Slayt 1 - Hatay Strateji Geliştirme
advertisement
Kamu Yönetiminde Etik İlkeler ve Kurallar Celal Dinçer Ankara Vali Yardımcısı Daha İyi Bir Gelecek İçin Etik Yönetimi “İnsanlar, daima yüksek, temiz ve mukaddes hedeflere yürümelidirler. Bu hareket şeklidir ki, insan olanın vicdanını, dimağını ve bütün insani duygularını tatmin eder. Bu şekilde yürüyenler ne kadar büyük fedakârlık yaparlarsa, yükselirler ve bu hareket şekli mutlaka açık olur. Çünkü; Alnı açık, dimağı açık, kalp ve vicdanı açık insanlar tarafından idare olunabilen toplumlar ancak bu manada hareketlerin izleyicisi olabilirler… Fikirlerini, duygularını ve teşebbüslerini gizli tutanlar, gizli vasıtalar tatbikine girişenler, mutlaka utanma ve sıkılmayı mucip, akıl ve mantığın haricinde hareket edenler olabilirler. Bu gibi müteşebbüslerin akıbeti evvel ve ahir hüsrandır.” 27 Haziran 1926 M. Kemal ATATÜRK KONFÜÇYÜS • İnsanları Sadece Ceza İle Yönetirseniz, Onlar Bir Daha Yanlış Yapmazlar; Ancak Şeref Ve Utanma Duygusuna Da Sahip Olmazlar. • İnsanları Erdemle Ve Etik Kurallar İle İdare Ederseniz, O Zaman Onlar Şeref Ve Utanma Duygularına Sahip Olurlar, Hem De Doğruyu Ve İyiyi Yapmaya Çalışırlar. A-KAMU YÖNETİMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ GİRİŞ: Genel olarak yönetim; gerek kamu gerekse özel sektörde insanın gereksinim ve beklentilerini gerçekleştirme, ülkenin kaynaklarını yerinde ve zamanında iyi kullanabilme, ileri ve çağdaş bir toplum yaratabilmeyi amaçlar. Kamu yönetimi insan ve toplum için var olduğuna göre, bu yönetimin, toplumum istekleri doğrultusunda kurulması ve kuruluş nedeninin toplum tarafından çok iyi anlaşılması gereklidir. Halkla yönetim arasında, her kademede, ikişer üçer yönlü bir ilişki söz konusudur. A-KAMU YÖNETİMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ Çağdaş demokrasilerde seçimle gelen hükümetler oluşturduğu yönetim mekanizmalarıyla birlikte, halkın beklenti ve gereksinimlerini karşılamanın ve onları geliştirebilmelerinin görev ve sorumluluğunu üstlenir. Halk da kendisinin seçtiği kişilerden oluşan yasama ve yürütme organlarının, halkın refah ve mutluluğunu sağlama amacıyla koyduğu objektif kurallara uymakla yükümlüdür. Kamu Yönetiminde; Yönetim anlayışının çerçevesini dört ana grup oluşturur Bunlar; A-KAMU YÖNETİMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 1- Açık ve Dürüst Yönetim: Demokratik ülkelerde, kamu yönetimi ve yöneticileriyle kamu görevlileri büyüteç altındadırlar. Bu nedenle kamu yönetimi her bakımdan açık ve şeffaf (saydam) olması gerekir. Açıklık ilkesine uygun olarak kamu görevlilerinin de, dürüst davranışlar sergilemeleri önem arz etmektedir. Kamu yönetiminde dürüstlük, devlet yetkilerinin hiçbir biçimde, kötüye kullanılmaması, bu yetkilerin kullanımında hiç kimseye çıkar sağlanmamasıdır. A-KAMU YÖNETİMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 2. Yönetimi Etkileyen Kişisel Özellikler: - Dengeli Olma - Kendini Geliştirme - Değişime ve Gelişime Ayak Uydurma - Çevreyi Tanıma - Girişim Gücü - Planlı Çalışma - Çok Yönlülük - Doğruyu ve Gerçekleri Söyleme - Zamanı İyi Değerlendirme - İnsana Sevgi Duyma A-KAMU YÖNETİMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 3. Yönetimi Kolaylaştıran Unsurlar: Kamu yönetiminde, yönetimi kolaylaştıran unsurların başında yukarıda sayılan kişisel özellikler gelmektedir. Bunların yanında şu unsurlar da önemlidir: – – – – Kaynakların kullanımı Hukukun üstünlüğü ve tarafsızlık İş bölümüne uyma Üniversitelerle ilişkiler A-KAMU YÖNETİMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ − − − − − Sivil toplum örgütleriyle ilişkiler İnceleme ve araştırmaya önem verme Halkın genel eğilimini tanıma Halkla ilişkiler Toplumsal yapıyı ve bu yapının amaçlarını kavramak ve bilmek A-KAMU YÖNETİMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 4. İnsanları Yönetme Tarzı: − − − − − − − − − Önderlik Personelin katkısını sağlama Personeli tanıma Otorite ve yetki kullanımı Karar vermenin sınırlarını bilme Davranış psikolojisi Danışma ve katılım sağlama Takım oyunu ve gruplaşma Devletin, toplum düzeninin temeli olduğuna inanma A-KAMU YÖNETİMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ − Halkın sorunlarını bilme ve kendi çapında çözme çabalarına katılma − Halkı sevme ve ona inanma − Halkın kültürüyle etkileşim sağlayabilme ve onun kültürüne katkıda bulunabilme − Halka karşı toplumsal sorumluluk duyma ve toplumsal bir kişilik geliştirme − Bağımsız düşünebilme − Uygarca tutum ve davranışları benimseyebilme − Katı bürokrat davranışlarından uzak kalma ETİK NEDİR ? Etik : Etik, insanların kurduğu bireysel ve toplumsal İlişkilerin temelini oluşturan değerleri, normları, kuralları, doğru-yanlış ya da iyi-kötü gibi ahlaksal açıdan araştıran bir felsefe disiplinidir. (İnal, 1996, S.431) Basit bir anlatımla etik, doğru ve yanlış ölçütleridir. Etik ile ahlakın özdeş olmamasının nedeni, etiğin ahlak Felsefesi olması, ahlakın ise etiğin araştırma konusu olmasındandır. ETİK DEĞER KAZANIMI − Anne-babalar ,çocuklarının ilk ve en önemli etik eğitiminden sorumlu kişilerdir. − Etik eğitimin ikinci basamağını okul oluşturur. − Okul,anne-babayla bu konuda anlamlı bir iletişim kurmak için çalışmalıdır. − Toplum,okullar ve aile,özellikle disiplin anlayışlarında temel değerlere bağlı olan bir “İÇ DİSİPLİN ANLAYIŞI” geliştirmeye çalıştırmalıdırlar. ETİK DEĞERLERLE DONATILMIŞ İNSAN ÖZELLİKLERİ * BAŞKALARINI DÜŞÜNÜR − Duyarlı,merhametli,şefkatlidir − Paylaşımcıdır − Çevresindekilere,kendisine nasıl davranılmasını istiyorsa öyle davranır. − Başkalarına yardım eder − Vericidir − Gerçek dosttur ETİK DEĞERLERLE DONATILMIŞ İNSAN ÖZELLİKLERİ * SORUMLU DAVRANIR − − − − Görevini özenle yapar Harekete geçmeden önce düşünür Uzun vadeyi düşünür Seçimlerin sonucuna ilişkin sorumluluğu kabul eder ETİK DEĞERLERLE DONATILMIŞ İNSAN ÖZELLİKLERİ * HERKESE SAYGI GÖSTERİR − Çevresine rahatsızlık vermez − Herkesi olumlu yönleriyle değerlendirir − Hoşgörülü,bireysel farklılıkları kabul edici ve taktir edicidir. − Aşağılamaz − Diğer kişilerin sınırlarına girmez − Başkalarını kullanmaz − Bireylerin kendi yaşamları hakkında karar verme haklarına saygı gösterir ETİK DEĞERLERLE DONATILMIŞ İNSAN ÖZELLİKLERİ * ADİLDİR − − − − Herkese eşit,adaletli davranır. Açık görüşlüdür Diğerlerini dinler Diğerlerinin ne söylediklerini ve hissettiklerini anlamaya çalışır − Başkalarını hatalarından haksızca faydalanmaz. − Hakkından fazlasını almaz ETİK DEĞERLERLE DONATILMIŞ İNSAN ÖZELLİKLERİ * İYİ YURTTAŞTIR − − − − − − Kurallara ve kanunlara uyar Görevini yapar Oy verir Vergisini öder Topluma gönüllü hizmette bulunur Çevresini ve doğal kaynakları korur B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK ETİK : Etik kavramı Yunanca, karakter ve davranış anlamına gelen “ETOS” sözcüğünden türetilmiş olup, felsefenin ahlaki değerlerini inceleyen bilim dalıdır. Ahlak kavramının İngilizce karşılığı olan “MORALİTY” ise Latince “MORALİS” sözcüğünden türetilmiş olup, görgü ve gelenek anlamına gelmektedir. B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK AHLAK : Bireyin doğru ya da yanlış davranışlar arasında bir ayrım yapması ya da yapabilme becerisine sahip olması olarak da tanımlanmaktadır. Bu haliyle ahlaki davranış, bireyin, toplumun iyi ya da doğru saydığı kimi standartlara uygun davranması olarak değerlendirilmektedir. Ahlak, genellikle insanların kendisine göre yaşadıkları bir ilkeler topluluğu, bir kurallar toplamı anlamına da gelmektedir.Böylece, bir meslek ahlakından, bir siyasal ahlaktan ve hatta bir evlilik ahlakından söz etmek mümkündür. B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK ETİK ise ahlaktan farklı olarak, bu tür davranışların felsefi olarak inceleyen ve açıklamaya ve son çözümlemede değerlendirmeye çalışan felsefi soruşturma alanıdır. ETİK, insana ne yapması ya da ne yapmamasını öneren bir dizi değerler bütünüdür. Bu değerler, ödevler, erdemler, ilkeler ve toplumun çıkarları olarak dört kümede incelemek mümkündür. ÖDEV; kişinin işgal ettiği rolden beklenen davranışlardır. ERDEM; iyi bir insanı tamamlayan özelliklerin tümüdür. İLKE ; davranışları biçimlendiren temel doğrulardır. TOPLUMUN ÇIKARI ise; toplumun genelinin yararına olan her türlü eylemidir. Bir bütün olarak incelendiğinde bu değerler bütünü, etik davranışın çerçevesini belirlemektedir. B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ Kamu görevlilerinin davranışlarında iki temel etken rol oynamaktadır. Bunlardan birisi YASALAR, diğeri ise ETİK DEĞERLERDİR. YASALAR, kamu görevlilerini davranışlarında dışsal olarak belirlemekte ve denetlemekte iken, ETİK DEĞERLER, davranışı içsel olarak yönetmekte ve denetlemektedir. B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ Kamu yönetimi etiğine ilişkin bu iki farklı bakış açısı Birbirini tamamlar niteliktedir ya da öyle olması gerekmektedir. Diğer bir deyişle kamu yönetimi etiğini, kamu görevlilerinin görev alanları ile ilgili her türlü eylemi, yasa ve bireysel ahlaki değerleri bir potada eriterek yapması şeklinde tanımlamak mümkündür. Diğer taraftan kamu yönetiminde bir etik Hiyerarşisinden bahsetmek mümkündür. B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ Hiyerarşinin ilk basamağında kamu görevlilerinin “BİREYSEL AHLAK” yapıları yer almaktadır. Bireysel ahlak, kamu görevlisinin kendi öznel geçmişi tarafından biçimlendirilmektedir. Örneğin; aile etkisi, dini inancı, kültürel ve toplumsal değerler etkisi ve bireysel tecrübeler kamu görevlisinin ahlaki yapısını belirleyen parametrelerdir. Hiyerarşinin ikinci basamağında “MESLEKİ ETİK” bulunmaktadır. Mesleki etik ise, kamu görevlisinin görevini yaparken, mesleğin gerektirdiği normlar, kurallar çerçevesinde davranmasıdır. B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ Üçüncü basamakta ise, kurumsal ya da örgütsel etik bulunmaktadır. KURUMSAL ETİK: Kamu görevlilerinin eylemlerini kurumsal amacın gerçekleşmesi doğrultusunda belirlenmiş bulunan kurallara göre yapmasıdır. Hiyerarşinin son basamağını ise “TOPLUMSAL ETİK” oluşturmaktadır. Toplumsal etiğin merkezinde ise kamu görevlilerinin bir taraftan bireyi koruyan tutum ve davranışlar sergilemesi diğer yandan ise toplumun bir bütün olarak gelişmesine katkı sağlayacak biçimde davranmalarıdır. B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ Bu bağlamda kamu görevlilerinin sorumluluk alanları ile ilgili olarak kimi etik değerleri içselleştirmesi ve buna göre eylemlerde bulunmaları, hizmet etmeleri genel bir beklentidir. Bu bağlamda kamu yönetimine hakim olması gereken belli başlı etik ilkeleri şu şekilde sıralamak mümkündür. Öncelikli olarak kamu görevlileri yasalara ve çalıştıkları kurumun misyonuna karşı sorumlu olmalıdır. İkinci olarak, kamu görevlileri, kamu çıkarlarını sağlamaya yönelik tutum ve davranış içerisinde olmalı ve dolayısıyla, sahip oldukları kimi yetkiyi kendi çıkarları için işe koşmamaları gerekmektedir. B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK TÜRK TARİHİNDEN ÖRNEKLER Kamu yönetiminde etik davranışlara ilişkin izleri Türk tarihinde de görmek mümkündür. Örneğin geleneksel Osmanlı toplum düzeninde önemli işlevler yüklenmiş olan LONCALARIN başında bulunan yöneticilerin (Kethüda), kanun gereği etik değerlere bağlı kalmaları zorunlu tutulmuştur. KETHÜDA’nın, görev esnasında, her hangi bir şekilde kötü bir tutum ve davranış içerisine girdiği tespit edilirse görevinden alınması yönünde yaptırımlar uygulanmıştır. B- YÖNETSEL VE MESLEKİ ETİK - AHLAK TÜRK TARİHİNDEN ÖRNEKLER Fakat tüm bu yaptırımlara rağmen Osmanlı kamu düzeninde etik dışı davranışların olduğu da anlaşılmaktadır. Örneğin; Divan Şairi Fuzuli’nin “Selam verdim, rüşvet değildir diye almadılar” dizeleri, rüşvet gibi etik dışı uygulamaların kamu düzeninde giderek yaygınlaştığını göstermektedir. Öyle ki Osmanlı Devletinin çökmesinde rol oynayan nedenlerden birinin de yönetim ve yargıda rüşvetin yaygınlaşması olduğu öne sürülmektedir. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR Kamu yönetiminde etik konusu da, kamu görevlilerine etik değerlerin verilip kazandırılarak personelin eğitim, nitelik ve motivasyonlarının artırılmasında çok önemli bir yaklaşım ve davranış modelidir. Kamu görevlileri, her gün kendilerinin kişisel ve mesleki dürüstlüklerinin ve erdemlerinin denetlendiği durumlarla karşılaşırlar. Dolandırıcılık, savurganlık ve yetkiyi kötüye kullanma gibi etik dışı davranışların devlet yönetiminde yeri yoktur ve bunun bedeli yetersiz ve niteliksiz hizmettir. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR Bu yüzden her düzeydeki kamu görevlilerinin etik dışı davranışları reddetmesi gerekir.(Stainberg ve Austern, 1996, S. 5-6) Aslında kamu yönetiminde etik değerlerin kökleri çok Eski çağlara kadar uzanmaktadır. Örneğin Coşkun’un (1997, S.160) aktardığına göre bunun ilk örneklerinden birini ilk çağda Atina halkının “Değerler Bildirgesi” oluşturmaktadır. Değerler Bildirgesi, bugün de hemen hemen tümüyle kamu yönetiminin etik değerlerini kapsamaktadır. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR ATİNA ANDI Ülkemizi hiçbir zaman korkaklık ve Sahtekarlık eylemleri ile utandırmayacağız; Ordudaki arkadaşlarımızı yalnız bırakmayacak, Ülkemizin kutsal emanetleri ve idealleri için, Hem yalnız hem de birlikte savaşacağız; Ülkemizin kanunlarına itaat edecek ve saygı göstereceğiz. Toplumda saygı ve hürmetin yerleşmesini sağlamak yolunda elimizden geleni yapacağız; Kamu hizmeti anlayışını daima canlı tutmak için çabalayacağız; Böylece tüm bu yollarda bu ülkeyi, bize bırakıldığından daha az değil,daha iyi ve daha güzel bir şekilde bizden sonrakilere bırakacağız. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR Bu değerler bugün için de kamu yönetimi ve kamu hizmetlerinde öncü değerler olarak kabul edilebilir. Diğer yandan kamu görevlisi olmak, tek başına bazı etik sorumlulukları da bu görevleri yerine getiren her alan ve düzeydeki çalışanlara yüklemektedir. Bir kamu görevlisinin etik ilke ve sorumlulukları çeşitli biçimlerde ifade edilmiştir. Burada bir örnek olması açısından Amerika Birleşik Devletleri’nde kamu hizmetlerinde bulunan devlet görevlileri için belirlenmiş etik kurallara yer verilmiştir. (Coşkun, 1997, s.161) C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR ABD KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURALLARI 1. Kişilerden, siyasal partilerden ve devlet kuruluşlarından önce en üstün ahlak kurallarına ve ülkene itaat göster. 2. Anayasa, yasalar ve mevzuata saygı göster ve koru. 3. Tam gün aldığın ücret için tam gün çalış; görevini yerine getirirken en iyiyi yapmaya gayret göster. 4. Görevlerin yerine getirilmesi için en etkin çözüm yollarını bul ve görevi en iyi yapacak kimseleri istihdam et. 5. Kendine ya da başkalarına özel çıkar sağlayacak şekilde adil olmayan davranışlarda asla bulunma; kamu görevini yaparken kendine veya aile üyelerine önerilen çıkar ve faydaları asla kabul etme. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR ABD KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURALLARI Kamu görevlisi olarak görevini ifa ederken bir devlet kuruluşunu bağlayacak şekilde hiçbir zaman söz verme. 7. Doğrudan ya da dolaylı olarak devlet ile hiçbir ticari ilişki içinde olma. 8. Kamu görevini yerine getirirken sahip olduğun gizli bilgileri özel çıkar sağlamak amacıyla asla kullanma. 9. Gördüğün yolsuzluk ve usulsüzlüklerin ortaya çıkmasını sağla. 10. Kamu görevinin kamu güveni için önemli olduğunun bilincinde olarak Bu ilkeleri koru ve gözet. 6. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR Yukarıda verilen on etik ilke incelendiğinde bu ilkelerin aslında bütün meslekler için geçerli olan temel meslek etiği ilkeleri ile karşılaşmaktayız. Bu temel ilkeler meslekte sorumluluk alma, dürüstlük ve doğruluk içinde çalışma, mesleği profesyonelce ve mesleki etkinlikleri eksiksiz biçimde uygulama, insana saygı ve insanın bütünlüğünü koruma, eşitlik ve adalet ilkelerine sıkı sıkıya bağlı kalma, gizlilik ilkesine uyma, mesleki etkinliklerde açık (şeffaf) olma ve hesap verme sorumluluğunu üstlenme, meslekte kendini sürekli geliştirme gibi etik öğelerden oluşmaktadır. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR Kamu görevlileri bir yandan tüm meslekler için ortak ve geçerli olan meslek etiği ilkelerine uygun davranmakla yükümlü tutulurken, diğer yandan da kamu için çalışma ve kamu kaynaklarını paylaştırma süreci içinde daha duyarlı bir etik dikkat sergileme sorumluluklarına sahiptir. Ülkemizde de “Kamu Görevlileri İçin Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında 5176 sayılı Kanun” ve 13.04.2005 tarih ve 25785 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile kamu görevlilerinin uyması gereken etik davranış ilkeleri belirlenmiştir. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR ETİK İLKELER • Halka Hizmet Bilinci • Hizmet Standartlarına Uymak • Amaç ve Misyona Bağlılık • Dürüstlük ve Tarafsızlık • Saygınlık ve Güven • Nezaket ve Saygı • Ayrımcılık Yapmamak • Saydamlık ve Katılımcılık • • • • Hediye Almamak Kamu Mallarını Korumak Savurganlıktan Kaçınmak Çıkar Çatışmasından Kaçınmak • Hesap Verme Sorumluluğu • İmtiyazsız Kamu Hizmeti • Doğruluk C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR Aynı yönetmeliğin ekinde ise tüm kamu görevlilerinin imzalama zorunluluğu bulunan “Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi Metni” bulunmaktadır. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR KAMU GÖREVLİLERİ ETİK SÖZLEŞMESİ Kamu hizmetinin her türlü özel çıkarın üzerinde olduğu ve kamu görevlisinin halkın hizmetinde bulunduğu bilinç ve anlayışıyla; * Halkın günlük yaşamını kolaylaştırmak, ihtiyaçlarını en etkin, hızlı ve verimli biçimde karşılamak, hizmet kalitesini yükseltmek ve toplumun memnuniyetini artırmak için çalışmayı, * Görevimi insan haklarına saygı, saydamlık, katılımcılık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme ve hukukun üstünlüğü ilkeleri doğrultusunda yerine getirmeyi, C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR KAMU GÖREVLİLERİ ETİK SÖZLEŞMESİ * Dil, din, felsefi inanç, siyasi düşünce, ırk, yaş, bedensel engelli ve cinsiyet ayrımı yapmadan, fırsat eşitliğini engelleyici davranış ve uygulamalara meydan vermeden tarafsızlık içerisinde hizmet gereklerine uygun davranmayı, * Görevimi, görevle ilişkisi bulunan hiçbir gerçek veya tüzel kişiden hediye almadan, maddi ve manevi fayda veya bu nitelikte herhangi bir çıkar sağlamadan, herhangi bir özel menfaat beklentisi içinde olmadan yerine getirmeyi, C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR KAMU GÖREVLİLERİ ETİK SÖZLEŞMESİ * Kamu malları ve kaynaklarını kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri dışında kullanmamayı ve kullandırmamayı, bu mal ve kaynakları israf etmemeyi, * Kişilerin dilekçe, bilgi edinme, şikayet ve dava açma haklarına saygılı davranmayı, hizmetten yararlananlara, çalışma arkadaşlarıma ve diğer muhataplarıma karşı ilgili, nazik, ölçülü ve saygılı hareket etmeyi, * Kamu Görevlileri Kurulunca hazırlanan yönetmeliklerle belirlenen davranış ilke ve değerlerine bağlı olarak görev yapmayı ve hizmet sunmayı taahhüt ederim. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR Atina Andı, ABD Kamu Görevlileri Etik Kuralları ve Ülkemizin Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi karşılaştırıldığında benzerliklerin olduğu görülmektedir. Ancak etik davranış ilkelerine ilişkin, mevzuatın öngördüğü yaptırımlar yeterli değildir. Ülkemizde, davranış ilkelerini ihlal edenin Resmi Gazetede ifşa edilmesinin yaptırım özelliği bulunmamaktadır. Zaten böyle bir yaptırımdan etkilenebilmek için bu kültürün iyice yerleşmiş olması gerekir. C- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK KURALLAR ETİK İLKELERİN ANA AMACI; TOPLUMSAL YARARI (KAMU YARARINI) SAĞLAMAKTIR. “TOPLUMSAL YARAR, BİREYSEL YARARIN ÜSTÜNDEDİR.” D- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK İLKELER VE ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR Yönetimde Uyulması Beklenen Etik İlkeler •Adalet •Eşitlik •Dürüstlük ve Doğruluk •Tarafsızlık •Sorumluluk •İnsan Hakları •Hümanizm •Bağlılık •Hukukun Üstünlüğü •Sevgi •Hoşgörü •Laiklik •Saygı •Tutumluluk •Demokrasi •Olumlu İnsan İlişkileri •Açıklık •Hak ve Özgürlükler •Emeğin Hakkını Verme •Yasa Dışı Emirlere Karşı Direnme D- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK İLKELER VE ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR Yönetimde Etik Dışı Davranışlar •Ayrımcılık •Kayırma •Rüşvet •Yıldırma-Korkutma •İhmal •Sömürü •Bencillik •Yolsuzluk •İşkence •Yaranma-Dalkavukluk •Şiddet-Baskı Saldırganlık •İş İlişkilerine Politika Karıştırma •Hakaret ve Küfür •Taciz D- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK İLKELER VE ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR Yönetimde Etik Dışı Davranışlar •Kötü Alışkanlıklar •Görev ve Yetkinin Kötüye Kullanımı •Dedikodu •Zimmet •Dogmatik Davranış •Yobazlık-Bağnazlık •Haksızlık •Kleptokrasi (Çalma Hastalığı) •Yasayı İşletmeme •Sahte Sözleşmeler D- KAMU YÖNETİMİNDE ETİK İLKELER VE ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR Yukarıda sayılan etik dışı davranışların da içinde bulunduğu 175 çeşit “Yaygın Görülen Bürokrasi Hastalıklarından” bazıları da aşağıda listelenmiştir. •Bürokratlık (Anlaşılmazlık) •Çıkarların/Amaçların Çatışması •Kalıpçılık •Disiplinsizlik •Saygısızlık •Sorumsuzluk •Eşgüdümsüzlük •Bozuk iletişim •Yasada boşluk aranması •Hesap sorulmazlık •Üretkensizlik •İşgüzarlık •Başarı göstergeleri eksikliği •Kötü Niyet •İşi ağırdan alma •Kırtasiyecilik •Topluma uzak olma •Baltalamak •Dalavere •İsraf E- SONUÇ “Kamu hukuku dış görüntüsü özenli ve tertemiz bir yapıya benzer. Bu yapının içi ise hiçbir zaman uyulmamış ilkeler ve uygulanmamış kurallarla doludur.” der Antonio MARONGIU. Bu özdeyişten bir anlam ve ders çıkartılarak, kamu yönetimi ve hukukunda devleti bir çark, kamu çalışanlarını ise bu çarkın dişlileri olarak görebiliriz. Çarkın etrafında dönen dişlilerin birbirine zarar vermeden, incitmeden ve kırmadan çok uyumlu, dengeli, etik değer ve ilkelere uygun bir şekilde çalışmaları yönetimdeki bütünselliği ve başarıyı sağlayacaktır. E- SONUÇ Toplumların ve ülkelerin demokrasi bilinci, insan haklarına saygısı, toplumsal bilinç seviyesinin yükselmesi, hukuk devletinin kurumsallaşması, ekonomik kalkınma, refah, sosyal ve kültürel ilerleme düzeyleri, yönetim etiğinin gelişmesinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Ülkeler daha kalkınmış, gelir dağılımındaki adaletsizliği gidermiş, demokrat tutumlu, objektif, özgür düşünceyi özümsemiş, eşitlik prensibini benimsemiş, duyarlı demokratik toplum mekanizmaları kurumsallaştıkça, toplumsal sorumluluk bilinci geliştikçe daha az yolsuzluğa karışmaktadır. E- SONUÇ Böyle bir toplumsal yapı ile kurumsal yapılanma etik dışı davranış ve uygulamaların ortadan kalkmasında etken olmaktadır. Yine bilimi kendisine rehber edinmiş, akıl ve bilimin önderliğinde çok iyi kurumsallaşmış bir kamu yönetimi, etik değer ve ilkelere uygun davranarak hizmet yürütmede gelişme ve çağdaşlaşmayı yakalayacaktır E- SONUÇ Bunun yanında iyi yönetim; saydam ve hesap verebilir, sorgulayan yönetim modelinin tam anlamıyla uygulanamaması, kurumsallaşamama, kamudaki kötü yönetimin varlığı, gelişmenin önündeki en büyük engeldir. Ülkenin ve insanların topyekun kalkınmasının önündeki tüm engellerin aşılması için kamu yönetiminde bilgili, liyakatli, dürüst, çalışkan, üreten ve etik değerlere, ilkelere bağlı, halkı iyi tanıyan, vatandaşa hizmet etme bilinciyle hareket eden kamu görevlileri ve kurumlarına ihtiyaç duyulmaktadır. E- SONUÇ Özetle; bir toplum, bir yönetim modeli düşleyin, kişiler birbirlerine ve hukuka saygılı, bencil davranmıyor, gelişmelere kısa vadeli değil, uzun süreli toplum yararı açısından bakıyor, paylaşmacı, görüşlerini savunmada cesaret sahibi, gerektiğinde özverili davranabiliyor, bir değer yaratarak refahı arttırmayı hedefliyor, yönetimde etiğe uymayan davranışları kınıyor. Böyle bir toplumda yolsuzluk, çevre kirliliği, kötü kullanım, toplumsal kurallara uymama, haksızlık, adaletsizlik, derin eşitsizlikler ve kötü yönetim olabilir mi? E- SONUÇ Temel sorun ve eksikliği insanda, insan davranışlarında, değer yargılarında aramak gerekir. Bu nedenle iyi eğitilmiş, erdemli, etik değer ve ilkelere uygun insan yetiştirmek toplumların birincil görevi olmalıdır. SON SÖZ MEVLANA’DAN • cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol. • şefkat ve merhamette güneş gibi ol • başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol • hiddet ve asabiyette ölü gibi ol • tevazu ve alçakgönüllülükte toprak gibi ol • hoşgörülülükte deniz gibi ol • ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol... BİTİRİRKEN… TEMİZ TOPLUM VE TEMİZ YÖNETİMİ BİRLİKTE KURALIM. Dinlediğiniz için teşekkür ederim. Hikmet GÜMÜŞTAŞ
