Diyabetik Ayak Yara Bakımı Ve Hemşirelik Yaklaşımları, Sema İnce

DİYABETİK AYAK YARA
BAKIMI ve HEMŞİRELİK
YAKLAŞIMLARI
SEMA İNCE
DİYABETİK AYAK YARA BAKIM HEMŞİRESİ
Ç.Ü.T.F. ENDOKRİN VE METABOLİZMA BD
SUNUM İÇERİĞİ




Diyabetik ayak
Diyabetik ayak yara nedenleri
Etiyopatogenezi
Hemşirelik yaklaşımları
DİYABETİK AYAK
Diyabetin komplikasyonlarından
olan nöropati ile periferik arter
hastalığına bağlı basınç artışı ve
bu duruma enfeksiyonun da
katılımıyla ortaya çıkan,
organ kaybına götürebilen
ruhsal, bedensel, sosyal ve
ekonomik sorun oluşturan
KOMPLİKASYONDUR.
DİYABETİK AYAK EKİBİ
ENDOKRİN
NÖROLOJİ
ORTOPEDİ
PLASTİK
CERRAHİ
PSİKİYATRİ
YARA BAKIM
HEMŞİRESİ
ANESTEZİ
RADYOLOJİ
ENFEKSİYON
G.K.D.C
FTR
DERMATOLOJİ
YARA NEDENLERİ








Travma
Yanık
Bası
Radyasyon
Cerrahi
Venöz yetmezlik
Yabancı cisim
Diğerleri
ETİYOPATOGENEZİ

NÖROPATİ

İSKEMİ

ENFEKSİYON
NÖROPATİ






Ağrı, ısı ve temas hislerinin kaybı
Akut travmalar
Ayakkabı içindeki yabancı cisimlerin hasarları
Ayak şeklinin bozulması
Ayakkabı vurması
Tırnak batması vb. durumlara neden olmaktadır.
İSKEMİ



Arter daralması yada tıkanmasına bağlı kan dolaşımının
yetersiz olmasıdır.
Dolaşımın yetersiz olması dokunun beslenmesini
engeller
Beslenemeyen dokuda, kısa sürede nekroz gerçekleşir.
İSKEMİ = AMPUTASYON
ENFEKSİYON



Diyabet varlığı yara iyileşmesini geciktiren bir
faktördür.
AKŞ yüksekliği, enfeksiyonun girişi için iyi bir
zemin oluşturur
Bu zeminde mikroorganizmalar hızla çoğalarak
yaranın iyileşme sürecini negatif yönde etkiler.
HEMŞİRELİK
YAKLAŞIMLARI
DİYABETİK AYAK BAKIM AMACI




Doku bütünlüğünün korunması, diğer organ ve
sistemlerde oluşabilecek komplikasyonların
önlenmesi,
Yeni yara oluşumunun engellenmesi,
Daha fazla doku yıkımı ve enfeksiyon gelişiminin
önlenmesi,
Yara bakımının sağlanması, yara iyileşmesinin
hızlandırılması
DİYABETİK AYAK YARA BAKIMINDA
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ



Diyabetik ayak yarasında yatak istirahati, elevasyon
ve immobilizasyon önemlidir.
İstirahat ve uygun pozisyon yaralı bölgenin daha iyi
kanlanmasını sağlar, ödemi ve ağrıyı azaltır.
Yatay düzlemde 15-30 derece yükseklik sağlanıp diz
altı boşlukları desteklenerek topuk üzerine ağırlık
gelmeyecek şekilde pozisyon ayarlanır.
DİYABETİK AYAK YARA BAKIMINDA
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ


Kan şeker düzeyinin yüksek olması enfeksiyonla
başa çıkmada önemli rolü olan lökositleri etkisiz
hale getirebileceğinden, kan şekeri takibi önemli rol
oynamaktadır.
Yara bölgesi akıntı, koku, nekroz ve osteomyelit
açısından değerlendirilmelidir.
DİYABETİK AYAK YARA BAKIMINDA
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ


Yaralı bölge travmalardan korunmalı, pozisyon
verilirken ve hasta transferlerinde yeni yara oluşumu
engellenmelidir.
Yara bakım tedavisinde;canlı doku korunmalı,
enfeksiyon önlenmelidir.
DİYABETİK AYAK YARA BAKIMINDA
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ


Enfeksiyon durumunda yara kültürü alınmalı,
pansuman sıklığı ve kullanılan pansuman içeriği
yaranın durumuna göre düzenlenmelidir
Hasta, gerekli durumlarda (amputasyon vb.)
rehabilitasyona yönlendirilmelidir
YARANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
YARANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Yaranın lokalizasyonu
 Yaranın nedeni/etyolojisi
 Yaranın başlangıcı
 Doku kaybı (bölgesel ya da tüm cilt kalınlığı)


Yaranın sınıflandırılması
DİYABETİK AYAK
YARASININ
EVRELENDİRİLMESİ
WAGNER
SINIFLANDIRMASI
GRADE 0

Ülser yoktur

Risk grubundadır

Ayak bakımı önemlidir

Eğitim çok önemlidir
GRADE 1





Yüzeysel ülser vardır,
Enfeksiyon yoktur.
Nöropati ön plandadır.
Ülserler sıklıkla basınç
bölgelerinde oluşur.
Bu bölgelerde önce
nasır oluşur.
GRADE 2




Derin ve penetre ülser vardır.
Yumuşak doku enfeksiyonu
gelişmiştir.
Derin apse yoktur.
Osteomyelit yoktur.
GRADE 3




Yumuşak doku
mevcuttur.
Enfeksiyonu vardır.
Derin apse vardır.
Osteomyelit vardır.
GRADE 4





İskemik lezyon ön
plandadır.
Ayağın bir bölümünde
gangren oluşmuştur.
Nöropati söz
konusudur.
Gangren bölgede ağrı
yoktur.
Enfeksiyon vardır.
GRADE 5



Ayağın büyük bir
bölümü gangrendir.
Arteriyel tıkanıklık
başroldedir.
Enfeksiyon ve
nöropatide patogenezde
etkendir.
YARANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Lokalizasyonu
 Yara yatağı ve yüzeyi
 Yara kenarları ve çevresi
 Eksuda
 Büyüklüğü
 Tünel veya sinüs oluşumu
 Enfeksiyon

YARA YATAĞI VE YÜZEYİ

Epitel doku

Granülasyon doku

Fibrin doku

Nekrotik doku
YARA KENARLARI VE ÇEVRESİ

Eritem

Masere

Kallus

Isı artışı

Kaşıntı
EKSUDA

Miktarı

İçeriği

Kokusu

Rengi
BOYUTLARI
En X Boy X Derinlik=Yüzey Alanı
TÜNEL VEYA SİNÜS
 Tünel
veya sinüs var mı?
 Derinlik
?
PANSUMAN SEÇİMİ
Amaçlar:
Eksudanın emilmesi
Nemli yara yüzeyinin sağlanması
Travma ve bakterilere karşı engel
İzolasyon
PANSUMAN SEÇİMİ



Yara yatağı nasıl?
Yaranın derinliği,tünel ve cilt altı boşluk
var mı?
Eksudanın durumu?
PANSUMANIN ÖZELLİKLERİ





Bakteri ve yabancı maddelerden korumalı
Eksüdayı absorbe etmeli
Isı ve sıvı kaybını önlemeli
Kompresyon sağlamalı
Yapışmaz olmalı
PANSUMANIN ÖZELLİKLERİ





Ilık ve nemli bir ortam sağlamalı
Toksik ve alerjik olmamalı
Çevre dokulara zarar vermemeli
Hava geçişine izin vermeli
Estetik olmalı
YARA BAKIM ÜRÜNLERİ








Hidrojeller
Hidrofiberler
Poliüretan köpük örtüler
Hidrocolloidler
Transparan örtüler
Bal içeren örtüler
Alginat örtüler
Negatif basınç terapi(vac)
YARA BAKIM
SÜRECİ
OLGU




M.A 30 yaşında, bekar,çiftçi,10 yıldır tip 2 DM
öyküsü olan hasta 4’lü insülin tedavisi alıyor
15 yıldır sigara kullanıyor
Kişisel bakımı yetersiz
FARE ISIRIĞI sebebiyle kliniğimize başvurdu.
SAPTANAN SORUNLAR






Kan şekeri düzensizliği,
Ayakta çatlaklar, nasır ve cilt kuruluğu,
Yara yeri enfeksiyonu
Ayakta ödem
Yoğun eksuda
Ağrı
YARANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
7*5*1 cm, sağ ayak
dorsa-lateraliste,
Nekrotik yara
Saat 7 yönünde
kavitesi mevcut
Kokulu, koyu sarı çok
eksüdalı,
Çevre doku enfekte,
enflamasyon
GİRİŞİMLER
İnsülin dozları düzenlendi.
Yara kültürü alındı.
Antibiyotik tedavisi başlandı.
RDUS yapıldı.
Ayak elevasyonu sağlandı.
Ağrı için analjezik başlandı.
 Ayak bakımı nemlendiricilerle
sağlandı.
YARA BAKIMI




SF ile temizlendi
Çevre dokunun bakımı
için barier krem
kullanıldı.
Hidrojel ve hidrofiber
Ag kullanıldı.
Cerrahi debridman
planlandı.
YARA BAKIMI
Yaranın boyutları 9*7*1 cm
Çevre dokularda
maserasyon, kızarıklık,ısı artışı
Eksuda +++
Koku +
Yara yatağı nekrotik
1 HAFTA SONRA
Mekanik ve otolitik
debridman yapıldı.
Granülasyon?
YARA BAKIMI
Cerrahi debridman
yapıldı.
Sağ bacak lateraline
drenaj amaçlı fasiotomi
yapıldı(6*2*1 cm).
Yaranın drenajı
sağlandı.
SF ile irrigasyon
yapıldı.
Hidrojel ve
hidrofiber Ag kapatıldı.
YARA BAKIMI
2 HAFTA
SONRA
 Yara 12*10*1cm boyutlarında oldu.
 Ödemin azaldığı görüldü.
 Eksuda miktarı ve kokuda azalma oldu.
 Granülasyon dokusu gelişmeye başladı.
 VAC terapi planlandı.
YARA BAKIMI
.
3 HAFTA SONRA
1.VAC TERAPİ UYGULAMASI
YARA BAKIMI
Yara boyutları 10*8*0,5cm,
6*2*1 cm
Dorsal bölgede granülasyon
dokularında belirgin artış ve
saat 3-6 yönünde sarı nekrozları
mevcuttu.
Ödemin devam ettiği görüldü.
Eksuda miktarı ve koku
azaldığı gözlendi.
YARA BAKIMI
2. VAC TERAPİSİNDEN SONRA
YARA BAKIMI
DERİ GREFTİ İLE ONARIM
YARA BAKIMI
İLK HALİ
SON HALİ
SONUÇ



Diyabet hastalarında en önemli sorun dolaşım
bozukluğu sonucu iyileşmeyen yara ve
amputasyondur.
Diyabetik ayak yaraları multidisipliner yaklaşımla
değerlendirilmelidir.
Diyabetik ayak yara bakımı hastanın ve yaranın
değerlendirilmesi, uygun pansuman seçimi ve
bakımını içeren bir süreçtir.
TEŞEKKÜR EDERİM.....