8. Hz Muhammed`in Aile Hayatı 8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed

8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
Hz. Peygamber birçok hadisinde ailenin önemine işaret
etmiş ve onun bir huzur yeri olduğunu belirtmiştir.
Bir baba olarak çocukları dünyaya gelince sevinmiş;
vefatlarında ise üzülmüştür.
Sözgelimi oğlu İbrahim'in doğum haberini kendisine getiren
Ebû Râfi'e hediye vermiş; İbrahim'in annesi Mâriye'yi de
azat etmiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
Bu çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesiyle ilgilenmiş;
sütannesine bir hurmalık tahsis etmiştir. Sık sık
sütannesinin bulunduğu yere onu görmek için gitmiştir.
İbrahim, on altı veya on sekiz aylık iken vefat etmiştir.
Onun vefatı üzerine gözlerinden yaş dökülmüştür. Bunun
üzerine "Sen de mi ağlıyorsun yâ Resûlallah!" diyen
Abdurrahman b. Avf'a bunun şefkatten kaynaklandığını,
üzüntülü olduğunu, ancak bağıra çağıra ve feryat ederek
ağlamayı yasakladığını söylemiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
Hz. Peygamber, bir aile reisinin aile fertlerine nasıl
davranması gerektiğini emir ve tavsiyeleri ile açıkladığı
gibi, bizzat kendi uygulamaları ile de ortaya koymuştur.
•
Erkeğin kadına iyi davranması gerektiğini çok açık ve kesin
bir şekilde dile getirmiştir. Bu anlamda;
•
"En hayırlınız ailesi için hayırlı olandır. Bana gelince, ben
aileme karşı en hayırlı olanınızım";
•
"En hayırlınız hanımlarına karşı iyi davrananınızdır"
buyurmuştur.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
İman, ahlak ve aile fertlerine yumuşak davranma arasında
kurduğu bağıntıyı dile getiren şu sözü çok anlamlıdır:
"Mü'minlerin imanca en mükemmel olanı, ahlakça en güzel
olanı ve aile fertlerine yumuşak davrananıdır."
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
İnsanın üzerinde hakkı olan kişilerin başında aile fertleri
gelmektedir. Çünkü kişinin sevincini ve üzüntüsünü ilk önce
paylaştığı kimseler aile fertleridir.
•
Hz. Peygamber çeşitli vesilelerle erkeklerin kadınlar
üzerinde, kadınların da erkekler üzerinde hakları
bulunduğunu söylemiştir.
•
Kadınlar hakkında Allah'tan korkulmasını, onlara haksızlık
yapılmamasını istemiştir. Kocasını şikayet için kendisine
gelen kadınların sayısı artınca bu tür davranışta
bulunanların iyi kimseler olmadığını söylemiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Hanımlarına iyi davranmış, onları dövmemiştir. Kendisi
bunu yapmadığı gibi, hanımlarını dövenleri de
"Kadınlarınızı nasıl dövüyor, sonra da akşam olunca
beraberce yatıyorsunuz" diyerek kınamıştır.
•
Kadınların dövülmemesi, hele yüze hiç vurulmaması, kötü
sözlerle tahkir edilmemesi ve evinin terkedilmemesi
konularında ikazda bulunmuştur.
"Kadınları ancak kötüleriniz döver" demiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Hanımlarının ve diğer aile fertlerinin yakınlarına da ilgi
gösterirdi.
Hz. Hatice'nin bir arkadaşı yanına geldiğinde ona iltifatta
bulunmuştur. Her koyun kesişinde Hz. Hatice'nin
arkadaşlarına et gönderdiği rivayet edilir.
Babasından kendisine intikal eden ve çocukluğunda
kendisinin hizmetini gören Ümmü Eymen'e "Anneciğim"
diye hitap ederdi ve onun için "Bu, benim ailemin
bakiyyesidir" derdi.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Kur'an-ı Kerim'de Hz. Peygamber'in hanımları ve aile
hayatı hakkında bilgi verilmektedir. Eşleri ile aralarında
geçen tartışmalarda hem Peygamber'e ve hem de
hanımlarına
öğütlerde
bulunulmakta
ve
yol
gösterilmektedir. (Ahzab 28-29)
Bunun yanısıra Hz. Peygamber'in eşlerinin mü'minlerin
anneleri olduğu, (Ahzab 6) bildirilmektedir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Hz. Peygamber aile fertlerinin eğlenme ve dinlenme gibi
ihtiyaçlarını
karşılar,
meşrû
eğlencelerden
onları
yararlandırmaya çalışırdı.
•
Ramazan ve Kurban Bayramı merasimlerine kızlarını ve
hanımlarını da götürürdü. Bir bayramda Habeşlilerin
sergiledikleri gösterileri Hz. Âişe'nin seyretmesine izin
vermiş ve hatta yardımcı olmuştur. Hz. Âişe ile koşu
yapmıştır. Aile bireyleri ile şakalaşmıştır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Hz. Peygamber çocuklarına olduğu gibi, yanında, kendi
himayesinde büyüyenlere, mesela Ali b. Ebû Tâlib'e, Zeyd
b. Hârise'ye ve azatlısı Ümmü Eymen'e de son derece
şefkatli davranmıştır.
Amcası Ebû Tâlib'in yükünü hafifletmek üzere 5 yaşında
iken yanına almış olduğu Hz. Ali, babası Mekke'de olduğu
halde Hz. Peygamber'in yanında büyümüş ve ömrü
boyunca onun yanından ayrılmamıştır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Aynı şekilde Zeyd b. Hârise de Hz. Peygamber'in ailesi
içinde büyümüştür. Hz. Hatice, kendisine Hakîm b.
Hizâm'ın köle olarak verdiği Zeyd'i Hz. Peygamber'e hediye
etmiş; Hz. Peygamber de onu azat etmişti.
Zeyd'in babası, oğlunu araya araya Mekke'de bulmuş; Hz.
Peygamber onu, kendi yanında kalmak veya babası ile
birlikte gitmek konusunda serbest bırakmıştı.
Zeyd ise Hz. Peygamber'i babasına tercih etmiştir. Bu da
Hz. Peygamber'in ona karşı hareketleri, davranış ve
muamelesinin gerçek bir babanın davranışından farksız
olduğunu göstermektedir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Hz. Peygamber, babasından kendisine kalan ve Hz. Hatice
ile evlendiği zaman azat ettiği Ümmü Eymen'i de ailesinden
sayarak ona bir anneye gösterilen muameleyi göstermiştir.
Hanımlarını,
çocuklarını,
yanında büyüyenleri
ve
hizmetçilerini dövmemiştir.
•
Medine'de Hz. Peygamber'in hizmetine verilen Enes b.
Mâlik, kendisine vefatına kadar hizmet etmiş; bir defacık
olsun karşıdakinin davranışlarına bıkkınlık, yılgınlık ve iç
sıkıntısının bir ifadesi olan "öf" bile demediğini söylemiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Hz. Peygamber hanımları ile istişâre etmiştir. Ayrıca zaman
zaman hanımlarının itirazlarına ve taleplerine maruz
kalmıştır.
Şayet hep emredici olsaydı, hanımlarına
danışmasaydı ve sormasaydı herhangi bir
karşılaşmazdı.
•
birşey
itirazla
ilk vahiy aldığı zaman, içinde bulunduğu sıkıntılı durumu
hanımı ile istişâre etmiştir. Hz. Hatice de hem kendisini
teselli etmiş ve hem de onu meseleye kesin çözüm bulacak
ve doğru teşhis koyacak bir kişiye, Varaka b. Nevfel'e
götürmüştür.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Hz. Peygamber Hudeybiye seferinde barış antlaşmasından
sonra sahâbîlere kurbanlarını kesmelerini ve tıraş
olmalarını emreder. Sahâbîler görünüşte antlaşmanın
şartlarını Müslümanların aleyhine buldukları için isteksiz
davranırlar; hiçbiri kalkıp da bu emri yerine getirmez, o
emir verdikçe yüzüne bakarlar. Buna çok üzülen ve hatta
kızan Hz. Peygamber hanımı Ümmü Seleme'nin çadırına
girerek durumu ona anlatır. Ümmü Seleme şunları söyler:
"Yâ Resûlallah! Sen çıkıp kurbanını kes, başını tıraş et.
Onların hepsi sana uyacaktır". Peygamberimiz Ümmü
Seleme'nin tavsiyesini yerine getirir. Sahabe de duyguları
ile hareket etmeyi bırakır ve ona uyar.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
Hz. Peygamber, evinde zamanının bir kısmını ibadete, bir
kısmını ailesine, diğer kısmını da kendisine olmak üzere
üçe ayırırdı.
O'na göre kişinin ailesiyle geçirdiği vakit, boşa harcanmış
bir vakit değildir.
Hz. Peygamber, insanlara, bildiğini anlatacağı ilk kişilerin
aile fertleri olduğunu öğretmiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.1 Aile Reisi Olarak Hz Muhammed
•
O, kendisine gelen heyetleri "Ailenize dönün ve onlara
ta'limde bulunun" derdi.
Kendisi de aile fertlerini eğitmiştir. O'nun bu yönünden en
fazla faydalanan hanımı Hz. Aişe olmuştur. Hz. Peygamber
aile kurumunun korunmasına çalışmıştır; boşanmayı
zorlaştırmıştır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Peygamber, hemşehrileri arasında iffetli, şerefli ve
namuslu bir şahsiyet olarak tanınıyordu.
25 yaşında iken, kendisinden yaşça büyük ve iki defa
evlenip dul kalmış olan Hz. Hatice ile evlenmiş; onunla 25
yıl mutlu bir hayat geçirmiştir.
Hz. Peygamber'in Hz. Hatice ile beraberliğinde göze
çarpan en önemli husus, sıcak bir dostluk ve arkadaşlıktır.
Hz. Peygamber Allah'tan aldığı vahyi gelip ilk defa ona
anlatmış ve onunla paylaşmıştır. Hz. Hatice de kendisini
anlayış ve olgunlukla karşılamıştır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Hatice'nin vefat ettiği yıl, Resûl-i Ekrem'in en çok
üzüldüğü yıl olarak "Hüzün Yılı" tabiriyle anıldığını daha
önce görmüştük.
Hz. Peygamber onun sağlığında başka bir kadınla
evlenmemiştir. Halbuki o dönemin örf ve adetleri çok
kadınla evliliğe müsaitti.
Hz. Hatice'nin vefatından sonra onun aziz hatırasına saygı
duyarak, yaklaşık 2,5 yıl yalnız ve bekar olarak yaşadıktan
sonra Sevde bint Zem'a ile evlenmiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Sevde, dul bir kadındı ve 5-6 çocuğu vardı.
•
İkinci evliliğini de dul bir kadınla yapmış oluyordu.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Peygamber, cinsel tatmin peşinde olsaydı, geleneğe,
gençliğine, Kureyş kabilesine mensup oluşuna ve özellikle
bir peygamber olarak, kendisine tabi olanlardan gördüğü
itibara bağlı olarak 54 yaşına kadar birkaç evlilik
gerçekleştirebilirdi.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Mekke döneminde tek kadınla evli olan Hz. Peygamber çok
kadınla Medine döneminde evlenmiştir.
İlk defa çok evliliğe 53 veya 54 yaşlarında iken ayak
atmıştır.
Bu evliliklerin dinî, sosyal, ekonomik ve ahlâkî pekçok
sebebi vardır.
Buna ek olarak, Kur'an'ın çok evliliği sınırlayan hükümleri,
Nisâ Sûresinin 3. ayeti, Medine döneminin sonlarına doğru
ve Hz. Peygamber'in vefatından yaklaşık iki yıl önce nâzil
olmuştur.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Çok evliliği sınırlayan emirlerin gelmesinden önce evlilik
konusunda eski örf geçerli idi. Arabistan'da çok kadınla
evlilik normal olarak yaşanan bir hayat tarzıydı.
Tarihçi İbn Habîb, İslâm'ın doğduğu sırada on hanımla evli
olan çok sayıda şahsın isimlerini kaydetmektedir.
Aslında Hz. Peygamber de çok evliliği örf üzerine
gerçekleştirmiş bulunuyordu.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Dolayısıyla onun evlilikleri değerlendirilirken dönemin
siyasal,
sosyal
ve
kültürel
şartları
gözönünde
bulundurulmalıdır.
Çünkü kendi döneminde dostlarından ve düşmanlarından
hiç kimse onu bu uygulamasından dolayı eleştirmemiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Peygamber on bir hanımını bir arada nikahı altında
bulundurmuştur;
Vefatı esnasında ise nikahı altında dokuz kadın vardı.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Hz. Peygamber'in hanımlarının isimleri şöyledir:
•
Hatice bint Huveylid;
•
Sevde bint Zem'a;
•
Aişe bint Ebû Bekir;
•
Hafsa bint Ömer;
•
Zeyneb bint Huzeyme;
•
Ümmü Seleme;
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Zeyneb bint Cahş;
•
Cüveyriye bint Hâris;
•
Reyhâne bint Zeyd;
•
Safiyye bint Huyey;
•
Ümmü Habîbe bint Ebû Süfyan;
•
Mâriye; ve
•
Meymûne bint Hâris.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Ancak dokuz rakamına birkaç yılda değil, vefatına kadar
geçen bir zaman diliminde ulaşılmıştır.
Zeyneb bint Cahş ile beşinci,
Reyhâne ve Cüveyriye ile altıncı,
Safiyye, Ümmü Habîbe ve Meymûne ile yedinci hicrî yılda
nikahlanmıştır.
Bu hanımların çoğu çocuklu idi. Yani vefat etmiş olan eski
kocalarından çocukları kalmıştı.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Hz. Peygamber hanımlarına verilmesi gereken mehiri daha
evlenirken ihmal etmemiş, hepsine dönemin örfüne göre
mehir vermiştir.
Ancak Safiyye'ye vermemiş, onu hürriyetine kavuşturmayı
mehir olarak saymıştır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Peygamber, çok evliliği dört ile sınırlayan ayet nâzil
olduktan sonra dörtten fazla kadınla evli bulunan
sahâbîlerine dördünü seçip diğerlerini boşamalarını
emretmiştir.
Kur'an-ı Kerim'de kendisine, evlendiği bütün kadınları
nikahı altında tutma müsadesi verilmiştir.
Fakat bundan böyle başka kadınlarla evlenmesinin
kendisine helâl olmadığı bildirilmiştir. (Ahzab 50) Resûl-i
Ekrem'e özel olarak verilen bu müsadenin hukûkî, siyâsî,
sosyal ve eğitimle ilgili çeşitli sebepleri vardır
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Kur'an-ı Kerim'de, Hz. Peygamber'in hanımlarının
mü'minlerin anneleri oldukları ve mü'minlerin ondan sonra
onun eşleriyle asla evlenemeyecekleri hükme bağlanmıştır.
(Ahzab 6)
•
Hz. Peygamber dokuza ulaşan hanımlarından dördünü
tercih edip diğerlerini boşasaydı, bu hanımlarla başka birisi
evlenemeyeceğine göre, boşamak onlar için zulüm olurdu
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Şüphesiz Hz. Peygamber'in bütün eşlerinin
konusunda aynı seviyede oldukları söylenemez.
eğitim
Onların bir kısmı yaşlı, bir kısmı ise gençti.
Fakat bu hususta Hz. Aişe'nin özel bir yeri vardır. Nitekim,
Hz. Peygamber'in Hz. Aişe ile evliliğinde göze çarpan en
önemli husus, bir hoca-talebe ilişkisidir.
Hz. Aişe, o derece mükemmel yetişmiştir ki, Hz.
Peygamber'den sonra onun evi, kadın-erkek, büyük-küçük
birçok kimsenin huzuruna gelip kendisini dinlediği, soru
sorup cevabını aldığı bir ilim ve irfan ocağı olmuştur.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Peygamber zamanından itibaren kadınların eğitim ve
öğretimiyle yakından meşgul olmuştur. Hz. Aişe, hem
sahâbîlere ve hem de tâbiîlere, sonraki müctehit imamlara
ışık tutacak bilgiler nakletmiştir.
Hz. Peygamber'in sünnetini nakletmek ve açıklamakla
kalmamış; aynı zamanda onun doğru anlaşılması
hususunda ilmî tenkit zihniyetini de ortaya koymuştur.
Sahâbîler arasında çok sayıda fetva vermesiyle ünlü olan
yedi sahâbîden biridir.
Hz. Peygamber'den 2210 hadis rivayet etmiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Peygamber'in diğer hanımları da 378 ila 5 arasında
değişen sayılarda hadis rivayet etmişlerdir.
Hz. Hafsa da okuma yazma bilen, zeki ve bilgili bir kadındı.
İslâm'ın eğitim ve öğretiminde onun da hizmetleri olmuştur.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Peygamber'in evliliklerinden bazıları da fedâkar ve
cefâkar Müslüman kadınları himaye, onları takdir etme ve
itibarlarını koruma gayesine yönelikti.
Mekke döneminde Müslüman olan bazı hanımlar
işkenceye maruz kalmışlar, Habeşistan'a ve daha sonra
Medine'ye göç etmişler, kocaları vefat etmiş; birkaç
çocukları kalmıştı. Üstelik aileleri de Mekke'de henüz
müşrik oldukları için onların yanına da dönemiyorlardı. Hz.
Peygamber onları himaye ve çocuklarını da bakım altına
almak istemiş, sonunda bunları nikahı altına almıştır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Sevde bint Zem'a,
•
Zeyneb bint Huzeyme,
•
Ümmü Seleme ve
•
Ümmü Habibe bu hususa örnek teşkil etmektedir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Hz. Peygamber bazı evliliklerini;
•
•
•
o hanımın kabilesini İslâm'a yaklaştırmak,
onun kabilesi ile Müslümanlar arasındaki düşmanlığı
gidermek,
sahip olduğu mevkii korumak ve sahâbîler arasında
doğabilecek kıskançlığın, kırgınlığın ve dedikoduların
önüne geçmek için gerçekleştirmiştir.
Cüveyriye ve Safiyye ile evliliği buna örnek gösterilir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Cüveyriye, Mustalik kabilesinin başkanı Hâris b. Ebû
Dırâr'ın kızı idi. Mustalikoğulları Gazvesi'nde kocası ölmüş
ve kendisi de Müslümanların eline esir düşmüştü. Fidyesi
ödendikten sonra Hz. Peygamber'le evlenmiş; bunu duyan
Müslümanlar, Hz. Peygamber'in hısımları kabul ettikleri
Mustalik kabilesine mensup diğer esirleri de serbest
bırakmışlardır. Bu evliliğin Mustalik kabilesi ile Müslümanlar
arasındaki düşmanlığı giderdiği ve bu evlilikteki asıl hedefin
adı geçen kabileyi İslâm'a yaklaştırmak olduğu
anlaşılmaktadır. Mustalikoğullarının bu evlilikten sonra
İslâm'ı kabul etmeleri de bunu göstermektedir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Safiyye de Hayber Gazvesi'nde esir alınanlar arasında
bulunuyordu. Kendisi Yahudi başkanlarından Huyey b.
Ahtab'ın kızıydı.
Hz. Peygamber aradaki kin ve nefreti ortadan kaldırmak
maksadıyla bunlarla akrabalık kurmuş ve Safiyye ile
evlenmiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Peygamber'in bazı evlilikleri de yeni İslâmî bir hükmün
topluma kazandırılması amacını taşıyordu.
Zeyneb bint Cahş ile evliliği buna örnektir.
Zeyneb'in ilk kocası Hz. Peygamber'in azatlı kölesi ve
evlatlığı Zeyd b. Harise idi.
Hz. Peygamber, aynı zamanda halasının kızı olan Zeyneb'i
Zeyd ile bizzat kendisi evlendirmişti.
Zeyd azatlı bir köle idi. Eski Arap geleneğine göre asîl bir
kadın bir köle ile evlenemezdi.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Bu sebeple Resûl-i Ekrem, eski gelenek ve anlayışın
ortadan kaldırılmasını önce kendi akrabası arasında
uygulamaya başladı.
Böylece eski an'ane yıkılmış oluyordu.
Fakat Zeyd ile Zeyneb mutlu bir aile hayatı yaşayamadılar.
Zeyd, Hz. Peygamber'e müracaat ederek karısını boşamak
istediğini söyledi.
Hz. Peygamber bundan çok müteessir oldu.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Kur'an-ı Kerim'de Zeyd ile Zeyneb arasında gerçekleşen
bu evliliğin devamını sağlamak için Peygamber'in takındığı
olumlu tavır anlatılmaktadır.
Nitekim o Zeyd'e "Hanımını tut (boşama) ve Allah'tan kork!“
(Ahzab 37) diyordu.
Ancak geçimsizlik son haddine vardığı için Zeyd karısı
Zeyneb'i boşamak zorunda kaldı.
Câhiliye döneminde evlatlık, öz evlat gibi muamele görüyor
ve öz evladın bütün haklarına sahip bulunuyordu.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
Geleneğe göre evlatlığın boşadığı hanımla evlenmek
babalığa yasaktı.
İslâmiyet bu geleneği kaldırdı ve evlatlığı sadece din
kardeşi olarak kabul etti.
Evlatlığın boşadığı kadını nikahlamayı manevî babalara
helal kıldı.
Hz. Peygamber, hem Zeyneb'in ve hem de akrabasının
isteği üzerine onu nikahladı.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
İddia edildiği gibi Hz. Peygamber Zeyneb'in güzelliğine
hayran kaldığı için evlenmiş değildir.
Zeyneb onun halasının kızıydı.
Onu her zaman görüyordu.
Şayet isteseydi onunla Zeyd'den önce kendisi evlenebilirdi.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.2 Evlilikleri
•
Hz. Peygamber'in bazı evlilikleri, yakın dostları, çevresi ile
irtibatının, evlilik yoluyla kurulan akrabalıkla güçlenmesine
yönelik idi.
Mesela Hz. Ebû Bekir'in kızı Hz. Aişe ve Hz. Ömer'in kızı
Hafsa ile evliliği buna örnek gösterilebilir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Hz. Peygamber'in;
•
Hz. Hatice'den iki erkek ve dört kız çocuğu dünyaya
gelmiştir.
İlk çocuğu Kâsım iki yaşında,
Abdullah da küçük yaşta iken vefat etmiştir. Abdullah adlı
çocuğuna aynı zamanda Tayyib ve Tâhir denildiği
nakledilmektedir.
Bunların dışında Medine döneminde Mısır'lı Mâriye'den
İbrahim adlı oğlu olmuştur.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Kızlarının doğum sırası konusunda ihtilaf bulunmakla
birlikte genellikle,
•
Zeyneb,
•
Rukıye,
•
Ümmü Gülsüm ve
•
Fâtıma şeklinde olduğu kabul edilmektedir
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Zeyneb:
Hz. Peygamber'in ikinci çocuğu ve kızlarının en büyüğüdür.
Babası otuz yaşında iken dünyaya geldiği nakledilmektedir.
Hz. Hatice'nin arzusu üzerine Hz. Peygamber Zeyneb'i
teyzesinin oğlu Ebü'l-Âs b. Rebi' ile evlendirmiştir.
Bu evlilikten Zeyneb'in Ali ve Ümâme adlı iki çocuğu
dünyaya gelmiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Zeyneb:
Zeyneb, babasına peygamberlik gelince annesi ile birlikte
İslâmiyet'i kabul etmiştir.
Kocası Ebü'l-Âs ise o dönemde iman etmemiş; ancak
müslüman olan hanımı ile beraber yaşamaktan da
vazgeçmemiştir.
Bu şekilde evlilikleri Bedir savaşına kadar devam etmiştir.
Hz. Peygamber Medine'ye hicret edince, ailesi ile birlikte
kızı Zeyneb'i de Mekke'den getirtmek istemiş ancak kocası
ondan ayrılmak istememiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Bu arada Ebü'l-Âs, müşrikler safında katıldığı Bedir
savaşında esir düşmüş, Zeyneb, kocasının fidyesi olarak
bir miktar malla birlikte annesinin kendisine evlenirken
çeyiz olarak verdiği gerdanlığı göndermiştir.
Hz. Peygamber gerdanlığı iade ederek Ebül-Âs'ı serbest
bırakmıştır.
Ancak ondan, kızını çocukları ile birlikte Medine'ye
göndermesini istemiş ve bu konuda kendisinden söz
almıştır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Ebü'l-Âs sözünü tutarak Zeyneb'i ve çocuklarını Medine'ye
göndermek üzere yola çıkarmıştır.
O sırada hamile olan Zeyneb, Mekke'de Zî Tuvâ adlı yerde,
henüz İslam'ı kabul etmemiş bulunan Hebbâr b. Esved'in
saldırısı sonucu deveden düşmüş ve çocuğunu
düşürmüştür.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Olaydan sonra Mekke'ye dönmüştür.
Bu arada Hz. Peygamber onu getirmek için Zeyd b.
Hârise'yi ve ensardan bir şahsı Bedir savaşından bir ay
kadar sonra Mescid-i Haram'a 10 km. uzaklıkta bulunan
Batn-ı Ye'cec'e kadar göndermiş, Zeyneb de yanında
çocukları olduğu halde bu ikisi ile birlikte Medine'ye gelmiş
ve Hz. Peygamber'in yanında yaşamaya başlamıştır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Diğer taraftan Ebü'l-Âs, hicretin 6. yılında müşriklere ait bir
kervanla gittiği Suriye'den dönerken İs mevkiinde
karşılaştığı İslâm askerî birliği tarafından Medine'ye
getirilmiş ve İslâmiyet'i kabul etmiştir. Hz. Peygamber
Zeyneb'i eski kocası ile tekrar evlendirmiştir.
Zeyneb, Ebü'l-Âs'la gerçekleşen bu ikinci evliliğinden kısa
süre sonra hicretin 8. yılında, vefat etmiştir.
Çocuklarından Ali, Mekke'nin fethinden sonra ölmüştür.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Kızı Ümâme ise, teyzesi Fâtıma'nın vefatından sonra Hz.
Ali ile, onun şehit edilmesinden sonra da Muğîre b. Nevfel
ile evlenmiş ve onun nikahında iken vefat etmiştir.
Ümâme'nin bu kocasından Yahya adında bir çocuğunun
dünyaya geldiği söylenir.
Biraz sonra görüleceği üzere diğer iki kız kardeşi Rukiye ve
Ümmü Gülsüm gibi Zeyneb'in nesli de devam etmemiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Rukıye (Rukayye): Babası otuz üç yaşındayken dünyaya
geldiği kaydedilir.
Rukıye, Ebû Leheb'in oğlu Utbe ile, biraz sonra
bahsedilecek olan Ümmü Gülsüm de Uteybe ile nikahlandı.
Hemen bütün güvenilir kaynaklar, Hz. Peygamber'in bu iki
kızının Ebû Leheb'in oğullarıyla zifafa girmedikleri
konusunda müttefiktirler.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Ebû Leheb ve hanımı, kendilerinin İslâm'a karşı tutumlarını
yeren Tebbet Sûresi'nin nâzil olması ve aynı zamanda
Rukıye ve Ümmü Gülsüm'ün İslâm'ı kabul etmeleri üzerine,
oğullarını Hz. Peygamber'in kızlarından ayrılmaya
zorladılar. Neticede her ikisi de ayrıldı.
Bundan sonra Hz. Peygamber Rukıye'yi Hz. Osman ile
evlendirdi.
Rukıye kocasıyla birlikte Habeşistan hicretine katıldı.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Daha sonra Mekke'ye dönerek Medine'ye hicret etti ve
burada yaşamaya başladı.
Hicretin 2. yılında Bedir seferi hazırlıkları esnasında
kızamığa yakalandı.
Hz. Peygamber, Hz. Osman'ı sefere götürmedi ve hasta
hanımıyla ilgilenmesi için Medine'de bıraktı.
Ancak Rukıye, Hz. Peygamber seferde iken vefat etti. Hz.
Osman'dan dünyaya gelen Abdullah adındaki oğlu iki veya
altı yaşında iken vefat etti.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Ümmü Gülsüm: Rukıye'den küçük olduğuna göre, babası
otuz dört yaşın üzerinde iken dünyaya gelmiş olmalıdır.
Yukarıda da geçtiği gibi Ebû Leheb'in oğullarından Uteybe
ile nikahlandı. Annesinin ve babasının zorlaması sonucu
Uteybe Ümmü Gülsüm'ü boşadı.
Ümmü Gülsüm hicrete kadar babasının evinde yaşadı.
Kızkardeşi Fâtıma ve Hz. Peygamber'in diğer aile fertleriyle
birlikte Medine'ye hicret etti.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Ablası Rukıye'nin vefatından bir müddet sonra hicretin 3.
yılında Hz. Osman'la evlendirildi.
Hicretin 9. yılında vefat etti. Ümmü Gülsüm'ün çocuğu
olmadı.
Onun vefatı üzerine Hz. Peygamber "bir üçüncü (bazı
rivayetlerde on) kızım olsaydı yine Osman'la nikahlardım"
demiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Fâtıma: Hz. Peygamber'in kızlarının en küçüğüdür. Doğum
tarihi konusunda ihtilaf bulunmakla birlikte, genel kabul,
birincisi ağırlıklı olmak üzere 609 ve 605 yıllarında
yoğunlaşmaktadır.
Kaynaklarımızda onun çocukluk ve gençlik yıllarıyla ilgili
bilgiler azdır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Başından geçen olaylardan birisi şöyledir:
Bir gün Hz. Peygamber Kâbe'nin yanında namaz kılarken
secdeye vardığında müşrikler bir koyunun iç organlarını
sırtına koyarlar.
Hz. Peygamber secdeden başını kaldıramaz. Bu sırada
Fâtıma gelip babasının üzerindekileri atar ve müşriklere
çıkışır.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Hz. Fâtıma, babasının hicretinden bir müddet sonra,
içlerinde kızkardeşi Ümmü Gülsüm ve Hz. Ebû Bekir'in
ailesinin de bulunduğu bir kafile ile birlikte Medine'ye hicret
etti.
Bir müddet sonra Hz. Ali onu babasından istedi.
Hz. Peygamber kızının görüşünü alarak hicretin 2. yılında
Fâtıma'yı Hz. Ali ile evlendirdi.
Hz. Fâtıma, evlendikten bir yıl kadar sonra ilk çocuğu
Hasan'ı, ondan bir yıl sonra da ikinci çocuğu Hüseyin'i
dünyaya getirdi.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Daha sonraki yıllarda Ümmü Gülsüm ve Zeyneb adlı kızları
ile Muhsin (veya Muhassin) adlı oğlu dünyaya geldi.
Ancak bu sonuncusu küçükken vefat etti.
Hz. Fâtıma'nın İslâm kültüründe ünlü olduğu hususlardan
birisi sağlık ve sosyal yardım alanlarındaki hizmetleridir.
Nitekim Uhud savaşında gazilere su ve yiyecek taşımış,
yaralıları tedavi etmiş, babasının yüzündeki kanları
temizlemiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Hz. Peygamber'in vefatına çok üzülmüş ve ondan altı ay
kadar sonra vefat etmiştir.
Hz. Peygamber'in nesli Fâtıma'nın çocukları vasıtasıyla
devam etmiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
İbrahim: Hz. Peygamber'in Mısır'lı Mâriye'den olma
oğludur.
Hicrî 8. yılda dünyaya gelmiştir. Hz. Peygamber İbrahim'in
doğumu üzerine Mâriye'yi hürriyetine kavuşturmuş ve
çocuğu da sütanneye vermiştir.
İbrahim henüz iki yaşını doldurmadan hicretin 10. yılında
hastalanarak vefat etmiştir.
8. Hz Muhammed’in Aile Hayatı
8.3 Çocukları
Görüldüğü üzere Hz. Peygamber'in
yaşlarda vefat etmişlerdir.
çocukları
genç
Fâtıma'nın vefat ettiğinde 25 yaşında,
Rukıye'nin de o civarda,
Ümmü Gülsüm'ün 22 yaşında olduğu,
Zeyneb'in de genç yaşta vefat ettiği kayıtlarda mevcuttur.