Astımın nedenleri nelerdir? GENETİK ÇEVRESEL FAKTÖRLER

Astımın nedenleri nelerdir?
Image: ast%C4%B1m%20nedenleri%20nelerdir.jpg
Hava yollarında aşırı hassasiyet gelişmesine astım diyoruz.
Peki hava yollarının aşırı hassaslaşmasının nedenleri neler?
Gelin hep birlikte bakalım. İşte Astımın Nedenleri !
GENETİK Astımın en önemli nedenlerinden biri genetiktir. Astım kalıtsal bir hastalıktır. Ama bu demek değildir ki
ailesinde astım olmayanlar astım olmayacak. Astıma neden olan gen henüz kesin olarak saptanamadığı için
kimlerde astım gelişip gelişmeyeceği konusunda test yapılamamaktadır.
Çocuklarda astım riski %10-20 civarındayken, ailesinde alerjik hastalıklar olan çocuklarda %30'a çıkar. Ailede
iki kişide alerjik hastalık varsa bu risk %50'ye kadar çıkmaktadır. Çocukta ailede olan alerjik hastalıkla aynı
hastalık olacak diye birşey de yoktur. Yani annede egzama görülürken çocukta gıda alerjisi veya astım görülebilir.
ÇEVRESEL FAKTÖRLER
Astımın tek nedeni genetik diyemeyiz. Aynı zamanda çevresel faktörler de etkiler. Peki bu çevresel faktörler
nelerdir?
ALERJENLER
Evin içinde bulunan çeşitli alerjenler vardır. Bunlar ev tozu içindeki akarlar, kedi, köpek gibi evcil hayvanların
tüyleri veya derinin döküntüleri, hamam böceği dışkıları, duvarda veya gıdaların bekletilmesiyle oluşan küflerdir.
Ev dışında bulunan alerjenler ise ot, çimen, ağaç, hububat (buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar) polenleri,
küflerdir. *Evcil hayvan beslemek astımı nasıl etkiler?
Çocuğun doğumundan önce evde kedi varsa alerji gelişimi riski artmıyor. Ancak doğumdan sonra eve gelen
kediyle birlikte alerji riskinin arttığı düşünülmektedir. Ancak bu konuya henüz bir netlik gelmemiştir. Bu nedenle
kedi köpek gibi tüylü evcil hayvan beslenmesi, astım riski olan ailelere önerilmemektedir.
ENFEKSİYONLAR
Özellikle virüslerin yani gribal enfeksiyonların astım gelişmesinde önemli olduğu düşünülmektedir. Özellikle
respiratuar sinsisyel virüs (6 ay 2 yaş arasında bronşiolitin en sık nedenidir) astıma neden olduğu konusunda
kanıtlar bulunmaktadır. Gribal enfeksiyonlar astıma neden olabildiği gibi aynı zamanda en önemli tetikleyici
nedenlerdir. Astımı tetikleyerek astım atağı yapan nedenlerin %80’i gribal enfeksiyonlardır. Grip deyip
geçmemekte fayda var.
SİGARA
Sigara dumanına maruz kalmak çocuklarda astım gelişmesine neden olan en belirgin faktörlerdendir. Hamileyken
sigara içilmesi veya sigaraya maruz kalınması da astım gelişmesine neden olmaktadır. Sigara astım gelişmesine
neden olabildiği gibi astımı tetikleyebilir ve astım krizine neden olabilir. Astım tedavisinin de başarılı olmasını
engelleyebilir.
HAVA KİRLİLİĞİ
Hava kirliliği astım gelişiminde rolü tartışmalı olmakla birlikte akciğer gelişimini kötü yönde etkilediği ve astımı
tetikleyerek astım atağına neden olduğu kesindir.
BATI TİPİ BESLENME
Meyve ve sebzenin az tüketilmesi, margarin ve bitkisel yağların fazla tüketilmesi, içinde katkı maddesi bulunan
hamburger türü besinlerin fazla tüketilmesi de astım gelişmesine katkıda bulunabilir. Şişmanlık astım
gelişmesinde önemli bir risk faktörüdür.
HİJYENE ÖNEM VERENLERDE ASTIM DAHA SIKTIR. NEDEN? İmmun sistemimiz gelişirken TH1 (T hepler 1) ve TH2 (T hepler 2) dengesi önemlidir. Nedir bunlar? TH1
alerjiden koruyan sistemdir ve mikroplarla karşılaştıkça daha baskın hale gelmektedir. TH2 ise alerjiye neden
olan immun sistemdir. Doğumdan sonra TH2 hafif baskındır. Ancak bu doğumdan sonra mikroplarla
karşılaştıkça TH1 baskın hale gelir ve vücudumuz alerjiden korunmaktadır. Mikroplarla karşılaşmak TH1
baskınlığı sağlarken, genetik yatkınlık, şişmanlık, alerjenlerle temas, sigara dumanına mazuriyet ve 2 yaşına kadar
sık antibiyotik kullanma TH2 baskınlığı sağlamaktadır. Yani mikroplarla karşılaşmak TH1'i baskın hale getiriyor
ve TH1'de görevi gereği vücudumuzu alerjiden koruyor. Mikropla karşılaşmamız azaldıkça TH1 gücünü yitiriyor
ve vücudumuzu alerjiden koruyamıyor. Çocuğun doğumundan sonra immun sistem gelişirken modern şehirlerde veya ailelerde çevrede daha az
mikropla karşılaşmaktadır. Mikroplarla karşılaşsa da hemen antibiotik başlamaktadır. Bunun sonucunda daha
fazla astım gelişmektedir. Mikroplar doğumdan sonra immun sistemin alerjik hastalıklardan koruyacak şekilde
gelişmektedir. Daha az mikroplarla karşılaşılırsa ve sık antibiyotik kullanılırsa ve bir de genetik yatkınlık varsa
astım gelişmesi ihtimali çok yüksektir. Köylerde yaşayan çocuklarda da bakteriyel endotosin denilen mikroplarda bulunan bir madde ile daha fazla
temasa uğradıkları için daha az astım görülmektedir.
Bu sebeplerden dolayı çocuklarımıza özellikle ilk 2 yaşta gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınmalıyız.
Bağışıklık sistemlerini kuvvetlendirmeliyiz. Astımlı çocukların akciğerlerinde aşırı hassasiyet nasıl gelişir?
Astımlı çocukların nefes borularında (çoğunda burunlarında de hassasiyet gelişir) genetik ve çeşitli faktörlerle
inflamasyon dediğimiz iltihaplanma vardır. Nefes borularındaki iltihaplanmaya bağlı olarak nefes borularının
koruyucu mukoza tabakasında küçük delikler oluşur.
Bu deliklerin olması da alerjenlerin, ve sigara, kirli hava ve gribal enfeksiyonlar gibi tetikleyicilerle daha kolay
nefes borularının etkilenmesine neden olur. Bunun dışında bu bölgede nefes borularının daralmasına neden olan
mast hücre sayısı da artmaktadır. Bu da aşırı hassasiyete katkıda bulunur. Bunun dışında nefes borularının yapısı
da değişmekte ve hassaslığa neden olmaktadır. Astımı neler tetikler?
Astımlı çocukların nefes borularında aşırı hassasiyet vardır. Bu hassasiyetten dolayı aşağıdaki bazı tetikleyici
faktörlerle karşılaşıldığında nefes borularında daralma olur ve öksürük, hışıltı, nefes sıkışması gibi belirtiler
ortaya çıkmaktadır. Bu tetikleyiciler şunlardır:
• Soğuk algınlığı/enfeksiyonlar
• Ani hava ve ısı değişiklikleri
• Egzersiz
• Sigara içme veya sigara dumanına maruz kalma
• Ev tozlarındaki akarlar dediğimiz mikro-organizmalar
• Mesleki etkenler
• Polenler
• Yiyecek katkı maddeleri
• Küf ve koruyucu maddeler
• Hayvan deri kalıntıları
• Belirli ilaçlar
• Duygular / stres
Hangi doktora gitmeliyim?
Çocuğunuzda bu tetikleyicilerle karşılaşıldığında astım belirtileri gözlüyorsanız, ailenizde alerjik hastalık varsa bir
çocuk alerji uzmanına gitmelisiniz. Prof. Dr. Ahmet AKÇAY Çocuk Hastalıkları, Çocuk Alerji Astım, İmmünoloji ve Çocuk Göğüs Hastalıkları
Uzmanı, İstanbul Alerji, Harbiye Mahallesi, Teşvikiye caddesi, No: 37, Kat: 3, Şişli, İstanbul Randevu ve bilgi
için: 0850 433 93 93 (09-18 aranabilir)