ders-plani - WordPress.com
advertisement
DERS PLANI BÖLÜM I Dersin adı Fen Bilimleri Sınıf 5 Ünitenin Adı/No Işığın ve Sesin Yayılması / 4 Konu Işık ve ses nasıl yayılır? Önerilen Süre 8 ders saati BÖLÜM II Öğrenci Kazanımları /Hedef ve Davranışlar 5.4.1.1 Bir kaynaktan çıkan ışığın her yönde ve doğrusal bir yol izlediğini bilir ve çizimle gösterir. 5.4.2.1. Maddeleri, ışığı geçirme durumlarına göre sınıflandırır ve örnekler verir. 5.4.3.1. Tam gölgenin nasıl oluştuğunu gözlemler ve basit ışın çizimleri ile gösterir. 5.4.3.2. Tam gölgenin durumunu etkileyen değişkenlerin neler olduğunu tahmin eder ve tahminlerini test eder. 5.4.4.1. Sesin yayılabildiği ortamları tahmin eder ve bu tahminlerini test eder. 5.4.5.1. Farklı cisimlerle üretilen seslerin farklı olduğunu deneyerek keşfeder. 5.4.5.2. Aynı sesin, farklı ortamlarda farklı duyulduğunu keşfeder. Ünite Kavramları ve Sembolleri/Davranış Örüntüsü • Işığın yayılması • Sesin sıvılarda yayılması • Saydam maddeler • Sesin katılarda yayılması • Yarı saydam maddeler • Sesin gazlarda yayılması • Saydam olmayan • Farklı cisimlerle üretilen maddeler seslerin farklılığı • Tam gölge • Aynı sesin farklı ortamlarda • Tam gölgenin oluşumu farklı duyulması • Tam gölgenin büyüklüğünü etkileyen faktörler Güvenlik Önlemleri (Varsa): Öğretme-Öğrenme-Yöntem ve Teknikleri Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve Kaynakça: Öğretmen Öğrenci Açıklamalar Etkinlikte kullanılan malzemeler içinde camdan yapılmış, kırılabilecek malzeme olduğunu, bu konuda dikkatli olunması gerektiğini unutmayalım ve öğretmenimizden yardım alalım. Anlatım, Soru-Cevap, Buluş, Araştırma, İnceleme, Deney Ders Kitabı, internet,sunum, afiş, çalışma kağıtı, kavram haritası a. Güneş ve ay tutulması olaylarının tam gölge oluşumuyla ilişkili olduğu belirtilir. b. Yarı gölge konusuna girilmez. c. Frekans kavramına girilmez. Öğretme- Öğrenme Etkinlikleri Özet Işık doğrusal mı yayılır? Işık neden kayboldu? Gölgenin boyunu değiştir Farklı cisimlerle farklı ses üretme Ses boşlukta yayılır mı? Ses katılarda yayılır mı? Ses sıvıda yayılır mı? IŞIK NASIL YAYILIR? Işık kaynağından çıkan ışığın her yönde doğrular boyunca yayıldığını biliyoruz. Kaynaktan çıkan ışık bir engelle karşılaşmadığı sürece her yönde yayılmaya devam eder. Işık, bir engelle karşılaştığında yayılamaz. Işık kaynağından çıkan ışınları, iki nokta arasında düz çizgiler şeklinde gösteririz SAYDAM, YARI SAYDAM, OPAK MADDELER Cam, su gibi bazı maddeler ışığı geçirir ve arkalarında ne olduğunu gösterir. Bu tür maddelere saydam maddeler diyoruz. Buzlu cam gibi bazı maddeler ışığı tam olarak geçirmez, arkalarındaki nesneleri puslu gösterir. Bu tür maddelere yarı saydam maddeler denir. Yağlı kâğıt, buzlu cam, sisli hava gibi maddeler yarı saydam maddelere örnek verilebilir. Tahta, tuğla gibi maddeler ışığı geçirmez ve arkalarında ne olduğunu göstermez. Bu tür maddelere de saydam olmayan (opak) maddeler denir. Taş, kalın karton, kumaş gibi maddeler saydam olmayan maddelere örnek verilebilir. TAM GÖLGE OLUŞUMU Işık kaynağı önüne konulan saydam olmayan cisimlerin arkasında sınırları belirgin tam karanlık bir bölge oluşur. Bu bölgeye tam gölge adı verilir. Ay, Dünya’mızın çevresinde ve Dünya ile birlikte Güneş etrafında dolanma hareketi yaparken zaman zaman Dünya, Ay ve Güneş aynı doğrultuya gelir. Böyle durumlarda yeryüzündeki bazı yerler Güneş’ten ışık alamaz. Bu olaya Güneş tutulması diyoruz. Ay, Dünya ve Güneş aynı doğrultuya geldiklerinde Dünya’nın Güneş’e dönük olan yüzü aydınlık, diğer yarı yüzü ise karanlıktır. Karanlık yüzeyinin gerisinde oluşan gölge içinde Ay yer aldığından Ay, bu olayın gözlemlendiği yeryüzünün bu bölgelerinden görülemez. Bu olaya Ay tutulması diyoruz. SES NASIL YAYILIR? Bir ses kaynağı tarafından oluşturulan ses yayılarak kulağımıza gelir. Biz de bu sesi işitiriz. Ses, etkinliğimizdeki su dalgalarında olduğu gibi her yönde dalgalar hâlinde yayılır. Biz bu dalgaları göremeyiz. Sadece sesin etkilerini hissederiz. Ses kaynağının titreşmesi yakınındaki hava taneciklerini etkiler. Etrafındaki havayı sıkıştırarak ses dalgaları oluşturur. Böylece ses dalgaları hava içerisinde bütün yönlerde dalgalar hâlinde yayılır. Gaz maddeler (hava vb.) sesi ilettiği gibi katı maddeler de oluşan sesi iletir. Ses sıvı maddeler içinde yayılır. Ses, suda havadan daha hızlı yayılır. Seslerin yayılması için maddesel bir ortam gerekir. Ses; katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılır. Ancak boşlukta yayılamaz. Boşlukta, uzayda maddesel bir ortam bulunmadığından bu ortamlarda ses yayılmaz. SES FARKLI MADDE VE ORTAMLARDA FARKLI YAYILIR MI? Her ses kaynağı farklı sesler çıkarır. Sesleri birbirinden ayıran bazı özellikler vardır. Bu özelliklerle sesleri birbirinden ayırt edebiliriz. Bu özellikleri; • Sesin şiddeti, • Sesin yüksekliği, • Sesin tınısı şeklinde sıralayabiliriz. Ses kaynağından çıkan sesin hafif ya da kuvvetli oluşuna sesin şiddeti denir. İnce sesleri kalın seslerden ayıran özelliğe sesin yüksekliği denir. Aynı şiddette ve yükseklikteki sesleri birbirinden ayırt etmeye yarayan özelliğe sesin tınısı denir. Aynı sesin farklı ortamlarda farklı duyulması ortamın özelliğine bağlıdır. Ses katı maddelerde daha iyi duyulur. Sıvılarda ise gaz maddelerden daha iyi duyulur. Kaynağından çıkan ses kulağımıza hızlı yayıldığı ortamlarda kuvvetli yani şiddetli, yavaş yayıldığı ortamlarda ise hafif olarak gelir. BÖLÜM III Ölçme-Değerlendirme • Bireysel öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçme Değerlendirme • Grupla öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçme Değerlendirme • Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler ve ileri düzeyde öğrenme hızında olan öğrenciler için ek ÖlçmeDeğerlendirme etkinlikleri Dersin Diğer Derslerle İlişkisi BÖLÜM IV Planın Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar Hazırlanan çalışma yaprağı uygulandı. Deney yapıldı. Müzik dersinden farklı müzik aletlerinin çıkardığı sesler incelenebilir. Konu önerilen ders saatinde işlenmiş ve değerlendirme etkinlikleri de tamamlanarak amacına ulaşmıştır.
