koroner!arter!bypass!ameliyatı!

!
!
!
KORONER!ARTER!BYPASS!AMELİYATI!OLAN!HASTALARI!BİLGİLENDİRME!FORMU!
"! Öncelikle! büyük! bir! kalp! ameliyatı! geçirmiş! bulunuyorsunuz.! Bu! yüzden! büyük! geçmiş! olsun!
dileklerimizi!iletmek!isteriz.!
"! Bilindiği! gibi! koroner! arterler! kalbinizi! besleyen! atardamarlar! olup! bu! damarlardaki! ateroskleroz!
dediğimiz! halk! arasında! damar! kireçlenmesine! bağlı! bu! damarlardaki! ciddi! daralma! veya! tıkanıklığa!
bağlı! koroner! arter! baypass! ameliyatı! geçirmiş! bulunmaktasınız.! Yani! baypasın! kelime! anlamı!
köprüleme! olup! kalbinizdeki! hastalıklı! damar! çıkarılıp! yerine! yeni! bir! damar! konulmamakta;! sadece!
tıkalı! veya! daralmış! damarın! ötesinde! vücudunuzun! çeşitli! yerlerinden! aldığınız! damarlarla! bypass!
(köprüleme)!ameliyatı!yapılmıştır.!En!sık!kullandığımız!vücudumuzdaki!yedek!damarlar!içinde!uygun!
olan!hastalarda!en!sık!tercih!ettiğimiz!göğüs!duvarındaki!halk!arasında!meme!arteri!denilen!damardır.!
Çok! damar! hastalığı! olan! hastalarımızda! bypass! yapılacak! damarın! ve! hastanın! durumuna! göre!
bacaktan!safen!ven!veya!kollardan!radial!arter!dediğimiz!damarlar!kullanılmaktadır.!!
"! Yapılan! koroner! arter! baypass! ameliyatı! ile! damar! sertliği! (ateroskleroz)! yani! damar! tıkanıklığına!
neden! olan! faktörler! yok! edilmemekte,! sadece! kan! akımı! yeterli! olmayan! damara! kan! akımı!
sağlanmaktadır.! Siz! hastalarımız! ameliyat! sonrası! damar! sertliğine! neden! olabilecek! etmenlerden!
korunmazsanız,! verdiğimiz! ilaç! ve! önerileri! düzenli! kullanmassanız! hem! yapılan! baypass! damarları!
hem!de!müdahale!edilmemiş!diğer!damarlarda!yeni!tıkanıklıklar!oluşabilecektir.!!
Damar!sertliğinin!ilerlemesine!neden!olan!en!sık!etmenler!
!
1.!Sigara!içiciliği!
!
2.!Şişmanlık!
!
3.!Diabetes!Mellutus!
!
4.!Hiperkolesterolemi!
!
5.!Hipertansiyon!
!
6.!Sedanter!hayat!(!Hareketsizlik)!
!
7.!Düzensiz!ve!sağlıksız!beslenme!
!
8.!Aile!öyküsü!
!
!
!
9.!Stresli!bir!kişilik!yapısına!sahip!olmak!en!önemlileri!arasında!yer!almaktadır.!
Koroner!baypass!ameliyatı!olan!hastalarımızın!taburcu!olduktan!sonra!dikkat!etmesi!gereken!bir!çok!
konu!vardır.!!
Erken!dönem!dikkat!edilmesi!gereken!durumlar:!
1. Evde% nasıl% yatılacak:! Göğüs! kemiği! kesilerek! kalp! ameliyatı! gerçekleştirilmiş! olup! ameliyat!
sonrası!kemiğiniz!çelik!tellerle!biraraya!getirilmiştir.!Bu!kemiğin!iyileşme!süresi!yaklaşık!1,5!–!
2!aylık!bir!süreyi!almaktadır.!Bu!dönem!zarfında!hastalarımızın!her!ne!kadar!hoşlanmasalarda,!
geceleri! sırt! üstü! yatmaları! gerekmekte! ve! tek! taraflı! bir! koluna! yük! binmemesi! ve! ağır! yük!
kaldırmamaları! gerekmektedir.! Aksi! hallerde! bu! kemikte! kırılmalar! ve! buna! bağlı! kemikte!
ayrışma,!kaynamama!ve!hatta!kemik!enfeksiyonlarına!neden!olabilmektedir.!Bu!da!hastanın!
geç! iyileşmesine! hatta! ileri! durumlarda! tekrar! operasyona! alınarak! kemiğin! tekrar! biraraya!
getirilmesi!gerekebilmektedir.!!
2. Uyku% düzensizliği:! Ameliyat! sonrası! özellikle! yoğun! bakım! ve! serviste! yattığı! dönemde!
hastalarda! uyku! düzensizlikleri! olabilmekte,! genellikle! bu! durum! hastaneden! taburcu!
olduktan!sonraki!dönemde!kendiliğinden!düzelmektedir.!Uyku!düzensizliğini!en!aza!indirmek!
için! hastalarımızın! normal! uygu! ritmine! dikkat! etmesi,! gündüz! vakitlerinde! fazla! uyumayıp,!
hareket!etmeleri,!geceleri!normal!vakitlerinde!uyumaları!tavsiye!edilmektedir.!Geçmeyen!ve!
hastayı! rahatsız! eden! uyku! düzensizliklerinde! ilgili! uzman! hekimlerden! destek! alınarak!
tedavisi!düzenlenmektedir.!
3. Ameliyat%sonrası%ağrı%ve%kesi%yerlerinde%uyuşma,%keçeleşme:%!Ameliyat!sonrası!kesi!yerlerinde!
özellikle! göğüs! kafesinde,! kollarda! ağrı! olabilir.! Erken! dönemde! bu! ağrılar! zamanla!
geçmektedir.!Bu!ağrıların!bir!kısmı!cerrahi!işleme!bağlı,!bir!kısmı!ise!özelllikle!yaşlı!hastalarda!
hareketsiz! kalmaya! bağlı! olmaktadır.! Önerimiz! hafif! ağrıların! tolere! edilmesi,! tolere!
edilemeyen! durumlarda! hekimlerin! önereceği! hastamıza! dokunmayan! ağrıkesici! ilaçlar!
kullanılabilir.!Uzun!süreli!ağrı!kesici!ihtiyacı!olduğunda!bizlerle!irtibata!geçmeniz!rica!olunur.!
Özellikle! göğüs! kafesinde! sol! tarafta! ameliyat! sonrası! keçeleşme,! hafif! uyuşma! olabilir.! Bu!
durum! 6! ay! "1! yıla! kadar! uzayabilir.! Bu! cerrahi! kesi! ve! göğüs! duvarından! meme! arterinin!
baypass!için!çıkarılmasına!bağlı!gözlenebilmektedir.!%
Ameliyat!sonrası!ağrı!nedeniyle!hastaların!öksürmemesi,!hareketsiz!kalması!ve!eksersizlerini!
yapmaması! hastanın! iyileşmesini! geciktirmekte! hatta! istenmeyen! komplikasyonlara! neden!
olabilmektedir.!
!
!
4. Enfeksiyon% riski:! Geçirdiğiniz! büyük! kalp! ameliyatları! sonrası! en! büyük! risklerden! biride!
enfeksiyondur.!Yara!yerlerinin!temiz!tutulması,!başka!insanlarda!direk!temasın!belli!bir!sure!
ertelenmesi! büyük! bir! önem! arz! etmektedir.! Özellikle! diyabetik! hastalarımızın! daha! çok!
dikkat! etmesi! ve! özellikle! düzensiz! kan! şekeri! düzeyi! olan! hastalarda! bu! risk! daha! da!
artmaktadır.! Evde! hasta! ziyaretlerinin! kısa! olması,! hasta! odasına! ziyaretçi! olarak! aynı! anda!
çok!fazla!kişinin!gelmesi,!hastayla!dışardan!gelen!insanların!direkt!teması!!enfeksiyon!riskini!
artıracaktır.! ! Rutin! kontroller! dışında! yara! yerinde! şişlik,! akıntı,! kızarıklık,! düşmeyen! ateş!
durumlarınızda! bizlerle! erken! irtibata! geçmeniz! erken! dönemde! önlem! almamız! açısından!
büyük!önem!taşımaktadır.!
5. Banyo%durumu:!hastalar!taburcu!olduktan!sonra!doktorunuz!aksini!söylemediği!sürece!hemen!
banyo! yapabilirsiniz.! Hasta! banyoda! oturarak! refakatçi! eşliğinde! çok! sıcak! veya! soğuk!
olmayan!suyla!vücut!temizliğini!yapabilir.!Ama!banyo!sırasında!kesi!yerlerinin!keselenmemesi!
ve! zorlanmaması! gerekmektedir.! Banyo! sonrası! temiz! havlu! ile! kurulanma! ve! gerekirse! kesi!
yerleri!bizim!önereceğimiz!antiseptik!solüsyonla!pansuman!yapılabilir.!!
6. Evde% pansuman% ve% dikişlerin% alınması:! Eğer! doktorunuz! aksini! söylemiyorsa,! enfeksiyona!
yatkınlık! yoksa! evde! düzenli! pansuman! yapılmasına! gerek! yoktur.! Bazen! hastalarımızda!
enfeksiyon! olmadan! mikrobik! olmayan! yara! sızıntıları! olabilmektedir.! Bu! gibi! durumlarda!!
pansuman! yapılması! ve! kesi! yerlerinin! kapalı! olması! yara! iyileşimini! ve! üzerine! herhangi! bir!
enfeksiyonun!eklenmesini!önleyecektir.!!
!
Göğsünüzde! ve/veya! bacak! kesi! yerlerinde! eriyen! dikişler! kullanıldığından! buralardan!
dikişlerin! alınmasına! gerek! yoktur.! Sadece! ameliyat! sonrası! yoğun! bakım! sürecinde! dren!
denilen! hortumların! bulunduğu! yerdeki! 1! veya! 2! küçük! dikişin! 1! hafta! sonraki! kontrole!
gelindiğinde! poliklinikte! değerlendirilerek! alınması! gerekmektedir.! Pansuman! ve! dikiş! alma!
konusunda!farklı!durumlar!olduğunda!tarafımızdan!bilgilendirileceksiniz.!
7. Mobilizasyon,% eksersiz:! Ameliyat! sonrası! hastalarımızın! evde! devamlı! yatmalarını! tavsiye!
etmiyoruz.! Ayrıca! özellikle! erken! dönemde! ağır! efor! gerektiren! sporları! ve! hareketleride!
tavsiye!etmiyoruz.!Ameliyat!sonrası!bir!miktar!halsizlik!ve!hafif!ağrılar!olabilecektir.!Buna!bağlı!
hareketsizlikler!iyileşme!süresini!geciktirecektir.!Ayrıca!uzun!süresi!hareketsiz!olarak!yatmak!
bacak! toplar! damarlarda! pıhtı! oluşumuna! ve! buna! bağlı! derin! ven! trombozu! ve! akciğerlere!
pıhtı! atmasına! neden! olabilecektir.! Bu! komplikasyon! hatta! hastanın! ! hayatını! bile!
kaybetmesine!neden!olabilir.!Erken!dönemde!ev!içinde!yormadan!saat!başı!küçük!yürüyüşler,!
ilerleyen!haftalarda!daha!uzun!sureli!mevsimine!göre!dışarı!çıkarak!açık!havada!yürüyüşlerini!!
%
!
%
tavsiye!ediyoruz.!Yattığı!dönemlerde!de!özellikle!bacaktan!damar!alınan!hastaların!bacaklarını!
uzun!sure!katlamamaları!ve!yatak!başı!eksersiz!yapmaları!tavsiye!edilir.!!
8. Antiemboli% veya% varis% çorabı% kullanımı:! Özellikle! bacaktan! damar! çıkarılan! hastalarda! bu!
çorabın! kullanılması! önerilmekte.! Sakınca! yoksa! her! iki! bacağa! da! antiemboli/varis! çorabı!
giyilmesi! önerilmektedir.! Gece! yatarken! çıkarılması! sabah! kalkındığında! tekrar! giyilmesi!
tavsiye! edilmektedir.! Aksi! hallere! bacaklarda! daha! çok! şişme! şikayetleri! ile!
karşılaşılabilmektedir.! Çorabın! ne! kadar! kullanılacağı! ile! ilgili! olarak! hastanın! kontrollere!
geldiğindeki!muayene!bulgularına!göre!karar!verilmektedir.!Aksi!bir!durum!yoksa!en!az!1!ay!
bu!çorapların!giyilmesi!tavsiye!edilmektedir.!
9. İlaç% kullanımı:! Koroner! baypass! sonrası! rutin! olarak! verdiğimiz! ilaçlar! mevcuttur.! Hastanın!
şeker! hastalığı! (diabetes! mellutus)! gibi! yandaş! hastalıklarına! bağlı! olarak! tedavi! seçenekleri!
her! hastada! değişebilmektedir.! Hastalarımızın! bir! çoğu! gerek! kalp! gerekse! yandaş!
hastalıklarından!dolayı!ameliyat!öncesi!çeşitli!ilaçlar!kullanmaktadır.!Ameliyat!sonrası!bizlerin!
yazdığı! ilaçların! bir! kısmı! bu! ilaçlarla! aynı! olabilir! yada! benzerleri! olabilir.! Kalp! dışı!
rahatsızlıklardan!dolayı!kullandığınız!ilaçları!lütfen!bizlere!hatırlatınız.!Lütfen!bizim!yazdığımız!
ilaçlarla!benzer!olan!eski!ilaçlarınızı!birarada!kullanmayınız.!Taburculuk!sırası!bizlere!sormanız!
önemle! önerilir.! Kontrole! gelene! kadar! yazılan! ilaçlar! tarif! edildiği! gibi! kullanılmalı,! kontrole!
gelindiğinde!gerekli!muayene!ve!tahliller!yapılarak!kullanılan!ilaçlar!düzenlenmekte,!kesmesi!
gereken!ve!devam!etmesi!gereken!ilaçlar!hastalarımıza!yazılmaktadır.!Erken!dönemde!ilaçlar!
azaltılabileceği! için! ilaç! raporlarını! 2! aylık! takipten! sonraki! kontrollerde! çıkartmayı! tercih!
ediyoruz.!
10. Ameliyat% sonrası% kişilik% değişikliği% ve% ruhsal% durum:% ! Büyük! bir! kalp! ameliyatı! geçirmiş!
bulunmaktasınız.! Bir! çok! hastamız! kalp! krizi,! Koroner! anjiyo,! kalp! ameliyatı! ve! yoğun! bakım!
sürecinde! psikolojik! olarak! etkilenmekte! olup,! klinik! ciddi! bulgu! vermeden! kendiliğinden!
düzelmektedir.! Nadiren! bazı! hastalarımızda! ameliyat! sonrası! agresiflik,! çabuk! sinirlenme,!
kişilik! değişikliği! görülebilmekte,! bu! hastalarda! ilgili! uzmanlarla! görüşülerek! ! tedavileri!
düzenlenmekte,!daha!sonraki!dönemde!bu!tablo!düzelmekte!olup!geçici!bir!durumdur.%
11. Beslenme% durumu:! Ameliyat! sonrası! özellikle! yoğun! bakım! ve! serviste! yattığı! dönemde!
hastalarımızda! iştahsızlık! olabilmektedir.! Bu! aşamada! hastalarımızın! fazla! yemelerini!
beklememekle!beraber!az!da!olsa!sıvı!ve!besin!maddelerinin!alınması!verdiğimiz!ilaçlar!kadar!
önem! arz! etmektedir.! Genellikle! bu! durum! geçici! olmakta! daha! sonra! düzelmektedir.!
Ameliyat!sonraki!2!aylık!dönemde!hastalarımıza!sıkı!bir!perhiz!önerilmemektedir.!Bu!her!şeyi!!
!
!
kontrolsüz! yenebilir! anlamına! gelmemektedir.! Yara! iyileşimi! ve! vücut! toparlaması! açısından!
aşırıya! kaçmamak! şartıyla! beslenme! kısıtlaması! yoktur.! Ama! diabetik! hastaların,! mide!
problemi! olan! hastalarının,! böbrek! hastalarının! kendilerine! dokunacak! besinlere! dikkat!
etmesi!önerilmektedir.!!2!aylık!takip!periodundan!sonra!beslenmeyle!ilgili!öneri!ve!tavsiyeler!
polikliniğimizden!verilmektedir.!!
Ameliyat! sonrası! hastalarımızın! bir! kısmı! erken! dönemde! hareketsizlik! ve! yeterli! besinleri!
alamamasına!bağlı!kabızlık!problem!ile!karşılaşabilmektedir.!Böyle!durumlarda!hastalarımızın!
bol!bol!yürüyüş!yapmasını!,!posalı!lifli!yiyeceklerle!beslenmesini!tavsiye!ederiz.!Bu!önerilere!!
rağmen!kabızlık!şikayeti!geçmediğinde!doktorunuza!danışarak!gerekli!medikal!tedavi!desteği!
alabilirsiniz.!!
12. Cep% telefonu% kullanımı:! Henüz! ispatlanmış! bir! zararlı! durum! bilimsel! olarak! gösterilmesede!
koroner! baypas! cerrahisi! geçiren! hastaların! erken! dönemde! fazla! kullanmamasını! tavsiye!
ediyoruz.!!
13. Araba% kullanımı:! Taburculuk! sonrası! hastalarımız! arabaya! binebilmekte,! ama! şöför! olarak!
değil!yolcu!olarak.!2!aylık!dönemde!hastalarımızın!direksiyon!başına!geçip!taşıt!sürmesini!ve!
trafiğe! çıkmasını! önermiyoruz.! 2! aylık! kontrol! sonrası! değerlendirildikten! sonra! taşıt!
kullanımına!izin!verilebilir.!
14. Erken%dönemde%seyahat:!Eğer!aksi!bir!durum!yoksa!hastalarımızın!taburculuk!sonrası!ilk!hafta!
kontrollerini! hastanemizde! kendimiz! tarafından! yapılmasını,! mümkünse! erken! dönemde!
Malatya!içinde!ikamet!etmelerini,!erken!dönemde!bir!sıkıntı!olduğunda!kolayca!hastanemize!
gelebilmelerini!tercih!ediyoruz.!Ama!aksi!durumlarda!hastalarımızın!erken!dönemde!seyahat!
etmeleri! gerekiyorsa! tarafımızdan! değerlendirilerek! sıkıntılı! bir! durum! yoksa! uçak! dahil! her!
türlü!araçla!seyahat!etmelerinde!sakınca!yoktur.!
15. İstirahat% raporu:! Çalışan! bir! hasta! ise! ameliyat! sonrası! kurumuna! verilmek! üzere! rapor!
düzenlenmektedir.! Lütfen! taburcu! olurken! çalışan! olduğunuzu! ve! rapor! gerektiğini!
sekreterimize!bildirmeniz!rica!olunur.!!
Ameliyat!sonrası!erken!dönemde!malülen!emeklilik!raporları!yasal!olarak!düzenlenememekte!
olup,! iyileşme! sürecinde! 2! aylık! takipten! sonra! bu! talepler! değerlendirilip,! gerekli! tetkikler!
yapılarak!düzenlenebilmektedir.!!
!
!
!
!
!
Uzun!dönemde!dikkat!edilmesi!gerekenler:!
Uzun! dönemde! ! hastalarımızı! bekleyen! en! büyük! risk! ve! hastalarımızında! en! çok! merak! ettiği!!!!
yapılan!baypasslar!ne!kadar!açık!kalır,!tekrar!tıkanıklık!kalp!krizi!olabilir!mi.!
Bu! sorunun! cevabı! evet! tekrar! tıkanabilir.! Daha! öncede! bahsettiğimiz! gibi! damar! sertliği! devam!
eden!bir!hastalık.!Yapılan!müdahale!ile!biz!hastalığı!yok!etmiyoruz.!Sadece!kan!gitmeyen!damara!
kan! akımını! sağlıyoruz.! Bu! yüzden! hastalarımızın! uzun! dönemde! kendi! kendilerinin! doktoru!
olmaları!ve!biz!hekimlerin!verdiği!öneri!ve!tedavileri!uymaları!büyük!önem!arz!etmektedir.!
Dikkat!edilmesi!gerekenler:!
1. Sigara!içiciliği!varsa!terk!edilmeli!
2. Obez!hastaların!mümkünse!doktor!kontrolünde!düzenli!kilo!vermeleri!
3. Diyabeti! olan! hastalarımızın! düzenli! endokrin! takibinin! olması! ve! kan! şekerlerinin! düzenli!
ayarlanması!ve!verilen!ilaçların!düzenli!kullanmaları!gerekir.!!
4. Hiperkolesterolemi,!hipertansiyon!gibi!durumların!düzenli!tedavi!edilmesi!ve!takibi!
5. Düzenli!yürüyüş!ve!eksersizlerin!yapılması!
6. Stresli!bir!hayattan!olabildiğince!uzak!durulması!
7. Düzenli!ve!dengeli!beslenme.!!
8. Doktorunuza! danışmadan! kalbe! iyi! geldiği! düşünülerek! bazı! besin! maddelerinin! normalden!
fazla! aşırı! şekilde! tüketilmesi! tavsiye! edilmemektedir.! ! ve! bu! besinlerden! sağlıklı! ve! ! yeterli!
olarak!doğal!olanlarının!tüketilmesi!tavsiye!edilmektedir.!
9. Bizlerin! verdiği! medikal! ilaçların! düzenli! kullanılması,! hekimlerin! önereceği! periodda!
kontrollere!gelinmesi!
10. Koroner!bypass!ameliyatı!olan!hastalarımızın!ne!kendilerini!kalp!hastasıyım!deyip!herşeyden!
soyutlamasını! ne! de! kalbi! yeniledim! diyerek! bana! birşey! olmaz! edasıyla! hiç! bir! şeye! dikkat!
etmeden!ağır!efor!yapılmasını!önermemekteyiz.!!
11. Unutmayınız! ki! hedefimiz! göğüs! ağrısı! olmadan,! kalp! krizi! riskini! minimalize! ederek! sağlıklı!
kaliteli!bir!yaşam!sağlamaktır.!!!!
!
!
!
!
!
!
!
GEÇMİŞ!OLSUN!DİLEKLERİMİZLE!
!
!
!
Danışma!telefonlarımız:!
İnönü!Üniversitesi!Turgut!Özal!Tıp!Merkezi!Kalp!Damar!Cerrahisi!Anabilim!Dalı,!Malatya!
Prof.!Dr.!Nevzat!Erdil!(!tel:!422!3410660"3909)!
Sekreter!tel:!422!3410660"3912!
Web!adres:!www.nevzaterdil.com!
!
!