tüberküloz

TÜBERKÜLOZ
ETKEN
• Mycobacterium tuberculosis
• Gram ile boyanmadıkları için bu
özelliklerinden bahsedilmez
• Zorunlu aerob
• Sporsuz
• Hareketsiz
• Ortamdaki CO² artırılırsa üreme %5 hızlanır
ETKEN
Olumsuz koşullara oldukça dayanıklıdır ve
uzun süre canlılığını sürdürebilir.
Aerob olan bakteri;
+4°C’de haftalarca,
-70°C’de yıllarca canlılığını korur.
• Buna rağmen;
• 60°C'de 20 dakikada, 70°C'de beş dakikada
ölür
ETKEN
MİKOBAKTERİ CİNSİNİN EN TEMEL ÖZELLİĞİ;
– yavaş üremeleri
– aside dirençli olmaları
– ve hücre duvarlarında bol miktarda lipid
içermeleri
– Bakterinin asit-alkole dirençli boyanma
özelliği
TÜBERKÜLOZ
SIKLIKLA AKCİĞERİ HEDEF ALAN
BİR
ENFEKSİYON HASTALIĞIDIR.
tüberkülozun yayılmasında
ANA KAYNAK
AKCİĞER TÜBERKÜLOZUDUR
( Akciğer tüberkülozu tüm tüberküloz olgularının %80'ini oluşturmaktadır )
Bu nedenle;
Bulaştırıcılık nedeniyle de halk sağlığı açısından en önemlisidir.
TÜBERKÜLOZLA SAVAŞIM AKCİĞER TÜBERKÜLOZUNA YÖNELİKTİR.
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
• Solunum yolundan damlacık enfeksiyonuyla
• İndirekt olarak enfekte kişinin eşyaları ile
• Yere tükürülen hasta balgamının kuruyup
solunum yolundan bulaşması
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
•
•
•
•
Kuluçka süresi
İlk lezyonda 4-12 hafta
Sekonder enfeksiyonda 1-2 yıldır
Ömür boyu latent kalan vakalarda vardır
• Basil çıkaran hastalar basil çıkardığı sürece bir
antitüberküloz tedaviden 15-20 gün sonrasına
kadar bulaştırıcılık devam eder
AKCİĞER TÜBERKÜLOZUNUN TANISI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Hastanın öyküsü, klinik belirtiler
Fizik inceleme bulguları
Histopatolojik inceleme
Akciğer grafisi
Tüberkülin deri testi
Mikrobiyolojik tanı
• Tüm mikobakteri türleri aside dirençli olduğu
için, balgamda ve diğer klinik örneklerde
aside dirençli basillerin saptanması;
• “ basilin tipi ve canlılığı konusunda bilgi
vermez “
MİKROBİYOLOJİK TANI
• Ehrlich-Ziehl-Neelsen (EZN) tekniği ile boyama
ve mikroskopta bakterinin görülmesi
• Ve
• SAF KÜLTÜRDE MYCOBACTERİUM
TUBERCULOSİS in izolasyonu ile sağlanır
• Besi yerinin adı Löwenstein –Jensen’dir
Mycobacterium tuberculosis Ziehl-Neelsen stain
TANI
• Tanıya yardımcı bir test de
• PPD (prifiye protein derivation)
TANI
• Etkenin ısı ile öldürülüp, filtrasyonundan elde
edilerek saflaştırılmış proteindir
• Tbc ile karşılaşıp karşılaşılmadığının tesbiti için
yapılır
• 0,1 ml enjekte edilir
• 48-72 saat kol ıslatılmaz,silinmez,dokunulmaz
• Bu süreden sonra uygulama yerindeki
endürasyona bakılır
TANI
• 10 mm den büyük endürasyon pozitif kabul
edilir
• BCG aşısı yaptırmış kişilerde de endürasyon
pozitif olacağı için çap 8-15 mm olarak
değerlendirilir
BELİRTİLERİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
PRİMER AKCİĞER TÜBERKÜLOZU
Asemptomatik seyrettiğinden tanısı güç
2 haftadan uzun süren öksürük
Ateş
Gece terlemeleri
Zayıflık
Halsizlik
Yorgunluk
Baş ve göğüs ağrısı
PPD testinin pozitif çıkması
BELİRTİLERİ
•
•
•
•
SEKONDER AKCİĞER
TÜBERKÜLOZU(REENFEKSİYON)
Dışarıdan basil yeni alınabilir
Veya Primer tbc’den kalan aktif olmayan
basillerin yeniden aktif olması ile enfeksiyon
Yaş,sosyalkoşullar,alkolizm,malnütrisyon
Diabet,psikolojik durum burada da geçerlidir
BELİRTİLERİ
•
•
•
•
•
•
•
SEKONDER AKCİĞER
TÜBERKÜLOZU(REENFEKSİYON)
Gece terlemesi
Titreme
Ateş
İştahsızlık,kilo kaybı
Balgam çıkarma
Gece öksürükleri
Hemoptizi
EPİDEMİYOLOJİ
• Gelişmekte olan ülkelerde ve sosyoekonomik
düzeyi düşük toplumlarda endemik olarak
görülür
• Toplu yaşanan yerler
• Sosyal koşullar
• Beslenme bozukluğu
• Bozuk çevre şartları (havasız,güneşten yoksun)
KOMPLİKASYONLAR
•
•
•
•
•
Kronik bronşit
Akciğer fibrozisi ve diğer organlar yayılım
Tbc peritonit
Tbc Menenjit
Tbc GİS
KORUNMA
• Aşısı var
• Bebeklere 2. ay olmak üzere
KORUNMA
•
•
•
•
•
•
Basil çıkaran hastaların izolasyonu
İlaçla tedavi
Hastanın yaşadığı evdeki ailenin koruma programı
Hastanın evde takibi
Tozlu ortamlarda çalışma ve tozun akciğerlere girişi
Tüberküloz insidansının yüksek olduğu yerlerde
akciğer filmi çekilerek sağlamları inceleme
• Risk gruplarını belirleyip aşılama ve eğitim verilmeli
BAKIM
•
•
•
•
Tüberküloz izolsyonu uygulanır
Yatak istirahati
Hasta odaı havalandırılmalı
Oda havalandırmada basil yayılmasını
önlemek için cereyan olmamalı
• Hastaların balgam çıkardıkları dönemde
önlemler alınmalı
• Öksürürken ağız kapatılmalı
BAKIM
•
•
•
•
Disposbl mendil kullanılmalı
Aile bireyleri ile yakın temas önlenmeli
Hasta da kilo kaybı varsa takip edilmeli
Hasta ve yakın çevresine bulaş ve korunma
yolları öğretilmeli
• EĞİTİM
LEPRA
HANSEN BASİLİ
• 1873 de Hansen tarafından bulunmuştur
• 0.2-0.4 X 1-8 mikrometre boyutlarında,
sporsuz, hareketsiz ve aside dirençli bir
bakteridir
• Klinik örnek( burun kazıntısı, leprom) lerden
yapılan preparatlarda çalı demeti şeklinde
aside dirençli bakteriler görülür
• Kültürü yapılamamış
ETKEN
• Mycobacterium leprae
• 1873 yılında Gerhard Armauer Hansen
• 0.2-0.4 X 1-8 mikrometre boyutlarında, sporsuz,
hareketsiz ve aside dirençli bir bakteridir
• Hansen BASİLİNİN kültürü mümkün olmamıştır
• EZN boyası ile asit-fast boyanır
• Kronik ve yavaş gelişir
• Özellikle deri ve sinir hücrelerini tutar
ETKEN
• Klinik örnek( burun kazıntısı, leprom) lerden
yapılan preparatlarda çalı demeti şeklinde
aside dirençli bakteriler görülür. Kültürü
yapılamamış
• Hastalığın tanısı yalnızca mikroskobik
incelemelere dayanır
BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ
• Bulaş hasta kişilerin burun salgıları ile saçılan
basiller ve ülser eksudaları ile bulaşır
• Aile içi bulaş dışarıdaki insanlara göre fazladır
• 2-5 yaş çocuklar daha duyarlıdır
• Kuluçka süresi 1-10 yıl
• Dolayısıyla bazı kişilerin hastalanmak için
ömürleri yetmeyebilir.
BELİRTİLERİ
•
•
•
•
Lepra sinsi başlangıçlı bir hastalıktır
Periferik sinirlerde schwann hücrelerini tutar
Vücudun soğuk yüzeylerinde hastalık oluşur
Bunlar deri, yüzeyel sinirler, burun, farenks,
larinks, gözler ve testislerdir
• Deri lezyonları soluk, ağrısız 1-10 cm çapında
maküler tarzdadır
KLİNİK,BAKTERİYOLOJİK VE
HİSTOPATOLOJİK,İMMÜNOLOJİK OLARAK
•
•
•
•
1- Tükerküloid lepra
2- Lepramatöz lepra
3-İndetermine lepra
4-Borderline lepra
TÜKERKÜLOİD LEPRA
• Çoğunlukla çevresel sinir sistemini etkiler
• Duyu sinirlerinin felci sonucu ısı temas ve ağrı
hisleri ortadan kalkar
• Yüz felci meydana gelebilir
• Kalça ,dirsek,dizler,ekstremite ve yüzde
görülür
• El kaslarına gelen bazı sinirlerin felci sonucu
pençe el görünümü ortaya çıkar
TÜKERKÜLOİD LEPRA
• Ter bezleri de çalışamadığından deride kuruluk
giderek artar ve deri dökülmeye başlar
• Sinir tutulumuna bağlı sinirlerde kalınlaşma
vardır ve palpe edilebilir ve ağrılıdır
• Duyu kaybına bağlı olarak ülser ve motor
değişikliklere bağlı olarak felçler görülür
• Kaşlar dökülür
• Saç kaybı yoktur
LEPRAMATÖZ LEPRA
• Cüzzamın en kötü tipidir
• Vücut direnci tamamen hasarlıdır
• Gövdede parlak bakır kırmızısı renginde
lekeler görülür
• Nöral,oküler,retiküloendoteliyal,kemik ve
testiste leprom (nodül) oluştururlar
• Lepromlar birleşir büyük plak oluştururlar
LEPRAMATÖZ LEPRA
•
•
•
•
•
•
•
•
Leprom yüzde ise sulkus çöker,burun çöker
Septum perfore olur
Kaş saç kaybı var
Aslan yüzü (facies leonina) görülür
Kaş kirpik dökülür
Kesiçi dişler dökülür
Parmaklarda kısalma,pençeleşme,
Körlük
İNDETERMİNE LEPRA
• Karasız lepra olarak da adlandırılır
• Özellikle lepralılara yakın çocuklarda görülür
• Genellikle bir tek leke şeklinde kendisini
gösterir
• His bozukluğu da gösteren bu leke etrafa
doğru yayılabilir veya ortası iyileşebilir
BORDERLİNE LEPRA
• Lepramatöz ve Tüberküloit tipler arasında bir
tiptir
• Gelişim olarak iki tipten birisine daha yakın
olur
• Hangi tipe doğru gidiyorsa o tipin özellikleri
daha belirgin olmaktadır
TANI
• Lepra tanısı üç temel bulgudan birinin varlığı
ile konulur
• Duyu kaybı olan hipopigmente deri lezyonları
• Kalınlaşmış periferik sinirler
• Cilt sürüntüleri veya biyopsilerde aside dirençli
bakteri varlığı
EPİDEMİYOLOJİ
• Öellikle tropikal bölgelerde
• Sosyo ekonomik ve hijyenik durumu bozuk
yerlerde
• Ülkemizde özellikle Güney ve Doğu Anadolu
bölgelerinde görülür
KOMPLİKASYONLAR
•
•
•
•
•
•
Duyu bozukluğu
Şekil bozukluğu
Ampüte edilmiş görünüm
Bunlardan dolayı toplumdan soyutlanma
Psikolojik bozukluklar
Hastalığın YAYILMASI
KORUNMA
• Aşısı yok
• Lepralı hastaların tedavisi ücretsiz
yapılmaktadır
• İnfeksiyonlu kişilerin eğitilmesi ve aile içi
tedavi ve korunma programı
BAKIM
• Bulaşma çok az
• Basil saçıldığı dönemde solunum izolasyonu
uygulanır
• Görünümlerinden dolayı psikolojik destek
• Tedavinin uzun süreceği ve bırakılmaması
gerektiği anlatılmalı
• Bol vitaminli,kalorisi yüksek diyetle beslenmeli
• Hastalığın immun dirençle yakın ilişkisi olduğu
unutulmamalıdır
• EĞİTİM