yurttaşlık eğitimi

YURTTAŞLIK EĞİTİMİ
haftalık 1, yıllık toplam 37 ders saati
GİRİŞ
7. sınıf yurttaşlık eğitimi dersi programı saptanırken öğrencilerin yaşı, önceki sınıflardan bu dersle ilgili elde edilen bilgi ile becerileri ve yurttaşlık eğitimiyle bağlılığı olan diğer derslerden elde edilen bilgiler de
göz önünde bulundurulmuştur...
7. sınıftan çıkan tecrübeler, doğrusu bireysel ve topluluk kimliğin gelişmesi, sağlık ve sağlık korunması, kanunlar ve insan hakları, kültür ve
çevre korunması, 7. sınıf ders programlarında işlenen konularla pratik bir
şekilde bağ kurulabilir. Bu yaş grubundaki çocuklar kendilerini daha yetişkin (bilgili) hissetmekle birlikte, topluluklar veya değişik kuruluşlar
kurmak için de büyük ilgi gösterirler. Bu topluluk ve kuruluşlar çerçevesinde de çocuklar bireysel ve topluluk kimliklerini geliştirirler. Bu yaş
grubundaki topluluklar genelde müzik kulüpleri, şiir kolları, eğlence
kulüpleri, yarışma kulüpleri, spor vb. olurken, kuruluşlar da çevrecilik,
gönüllüler vb. dernekler olarak, öğrenciler bu ders çerçevesinde toplumsal örgütlenmenin bu şekillerinde yetenek ve bilinçlenme etkinliklerini
geliştirirler.
Bunun yanı sıra, 7. sınıf öğrencileri yurttaşlık eğitimi çerçevesinde
yönetimi, iktidarı ve otoriteyi de öğrenirler. Öğrenciler değişik yönetim
şekilleri hakkında olduğu gibi, yönetime katılımı ve etkinliği sağlayan
şekiller hakkında da bilgilendirilirler. Kulüp, dernek veya sivil toplum
kuruluşların örgütlenmesiyle öğrenciler, sadece kültürel eğitim alanındaki gelişmelerini değil, gelecekte toplum içinde üstlenecekleri görev ve
rolleri için de çok daha iyi bir şekilde hazırlanmış olurlar.
GENEL HEDEFLER
Okul ve toplulukta kulüp ve derneklerin kurulması, işleyişi ve etkinliklerin geliştirilmesi konusunda daha etkin olmaları için, öğrencilere yardımcı olabilme.
165
Kamu kurumlarındaki yönetim organlarının kurulmasında vatandaşların etkin katılımları önemi hakkında bilinçlenebilme.
Grup üyeleri hak ve sorumluluklarına saygılı olma ve her çeşit (etnik,
din, ırk, cinsiyet vb.) ayrımcılığın engellenmesinin önemi konusunda bilinçlenebilme.
Kamu kuruluşları çeşitleri, yapıları ve görevlerini tanıyabilme
Grup ve kurumların çalışma kuralları olası ihlallerine karşı tepki
(müdahale) gösterebilme
Toplumsal katılımın değişik tiplerini ve devlet otoritesi nezdinde
yurttaş ve sivil toplum kuruluşlarının etkisini anlayabilme.
ÖZEL HEDEFLER
Yedinci sınıf Yurttaşlık Eğitimi dersi hedefleri aşağıdaki gibidir:
Tutum ve değerler açısından:
 Kulüp, dernek ve kurum çalışmalarıyla ilgili eleştirel tutum geliştirebilme
 Açık ve hoşgörülü olma cinsiyet, etnik, din, ırk ayrımı türlerine
karşı gelebilme
 Kulüp, dernek ve sivil toplum kuruluşları etkinliklerine gönüllü
ve istekli olabilme
Bilgi açısından:
 Kulüp, dernek, kurum, sivil toplum kuruluşu, merkezi yönetim,
yerel yönetim gibi kavramları öğrenebilme
 Farklı yönetim şekilleri (demokratik yönetim, otoriter) öğrenebilme
 Kosova’da ki sivil toplum etkinlikleri çeşitlerini öğrenebilme
 Karşılıklı vatandaş ve otorite etkileşimini öğrenebilme
Anlama açısından:
 Kulüp,dernek ve kurum çalışmalarında etkin katılımın önemini
kavrayabilme
 Kulüp, dernek ve kurumlardaki çalışmaların gerektirdiği yetki ve
sorumlulukları kavrayabilme
 Yönetime etkin katılım ve etki etme biçiminin önemini kavrayabilme
166
Değerlendirme açısından:
 Kulüp, dernek, kurum ve genelde toplumun gelişmesi doğrultusunda demokratik yönetimin önemini değerlendirebilme
 Okul ve topluluklarda kulüp ve derneklerin kurulması olanak ve
gereksinimlerini değerlendirebilme
 Okul ve topluluktaki diğer kulüp, dernek ve kurumlarla işbirliği
gereksinimlerini değerlendirebilme
 Otoritelerin yönetimdeki sorumluluğu üstlenmesindeki rolünü
değerlendirebilme
Uygulama açısından:
 Kulüp, dernek ve kurumlardaki kural ve prosedürlere uyabilme
Analiz açısından:
 Yönetim ile otoritelerin rolü ve demokratik kanunlar esasında
işleyişinin önemini çözümleyebilme
 Okul ve topluluktaki kulüp ve derneklerin etkinliklerinden doğan
sonuçların etkisi çözümleyebilme
Sentez açısından:
 Kosova toplumunda demokratik değerlerin gelişmesi ve ilerletilmesinde sivil toplumun kaydettiği sonuçları birleştirebilme.
DERS BÖLÜMLERİ
KATEGORİLER
ALT KATEGORİLER
DERS SAYISI
Gruplar ve
kurumlar
Kulüpler, dernekler ve
kurumlar
20 ders saati
Yönetim ve
yurttaşlık
Yönetim, iktidar ve otorite
17 ders saati
167
KULÜPLER, DERNEKLER VE KURUMLAR
Ders İçeriği
Öğrenilecek konular:
Kulüpler ve çeşitleri. Kulüplerin kurulması ve kurulma süreçleri.
Grupta çalışması ve grupta alınan görevlerin yerine getirilmesinin
önemiyle ilgili kulüp yönetimi ve çalışma ilkeleri.
Kulübün kimliğinin oluşturulması ve kimliğin ifade şekilleri (logolar,
semboller, armalar...)
Dernekler ve çeşitleri ( kültürel, sanatsal, ekolojik, insani, profesyonel )
Derneklerdeki etkinliklerin topluluklara ve topluma etkisi ( dernekler
arası işbirliği ve etkinliklerin genişletilmesi).
Sivil toplum kuruluşları ve sivil toplum kavramı. Sivil topluma
katılım. Sivil toplum kuruluşları ağı ve yerel / merkezi yönetime etkisi.
Aile kurumu. Aile değişimleri. Aile ve akrabalıkların rolü ve yapısı.
Toplumsal kurumların diğer şekilleri : eğitim kurumları ( okul ve
okul düzeyleri, yaşam boyu eğitim vb. ), kültürel kurumlar (medyalar,
tiyatro, sinema, sanat galerileri) Kosova ve dünyada kültürel değişmeler
ve bu değişmelerin trendleri.
Dini kurumlar. İnanç şekilleri ve dini özgür yaşama hakkı.
Sağlık kurumları (hastane, sağlık ocağı, kamu sağlığı ve onu tehdit
etmenler), kamu hizmetleri kurumları (posta, telekomünikasyon) ve yönetim kurumları (mahkeme, polis, savcılık, sivil savunma, sosyal sigorta).
Kazanımlar
Öğrenci:
 Yaşadığı toplulukta ve Kosova’da faaliyet gösteren kulüp, dernek
ve kurumların değişik şekillerini tanımlar.
 Gruptaki çalışmaSI ve sorumluluklarını betimler.
 Kulüp, dernek veya kurumların zamana sürekli ayak
uydurabilmeleri için, yeni etkinlik gereksinimlerini tanımlar.
 Diğer kulüp ve derneklerle işbirliğin önemini çözümler,
 Toplulukların ve toplumun gelişmesinde kulüp, dernek ve
kurumların önemini değerlendirir.
168
YÖNETİM, İKTİDAR VE OTORİTE
Ders İçeriği
Öğrenilecek konular:
Yönetim şekilleri ve demokratik yönetimin rolü
Yönetime katılım şekilleri, Seçim sistemleri ve özgür iradeyle verilen
oyların değeri
Karar verici kurumlara yurttaşlıkların etkiyebilme şekilleri (şikayetler, kampanyalar, eylemler, protestolar…)
Yerel yönetim ve merkezi yönetim,Yerel yönetim fonksiyonları, yönetime katılım ve etkiyebilme şekilleri.
Merkezi yönetim fonksiyonları, katılım ve etkileyebilme şekilleri.
Yönetim biçimleri ve kurumları (yasama, yönetim ve yargı)
Yönetim ve otorite. Otoriteye saygı, karşı gelme ve otoriteyi kötüye
kullanma.
Kazanımlar
Öğrenci:
 Yönetim şekillerini açıklar.
 Yönetime katılmanın önemini açıklar.
 Yönetim çeşitleri ve yönetim kurumları çalışma biçimini açıklar.
 Merkezi ve yerel yönetim arasındaki yetkileri ayırt eder.
 Yönetimin, yurttaşların çıkarlarını korumada rolünü açıklar.
 Olası ayrımcılık şekillerini kavrar, ayrımcı kanunlara karşı gelir
ve eleştirel görüşünü dile getirir.
 Zıt çıkarları belirleyip uyum yolları arar.
DERSLER ARASI İLİŞKİ
Yurttaşlık eğitimi çok yönlüdür. Bu dersin diğer derslerle örneğin
tarih, coğrafya, Türkçe, müzik, resim, teknik eğitimi, beden eğitimi vb.
bağlılığı vardır.
Yurttaşlık eğitimi Tarih dersiyle, devlet yönetimi ve düzenlemesiyle
değişik konu ve şekillerle bağ kurar.Yurttaşlık eğitimi değişik kurumların
kurulmasındaki içeriklerle olduğu gibi, kurumların değişmesini etkileyen
olay ve süreçlerle, kanunlarla, hükümetlerle yada yönetim biçimleriyle de
bağlılık kurar.
169
Coğrafya, yurttaşlık eğitimiyle toprakların yönetimine dair içeriklerle, belirli yörelerde kulüplerin derneklerin ve kurumların gelişmesiyle
ve etkinliklerinin planlanmasıyla da bağlar kurar. Ayrıca belediyeler arası
toprakların bölüşmesine ait içeriklerde ve belirli bölgeler içersindeki
yerel yönetimlerin işlevliği konusunda da yardımcı olur.
Türkçe dersiyle, yedinci sınıf öğrencileri değişik edebiyat ve tiyatro
kollarını kurabilme durumundadırlar. Bu etkinliklerin gerçekleşmesinde
öğrencilere Türk Dili ve Edebiyatından ve yurttaşlık eğitiminden edinmiş
oldukları bilgiler önemli yardımdan olur.
Resim, müzik ve beden eğitimiyle, okul ve topluluklarda edebiyat
kolları yanı sıra, müzik kulübü, resim kulübü, spor kulübü vb. kulüpler
de etkin olabilirler. Dolayısıyla bu tür kulüplerdeki etkinliklerle öğrenciler okul ve topluluktaki kültürel yaşamın zenginleşmesine katkıda bulunurlar.Yurttaşlık eğitiminde öngörülen projeler bölümü, özelikle bu tür
etkinlikler sayesinde gerçekleşebilir. Örneğin, çevre koruması etkinliği
sonucu hazırlanacak bir poster, yurttaşlık eğitimi ve resim dersi arasında
bir bağın kurulmasını mümkün kılar.
Teknik eğitimiyle teknoloji araç ve gereçlerin teyp, diktafon, kamera, fotoğraf makinesi vb. görsel-işitsel araçlar kullanımı.
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
7. sınıf Yurttaşlık Eğitimi ders programının gerçekleşebilmesi öğretmenin bu ders çerçevesinde öğrencinin gerçekleştirmesi gereken ödevlerine ders içeriklerine göre bir sürü yöntem ve teknik kullanmak zorundadır. Sınıfta açıklamalar, kitap okuma, tartışma, grupta çalışma, bireysel
çalışma, projeler vb. etkinlikler, Internet kullanımı, sahne etkinlikleri,
kitle iletişim araçlarının kullanılması, toplumsal izleme, kulüp, dernek ve
kurumlara ziyaretler, derleme, düzenleme ve verilerin sunumu vb başarılı
öğretimi sağlar.
Kulüp, dernek ve kurumlara ait konularda, kuruluş süreçleri, işlevleri
ve etkinliklerin gelişmesine ait diğer şekillerde öğretmen, öğrencinin kulüp ve okul ile topluluktaki derneklerde faaliyetlerini etkinleştirmelidir.
Değişik etkinliklere katılmakla,öğrenciye kulüp ve derneklerin çalışması
konusunda bilgilendirilmesi sağlanır. Bu şekilde öğrenciler okul ve
topluluktaki sanat ve kültürel yaşamın da gelişmesinde katkılarını
sunmuş olurlar.
Yönetim, hükümet ve otorite konularında öğretmen, kamu yönetimi,
hükümet ve otoritenin anlamını ve önemini açıklar. Bunun ardından da,
yönetim biçimleri, demokratik yönetimin önemi, yönetim düzeyleri,
170
hükümetin işlevi, yönetime gelebilme şekilleri ile otoritenin kuruluş
esasları ve işlevi üzerinde tartışma, ortak görüşme ve grupları çalışmaları
yapılmalıdır. Bu kategori konularının işlenmesi sırasında öğrenciler,
bireysel ve grup projelerin üzerinde çalışmaları gerekiyor.
Bireysel projelerde öğrenci, merkezi ve yerel yönetim sonucu toplumunda gözlenen bir sürü değişmeleri açıklar.
Nitekim grup çalışmalarında öğrenciler, yurttaşların günlük katılımları, katılım şekilleri ve yönetime olan etkileri hakkındaki kanıtları iletişim araçlarından ve günlük yaşamdan toplamış olacaklar.
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme ile, 7. sınıf ders programında öngörülen kazanımların
gerçekleşme düzeyleri onaylanır. Bu kazanımlar tanıma, açıklama, analiz, sentez yapabilme becerilerine göre değerlendirilir.
Bu şekilde ders programı ve öğretim yöntemleri uyumunun sonucu
olarak öğrenim sürecinin başarılı gelişmesi veya gelişmeyi engelleyen
zorluklar hakkında bilgiler sağlanmış olur.
Değerlendirme çok yönlü ve sürekli olmalıdır. Değerlendirme süreci
şöyle gerçekleşir:
 İzleme
○ Öğrencinin bireysel çalışma becerileri,
○ Öğrencinin grupta çalışabilme becerileri,
○ Özel etkinlik ilgisinin olması.
 Ödevler
○ Doğru çözümler,
○ Zamanında yapma,
○ Sınıfta ve evde çalışma alışkanlıkları geliştirme.
 Projeler
○ Bireysel,
○ Grup.
 Testler
○ Deneme testi,
○ Dönem (periyodik) testi,
○ Final testi.
171
 Portfolyo
○ Yazılı,
○ Örnek resimli,
○ Kayıtlı.
 Öz Değerlendirme
○ Öğrencinin öğrenciyi değerlendirmesi,
○ Grubun grubu değerlendirmesi,
○ Sınıfın öğrenciyi değerlendirmesi.
Öğrencinin yurttaşlık eğitimindeki ilerlemesi sadece sorunun sorulduğu anda ölçülemez, bu ancak bütün süreç içindeki katılımıyla ve
sınıfta, okulda ve topluluktaki etkinliklerle yapılır. Değerlendirme sadece
öğrencilerin tanımlama bilgilerine dayanmaz, değerlendirme çevredeki
davranış, topluluktaki izleme bu dersin plan programıyla öngörülen konuların açıklanması için gereken bilgi ve delillerin toplanması gibi değişik pratik etkinliklerde gözlenen yeteneklerle gerçekleşir.
Değerlendirme tek yönlü (öğretmen-öğrenci) bir süreç değil, çok
yönlü bir süreç olmalıdır. Öğrenciler de içerik ve ders yöntemleri hakkında olduğu gibi değerlendirme hakkında da eleştirel alışkanlıklar geliştirmelidir. Okulun, topluluğun ve özelikle de öğrencinin iyiliği için okul,
sadece öğrencilerin değerlendirilmeleri değil, onların da değerlendirme
yapabilmeleri için imkanları sağlamalıdır.
DERS ARAÇ VE GEREÇLERİ
1. Bardhyl Musai, Metodologjia e mësimdhënies, Tiranë, 2003
2. Bardhyl Musai, Psikologjia e edukimit, Tiranë, 2003
172