BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠNDE ETKĠN ANALOJĠ KULLANIMI: DNA

BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠNDE ETKĠN ANALOJĠ KULLANIMI:
DNA’NIN KORUNMA FAKTÖRLERĠ ÖRNEĞĠ
ÜZERĠNE BĠR ĠNCELEME ÇALIġMASI
Nazlı Ruya TAġKIN1
1
Hakan ġENEL1
Osman YILDIRIM1
Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi, Ortaöğretim Fen ve Matematik
Alanlar Eğitimi Biyoloji Eğitimi Bölümü
Fen bilimlerinin ilişkiler üzerine kurulu bir disiplin olması, fen bilimleri öğretiminde
öğrenenlerin kendilerine özgü kavram organizasyonlarını tanıyıp yeni bilgiyi bunların
üzerine yapılandırılması gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Ancak; fen bilimleri
derslerinden biri olan biyolojinin çoğunlukla, soyut, karmaşık ve submikroskobik bir
doğası olması biyolojinin ilişkilendirilerek öğretilmesini zorlaştıran bir faktördür. Çünkü,
her birey çevresinde gerçekleşen olayları kendi bakış açısı çerçevesinde algımaya,
sınıflandırmaya ve yorumlamaya çalışarak anlamlı ilişkiler kurar. Günlük hayatta doğal
olarak sergilenen bu davranış öğretim yöntemlerinden biri olan analojilerin temel
felsefesini oluşturmaktadır. Analoji, iki kavram arasındaki benzerliklerin tanımlanması
sürecidir. Burada öğrencinin bildiği kavram kaynak (analog), yeni karşılaştığı kavram ise
hedef kavram olarak ifade edilir. “İki tarafı da keskin olan bir kılıca” benzetilen analojiler;
kullanımları sonucunda ortaya çıkan avantajlar ve sınırlılıklar sebebiyle bu benzetmeye
layık görülmüşlerdir. Yani, öğrenme ortamlarında analoji kullanımında öğrenende bir takım
kavram yanılgıları yaratmamak açısından oldukça dikkatli olunmalıdır. Fen bilimleri
eğiticilerinin analojilerin doğasını anlaması ve pedagojik olarak etkin analojilerin
yapılandırmaları oldukça önemlidir. Bu doprultuda bu çalışmanın amacı, analojilerin etkin
bir şekilde kullanılarak “Nükleik Asitler ve Protein Sentezi” konusunun işlendiği bir
Biyoloji 101 dersinin incelenmesidir.Bu amaç çerçevesinde, toplam 4 ders saati (4x45 dk)
sorumlu öğretim üyesinin anlatımı video yöntemi ile kaydedilerek bu derslerin
transkriptleri çıkarılmış, öğretim üyesinin öğrencilerin kafalarındaki kavramlar, olgular ve
olaylar arasında var olan ilişkileri anlamlandırmak için kullandığı analojiler birbirinden
bağımsız olarak ele alınmış ve bunlar arasından “DNA'nın Korunma Faktörleri” ile ilgili
olanlar kategorilenerek etkin analoji kullanımı örnekleri şeklinde sunulmuştur.
Öğrenenlerin analojilere aşina olması öğrenci başarısının ve eleştirel düşünme becerilerinin
artmasına yardımcı olabileceğinden, analojiler tüm öğrenenler açısından önemlidir. Ayrıca,
analojilerin öğrenenlere açıklanmasından da eğitmenin sorumlu olması analojilerin sınıf
içinde etkin kullanımının önemi artırmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Analoji, biyoloji öğretimi, DNA'nın korunma faktörleri, sınıf içi
araştırmalar, video analizi