Küresel Ekonomik Beklentiler: Avrupa ve Orta Asya Belirsizlik

Küresel Ekonomik Beklentiler:
Belirsizlik Döneminde Zayıf Yatırım
Avrupa ve Orta Asya
Ocak 2017
Son Gelişmeler: Avrupa ve Orta Asya bölgesinde1 büyümenin 2016 yılında hızlanarak yüzde 1,2 olarak
gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Bunda özellikle bölgesel GSYH’nın yüzde 40’ını oluşturan Rusya’da petrol
fiyatlarının istikrara kavuşması ile bağlantılı olarak resesyonun gevşemesi etkili olmuştur. Rusya hariç
tutulduğunda, siyasi belirsizlikler sebebiyle Türkiye’de yaşanan yavaşlamaya bağlı olarak bölgesel büyüme
yüzde 2,4’e inmiştir.
Mali kuralın askıya alınması ve bankacılık sektörüne sermaye ve likidite enjeksiyonu sebebiyle, Rusya 2016
yılında beklenenden daha sığ bir resesyonla yüzde 0,6 daralmıştır. Kurdaki değer kaybı da destekleyici bir
faktör olmuştur. Bölgedeki diğer iki büyük enerji ihracatçısı olan Azerbaycan ve Kazakistan için, düşen emtia
fiyatlarının yol açtığı şokun akut aşaması sona ermiş olabilir, ancak petrol dışı faaliyetteki daralmalar
büyümeyi baskılamıştır. Azerbaycan 2016 yılında yüzde 3 daralırken, Kazakistan yüzde 0,9’luk bir büyüme
hızı kaydetmiştir.
Bölgenin doğusunda, Ukrayna’da ekonomik faaliyet iki yıllık derin resesyonun ardından 2016 yılında
hızlanmıştır. Moldova’da büyüme oranı güçlenerek yüzde 2,2’ye ulaşırken, Belarus’taki daralma oranı Rusya
ve Ukrayna’daki durumda meydana gelen iyileşmeler sayesinde yüzde 2,5’e inmiştir. Bölgenin batısında
büyüme güçlü bir performans sergilemeye devam etmiştir. Güçlü iç talep sayesinde Arnavutluk, Hırvatistan,
Romanya ve Sırbistan’da hasıla artışı hızlanmıştır. Ancak geçtiğimiz yıl Macaristan, Polonya ve Türkiye’de
büyüme hız kaybetmiştir. Türkiye’de, başarısız darbe girişimini sonucunda üçüncü çeyrekte faaliyet 2009
yılından bu yana ilk kez daralmıştır.
Görünüm: Emtia ihraç eden ekonomilerdeki toparlanma ve iyileşen güven ortamı sayesinde, 2017 yılında
bölgedeki büyümenin hızlanarak yüzde 2,4’e yükselmesi beklenmektedir. Bu tahmin emtia fiyatlarındaki bir
toparlanmaya ve jeopolitik gerilimlerin gevşemesine bağlıdır. .
Düşük petrol fiyatlarına göre yapılan düzeltmelerin tamamlanması sebebiyle Rusya’nın bu yıl yüzde 1,5
büyümesi beklenmektedir. Emtia fiyatlarının istikrara kavuşması ve ekonomik dengesizliklerin daralması ile
birlikte Azerbaycan’ın yüzde 1,2 ve Kazakistan’ın yüzde 2,2 büyümesi beklenmektedir. Rusya ve
Kazakistan’da güçlenen faaliyet, artan ticaret ve işçi dövizleri yoluyla Ermenistan, Belarus ve Kırgız
Cumhuriyeti gibi bölgedeki diğer ekonomileri de destekleyecektir.
Güvenlik durumunun iyileşmesi ve yurt içindeki ekonomik reformların hız kazanması ile birlikte Ukrayna’da
büyümenin hızlanarak yüzde 2’ye ulaşması beklenmektedir. Ticaret ortaklarında büyümenin yavaşlamasına
ve artan emtia ithalat fiyatlarına rağmen, orta Avrupa’da büyümenin istikrarlı kalması beklenmektedir.
Romanya’da geçtiğimiz yıl yüzde 4,7 büyüyen GSYH’nın 2017 yılında yüzde 3,7 büyümesi beklenmektedir.
Macaristan’da, altyapı harcamaları büyümeyi hızlandırarak yüzde 2,6’ya çıkaracaktır.
Türkiye’de, başarısız darbe girişiminin geçici etkilerinin yavaş yavaş ortadan kalkması ile birlikte 2017 yılında
büyümenin toparlanarak yüzde 3,0 olarak gerçekleşmesi, 2018-2019 ortalamasının ise yüzde 3,6’ya çıkması
beklenmektedir. Ancak, siyasi belirsizlikler ve finansal piyasadaki oynaklıklar sebebiyle geçmiş tahminlere
göre görünümdeki aşağı yönlü riskler artmıştır. Sağlam iç talebin ve özel tüketimin desteğiyle, Polonya’da
2017 yılında büyümenin hızlanarak yüzde 3,1’e ulaşacağı tahmin edilmektedir.
Küresel Ekonomik Beklentiler raporunun İkinci Bölümündeki Avrupa ve Orta Asya kısmı, Küresel Ekonomik Beklentiler
Ek Tablo 1’de (sayfa 47) belirlenen ECA bölgesi Yükselen Piyasalarını ve Gelişmekte Olan Ekonomilerini (EMDE)
kapsamaktadır. ECA bölgesinin doğu bölümü Doğu Avrupa (Belarus, Moldova, Ukrayna), Güney Kafkasya (Ermenistan,
Azerbaycan ve Gürcistan), Orta Asya (Kazakistan, Kırgız Cumhuriyeti, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan) ve
Rusya’dan oluşmaktadır. Bölgenin batı bölümü Orta Avrupa (Bulgaristan, Hırvatistan, Macaristan, Polonya, Romanya),
Batı Balkanlar (Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosova, EYC Makedonya, Karadağ, Sırbistan) ve Türkiye’den oluşmaktadır.
1
Riskler: Bölgedeki risklerin dengesi halen aşağı yönlüdür ve düşen emtia fiyatları, finansal piyasadaki
bozulmalar, önemli ekonomilerdeki siyasi belirsizlik ve jeopolitik gerilimler gibi etkenlerden kaynaklanması
muhtemeldir. Rusya ve doğu bölgesi için en önemli endişe kaynağı enerji fiyatlarındaki toparlanmanın
durması veya tersine dönmesi olasılığıdır. Rusya’daki resesyonun derinleşmesi veya beklenenden uzun
sürmesi komşu ülkeler için de yayılma etkileri yaratacaktır.
ABD para politikasında öngörülen sıkılaşma daha fazla riskten kaçınmaya veya finansal strese yol açabilir;
bunlar da uluslararası sermaye akışlarını yavaşlatarak faaliyet ve istihdam için zarar verici sonuçlar
doğurabilir. Gelişmiş ekonomilerdeki beklenenden yavaş büyüme bölgenin özellikle batı bölümünü sert bir
şekilde etkileyecektir. İngiltere’deki Avrupa Birliği’nden çıkış oylaması Doğu Avrupa’ya işçi dövizleri transferi
beklentilerini yumuşatmıştır.
Gerç.
Tah. Tahmin
Avrupa ve Orta Asya Ülke Tahminleri
(aksi belirtilmedikçe yıllık yüzdelik değişim)
2014
2015
2016
2017
2018
2019
GSYH, piyasa fiyatları, (2010 ABD$)
Arnavutluk
1,8
2,6
3,2
3,5
3,5
3,7
Ermenistan
3,6
3,0
2,4
2,7
3,0
3,2
Azerbaycan
2,0
1,1
-3,0
1,2
2,3
2,3
Belarus
1,7
-3,9
-2,5
-0,5
1,3
1,4
Bosna Hersek
1,1
3,0
2,8
3,2
3,7
3,9
Bulgaristan
1,3
3,6
3,5
3,2
3,1
3,1
Hırvatistan
-0,4
1,6
2,7
2,5
2,5
2,6
Gürcistan
4,6
2,8
3,4
5,2
5,3
5,0
Macaristan
4,0
3,1
2,1
2,6
2,8
2,7
Kazakistan
4,2
1,2
0,9
2,2
3,7
4,0
Kosova
1,2
4,1
3,6
3,9
3,7
3,6
Kırgız Cumhuriyeti
4,0
3,5
2,2
3,0
3,7
4,9
Makedonya, EYC
3,6
3,8
2,0
3,3
3,7
4,0
Moldova
4,8
-0,5
2,2
2,8
3,3
3,7
Karadağ
1,8
3,4
3,2
3,6
3,0
3,0
Polonya
3,3
3,9
2,5
3,1
3,3
3,4
Romanya
3,1
3,7
4,7
3,7
3,4
3,2
Rusya
0,7
-3,7
-0,6
1,5
1,7
1,8
Sırbistan
-1,8
0,8
2,5
2,8
3,5
3,5
Tacikistan
6,7
6,0
6,0
4,5
5,2
4,5
Türkiye
5,2
6,1
2,5
3,0
3,5
3,7
Türkmenistan
10,3
6,5
6,2
6,5
6,8
7,0
Ukrayna
-6,6
-9,9
1,0
2,0
3,0
3,0
Özbekistan
8,1
8,0
7,3
7,4
7,4
7,4
Kaynak: Dünya Bankası.
Dünya Bankası tahminleri yeni bilgilere ve değişen (küresel) koşullara bağlı olarak sık sık
güncellenmektedir. Bu nedenle, zaman içinde ülkelerin görünümlerine ilişkin temel değerlendirmeler ciddi
oranda değişmese de, burada belirtilen öngörüler Banka tarafından yayınlanan diğer dokümanlardan farklı
olabilir.