TÜBERKÜLOZ TANISINDA QuantiFERON

TÜBERKÜLOZ TANISINDA QuantiFERON-TB Gold Testi
Tüberkülozis
Tüberkülozis(TB), başta solunum yolu(akciğer tüberküloz) olmak üzere vücudun diğer yerlerinde de
hastalık oluşturabilen Mycobacterium tuberculosis kompleks basillerinin (M. tuberculosis, M. bovis,
M. africanum ve M. microti) enfeksiyonu ile ortaya çıkan, tüm yaş gruplarında da görülebilen, bulaşıcı
bir hastalıktır.
Dünya nüfusunun yaklaşık üçte birinin tüberküloz basili ile karşılaştıkları bir başka deyişle enfekte
olduğu tahmin edilmektedir. TB basili ile karşılaşan sağlıklı kişilerin %5’inde ilk iki yıl içinde aktif TB,
%95’inde ise sessiz enfeksiyon yani latent TB enfeksiyonu (LTBE) gelişmektedir. Latent olarak enfekte
olmuş kişilerin çoğu sağlıklı kalabilmekte iken yaklaşık %5-10’ununda ise yaşamlarının ileriki yıllarında
aktif tüberküloz hastalığı gelişebilmektedir. Enfeksiyon hastalıkları içerisinde ölüm nedenleri arasında
ilk sıralarda yer alan tüberküloz hastalığı, önlenebilir bir hastalıktır. Bu nedenle tüberküloz
hastalığının erken ve zamanında doğru tanısı, gerek hastalığın korunma ve kontrölünde gerekse
tedavisi bakımından önemlidir.
TB enfeksiyonlarının kesin tanısın için altın standart klinik bulguların yanında hasta örneklerinde
bakterinin gösterilmesi yada kültürlerde üretilmesidir.
Yıllardır latent tüberküloz enfeksiyonu taranmasında tüberkülin deri testi (TDT) yardımcı test olarak
kullanılmaktadır.
Ancak bu testin uygulanmasındaki bazı dezavantajlar da alternatif yöntemlerin araştırılmasını yada
geliştirilmesini gerekli kılmıştır.
Quantiferon TB Gold Testi
Tam kan örneğinde tüberküloz enfeksiyonlarının belirlenmesi için geliştirilen invitro uygulanan yeni
bir laboratuar tanı yöntemi olan Quantiferon TB Gold Testi bu gereksini mi karşılayabilen alternatif
yöntemlerden biridir.
Bu yöntem M. tuberculosis enfeksiyonun saptanmasında tarama testi olarak yıllardır(>100 yıl)
kullanılan tüberkülin deri testine alternatif olarak geliştirilmiştir.
Basit, doğru, güvenilir ve uygun TB tanı aracı olarak değerlendirilebilir. Yöntem hem aktif veya
hastalık hem de latent TB enfeksiyonunu(LTBE) tanımlar, ancak ikisinin birbirinden ayrımını
sağlamaz.
Yöntem TB basili ile enfekte bireylerde gelişen hücresel bağışıklık yanıt cevabını dolaylı olarak ölçer.
Yöntemin esası;
Eğer bir kişi daha önce M.tuberculosis komplex ile enfekte olmuş ise kanında spesifik M. tuberculosis
antijenlerine karşı duyarlı T lenfositleri taşır. Bu T lenfositler aynı antijenlerle tekrar karşılaştığında
veya uyarıldığında ortama gama IFN salar.
Method
M. tuberculosis ile enfekte kişilerin tam kan örneğindeki M. tuberculosis proteinleri ile duyarlı T
lenfositlerinin çoklu spesifik (tüberküloza özgül) antijen uyarımı sonucu bu hücrelerden salınan gama
interferon (IFN-γ) miktarının duyarlı bir enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) ile ölçüm
esasına dayanan bir yöntemdir.
Sadece M. tuberculosis de olan ancak BCG ve tüberküloz dışı bakterilerin((M. kansassii, M.szulgai ve
M. marinum haric) çoğunda olmayan TDT’inde kullanılan prufiye protein derivative (PPD)’ den daha
spesifik protein olan Early Secreted Antigenic Target (ESAT 6) ve Culture filtrate protein (CFT-10) ve
TB 7.7(p4) antijenlerine karşı cevabı ölçer. Oysa testte kullanılan ESAT-6, CFP-10 ve TB 7.7 antijenleri,
BCG aşı suşlarında ve M. tuberculosis dışındaki bakteri suşlarında bulunmadığı için test
M.tuberculosis’e spesifiktir. Bu nedenle test hem BCG antijenleri ile reaksiyon vermediği için aşıya
bağlı immun yanıtı göstermez hem de tüberküloz dışı bakterilerle enfekte ve/veya aşısız sağlıklı
kişilerin T lenfositleri de daha önce karşılaşmadıkları bu antijenleri tanımadıkları için reaksiyon
vermezler.
Dolaysıyla Sadece M. tuberculosis’in neden olduğu enfeksiyonda reaksiyon verir ve buna özgüldür.
QuentiFERON-TB Gold testinin avantajları:









İnvitro şartlarda uygulanması uygulanan kişilerde kalıcı antijenik etki bırakmaması,
Birden fazla farklı antijen kullanılması,
Sonuçların değerlendiren kişiye göre değişmemesi,
Sspektrofotometrik olarak ölçülmesi
Hastaya bir defa işlem uygulanması, hastanın tekrar görülmesinin gerekli olmaması
M.tuberculosis’e spesifik olması
24 saat gibi bir sürede sonuç alınabilir olması
BCG ile aşılanma ve çoğu tüberküloz dışı bakteri enfeksiyonlarından etkilenmemesi
Sonuçlarının POZİTİF/NEGATİF gibi net ve basit olması.
Yukarıda bahsedilen nedenlerden dolayı Quantiferon-TB Gold Tesi tüberküloz hastalığı tanısında,
klinik, radyolojik ve diğer bulgulara yardımcı olarak kullanılan önemli bir tamamlayıcıdır. TDT gibi
yalancı pozitiflik göstermediği için tüberküloz taramalarında spesifikliği TDT’ye göre çok yüksektir.
Pozitif sonuç TB hastalığını destekler, ancak tanın doğrulanmas için diğer TB tanı testleri(AARB,
Kültür, grafi) de yapılmalıdır.
Negatif sonuçta TB enfeksiyonu veya TB hastalığının olmadığı anlamına da gelmez, bağışıklık
fonksiyonunun bozukluğu gibi durumlarda ve ya uygulamadaki (inkübasyon süre ve sıcaklığı gibi)
hatalardan dolayı yalancı negatif sonuç alınabilir.
NUMUNE ALMA
(Numune almadan önce mutlaka laboratuvardan tüp isteyiniz)
Numune türü; Özel Tüplere alınan”TAM KAN”
Numune uygun şekilde etiketlenmiş içeriği farklı 3 Cellestis QuantiFERON®-TB Gold Test tüpüne 1'er
mL(+/- 0.2) olarak tam kan alınır (Nil kontrol(Giri), TB antijen(Kırmızı), ve Mitogen kontrol(Mor) tüpü).
Kontrol çizgilerine dikkat et. Tüpün yanındaki siyah işaret, 1 mL dolum hacmini gösterir.
Antijenler kan alma tüplerinin iç yüzeyine yapıştırılmıştır, bu yüzden kan alımından sonra iyice
çalkalanması çok önemlidir. En az 10 defa aşağı yukarı haraketle veya alt üst ederek kabın her
defasında tüpün iç yüzeyine teması sağlanacak şekilde çalkalanır. Şiddetli çalkalamadan
kaçınılmalıdır. İnkübasyona konuluncaya kadar 17-27 derecede tutulur(buzdolabına koymayınız).
Tüpler mümkün olduğunca çabuk 37°C’lik inkübatöre dik bir şekilde konur ve 16-24 saat inkübe edilir.
İnkübasyonundan sonra, tüpler 15 dakika 2000 ila 3000 RCF (g)’de santrifüj edilerek plazma ayrılır.
Tüpteki jel, hücreleri plazmadan ayrılmasını kolaylaştırır.
Santrifüj edilen örnekler üzeri etiketlenmiş birer yeni test tüpüne aktarılarak üzerlerine hasta adı ve
hangi tüpe (Nil, TB, mitogen) ait oldukları yazılır. 2-8°C'de laboratuvarımıza çalışmak üzere gönderilir.