DNA

CANLILARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
ORGANİZASYON
HOMEOSTAZ
ADAPTASYON
ÜREME ve KALITIM
BÜYÜME ve GELİŞME
ENERJİ SAĞLAMA ve SALMA
UYARI ALGILAMA ve
YANIT VERME
ETKİLEŞİM
HÜCRE

DOKU

ORGAN

SİSTEM

ORGANİZMA
HÜCRENİN TANIMI
Hücre; tüm doku, organ
ve organ sistemlerinde,
yaşamın ve hastalıkların
yapısal ve fonksiyonel
EN KÜÇÜK birimidir.
TEMEL HÜCRE TİPLERİ
1. PROKARYOT HÜCRE
Çekirdeği, histonları ve
membranöz organelleri olmayan,
küçük ve tek hücreli
organizmalardır.
2. EUKARYOT HÜCRE
Çekirdeği, histonları ve
membranöz organelleri olan, çok
hücreli organizmaların başlıca
hücreleridir.
Uzunluk ölçü birimleri ve onlara karşılık gelen canlılar
Prokaryot hücre
Homojenizasyon
Açılır rotor
Sentrifügasyon
SİTOPLAZMİK ORGANELLER
A. Membranlı organeller
Plazmalemma (hücre kılıfı ve mikrovillus dahil)
Mitokondri
Granüler endoplâzmik retikulum (GER)
Golgi kompleksi
Salgı vezikülü
Lizozom
Kılıflı vezikül
Agranüler endoplâzmik retikulum (AER)
B. Membransız organeller
Ribozom (serbest ribozomlar ve polizomlar)
Mikrotubul
Sentriyol
Sil ve flagellum
Filamentler
Yumurta Hücresi
Döllenme
Silindirik Hücre
Kübik Hücre
Çekirdek:Nükleus
DNA dan Kromozoma
MİTOKONDRİ
Kendisine ait
DNA ve ribozomlara
sahiptir.
Çift membranı
vardır ve iç membran
krista denilen kıvrımlar
yapar.
Kristalarda enerji üreten kimyasal reaksiyonlar olur.
Hücredeki su ve diğer maddelerin miktarını kontrol eder.
Protein, yağ ve karbonhidratların geri dönüşümünü ve
parçalanmasını sağlayarak üre yaparlar.
Mitokondri
MİTOKONDRİ ve ENDOSİMBİYOZ
Kendisine ait DNA ve ribozomları var.
Bölünmesi prokaryotik bölünmeye çok benzer.
Belli antibiyotiklere benzer yanıt verirler.
EVRİM GEÇİRMİŞ BİR BAKTERİ
ilk
eukaryot?
ATP
Ökaryotik bir hücre mitokondri olmadan, mitokondri de hücre dışında
YAŞAYAMAZ.
RAF ŞEKLİNDE KRİSTA
MİTOKONDRİYAL
MATRİKS
matriks granülleri
DNA
ribozomlar
eriyebilir enzimler
(Krebs siklusu, lipidlerin –
oksidasyonu, DNA sentezi)
İÇ MİTOKONDRİYAL
MEMBRAN
iç membran alt
üniteleri
ribozomlar
elektron transport
sistemi
MİTOKONDRİYAL YETMEZLİK
Kas ve sinir sisteminde yapısal anomali ve
metabolik bozukluklar.
kas zayıflığı
(özellikle ekstraoküler kaslar)
merkezi sinir sisteminin dejeneratif
hastalıkları (optik sinir liflerinin kaybı,
serebellar doku kaybı ya da beyin akcevher
dejenerasyonu)
metabolik bozukluk (yüksek laktik
asit düzeyi)
Mitokondriyal defektler anneden miras kalır.
Kloroplast
RİBOZOMLAR
Membransızdırlar
Her hücrede binlerce bulunur
Minyatür protein fabrikalarıdır
Hücre kütlesinin %25’ini oluşturur
Bağlı ribozomlar endoplâzmik
retikulumda bulunur
Serbest ribozomlar sentezledikleri
proteinleri doğrudan sitoplâzmaya
verirler
SERBEST RİBOZOMLAR
GRANÜLER ENDOPLAZMİK RETİKULUM
Glikoproteinlerin glikozlanmasının
başlatılması
Fosfolipitlerin sentezi
Çok zincirli proteinlerin birleştirilmesi
Yeni sentezlenmiş proteinlerin sinyal
dizisinin proteolizi
Proteinleri spesifik fonksiyonlarına
hazırlamak için, yeni yapılmış polipeptidlerin
translasyon sonrası modifikasyonlarınının
başlatılması
(hidroksilasyon, glikozilasyon, sulfasyon,
fosforilasyon)
GRANÜLSÜZ ENDOPLAZMİK RETİKULUM
Steroid tip hormon sentezi
Karaciğerde, toksik
maddelerin ve hormonların
nötralize ya da detoksifiye
edilmesi için oksidasyonu,
konjugasyonu ve
metilasyonu
Karaciğerde, glukoz-6fosfataz ile glikojenin
parçalanması
Kas kasılması
(sarkoplazmik retikulum)
GOLGİ AYGITI
Polisakkarit
sentezi
Salgı ürünlerinin
modifikasyonu
(glikoproteinler,
proteoglikanlar,
glikolipitler, sulfatlı
GAG’lar)
Paketlenmesi
Konsantrasyonu
ve depolanması
GOLGİ AYGITI
Glikozilasyon (glikoprotein yapımı)
İntegral membran proteinlerinin
yapımı
Lizozom proteinlerinin yapımı
Egzositoz ile salgılanacak proteinlerin
yapımı (sindirim enzimleri)
Mukopolisakkaritlerin yapımı
Hormonlar ve nörotransmitterler gibi
küçük peptidlerin yapımı
LİZOZOMLAR
Protein, lipid ve
karbonhidratları sindirir
Sindirilmemiş maddeleri
atılması için hücre
membranına taşır
Büyüklüğü değişkendir
Enzimleri sitoplâzma
içinde serbest kalırsa
hücreyi parçalar
PEROKSİZOMLAR
D–amino oksidaz
L–amino oksidaz
hidroksiasit oksidaz
urat oksidaz
oksidasyon
H2O2 ve O2 indirgenmesi
katalaz
H2O2
2 H2O + O2
çok uzun zincirli yağ asitlerinin β-oksidasyonu
SİTOPLAZMİK İÇERİK
A. Depolanmış besin maddeleri
Glikojen
Lipid
B. Pigmentler
1. Dış Kaynaklı olanlar
Karoten
Karbon partikülleri
2. İç Kaynaklı olanlar
Hemoglobin
Hemosiderin
Bilirubin
Melanin
Lipofuksin
SİTOPLAZMA İSKELETİ
Mikrotubüller
Hücrenin belli bir şekil alması ve bunu koruması
Hücresel asimetrinin oluşması ve bunun korunması
Hücresel komponentlerin intrastoplazmik taşınması
Sentrioller
Bazal cisimler
Sil
Flagellum
Mitotik iğler
gibi kompleks sitoplazmik
yapılarda çok iyi organize
olmuşlardır
SENTRİOLLER
Çekirdeğe yakın yerleşik bir
çift silindirik organeldir
Her biri 3 mikrotubulden
oluşmuş 9 tübülden yapılmıştır
Hücre bölünmesi ile ilgilidir
Birbirlerine 90° lik açı yapacak
şekilde yerleşiktirler
Perisentriolar cisimler
mikrotubül oluşumunda
organizasyon merkezi olarak
görev görürler
SİL ve BAZAL CİSİM
Hareketlidir
Etrafı hücre membranı ile çevrilidir
Ortada 2 tek, periferde 9 çift mikrotubulden
oluşmuştur
Bu düzenlenişe aksonem (9+2) denir
Mikroflamentler
endositoz
ekzositoz
hücre hareketi
mikrovillus kontraksiyonu
organel, vezikül ve granül hareketi
sitoplâzma akışı
hücre şeklinin korunması
bölünen hücrelerde ekvator plâğının oluşması
fonksiyonları durur