ünlüler ve ses olayları
advertisement
TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları ÜNLÜLER VE SES OLAYLARI 1 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI 1) Kalınlık-İncelik Uyumu 2) Ünlü Daralması 3) 4) 5) 6) Ünlü Türemesi Ünlü Düşmesi Ulama Kaynaşma 2 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Ünlü Türemesi Bazı sözcüklere küçültme veya pekiştirme anlamı kazandırılırken araya bir ünlü konulur. 3 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Küçültme Pekiştirme Bir-cik : B i r i c i k Sap-sağlam : S a p a s a ğ l a m Dar-cık : D a ra c ı k Güp-gündüz : G ü p e g ü n d ü z 4 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Ünlü Düşmesi • İkinci hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü ) bulunan bazı sözcüklere, ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde ikinci hecedeki dar ünlü düşer. Ağız - ı : Ağzı Şehir - i : Şehri Akıl - ı : Aklı Resim - i : Resmi 5 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları • Yapım eki veya yardımcı fiil aldığında ünlü düşmesine uğrayan sözcükler de vardır. Sabır etmek : Sarı - ar : Sabretmek Sararmak Hayır ola : Ay ı r - ı l : Yu m u r t a - l a : Hayrola Ayrılmak Yumurtlamak 6 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Bu kurallar dışında ünlü düşmesine uğrayan farklı sözcükler de vardır. kahve altı kahvaltı ne asıl nasıl ne için niçin 7 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Ulama Cümlede ünsüz ile biten bir sözcükten sonra ünlü ile başlayan bir sözcük gelince bu iki sözcük birbiriyle birleşikmiş gibi okunur. Benim için üzülme. Kapının altından uzat. 8 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları Kaynaşma Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana gelmez. Geldiği durumlarda araya “y, ş, s, n” kaynaştırma ünsüzlerinden uygun olanı getirilir. Ünlü - ile : Altı - ar : Masa - ı : Kedi - in : Ünlüyle (“i” sesi düşer “y” kaynaştırma ünsüzü gelir.) Altışar Masası Kedinin 9 TÜRKÇE / Ünlüler ve Ses Olayları ÜNLÜLERLE İLGİLİ SES OLAYLARI • • • • Ünlü Türemesi Ünlü Düşmesi Ulama Kaynaşma 10
