Resmi *statistik Program* ve - Su Yönetimi Genel Müdürlüğü
advertisement
Prof.Dr. Gülen GÜLLÜ Hacettepe Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü E-mail: [email protected] Yerüstü Sularının Kalitesinin Belirlenmesi, Sınıflandırılması ve Yönetimi Konulu Hizmet İçi Eğitimi, Afyon 3-7 Kasım 2014 Resmi İstatistik Programı Resmi istatistiklerin üretimine ve organizasyonuna ilişkin temel ilkeleri ve standartları belirlemektir. Ulusal ve uluslararası düzeyde ihtiyaç duyulan her alanda, güncel, güvenilir, zamanlı, şeffaf, tarafsız ve sadece tek bir Resmi İstatistik üretilmesini sağlamak, Resmi İstatistikleri bir çatı altında toplayarak ve kurumlar arasında etkili bir koordinasyon sağlayarak etkin bir işbölümü yapmak, Mevcut kaynakları azami fayda çerçevesinde kullanarak mükerrerlik ve gereksiz maliyetlerden kaçınmaktır. I. Resmi İstatistik Programı (2007-2011) II. Resmi İstatistik Programı (2012-2016) Program, verilerin, hangi tanım, yöntem, kapsam ve sınıflama kullanılarak hangi kurum tarafından, hangi sıklıkta derleneceği ve yayınlanacağı ile ilgili bilgileri kapsamaktadır. Başbakanlık ve bakanlıklar ile bunların bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları, Mahalli idareler ve bunların bağlı ve ilgili kuruluşları ile birlik ve şirketleri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Borsa İstanbul (BIST) ve üniversiteler de dahil olmak üzere, tüzel kişiliğe haiz enstitü, teşebbüs, teşekkül, birlik, döner sermaye, fon ve sair adlarla kurulmuş olan kurum ve kuruluşlar, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları Resmi İstatistik İlkeleri Kurumsal Çevre • Mesleki Bağımsızlık • Veri Derleme Yetkisi • Kaynakların Yeterliliği • Kalite Taahhüdü • İstatistiki Gizlilik • Tarafsızlık ve Şeffaflık İstatistik Süreçleri • Güvenilir Metodoloji • Uygun İstatistiksel Süreçler • Cevaplayıcı yükünün azaltılması • Maliyet Etkinliği İstatistiksel Veri • Uygunluk • Doğruluk ve güvenirlik • Zamanlılık • Tutarlılık ve karşılaştırılabilirlik • Erişilebilirlik ve Açıklık İstatistik Çalışmaları Sosyal ve Demografik İstatistikler Makroekonomik İstatistikler İş İstatistikleri Tarım İstatistikleri Çevre İstatistikleri Su ve Toprak Yönetimi İstatistikleri Atık İstatistikleri Hava, Gürültü ve İklim İstatistikleri Çevresel İstihdam, Gelir ve Harcama İstatistikleri Doğa Koruma Ve Çölleşme İle Mücadele İstatistikleri ÇED, İzin/Lisans ve Denetim İstatistikleri DSİ’nin Sorumlu Olduğu İstatistikler Su ve Toprak Yönetimi İstatistikleri Tahmin Düzeyi Açıklamalar Su Kalitesi (Kıyı Suları, Nehir ve Göl) 25 su havzası ve Akdeniz, Karadeniz, Marmara, Ege kıyılar Kıyı ve geçiş suları dahil olmak üzere tüm yüzeysel suların kalitesinin belirlenmesi, izlenmesi ve sınıflandırılması çalışmaları sonucunda elde edilen veriler, 2016 yılında yayımlanacaktır. Su Potansiyeli 25 su havzası Bu amaçla, aylık ve yıllık olarak akarsu gözlem istasyonlarında debi, göl gözlem istasyonlarında ise göl seviyesi ölçümleri , Kar gözlem istasyonlarında kar derinliği ve karın su eşdeğeri ölçümleri Meteoroloji 25 su havzası Yağış ve buharlaşma ölçümü Su Kalitesi İstatistikleri Akım ve Göl Gözlem İstasyonları 1528 adet açık istasyon Meteoroloji Gözlem İstasyonları: yağış ve buharlaşma 155 adet açık meteoroloji istasyonu Kar Gözlem İstasyonları 130 adet açık kar gözlem istasyonu DSİ yüzey sularında yılda 4 kez 35 parametre , yeraltısularında yılda 2 kez içme suyunda yılda 6 kez (ek olarak ağır metaller ve mikrobiyolojik parametreler) Akarsularda süspanse sediment taşınım miktarını izlemek amacıyla aylık ölçüm yapılmaktadır Su potansiyelinin belirlenmesi çalışmaları DSİ tarafından yapılmaktadır. Bu amaçla, aylık ve yıllık olarak akarsu gözlem istasyonlarında debi, göl gözlem istasyonlarında ise göl seviyesi ölçümleri gerçekleştirilmektedir Meteorolojik ölçümler, yağış ve buharlaşma YÜZEYSEL SULAR VE YERALTI SULARININ İZLENMESİNE DAİR YÖNETMELİK, 11 Şubat 2014 Bu Yönetmelik, kıta içi yüzeysel, yeraltı, geçiş ve doğal mineralli suların izlenmesine ilişkin hususları kapsar. GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Ek-1’de yer alan parametreler için uyum süresi bu Yönetmelik yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş yıldır. .. EK-1 Akarsular Göller Kıyı Suları GENEL KİMYASAL VE FİZİKO- KİMYASAL PARAMETRELER Sıcaklık Sıcaklık Sıcaklık pH pH pH Elektriksel İletkenlik Elektriksel İletkenlik Elektriksel İletkenlik (µS/cm) (µS/cm) (µS/cm) Çözünmüş Oksijen Çözünmüş Oksijen Çözünmüş Oksijen (mg/L O2) (mg/L O2) (mg/L O2) Renk Renk Renk Bulanıklık Bulanıklık Bulanıklık Işık Geçirgenliği-Seki Işık Geçirgenliği-Seki Derinliği Derinliği Askıda Katı Madde Askıda Katı Madde Askıda Katı Madde (mg/L SS) (mg/L SS) (mg/L SS) Alkalinite (mg/L CaCO3 ) Alkalinite (mg/L CaCO3 Alkalinite (mg/L CaCO3 ) ) Toplam sertlik Toplam sertlik (mg/L (mg/L CaCO3) CaCO3) Biyolojik Oksijen Biyolojik Oksijen İhtiyacı Biyolojik Oksijen İhtiyacı İhtiyacı (BOİ) (mg/L O2) (BOİ) (mg/L O2) (BOİ) (mg/L O2) Geçiş Suları Sıcaklık pH Elektriksel İletkenlik (µS/cm) Çözünmüş Oksijen (mg/L O2) Renk Bulanıklık Işık Geçirgenliği-Seki Derinliği Askıda Katı Madde (mg/L SS) Alkalinite (mg/L CaCO3 ) Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) (mg/L O2) Kimyasal Oksijen Kimyasal Oksijen Kimyasal Oksijen İhtiyacı Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) (mg/L O2) İhtiyacı (KOİ) (mg/L O2) (KOİ) (mg/L O2) İhtiyacı (KOİ) (mg/L O2) Toplam Organik Karbon Toplam Organik Karbon Toplam Organik Karbon (TOK) (mg/L) (TOK) (mg/L) (TOK) (mg/L) Toplam Azot (mg/L N) Toplam Azot (mg/L) Toplam Azot (mg/L) Toplam Organik Karbon (TOK) (mg/L) Toplam Azot (mg/L) Toplam Kjehldahl Azotu Toplam Kjehldahl Azotu Toplam Kjehldahl Azotu (mg/L TKN) (mg/L TKN) (mg/L TKN) Toplam Kjehldahl Azotu (mg/L TKN) Akarsular Göller Kıyı Suları Geçiş Suları DİĞER TEHLİKELİ MADDELER Yağ-Gres (mg/L) Yağ-Gres(mg/L) Yağ-Gres (mg/L) Yağ-Gres (mg/L) Deterjanlar (mg/L) Deterjanlar (mg/L) Deterjanlar (mg/L) Deterjanlar (mg/L) Baryum (µg/L Ba) Baryum (µg/L Ba) Baryum (µg/L Ba) Baryum (µg/L Ba) Antimon (µg/L Sb) Antimon (µg/L Sb) Antimon (µg/L Sb) Antimon (µg/L Sb) Selenyum (µg/L Se) Selenyum (µg/L Se) Selenyum (µg/L Se) Selenyum (µg/L Se) Arsenik (µg/L As) Arsenik (µg/L As) Arsenik (µg/L As) Arsenik (µg/L As) Titanyum(µg/L Ti) Titanyum(µg/L Ti) Titanyum(µg/L Ti) Titanyum(µg/L Ti) Alüminyum(µg/L Al) Alüminyum(µg/L Al) Alüminyum(µg/L Al) Alüminyum(µg/L Al) Bor (µg/L B) Bor (µg/L B) Bor (µg/L B) Bor (µg/L B) Krom (µg/L Cr) Krom (µg/L Cr) Krom (µg/L Cr) Krom (µg/L Cr) ÖNCELİKLİ MADDELER (µg/L) Alaklor Alaklor Alaklor Alaklor Antrasen Antrasen Antrasen Antrasen Atrazin Atrazin Atrazin Atrazin Benzen Benzen Benzen Benzen Triklorometan Triklorometan Triklorometan Triklorometan Trifluralin Trifluralin Trifluralin Trifluralin HAVZAYA DEŞARJ EDİLEN BELİRLİ KİRLETİCİ MADDELER Havza bazında belirlenecek kirletici maddeler BAKTERİYOLOJİK PARAMETRELER Fekal Spreptekok (EMS/100 Fekal Spreptekok (EMS/100 Fekal Spreptekok (EMS/100 ml) Fekal Spreptekok (EMS/100 ml) ml) ml) Toplam Koliform (EMS/100 Toplam Koliform (EMS/100 Toplam Koliform (EMS/100 ml) Toplam Koliform (EMS/100 ml) ml) ml) Fekal Koliform (EMS/100 ml) Fekal Koliform (EMS/100 ml) Fekal Koliform (EMS/100 ml) Fekal Koliform (EMS/100 ml) E. coli (EMS/100 ml) E. coli (EMS/100 ml) E. coli (EMS/100 ml) E. coli (EMS/100 ml) Enterokok (EMS/100 ml) Enterokok (EMS/100 ml) Enterokok (EMS/100 ml) Enterokok (EMS/100 ml) BİYOLOJİK PARAMETRELER Fitoplankton ve fitobentos Fitoplankton ve fitobentos Fitoplankton ve fitobentos Fitoplankton ve fitobentos (taksonomik komposizyon, tür (taksonomik komposizyon, (taksonomik komposizyon, (taksonomik komposizyon, çeşitliliği, bolluk, biyokütle, bolluk) bolluk, biyokütle, klorofil-a) bolluk, biyokütle, klorofil-a) klorofil-a) Makrofitler (bolluk, Makrofitler (bolluk, Makroalgler, Angiospermler Makroalgler, Angiospermler Veri Analizi ve Değerlendirilmesi Verinin Hazırlanması (Sıra bozan veri tespiti, dağılım testi) Veri Analizi (Betimleyici istatistik analizi, Veri Yorumlaması Ölçülen verilerin limit değerler ile kıyaslanması Zamansal ve mekansal değişim Ölçülen parametreler arasında ilişkinin tespiti Çalışma amacına ulaşıldı mı? Evet RAPOR Hayır Yeni veri topla Su kalitesi Verisinin Analizinde İstatistiksel Yöntemler Sıradışı veriler Lognormal veri dağılımı İstatistiksel Veri Analizi Kayıp veriler <BDL veriler Su Kalitesi Verisi İstatistiksel Analizi Betimsel İstatistik Verilerin Grafiksel Gösterimi Su Kalitesi Endeksi Zaman Seri Analizi Korelasyon Analizi Temel Bileşen Analizi Faktör Analizi Betimsel İstatistik Merkezi Eğilim Ortalama, ortanca, mod Veri saçılımı Veri aralığı, standart sapma, Range, Standard Deviation, Inter Quartile Range Dağılım Şekli Simetri, eğiklik, basıklık Verilerin Grafiksel Gösterimi Kutu-bıyık grafikleri BIYIK = 1.5 IQR oo o KUTU MEDYAN ¤¤ Ekstrem veriler 3 IQR içinde ise “o” , dışında ise “¤” ile gösterilir. Mekansal değişim grafikleri İleri vd. 2014 Saçılma Grafikleri Korelasyon Analizi Su Kalitesi Sınıf Gösterimi Zaman Seri Analizi Mann Kendall Zaman Seri Analizi Zaman Seri Analizi Temel Bileşen Analizi Faktör Analizi SONUÇ Su kalitesi verilerinin analizinde istatistiksel yöntemler önemli bir yer tutmaktadır. Veri karakterizasyonu, grafiksel gösterimi, zamansal ve mekansal değişimi, benzer değişim gösteren istasyonların gruplanması vb. değerlendirmeler için çok çeşitli istatistiksel yöntemlerin kullanılması gereklidir. Ülke genelindeki bütün yüzeysel suların miktar ve kalite bakımından mevcut durumunun ortaya konulması, suların ekosistem bütünlüğünü esas alan bir yaklaşımla izlenmesi, elde edilen verilerin doğru ve uygun istatistiksel yöntemlerle analiz edilmesi ile sağlanabilir. TEŞEKKÜRLER....
