Dosya sistemleri

BİL 110 Bilgisayara Giriş
Donanım (Hardware) 3
Öğrt. Gör. Ahmet Cengizhan Dirican
Bilgisayar Müh. Böl.
Dosya Sistemleri
Dosya Sistemleri / File System
 Dosya sistemi (file system) mantıksal organizasyon şemasıdır
 Amaç disk üzerindeki dosyaların organize edilmesidir
 Teknik olarak işletim sisteminin disk bölmeleri üzerindeki
dosyaların izlerini bulmak için kullandığı yapı ve yöntemdir
 Windows’a ait dosya
sistemleri FAT, FAT32,
NTFS ve WinFS’dir
 Linux’ların kendilerine
özgü dosya sistemleri vardır
 Linux, Windows dosya
sistemlerini tanır, ancak
Windows, Linux’a ait dosya
sistemlerini görmez
FAT: File Allocation Table
 FAT, dosya bölümleme tablosu sistemidir
 DOS için geliştirilmiş olsa da, günümüzdeki tüm Windows
versiyonları tarafından da desteklenmektedir
 FAT16 ve FAT32 olarak bilinen iki türü vardır.
 FAT16
 Dosya adları 8 karakterdir ve boşluklara izin verilmez
 En büyük dosya 2GB olabilir.
 FAT32
 FAT16’dan daha uzun dosya adlarına izin verir.
 En büyük dosya 4GB’tır.
NTFS
 İlk olarak Windows NT sürümleri ile çıkmıştır
 FAT sistemlerine göre gelişmiş 4 önemli özelliği vardır
 Daha büyük disk ve dosya
boyutlarına olanak verir
 Gelişmiş güvenlik ve denetim
mekanizmaları sunar
 Daha hızlı yazma ve okuma
süreçlerini mümkün kılar
 Sıkıştırma ve kota gibi gelişmiş
özellikleri vardır
 32 bitlik bir dosya sistemidir
 Dosya adlarında boşluklarla birlikte
255 karaktere olanak tanır.
 Dosya boyutu sınırsızdır.
NTFS Güvenlik Özellikleri
 NTFS, dosyaları ve klasörleri nesne olarak görür ve bu
nesnelere ACL denilen bir özellik ile erişim kontrolleri sağlar
 ACL : Access Control List / Erişim Kontrol Listesi
 NTFS disk üzerindeki bir veriye erişebilmeniz için, ACL
listesinde yer alan statülerden birisine sahip olmalısınız
 NTFS ayrıca dosya ve klasörleri şifrelemenize olanak verir
 EFS : Encrypting File System / Şifrelemeli Dosya Sistemi
 Şifreleme dosyaları gizlemez; sadece
diğer kullanıcılar tarafından dosyaların
okunmasını engeller
 Bir dosyaya erişmek için hem ACL'ye
bağlı dosya erişim iznine hem de
EFS’ye bağlı şifreye ihtiyacınız olacaktır
Sıkıştırma, Kota ve Cluster Boyutları
 NTFS sabit disk üzerinde alan kazanmanız için kişisel dosya ve




klasörleri sıkıştırmanıza olanak sağlar
Aynı zamanda yöneticilerin
kullanıcılar için disk alanı
kullanımına limit koymalarını
sağlayan disk kotalarını destekler
NTFS ön tanımlı olarak 2 TB’lık
disklere izin verir
Cluster boyutlarının değiştirilebilir
olmasıyla bu limitler ayarlanabilir
Yakın gelecekte artan disk
boyutları bu ayarların daha aktif
kullanılmasını gerektirecektir
FAT ve NTFS Karşılaştırması
Özellik
FAT16
FAT32
NTFS
8 karakter
255 karakter
255 karakter
0 - 3 karakter
0 - 255 karakter
0 - 255 karakter
Maksimum Dosya
2 GB
4 GB
Sınırsız
Maksimum Cluster
2 GB
32 GB
2 TB
Maksimum Dosya Sayısı
6.500
Sınırsız
Sınırsız
DOS, Win 3.x - 95
Win 9x - Me
Win NT – 2000
XP - Vista – 7 – 8
Güvenlik Hizmetleri
Yok
Yok
Var
Sıkıştırma ve Kota
Yok
Yok
Var
En Uzun Dosya Adı
Dosya Uzantısı
İşletim Sistemi
Disk Parçalanması
 PC'nizdeki yavaşlığın nedeni sabit diskinizdeki dosyaların
parçalanmış olması olabilir.
 Windows, dosyaları parçalar halinde saklar ve siz dosyaları açıp
kaydettikçe bu parçalar diskin farklı yerlerine yazılırlar.
 Bu dosyaları açtığınızda farklı parçaları diskin farklı alanlarından
yükleyebilmek için PC'nizin daha çok çalışması gerekir.
 Defragmentation programları kullanarak hangi dosyaların
parçalandığını görebilir ve diskinizi birleştirebilirsiniz.
Biçimlendirme İşlemi
 Biçimlendirme, varsa disk üzerinde eski verileri anlamsız kılar
 Bu yönüyle sorunlu durumlarda sıfırlama veya tamamen silme
amacı ile kullanımı da yaygındır
 Ancak veriler bu süreçte gerçek olarak silinmezler
 Bu yüzden hatalı formatlama işlemlerinde, özel yazılımlar ve
süreçler ile veriler halen disk üzerindeler ise kurtarılabilirler
 Biçimlendirme işlemi yaygın
olarak 3 farklı biçimde yapılır
 İşletim sistemi kurulum
ekranlarından
 DOS altından format komutu ile
 Windows altından disk yönetim
ekranı ile
Disk Yönetim Araçları
 Disk bölümlendirme ve biçimlendirme işlevleri için tüm işletim
sistemlerinin bütünleşik disk yönetim araçları bulunur
 Bunun dışında üçüncü parti disk yönetim araçları ile de disk
bölümleme yapılabilir
 FDisk
 GParted
 Partition Magic
 Norton Disk Utilities
Disk İşlemleri ve Başlatılabilir Diskler
 Disk bölümlendirme ve biçimlendirme işlevlerini yapmanın en




sağlıklı yeri, işletim sisteminin dışıdır
Eğer kurulu bir işletim sistemi zaten yok ise, zorunlu olarak
başlatılabilir bir sürücüye ve sürücü üzerinde disk yönetimini
yapabileceğiniz bir yazılıma ihtiyacınız vardır
Tüm işletim sistemi kurulum CD/DVD ortamları başlatılabilirdir
Bunun dışında genellikle linux tabanlı
olan ve içinde bir teknisyenin ihtiyaç
duyabileceği temel yazılımların yer
aldığı taşınabilir işletim sistemi
CD veya DVD’leri de vardır
Başlatılabilir bir ortam disket,
CD, DVD veya flash bellek olabilir
Veri Bozulması
 Veri bozulması hatasının başlıca sebepleri güç dalgalanmaları,




hatalı kapatmalar, hatalı takılan medya veya virüsler olabilir
Veri bozulması Windows’da hata mesajları üretir
Eğer çekirdek başlangıç dosyaları bozulursa Windows açılamaz
Bu sorunlardan herhangi biri için ilk çözüm, bir hata denetim
yazılımı çalıştırmaktır
Hata denetleme disk üzerinde kötü
kümeleri işaretleyecek ve mümkünse
veriyi iyi bir kümeye taşıyacaktır
Bozulan Sistem Dosyalarını Kurtarma
 Eğer hata denetimi Windows'un
yüklenmesi için gerekli olan
kritik öneme sahip dosyada
hata verirse o dosyanın kurulum
ortamından tekrar yüklenmesi
denenebilir
 Sistem dosyaları Windows
kabin (cab) dosyalarında
bulunur ve bunların içinden
çıkartılmaları gerekebilir
 Örneğin EXPAND e:\I386\*.CAB -F:OLEPRO32.DLL komutu,
dizindeki tüm CAB dosyalarını inceler ve dosyayı bulur
Bozuk Sektörlerdeki Veri
 Eğer disk denetleme yazılımını çalıştırdıktan sonra aynı hata
görünmeye devam ediyorsa sürücünün bozuk sektöre sahip
olma şansı yüksektir
 Yeni çıkan tüm disklerin neredeyse hepsi kötü sektörleri sürekli
şekilde kontrol eden bütünleşik hata doğrulama kodu (ECC)
gibi bir avantaja sahiptir
 Bozuk bir sektördeki veriyi almak
için genelde üçüncü parti bir
yazılıma ihtiyacınız olur
 SpinRite programı genellikle çok
kötü hasar görmüş sektörlerdeki
veriyi dahi kurtarma konusunda
etkili algoritmalara sahiptir
Sabit Diskin Bozulması
 Bir sabit disk fiziksel olarak zarar görürse herhangi bir servis
teknisyeninin onu düzeltmek için yapabileceği hiçbir şey yoktur
 Fiziksel sorunlar kendilerini iki yolla açığa vururlar
 Disk uygun bir şekilde çalışır fakat çok ses yapar
 Disk hiç çalışmaz
 Disk anormal sesler
üretmeye başladığında
önemli verinizi yedekleyin
ve diski değiştirin
 Disk hiç çalışmıyorsa
kurulum sorunlarına ait
adımları kontrol edin
 Buna rağmen disk sistemde görünmüyor ise bozulmuştur
Üçüncü Parti Disk Yönetim Araçları
 Disk yönetimi iyi bir araçtır fakat bazı durumlar için sınırlıdır
 Üçüncü parti disk yönetim araçları esnek biçimde veriyi
bozmadan bölüm oluşturma, değiştirme ve silme imkanı tanır
 PartitionMagic
 VCOM’s Partition Commander