Transfüzyon Öncesi Uygunluk Testleri

Transfüzyon Öncesi
Uygunluk Testleri
Dr. M. Tevfik YAVUZ
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
1
KAPSAM
1. Kan gruplarının belirlenmesi
2. Antikor tarama
3. Cross
Cross--match
“İn Vitro Transfüzyon Denemesi”
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
2
AMAÇ
Alıcı serumu ile verici eritrositleri uyumlu mu?
1. Verilen eritrositlerin kendilerinden beklenen
süreyle görev yapabilmesi
2. Alıcının eritrositlerinde yıkım olmaması
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
3
İŞLEMLER--I
İŞLEMLER
1. Alıcı – Verici kan örneklerinin tam ve doğru
alınması, tanımlanması
2. Alıcıya ait önceki kayıtların incelenmesi
3. Verici kanının testleri
(ABO, infeksiyon tarama testleri, Antikor tarama)
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
4
İŞLEMLER--II
İŞLEMLER
1. Alıcının ABO ve Rh D tipi
2. Alıcıda Antikor Tarama Testi
3. ABO/
ABO/Rh
Rh uygun kan bileşeninin seçimi
4. CrossCross-match (Alıcı serumu ile verici
eritrositlerinin karşılaştırılması)
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
5
% 100 Garanti mi?
1. Tüm testlere rağmen antikorların tamamı
gösterilemez veya eritrosit yaşamı garanti
edilemeyebilir
2. Test tüpü # Hasta
3. Her şeye rağmen transfüzyon sonrası hemoliz
olabilir
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
6
Kan Örneklerinin Seçimi
1. Kayıt hatası  Ölüm %50 Civarında !
2. Doğru hasta, doğru etiket
3. İstem formunun tam doldurulması
4. Verici örneğinin doğru etiketlenmesi
5. Doğru etikete sahip kan torbası
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
7
Alıcı Örneklerinin Hazırlanması
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Mekanik hemoliz olmamalı
Serum veya plazma
10 ml
Alıcının yeni damar yolu
Örneğin görünüm ve etiket kontrolü
Bekletilmeden serum ayrılmalı
Yıkanmış ve % 22-5 eritrosit süspansiyonu
24–
24
–72 saatten fazla olmayan örnekler
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
8
Verici Örneğinin Hazırlanması
1. Doğru etiketli ve doğru örnek kan
2. Önce torba, sonra örnek tüpü
3. İdeal olan: torba hortumundan bir parça
4. Alıcı – Verici örnekleri:



Transfüzyon sonrası 7. gün,
Kapaklı test tüpünde,
1-6°C’de saklanmalıdır
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
9
ABO--Rh Uygun Bir Kan Olsa......
ABO
Sadece ABOABO-Rh uygun kan ile: %98 uygunluk
Antikor tarama ve CrossCross-match : % 2 lik ek uygunluk
En önemlisi kan gruplarını doğru belirleyebilmek
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
10
Diğer Testler ?
1. Alıcı serumunda beklenmedik antikorların
gösterilmesi:
Antikor tarama
2. 5 ml.den fazla eritrosit içeren ürünler için:
Cross--match
Cross
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
11
Antikor Tarama TestleriTestleri-I




Tarama testleri alıcıda klinik önemi olan
antikorları saptayabilmelidir
Klinik Önem: Antikorun 37°
37°C’de eritrositlerde
hemoliz veya hemaglutinasyon oluşturması ve
eritrosit yaşam süresinin azalması
Anti--A, antiAnti
anti-B, antianti-AB her zaman klinik olarak
önemlidir
% 0.78 - % 1.64 alıcıda zaten mevcut
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
12
Antikor Tarama TestleriTestleri-II



Alıcı serumu en az iki farklı O grubu eritrositle
test edilir
Test eritrositleri, D, C, E, c, e, M, N, S, s, P, Lea
Lea,,
Leb, K, k, Fya
Fya,, Fyb
Fyb,, Jka
Jka,, Jkb antijenlerini
taşımalı
Mümkün olduğunca bir hücre grubu genotip
R1R1 (fenotip
(fenotip CDe
CDe)) ve diğer grup R2R2 (cDE
(cDE))
olmalı
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
13
Antikor Tarama TestleriTestleri-III
1. Popülasyonun antijen profiline göre ek
antijenler testlere dahil edilebilir
2. İmmediate Spin (İ.S.) veya diğer kısa süreli
cross--match yöntemleri uygulanır
cross
3. Antiglobulin faz içermeli
4. Tarama testi pozitif ise, tanımlama testleri
yapılmalıdır.
5. Doğrulama testleri için referans laboratuvar
kullanılabilir
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
14
Antikor Tarama TestleriTestleri-IV

37 C de reaksiyon veren non
non--spesifik antikor
(otoantikor
otoantikor)) varlığında, bunlarla birlikte
olabilen alloantikorları da saptayabilen ek
testler uygulanmalıdır
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
15
Alloantikor - Otoantikor
Otokontrol
Test Hücresi
Antikor
Pozitif
Negatif
Otoantikor
Negatif
Pozitif
Alloantikor
Pozitif
Otoantikor
Otoantikor+Alloantikor
Pozitif
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
16
Cross--match
Cross

Uygunluk Testi  Crossmatch

Güvenli transfüzyona katkısı < %1
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
17
Cross--match
Cross

ABO--Rh D uygun
ABO

Antikor Tarama Testi negatif ise
Uygulamak Gereksiz?
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
18
Cross--match
Cross
Yararları


Alıcı–verici ABO uygunluğunun son
Alıcı–
kontrolü
Antikor taramada gösterilemeyen, donör
eritrositlerinin yüzeyinde bulunan bir
antijene karşı var olan antikorun
saptanabilmesi
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
19
Cross--match Yöntemleri
Cross



Major Cross
Cross--match :
 Alıcı Serumu + Verici Eritrositleri
Minör CrossCross-match :
 Verici Serumu + Alıcı Eritrositleri
Minör CrossCross-match artık kullanılmıyor
(İstisna durumlar hariç)
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
20
Cross--match Yöntemleri
Cross
Yöntemleri--II
Acil CrossCross-match (immediate spin
spin–
–IS)



Alıcı serumu + Verici eritrositleri
Bekleme yok, kısa süreli santrifüj ile,
hemoliz - aglütinasyon kontrol edilir
%99.9 etkin ve güvenilir
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
21
Cross--match Yöntemleri
Cross
Yöntemleri--III
Basit Crossmatch



Alıcı plazması + Verici eritositleri (yıkanmış
ve dilue
dilue))
37°°C’de 30 dk. İnkübasyon
37
ABO uygunsuzluğu, M, N, P, Le, D, K, E
antikorları
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
22
Cross--match Yöntemleri
Cross
Yöntemleri--IV
Antiglobulinli Crossmatch
Crossmatch::



Basit Crossmatch’e ek olarak
Duyarlılığı artırıcı ajanlar (Bovin
(Bovin albumin
albumin,,
LISS, PEG)
Anti human globulin kullanımı
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
23
Transfüzyon Öncesi Test Yöntemleri
1. Geleneksel yaklaşım,
İ.S,
İ.
S, 37°
37°C ve AHG basamaklarından
oluşan “Genişletilmiş Cross
Cross--match
match””
yapılmasıdır..
yapılmasıdır
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
24
Transfüzyon Öncesi Test Yöntemleri
Genişletilmiş Cross
Cross--match

Hangi alıcıya uygulanır:
uygulanır:
1. Tahmin edilemeyen antikorlara sahip olan
2. Önceden antikor tespit edilenlere,
3. Transfüzyon reaksiyonu saptananlara.

Mümkünse transfüzyon öncesinde antikorlar
tanımlanmalıdır

Otoantikorlarda olduğu gibi, bazen tanımlama
mümkün olmayabilir.
olmayabilir.
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
25
2. Ilımlı yaklaşım
Yalnızca “Acil Cross
Cross--match
match”” den oluşan
“Sınırlanmış Cross
ross--match
match””
uygulamasıdır..
uygulamasıdır
XIII. Ulusal Kan Merkezleri ve
Transfüzyon Tıbbı Kursu
26
Transfüzyon Öncesi Test Yöntemleri
3. Yenilikçi yaklaşım:
yaklaşım: Bilgisayarlı Cross
Cross--match



Bilgisayar sistemindeki her bir tuşlu geçiş iyi
valide edilmiş olmalıdır
Donö
Don
ör tanımlamada
tanımlamada,, ABO/Rh, İAT sonuçları
girilmiş
Alıcı tanımlamada
tanımlamada,, ABO/Rh, İAT sonuçları girilmiş


Aynı alıcı örneğinde ABO ve Rh’ı farklı kişiler
çalışmalıdır
veya alıcıdan alınmış iki farklı örnekte ABO bakılmalıdır
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
27
Bilgisayarlı Cross
Cross--match



Test sonuçları bilgisayara girilir, en uygun donör
ürünü ABO, Rh ve son kullanım tarihine göre
seçilir..
seçilir
Bilgisayar sistemi alıcı ve verici arasında
uyumsuzluk tespit ettiğinde kullanıcıyı uyarır.
uyarır .
“Tüpte CrossCross-match
match”” uygulanmaz
uygulanmaz..
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
28
Transfüzyon Öncesi Test Yöntemleri
Özel Durumlar
Aciller




ABO ve Rh testlerine
testlerine bile vakit yok
Seçilecek kan O Rh Negati
Negatiff olmalı
Örneğin hastadan mümkün olduğunca
çabuk alınması gerektiği klinisyene
bildirilmelidir. Klinisyen pre
pre--transfüzyon
testlerin gözardı edildiğini bilmelidir.
bilmelidir.
Mümkün olan en uygun örnek seçilmelidir.
seçilmelidir.
Eğer alıcı Rh Pozitif
Pozitif ise en hızlı şekilde
kan pozitif ile değiştirilmelidir
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
29



Klinisyen istek formunda CrossCross-match
yapılmamış kan istediğini belirtmeli ve
imzalamalıdır..
imzalamalıdır
Bu şekilde uygunlukla ilgili bilgi olmaması
nedeniyle oluşabilecek transfüzyon riskleri
klinisyen tarafından kabul edilmiş olur
Alıcının ABO ve Rh ı bilinmeden kan ürünleri
verilen olgularda , uygunluk testleri;


Ürün transfüzyonu tamamlanmış veya hasta ölmüş
olsa bile tamamlanmalıdır.
Hastaya ait tüm kayıtlar tamamlanmalıdır.
tamamlanmalıdır.
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
30
Transfüzyon Öncesi Test Yöntemleri
Özel Durumlar



Alıcı Rh neg
egatif
atif fakat anti
anti--D ile ilgili bulgu
yoksa, erkekse veya yaşlı kadınsa,
yoksa,
kadınsa,
Rh Pozitif
Pozitif kan daha uygun olabilir
Yoğun kanama varsa,
varsa, kan replasmanını
durdur ( birden fazla yapma) !!!!
Rh Neg
Negatif
atif hastaya Rh Pozitif
Pozitif kan
verildiyse, ilgili doktor bilgilendirilmeli
onay alınmalıdır
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
31
Transfüzyon Öncesi Test Yöntemleri
Özel Durumlar

ABO grubu uygun olmayan kan verilecekse
Alıcıya transfüzyon yapılması gerektiğinde doktoru
bilgilendirilmeli ve fikir birliği sağlanmalıdır.
sağlanmalıdır.

Aynı gruptan kan sağlandığında hemen
değiştirilmeli :
a.
b.
Spesifik kan grubuna dönülmeden önce hastada
anti--A ve/veya anti
anti
anti--B araştırılmalıdır
Uygun kan grubu elde edilemiyorsa O grubu
tercih edilmelidir
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
32
Transfüzyon Öncesi Test Yöntemleri
Özel Durumlar
İntrauterin ve Yenidoğan Transf
Transfüzyonları
üzyonları


Kan plesantayı geçebilen maternal antikorlar
ile uyumlu olmalıdır.
olmalıdır. Anne serumu ile Cross
Cross-match yapılmalıdır
yapılmalıdır..
Fetüs veya yenidoğanın ABO ve Rh
Rh’ı
’ı
biliniyorsa,, özgün kan verilebilir
biliniyorsa


fetomaternal uyumsuzluk saptanmadıysa
Eğer, ABO ve Rh bilinmiyorsa
bilinmiyorsa,, O (-)
verilmelidir
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
33
Transfüzyon Öncesi Test Yöntemleri
Özel Durumlar
Yoğun Transfüzyon



24 saatte verilen kan hasta kan volümünü
geçecekse
Eğer hastada beklenmeyen bir antikor yoksa
transfüzyon öncesi testler ihmal edilebilir
Hastada antikor varsa,
varsa, ticari olarak elde
edilmiş antiserumlarla kan bileşenlerinde
antijen aranmalıdır,
aranmalıdır, anti
antijjen negati
negatiff kan
transfüzyonu yapılmalıdır.
yapılmalıdır.
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
34
Aynı Grup Kan YokYok-Durum Acil !!!
1. Verici ve Alıcı aynı ABOABO-Rh grubundan olmalı...
2. Aynı gruptan kan yok ve durum acil  Tabloya
bakınız
3. Mutlak eritrosit süspansiyonu olmalı
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
35
Acil Şartlarda Farklı Grup
Alıcı Kan Grubu
Verilebilecek Eritrosit Grubu
O
Mutlaka O
A
A, O
B
B,O
AB
AB, A,B, O
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
36
Aynı Grup Kan Yok - Durum Acil !!!

Rh – kan, Rh + hastalar için uygundur

Rh - anne adaylarına Rh + kan verilmez

Rh - kişilere Rh + verilirse Rh immunglobulini
yapımı uyarılır
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
37
ABO Grubundan Emin Değilim ?
1. Transfüzyonu ertele
2. Zorunlu ise O Rh negatif eritrosit kullan
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
38
Rh sonucundan emin değilim ?
1. Rh Negatif kan bul ve transfüze et
2. D dışı Rh antijenlerini (C,E,c,e,Cw
(C,E,c,e,Cw)) rutinde
bakmaya gerek YOK
3. Alıcının Du (zayıf D) olması sorun değil. Rh +
verilebilir
V. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi
18-22 Kasım 2012 Antalya
39