Şebinkarahisar-Alucra Çevresindeki Volkanik Şekiller

ŞEBİNKARAHİSAR-ALU CRA
ÇEVRESİNDE VOLKANİK ŞEKİLLER
Y. Doç. Dr. Gürcan GÜRGEN*
Türkiye doğal çevre koşullan bakımından büyük bir çeşitlilik
göstermektedir, iklim koşullanndan, bitki örtüsüne, toprak varlığın­
dan, yer şekillerine kadar geniş bir yelpaze oluşturan bu zenginlik
arasında petrografik özellikler ve buna bağlı şekillenmeler ayn bir
öneme sahiptir.
Türkiye’nin jeolojik gelişimi incelendiğinde, Prekambrien’den,
Kuatemer’e kadar geniş bir zaman dilimine yayılan şekillenmesi sı­
rasında hemen her türden kayaçlar oluşmuştur. Bu kayaçlar arasın­
da volkanitler önemli bir yere sahip olup, ülke yüzölçümünün yak­
laşık 1/6'ini kaplamaktadır.
Anadolu’nun çeşitli yerlerindeki volkanik kayaçlar incelendi­
ğinde, bunlann Paleozoik öncesinden, tarih çağlarına kadar ulaşan
volkanik aktivitelerle oluşmuş derinlik ve yüzey volkanizması
ürünleri olduklan anlaşılmaktadır.
Türkiye’de genç volkanik relief çoğunlukla Tersiyer ve Kuatem er’deki genç tektonik olaylarla bağlantılı olarak meydana gel­
miştir. Bu gneç volkanik alanlann ve oluşturduklan şekillerin dağı­
lışı incelendiğinde; Doğu Anadolu Bölgesi’nde A ğn, Nemrut,
Süphan dağlan, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Karacadağ, Akde­
niz Bölgesi doğusunda Hassa, İç Anadolu Bölgesi’nde Kayseri (Erciyes), Konya, Karapınar ve Afyonkarahisar çevresi, Ege Bölge­
si’nde Manisa-Kula civannda yaygın olduklan bilinmektedir.
Genç volkanik kayaçlann ve bunların oluşturduğu şekillerin
güzel örneklerinin görüldüğü bir alan da, Doğu Karadeniz Bölümü
*
D.Ü. Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Bölümü Diyarbakır
150
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
güneyinde, Şebinkarahisar-Alucra arasındadır. K.A.F. zonu yakı­
nında bulunan saha, bu aktif tektonik kuşakta etkili olan genç kırıl­
malar sonrasında yüzeye çıkan lavların oluşturduğu çeşitli volkanik
şekilleri içermektedir.
Karadeniz Bölgesi’nin, Doğu Karadeniz Bölümü’nde kalan
araştırma alanı, Karagöl Dağı (3107) ve Karadağ (3331) gibi yük­
seltileri 3000 m .’nin üzerine çıkan Giresun D ağlan’nın güney kıs­
mında yeralmaktadır (Şekil 1). Bu dağ sırasının güneyinde kalan
Şebinkarahisar ve Alucra, idari açıdan her ne kadar Giresun’a bağlı
birer ilçe olmakla birlikte, özellikle ekonomik etkinlikler, ulaşımı­
nın çok daha kolay olduğu, Sivas ile sürdürülmektedir.
Yörede, Yeşilırmak’ın en önemli kollanndan biri olan Kelkit
Çayı, Giresun D ağlan’nın güneyinde, Kuzey Anadolu Fay zonuna
yerleşmiş halde, kuzeybatı yönünde akışını sürdürür. Kelkit Çayı
ise, kendisine bağlanan pek çok kol ile birlikte, araştırma alanında
güçlü bir drenaj ağı oluşturmaktadır. Yukarı kısımlannda oldukça
dik yamaçlı bir kertik vadi içinde akmakta olan Avutmuş Çayı, Şe­
binkarahisar doğusundan güneye yöneldikten sonra, belirgin bir ta­
banlı vadi oluşturur (Foto 1). Aynı şekilde, Alucra çevresindeki
bazı yerel kompartımanlarda da alüvyal düzlükler yeralmaktadır.
Foto. 1: Avutm uş Çayı, Ş. Karahisar batısında genişçe bir tabanlı vadi içinde akm akta­
dır. Bu alanda, M iosen çökelleri içinde yükselen neck ve volkan konisi gibi şekler görül­
mektedir.
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
151
152
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
Avutmuş Çayı, çoğunlukla kil, jips gibi aşınmaya karşı daya­
nıksız kayaçlar üzerinde akmasının da sağladığı avantaj nedeniyle,
kollarıyla birlikte, çevresini derin bir şekilde aşındırmış ve yaklaşık
1000 m. kadar gömülmüştür (Şekil 2).
Şebinkarahisar-Alucra çevresinin jeolojik yapısı, Kuzey Ana­
dolu D ağlan’nın oluşumuna bağlı olarak, Kretase’den itibaren şe­
killenmeye başlamıştır. Çoğunlukla volkanik arakatkı alan fliş fasiesini oluşturan Üst Kretase formasyonları; kil, mam, kumtaşı gibi
unsurların yanında; tüf, tüfıt, aglomera, bazalt ve andezit gibi vol­
kanik elemanları da bünyesinde barındıran, dağlık bir kütle halinde
Şebinkarahisar’ın kuzey, Alucra’nın güney kesimlerinde geniş yer
tutar (Şekil 3).
Kuzey Anadolu D ağlan’nın pek çok kesiminde yüzeylenmiş
durumda bulunan granitler ise, genellikle Tersiyer yaşlı intrüzyonlar olarak kabul edilmektedir. Bu kayaçlar, araştırma alanının kuze­
yinde, Şebinkarahisar-Giresun karayolu civarında yer almaktadır.
Kuzey Anadolu’da Kretase’de etkili olan orojenez hareketleri
Eosen'de de devam etmiştir. Bu dönemde oluşan kayaçlar (fliş)
Kretase ilişlerine oranla daha dar bir alana yayılmakla birlikte,
özellikle Altınçevre kuzeyinde geniş yer tutmaktadır. Bu oluşum sı­
rasında volkanik aktivitenin de sürmesi nedeniyle tıpkı Kretase
yaşlı İlişlerde olduğu gibi, Eosen ilişleri de volkanik arakatkılıdır.
Şebinkarahisar-Alucra çevresinin jeolojik formasyonları içinde
en geniş alanı kaplayan, bu fliş formasyonlarının oluşumundan
sonra, Anadolu’nun orta ve doğu kesiminde geniş bir alana yayılan
göl ortamına bağlı çökelmeler meydana gelmiş ve araştırma alanın­
da daha çok Miosen yaşlı olarak nitelenen bu kil, kum, jips formas­
yonları çok kalın bir depo oluşturmuştur. Bu alanda etkili olan dre­
naj şebekesine bağlı olarak, Avutmuş Çayı ve kollan tarafından
hızla yanlarak, aşmdınlan bu çevre, büyük bir boşalım havzası ka­
rakterine bürünmüştür. Günümüzde büyük bir kısmında, heyelan ve
toprak akmalannın etkili olduğu bu depo, genelde yatay, havza kenarlannda ise monoklinal yapılıdır.
Araştırma alanındaki çökel kayaçlar içinde, bahsedilen Miosen
formasyonlan en genç kayaçlardır. Alucra doğusunda karasal Pliosen çökelleri bulunmakla birlikte, inceleme alanı içinde bir yayılımı
yoktur.
ŞEBİNKARAHİSAR-ALUCRA
ÇEVRESİNİN
TO PO GR AF Y A
R -
ALUCRA
ÇEVRESİNİN
*Afi5cr a
TO PO G R AF Y A
HARİTASI
Altıncevre
^
H ıd relle zin
B u z l u k T.
D1789
lucra
ÇEVR ESİNİN
ŞEBİNKARAHİSAR - ALUCRA
JEOLOJİ
HARjf,
SEBI N K A R A H İS/
'V
¡ZI
i
V
V
V
V
J
K ¡ l - J i ps
M iosen
• v
/// J
_
■7 =
V
Alüvyon
K u a te r ner
—
—
A
A
■/ / A
F l is
K retase
.
y
Ï__ ; v
•
V
B azalt
Granit
P lio-K uaterner ?
Te r s i y e 1
Andezi t- A g lo m era
Eosen
Fay
I A H IS A R - A L U C R A
ÇEVRESİNİN
V
Flis
Eosen
Flis
Kretase
JEOLOJİ
+
B azalt
V
V
v
P lio -K u a te r ner ?
•
A n d e z it- A g lo m era
Eosen
HARİTASI
+■
+
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
153
Şebinkarahisar-Alucra çevresinin litolojik özellikler incelendi­
ğinde sakin bir dönem olarak kabul edilen Miosen dışında hemen
her dönemde volkanik aktiviteye maruz kaldığı görülmektedir. Kretase ve Eosen yaşlı flişler arasında, volkanik arakatkılar yaygın du­
rumda olmakla birlikte, yöredeki dağılışlarıyla dikkati çeken asıl
volkanik kayaçlan, genç volkanizma ürünü volkanitler oluşturur.
Çoğunlukla bazaltlardan oluşan bu kayaçlar, oluşturduğu ilginç şe­
killerle de dikkati çekmektedir.
Miosen’den itibaren iyice belirginleşen bir tektonik kuşak hali­
ni alan, Kuzey Anadolu Fay zonu ve yakın çevresi, Pliosen’den iti­
baren önemli tektonik hareketlere, bunun sonucunda da çeşitli kırıl­
malara sahne olmuştur. Bu hareketler sonrasında ise,
Şebinkarahisar-Alucra çevresinde görüldüğü gibi, yüzeye yakın du­
rumda bulunan mağma ceplerinin, bu kırık hatlarını kullanarak
yükselmesi sonucunda yüzeye ulaşan lavlar, çok çeşitli volkanik şe­
killer oluşturmuştur (Şekil 4).
Şebinkarahisar-Alucra çevresindeki en yaygın volkanik birimi,
bazaltların hakim olduğu örtüler oluşturur. Akarsularla yer yer de­
rince yarılarak, içinde dik yamaçlı vadilerin açıldığı bu örtüler,
özellikle Alucra batısı ve Altınçevre civarında yaygındır. Altınçevre civarı, aynı zamanda çok dar bir alanda pek çok volkanik şekli
barındırmasıyla zengin bir görünüm sergiler (Foto 2).
Pliosen’de başlayıp, Pleistosen'de de devam eden süreçte mey­
dana gelen volkanik aktivitelerin ürünü olan bu bazaltik örtüler
üzerinde lavların oluşturduğu kornişler ve mesa düzlükleri belirgin
profilleri ile dikkat çeker. Bu örtülerin çevresinde ise bazıları çok
belirgin olan lav akıntıları gözlenmektedir. Bu lav akıntıları, özel­
likle Alucra batısında izlenebilmektedir (Foto 3).
Altınçevre civarında dikkati çeken bir diğer volkanik birim de
bazalt sütunlarıdır. Bazaltlardaki soğuma çatlaklarına bağlı şekil­
lenmeler sonucunda ortaya çıkan basamaklı yapı, belirtilen alanda
Şebinkarahisar-Alucra karayolunun iki yanında izlenebilmektedir.
İnceleme alanındaki volkanik örtü belirtildiği üzere büyük
oranda bazaltlardan oluşmakla birlikte, bazı yerlerde farklı oluşum­
lar da sözkonusudur. Eosen volkanizmasının ürünü olarak belirle­
nen volkanitler, andezit ve aglomera gibi kayaçlardan oluşmuştur.
Bu kayaçlar Avutmuş Çayı doğusunda, Buzluk Tepe (1984) civa­
rında, üzerinde belirgin lav kornişlerinin de bulunduğu bir andezitik örtü oluşturur.
Şekil 5 = Türkiye'de
Gene
Volkanik
Alanl ar .
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
ŞEBİNKARAHİSAR- ALUCRA
M e s a Dü zlükleri
V
'T \
V
-
ARASINDA VOLKANİK
X* "N
' ı N
^
VJ
:
v
Lav A k ın tıla rı
î f 77
Lav
K o rn işleri
ı f t
ŞEKİLLER
Volkan K o n ile r i
/ $ >
N eck'ler
[ \' _k_ :
0
' f " '
B a zalt S ü tu n ları
Dom
/
D yke'lar
1
4
5 Km
V
v
Bazalti k
Ö rtü ler
M e s a Dü zlükleri
0
'
>\ ^^ J
v N l ,
^ ~_Tv
Lav A k ın tıla rı
££>
Volkan K o n ile r i
A
A
-\A
'--
Andezi t i k
Ö rtüler
Lav
K o rn işleri
Dom
B a zalt S ü tu n ları
\ / V
Şebinkarahisar-AIucra Çevresinde Volkanik Şekiller
T55
Foto. 2: Altınçevre beldesi civan volkanik şekiller bakımından çok zengindir. Fotoğrafın
ön planında bir dyke, geri planda ise bazalt sütunları ve bir mesa düzlüğü yer almaktadır.
Foto. 3: Alucra batısında bazallik örtülerin çevresinde yer alan lav akıntılarından biri.
Akıntının çevresinde lav kornişleri belirgin basam aklar oluşturmaktadır.
156
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
Şebinkarahisar-Alucra çevresindeki en karekteristik volkanik
şekilleri araştırma alanının çeşitli yerlerine dağılmış olan volkan
konisi, dom, neck, dyke gibi birimler oluşturmaktadır. Yörede to­
pografyaya yansıyan en belirgin volkan konilerini, Şebinkarahisar
güneybatısında; Dikmen Tepe (1778), Alişar Deresi yakınlarında;
Seydibekir Tepe (1914) ve Merek Tepe (1651) oluşturmaktadır.
Nispi yükseltileri 150-200 m. civarında olan bu konilerin tamamı
volkanik örtülerin üzerinde yer alırlar. Bu konilerden, Seydibekir
Tepe, çevresini adeta kuşatarak akmakta olan Alişar Deresi’nin aç­
tığı vadi nedeniyle daha belirgin bir hal almış ve nispi yükseltisi de,
bu vadiyle birlikte değerlendirildiğinde 350 m ye yükselmiştir. Bu
koniler günümüzde parçalanma sürecinde olmakla birlikte, hâlâ
muntazam şekilleriyle dikkati çekerler.
Volkan konilerinin aşınmasıyla ortaya çıkan şekillerden olan
neck’ler de araştırma alanında bulunan volkanik birimlerdendir.
Karakteristik şekilleriyle dikkati çeken neck’lerin tamamı, Avut­
muş Çayı çevresindeki Miosen çökellerini delip geçer halde topog­
rafyaya yansımaktadır. Bunlardan en büyüğü üzerinde Şebinkarahi­
sar kalesinin de bulunduğu Kale Tepe (1568)dir. Yaklaşık 370 m.
Nispi yükseltiye sahip olan bu neck’in çapı 1 km .’yi bulmaktadır
(Foto 4).
Araştırma alanında bulunan diğer neck’lerle karşılaştığında, bu
şekil oldukça geniş bir alana yayılmaktadır. Bunun nedeni neck’in
etrafında bulunan bazaltik akıntı ve aglomeralardır. Baca dolgusuna
yamanan bu malzeme nedeniyle Kale Tepe neck geniş bir kaideye
sahip olmuştur.
Avutmuş Çayı boyunda, yer alan diğer neck’lerin çaplan ve
yükseltileri daha az olmakla birlikte, dik kenarlan ve kule şeklinde­
ki görünüleriyle daha dikkat çekicidir (Foto 5).
Araştırma alanındaki önemli volkanik birimlerden birisi de Şe­
binkarahisar-Alucra karayolu yanında, Altmçevre güneyinde yer
alan “dom”dur. Hıdrellezin Tepe domu (1805), yaklaşık 1,5 km.
çap ve 350 m. nispi yükseltiye sahiptir. Üzerinde belirgin bir drenaj
ağının da bulunmaması nedeniyle oldukça iyi korunan dom, araştır­
ma alanındaki en karakteristik şekillerden birini oluşturur (Foto 6).
Hıdrellezin Tepe domu, esas olarak volkanik örtünün üzerinde
yer almakla birlikte kuzey kısmında Kretase ilişleri, batısında ise
Miosen çökelleriyle çevrelenmektedir. Domu oluşturan volkanik
Şebinkarahisar-Alucra Ç evresinde Volkanik Şekiller
157
Foto. 5: Araştırm a alanında bulunan neck'terden bazıları, killiM iosen form asyonları üze­
rinde bir kule gibi yükselen şekiller oluşturmaktadır.
158
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
Foto. 6: Hıdrellezin Tepe domu, araştırma altınındaki en karekteristik volkanik şekiller­
den birini oluşturmaktadır.
Foto. 7: M iosen form asyonlarını delip geçerek yüzeye ulaşan lavların oluşturuduğu
dyke ’ların kenar kısımlarında 1 m. ’ye ulaşan kalınlıklarda pişm e zonları bulunmaktadır.
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
159
Foto. 8: H ıdrellezin Tepe donumdan, batıya doğru uzanan dyke, belirgin bir duvar halin­
de 3 km. kadar izlenebilmektedir.
aktivitenin etkisiyle Kretase tabakaları deforme olmuşlar ve orijinal
duruşları bozulmuştur. Batı kısmında yer alan Miosen çökelleri ise,
domun çevresindeki diğer formasyonlara oranla daha fazla aşınmış­
tır. Bu nedenle, domun batı yönündeki nispi yükseltisi diğer yönle­
re göre 50-100 m. daha fazladır.
Şebinkarahisar-Alucra çevresinde kaydadeğer görünümleriyle
dikkat çeken volkanik şekillerden, bir diğerini de “dyke”lar oluştu­
rur. Kuzey Anadolu Fay zonu yakınındaki yörede tektonik aktivite­
nin, günümüzde olduğu gibi, Pliosen ve Pleistosen’de de etkili ol­
duğu bilinmektedir. Yörede bu hareketlere bağlı olarak meydana
gelen pekçok kırık hattını kullanarak yüzeye doğru enjekte olan
lavların meydana getirdiği çok sayıda dyke bulunmaktadır. Enfazla
dağılımı, yine Altınçevre civarında olan dyke'lar farklı görünümle­
re sahiptir. Örneğin; fliş formasyonları ya da volkanik örtüleri
kesen dyke’lar hemen hemen aynı dirençte olduklarından, topograf­
yaya yansımaz, ancak yapısal farklılıkları ve renkleriyle belirlenir,
miosen çökellerini kesen dyke’lar ise topoğrafyaya yansıyan, yer
yer 8-10 m. yükseklikte ve 2-4 m. genişlikte yüksek bir kale duvarı
gibi görünürler. Miosen çökerlerini kesen bu filon’ların kenar kı­
160
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
sımlarında 0.5-1 m. kalınlığındaki pişme zonları da büyük oranda
korunmuş durumdadır (Foto 7). Ayrıca tek bir hat boyunca uzanan
dyke’lar yanında, birbirini kesen, ya da radyal şekiller oluşturan
dyke sistemleri de bulunmaktadır. Yörede özellikle Miosen çökelleri, kütle hareketlerinin çok fazla olması sebebiyle tarımsal etkin­
likleri, hatta yerleşmeleri kısıtlamakta, bazen de engel olmaktadır.
Bu tip alanlarda bulunan dyke’lar bir duvar şeklinde uzanarak he­
yelanları büyük oranda engellemektedir. Bu nedenle dyke’lann
çevresindeki tarım alanları, kütle hareketlerinin olumsuz etekilerinden korunabilmektedir.
Türkiye’deki genç volkanik alanlar (Şekil 5) ve buraların özel­
likleri incelendiğinde, büyük bir kısmının genç tektonik hareketler­
le ilişkili olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu durum, Trakya güneyinde,
Kula çevresinde, Uşak, Simav, Afyonkarahisar, Kayseri, Erzincan,
Hatay, Siirt ve Diyarbakır civarında açıkça saptanmıştır (Ardos
1992).
Miosen sonundan itibaren aktif durumda bulunan K.A.F zonu
da Türkiye’nin en hareketli tektonik kuşaklarından biridir. 1000
km.’yi aşan bir uzunluğa sahip olan bu kuşakta devam etmekte olan
hareketlerin sebep olduğu kırılmalar, topoğrafyaya da yansıyan şe­
killenmeler oluşturmuş, bazı alanlarda da mağma ceplerine kadar
ulaşarak, extriisif volkanizma için ortam sağlamıştır.
Volkanizmada hakim kaya türü bazaltlar olmakla birlikte, yö­
redeki volkanik şekiller incelendiğinde, mesa düzlükleri gibi yay­
van şekillerin yanında, volkan konisi, dam gibi tepelerin bulunma­
sı, volkanik aktivite ile yüzeye ulaşan lavların sadece bazik lavlar
olmadığım, bazı noktalarda orta ya da asit karekterli ya da farklı sı­
caklıklarda lav çıkışlarının da bulunduğunu göstermektedir.
Bu tip bir volkanizmanın ürünü olan Şebinkarahisar-Alucra
çevresi volkanik alanı K.A.F. zonu ve yakınında, Pliosen ve Pleis­
tosen’de etkili olan süreçte meydana gelmiş, çok sayıda ve değişik
volkanik şekilleri içermektedir.
Y ararlanılan Kaynaklar
Akkan, E. (1964). Erzincan Ovası ve Çevresinin Jeom orfolojisi. A.Ü.D.T.C.Fak. Yay.
No: 153. ANKARA.
Ardos, M . (1979). Türkiye Jeom orfolojisinde Neotektonik. tÜ . Yay. No:2621 İSTAN­
BUL.
Ardos, M. (1987). Volkan Coğrafyası. l.Ü . Yay. No:3478. İSTANBUL.
Ardos, M . (1992). Türkiye K autem er Jeom orfolojisi. İ.Ü. Yay. No:3737 İSTANBUL.
Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller
161
Atalay, İ. (1982). Türkiye Jeom orfolojisine Giriş. Ege Ü. Yay. No:9. İZMİR.
Bilgin, T. (1959). Ceyhan D oğusunda Volkanik Şekiller ve H assa Leçesi. Î.Ü. Coğ. Enst.
Yay. No:58. İSTANBUL.
Blumenthal, M . (1958). Ağrı Volkanı ve Sedim anter Çevresinin D ağlan. l.Ü. Fen Fak.
Mec. Seri: B, Cilt:XXIII, Sayı:3-4. İSTANBUL.
Durukal, S., vd. (1984). Şebinkarahisar, Alucra (Giresun) ve Suşehri (Sivas) Dolayının
Jeom orfolojisi. M.T.A.R. No:7664. ANKARA.
Erguvanlı, K. (1951) Zara-Şebinkarahisar-M esudiye Arasındaki Bölgenin Jeolojisi H ak­
kında Rapor M .T.A.R. No: 1926. ANKARA.
E rin ç, S. (1970). K ula-A dala A rasında Genç V olkanik Relief. l.Ü . Coğ. Enst. Derg.
Sayı: 17. İSTANBUL.
E rin ç, S. (1971). Jeom orfoloji D. l.Ü. Yay. No: 1628. İSTANBUL.
Erol, o. (1955). Köroğlu-Işık D ağlan Volkanik Kütlesinde İki Krater Hakkında. IX. Çoğ.
Mes. Haft. T ebliğler ve Konferanslar. Türk Coğ. Kur. Yay. No:2. İSTANBUL.
Ezgü, N. (1953). Giresun İli Şebinkarahisar-Alucra Linyitlerinin Tetkikine A it Rapor
M.T.A.R. N o:2090 ANKARA.
İzbırak R. (1979). Jeom orfoloji Analitik ve Umumi. A.Ü.D.T.C. Fak. Yay. No:127. A N ­
KARA.
Keller, J. (1974). Q uaternary M aar Volcanism N ear Karapınar İn Central Anatolia. Rep.
From Bull. Vol. Tome X XXVIII-2 NAPOLl-lTALYA.
Lahn, E. (1945) A nadolu’da Neojen ve Dördüncü Zaman Volkanizması. Türk Coğ. Derg.
Yıl:3, Sayı: 7-8. ISTANBUL.
Leed. L.D, Sheldon, J. (1965). Physical Geology. Prentice-Hall. International INC. LON­
DON.
N ebert, K. (1957). 1/100.000 Ölçekli Şebinkarahisar 45-2 ,4 5 -3 ve 45-4 Paftalan Jeolojik
Lövesi. M.T.A.R. No:2508. ANKARA.
Ritm ann, A. (1963). V olcanoes and Their Activity. Univ. O f Oxford. ENGLAND.
Strahler, A.N. (1969). Introduction to Physical Gegraphy. NEW YORK.
Sungur, K. (1970). K onya-Ereğli H avzasında V olkanik Faaliyetler ve Volkanik Şekiller.
l.Ü . Coğ. Enst. Derg. Cilt:9, Sayı: 17, İSTANBUL.
Sür, Ö. (1972). T ürkiye’nin, Özellikle Iç Anadolu’nun Genç Volkanik A lanlannın Jeo­
morfolojisi. A.Ü.D.T.C.Fak. Yay. No:223. ANKARA.
S ü r. Ö . (1976). Y anardağlar, oluşum lan ve Faaliyetleri. A.Ü.D.T.C.Fak. Yay. No:262.
ANKARA.
Sür. Ö. (1989). Volkanoloji, A.Ü.D.T.C.Fak. Yay. No:363. ANKARA.
Yalçınlar, İ. (1959). Türkiye’de Yeni V olkanik Arazinin Bazı M orfolojik Hususiyetleri.
Türk Coğ. Derg. Sayı: 18-19, İSTANBUL.
Yalçınlar, İ. (1969). Strüktüral Jeom orfoloji II. l.Ü. Yay. No:878. İSTANBUL.