4.İŞ.ANALİZLERİNİN.UYGULANMASI

4. İŞ ANALİZLERİNİN UYGULANMASI
İç Kontrol Sisteminin Oluşturulması Projesinin bu bölümünde, en önemli veri
tabanının hazırlanmasına olanak sağlayan İş Analizleri gerçekleştirilmiştir.
İş Analizi, günümüzde çalışanların verimlilikleri ve motivasyonları konusunda çok
etkili olan "işin", organizasyonlarda bilimsel ve sistematik olarak analiz
edilebilmesinde kullanılan bilimsel bir yöntemdir. Kurum/Kuruluşların amaçlarına
ulaşabilmeleri için, çalışanlar ve yaptıkları işlerden oluşan bölümlerin/birimlerin;
etkenlikleri açısından sınırlarının belirlenmesi, özelliklerinin bilinmesi, ilişkilerinin
saptanması ve görevlerinin tanımlanması gerekmektedir. İşte en genel anlamıyla iş
analizlerine bu nedenle gerek duyulur ve gerçek anlamda bilimsel teknikler
gerçekleştirilerek uygulanması gerekir.
İş analizi işlerle ilgili her türlü bilgiyi toplama, analiz etme ve kaydetme sürecidir.
İş analizleri; işler hakkında en doğru, tarafsız ve ayrıntılı bilgilerin toplanabileceği tek
yöntemdir ve kişisel yanılgıları, görüşleri ve önyargıları tamamen ortadan
kaldırabilecek bir yol olmamakla beraber, bu tür etkileri gerçek veriye dayanan yazılı
belgelerle sonuçlandırdığı için en aza indirebilen bir tekniktir. Bu teknik kullanılırken,
T.C. Fırat Üniversitesi’ndeki her işin niteliği, o işin gerçekleştirildiği çevre ve diğer
koşullar gözlem ve görüşme yolu ile belirlenmiş ve bunlarla ilgili bilgiler yazıya
dökülmüştür. Bunu yaparken, bir yandan işi oluşturan faaliyetler ve görevler ile bu işin
yürütülmesi için gerekli eğitim, deneyim, çaba ve sorumluluk düzeyleri belirlenmiş, bir
yandan da söz konusu işin hangi koşullar altında yapıldığı öğrenilmiştir.
Analiz yaparken her iş kendi içinde çeşitli açılardan irdelenmektedir. Ana irdeleme
konuları işin ne olduğu, nasıl ve nerede yapıldığıdır. İş analizleri genel bir ifadeyle,
çalışanın ne yaptığını ve hangi niteliklere sahip olması gerektiğini saptamaktadır.
Hangi işlerin çalışma kapsamına alınacağı ve kimlerle analiz yapılacağı çalışma
başında kararlaştırılmıştır.
Analiz edilecek işler, mevcut kadro unvanlarının incelenmesi ile saptanmıştır.
Organizasyonda yer alan bölümlerdeki tüm işlerin ilgililer ile görüşülerek adları ve
çalışan sayıları planlı biçimde not edilmiştir. Bu arada kadroda görülen fakat gerçekte
var olmayan iş unvanlarına dikkat edilmiş ve bunlar değerlendirmeye alınmamıştır.
Aynı şekilde kadroda görülmeyen fakat gerçekte var olan işlerin analize alınmasına
da özen gösterilmiştir.
Mevcut kadro unvanlarının incelenmesi ile analiz edilecek işler belirlendikten sonra
hazırlanmış bir soru formu ile gözlem ve görüşme yöntemleri kullanılarak analizler
gerçekleştirilmiştir.
Sayfa 1 / 3
Proje Ekibi üyeleri, bilgilerin düzenli ve eksiksiz olmasını sağlamak için, kullanılan
soru formuna çalışanın yanıtlarını kaydetmişlerdir.
Görüşme yapmak üzere çalışanlar arasından aynı işi yapan bir kişi, gerek görüldüyse
iki kişi seçilmiş, birden çok çalışanla yapılan görüşmeler eksik bilgi kalmaması,
unutulan bilgilerin tamamlanması, bilgilerin kontrol edilmesi açısından yararlı
olmuştur. Seçilen çalışanların işte yeterli deneyime ve iyi bir ifade yeteneğine sahip
olmalarına dikkat edilmiştir.
4.1. İŞ ANALİZLERİNİN GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİĞİ
Her zaman sayısal veri olmadığı için iş analizlerinin geçerliliğini ve güvenilirliğini
ölçmek oldukça zordur. Bu nedenle bazı önlemlerle ve belli koşullara dikkat ederek
sonuçların daha geçerli ve güvenilir olması sağlanmalıdır. Örneğin; toplanan
verilerden kuşku duyulması durumunda, aynı işleri birden fazla analizci, birbirlerinden
bağımsız olarak incelemeli ve sonuçları karşılaştırmalıdır. Diğer bir yol da, iş
analizleri sonucu gerçekleştirilen düzenlemelerin (İş Tanımları ve Gerekleri Belgeleri,
vb.) kesin şeklini almadan çalışan ve yöneticisinden onay alınmasıdır. İş analizlerinin
daima güncel tutulması ve periyodik aralıklarla yenilenmesi de, iş analizleri ile
toplanan veri geçerliliğini ve güvenilirliğini artıracaktır.
4.2. İŞ ANALİZ FORMUNDA YER ALAN BÖLÜMLER
İş analizi formunda yer alan aşağıdaki bölümler kurumdaki her iş unvanına
uygulanabilecek şekilde standart olarak hazırlanmıştır.

İşi Tanıtıcı Bilgiler
 İş unvanı
 Bağlı olduğu birim, organizasyon içindeki yeri
 Mevcut çalışan sayısı
 Analizci ve çalışanın adları

İş Görev ve Sorumlulukları
 İşle ilgili görev ve sorumluluklar
 İşin tüm süreç içindeki yeri
 Çalışanın hangi işleri niçin, nasıl ve ne zaman yaptığı

İş Gerekleri:
 Gerekli öğrenim ve deneyim
 Zihinsel ve fiziksel beceri gerekleri
 İşin yapımı için gereken yaratıcılık, düşünsel uygulama, iş bilgisi
 Makine kullanma, el-kol becerisi, ustalıklar
Sayfa 2 / 3

İş Koşulları
 Çalışma koşulları
 İş riski
İş analizleri ile elde edilen verinin kullanıldığı önemli bir alan da Süreç Yönetim
Sistemidir. Ayrıca çalışmalar kapsamında kullanılan en güçlü diğer bir veri kaynağı iş
analizlerinden elde edilen istatistiksel sonuçlardır. “İşi en iyi O’nu yapan bilir”
felsefesinden yola çıkılarak hazırlanan ve tüm dünyada işler ile ilgili bilgilerin
toplanabildiği tek yöntem olan iş analizlerinden elde edilen bu sonuçlar, tamamen işi
bizzat yapanların işleri ile ilgili olarak verdikleri gerçek bilgilere dayanmaktadır. İş
analizleri ile toplanan veri, bir taraftan “işin” bilimsel ve sistematik olarak
incelenebilmesine olanak tanırken, diğer taraftan çalışanların işlerle ilgili
memnuniyetlerini, gösterdikleri ağırlıklı zihinsel/fiziksel çabayı vb. ölçümleri de
gösterebilecek sonuçları verir.
Bu kapsamda T.C.
gerçekleştirilmiştir.
Fırat
Üniversitesi
kadroları
ile
173
adet
iş
analizi
Sayfa 3 / 3