Mıknatıssal veya manyetik alan, bir mıknatısın mıknatıssal

Mıknatıssal veya manyetik alan, bir mıknatısın
mıknatıssal özelliklerini gösterebildiği alandır. Mıknatısın
çevresinde oluşan çizgilere de, mıknatısın o bölgede
oluşturduğu manyetik alan çizgileri denir. Manyetik alan
çizgilerinin yönü Kuzeyden (K) Güneye doğrudur.Pusula
iğneleri manyetik alan çizgilerine paralel dururlar.
Çubukta ok yönünde akan akım (I) çubuğun çevresinde bir
manyetik alan ( ) oluşturur. Bu alanın yönü sağ el kuralı
ile saptanır.
Michael Faraday, araştırmaları neticesinde maddelerin, manyetik alana tepki verdiğini ve bu
tepki sonucunda etkileşimin olduğunu ortaya koydu. Verdikleri tepkiye göre maddeleri üç
grupta toplanabildiğini gösterdi;
1. Diyamanyetik maddeler: Zayıf bir şekilde etkilenenler; Bağıl manyetik geçirgenlikleri
µr < 1 olan bu tür maddeler, güçlü bir manyetik alana dik şekilde kendilerini
yönlendirirler. Diyamanyetizma, tek sayıda elektronlara sahip ve tamamlanmamış içi
kabuğu olmayan maddelerde görünür. Radyum, potasyum, magnezyum, hidrojen,
bakır, gümüş, altın ve su diamanyetik gruba girerler.
2. Paramanyetik maddeler : Bağıl manyetik geçirgenlikleri µr > 1 olan bu tür maddeler,
güçlü bir manyetik alana paralel şekilde kendilerini yönlendirirler. Paramanyetizma
çift sayıda elektronlara sahip maddelerde görülür. Hava, alüminyum ve silisyum
paramanyetik gruba girer.
3. Ferromanyetik maddeler: Kuvvetli bir şekilde mıknatıslardan etkilenen maddelerdir,
Demir, nikel, kobalt ve alaşımlarını içeren maddeler bu gruba girer.
Bir mıknatısta:




Aynı işaretli kutuplar birbirini iterlerken, zıt işaretli kutuplar birbirini çekerler.
İtme ya da çekme kuvvetleri kutup şiddeti ile doğru, aradaki uzaklığın karesi ile ters
orantılıdır.
Elektriksel yük konusundaki coulomb kuvveti gibi kutupların birbirlerine
uyguladıkları manyetik kuvvet skaler olarak birbirine eşit, fakat zıt yönlüdür.
Bir mıkantısın ikiye bölünmesi sonucu bölünen her bir parçanın K, G biçiminde
yeniden kutuplaştığı görülür. Buradan çıkaracağımız sonuç, atomik boyutlara
inildiğinde dahi tek kutuplu mıknatıs elde edilemeyeceğidir.