgarda ağaç dallan iletkeni sallayarak,
klemens bağlantılarını gevşetip, kopmasına
neden olmaktadır.
• Enerji kullanımının, puant zamanı dışına
kaydırılması cazip hale getirilmelidir. Böyle bir
uygulama, üretim ve iletim birimlerinde büyük
yararlar sağlayacaktır. (Enerji tarifeleri).
38
Sistemlerde Verimliliğin Arttırılması
Gerilim Düşümleri Azaltılmalı
– Gerilim düşümleri, tüketicilerin daha fazla akım
çekmesine, transformatör ve iletkenlerinin daha fazla
ısınmasına dolayısıyla enerji kaybına sebep olur.
– OG/OG ve OG/AG transformatörlerinin çıkış gerilim
seviyeleri kademe değiştiricilerle ayarlanmalıdır.
Kullanıcıya sunulan gerilim, hat başında, nominal
değeri, %10‘dan daha fazla aşmamalı, hat sonunda
%10'dan daha fazla düşmemelidir.
– Gerek OG gerekse AG'de iletken kesitleri yükü
karşılayacak boyutta seçilmeli, enerji taşıma
mesafeleri olabildiğince kısa tutulmalıdır.
– Kaynak, kullanıcıya en yakın mesafede olmalıdır.
Özellikle OG/AG transformatörlerinin yer seçimi bu
konuda çok önemlidir.
39
Sistemlerde Verimliliğin Arttırılması
• Bilgisayar, tv gibi aygıtlar uzun süre, hazır
(stand-by) konumunda bekletilmemeli,
• Aydınlatmada, gün ışığından olabildiğince
yararlanılmalı,
• Aydınlatmada yüksek verimli lambalar
kullanılmalı, sık açma-kapamalardan
sakınılmalıdır.
40
Enerji Tarifeleri
• Gün boyunca enerji kullanımı, saatlere göre önemli
değişiklikler gösterir.
• Kullanımın en yoğun olduğu zaman dilimi, genel olarak
akşam saatleridir (puant zamanı).
• Öte yandan, üretimden kullanım noktasına kadar, tüm
enerji sisteminin yoğun kullanımı karşılayacak
kapasitede olması zorunludur.
• Sonuçta var olan enerji sistemi, günün belirli saatlerinde
tam kapasite ile diğer saatlerinde ise düşük kapasite ile
çalışmaktadır.
• Bu durum, doğal olarak, sistemin verimli kullanılmasına
engel olmaktadır.
41
Enerji Tarifeleri
• Enerji Üretim, İletim ve Dağıtım kuruluşları,
enerji kullanımını puant zamanı dışına
kaydırmaya yönelik olarak, günün belirli saatleri
için farklı tarifeler uygulama yoluna
başvurmaktadırlar.
• Çok zamanlı tarife uygulamasında saat dilimleri
Gündüz
:
06-17,
Puant
:
17-22,
Gece
:
22-06
olarak uygulanmaktadır.
42
Kaynaklar
[1] Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği, T.C.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Ankara 2001.
[2] Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği, Resmi Gazete
Tarihi: 11.08.2002, Sayı: 24843.
[3] Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, Resmi
Gazete Tarihi: 30.08.2000, Sayı: 24246.
[4] Elektrik Piyasası Kanunu, Resmi Gazete Tarihi:
03.03.2001, Sayı: 24335 (Mükerrer).
[5] Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliği, Resmi
Gazete Tarihi: 04.09.2002, Sayı: 24866.
44
Elektriksel Ayırma ile Koruma (İletken Mahaller)
48/230 V. Küçük gerilim
P N
PE
230/230 V. Ayırma koruması
P N
PE
Burada küçük gerilim ve ayırma koruması birlikte uygulanmıştır.
45