Edinsel Bağışıklık Mekanizması
advertisement
EDİNSEL BAĞIŞIKLIK MEKANİZMASI 2009-2010, Dr.Naciye İşbil Büyükcoşkun Dersin amacı; • Edinsel bağışıklık ve komponentleri • Hücresel bağışıklık • Humoral bağışıklık • NK hücreleri • İmmün sistem bozuklukları http://outreach.mcb.harvard.edu/animations/cellmediated.swf http://www.scribd.com/doc/427651/Cells-and-Tissues-of-the-Immune-System http://www.gluegrant.org/molecules.htm İnsan vücudunun kendi doku ve organlarına zarar verebilecek etkenlere karşı direnç gösterme yeteneğine İmmünite (Bağışıklık) adı verilir İmmün sistemin kullandığı 2 ana savunma sistemi vardır; Doğal Bağışıklık (non-spesifik) Edinsel Bağışıklık (spesifik) Nonspesifik defans mekanizmaları 1.safha 2. safha *Deri *Fagositik lökositler *Müköz membranlar *Antimikrobial prot. *Deri ve müköz membran *İnflamatuar yanıt ların sekresyonları Spesifik defans mekanizmaları (immün sistem) 3. safha *Lenfositler *Antikorlar Edinsel Bağışıklıktan lenfositler sorumludur Kendisine karşı veya bunu taşıyan hücreye karşı spesifik bir immün yanıtı tetikleyebilen yabancı maddeye antijen denir Bir molekülün iyi bir antijen olabilmesi için: * Molekül organizmaya yabancı olmalı * Molekül ağırlığı 10 kDa’dan fazla olmalı * Molekül uzun süre konakta kalabilmeli * Kimyasal kompleksiteye sahip olmalı Molekülün yüzeyinde düzenli olarak tekrarlayan prostetik radikallerin bulunması gerekir * Elektrik yükü taşımalı Antijen molekülünde, antikorla spesifik bağlantı sağlayan belirli noktaların herbirine antijenik determinant denir Antijenik determinant (Epitop) Edinsel immünitenin komponentleri: Humoral immünite B lenfositler Hücresel immünite T lenfositler Yardımcı, Sitotoksik, Supresör İmmün Sistem Hücreleri Red blood cells Platelets Monocytes Granulocytes Bone marrow Figure 12.9 Page 424 Hemopoietic precursor cell Bone marrow lymphocyte Thymus T cells B cells Peripheral lymphoid tissues Foreign invasion B cells T cells Antibody-mediated immune response Cell-mediated immune response Timus: Timopoietin, Timozin, Timulin salgılar Primer lenfoid organlar Sekonder lenfoid organlar Tipik bir spesifik immün yanıt 3 evreye ayrılabilir • Antijenle karşılaştırıcı ve lenfositler tarafından tanınma • Lenfosit aktivasyonu • Saldırı Lenfosit klonları Tek bir tip antikor üretimi ya da T hücre gelişimine kaynaklık edebilen farklı lenfositlerin her biri bir lenfosit klonudur Her klon tek ya da az sayıda lenfositten kaynaklanır ve tek bir tip antijene yanıt verebilir Antijen Specific B cell clones T hücre subgrupları * Yardımcı T hücre CD4 yüzey marker (T helper) * Sitotoksik T hücre * Supresör T hücre CD8 yüzey marker ? T hücre reseptörü, eğer antijen vücudun kendi hücre zarı proteinlerinin bazısı ile birleşmezse antijenle birleşemez T hücreleri serbest antijenleri T hücreleri serbest antijenleri tanımazlar tanımazlar!! APC: Makrofajlar, B lenfositler, Dendritik hücreler T hücre tanımasının ortaya çıkması için antijenle kompleks kurması gereken plazmamembran proteinleri Major Histokompatibilite Kompleksi (MHC) Klas IKlas II- Class I MHC glycoproteins Tüm hücrelerin Yüzeylerinde bulunur Sadece sitotoksik T hücreler tarafından tanınır Sitotoksik CytotoxicTThücresi, cells can yabancı antijenle destroybir body cells if (virüsle) olmuş invadedenfekte by foreign vücut (viral)hücresini antigen öldürebilir Class II MHC glycoproteins Spesifik immün hücrelerin yüzeyinde bulunur (B hücreleri, dendrit hücreleri, Makrofaj ve benzeri h.) Sadece yardımcı T hücreleri tarafından tanınır HelperTThücreleri, cells enhance Yardımcı tüm activities of these immune immün hücrelerin aktivitelerini cells when they are arttırır combating antigenic invaders T hücrelere antijen sunulması ve antijenin tanınmasında rol oynayan faktörler: *Antijen sunan hücreler *TCR *MHC klas I ve II molekülleri Antijenik peptid CD4 T hücre reseptörüne MHC Klas II CD8 T hücre reseptörüne MHC klas I Molekülleri ile sunulur Yardımcı T hücresine antijen sunumu Antijene karşı immün cevabın oluşması Antijen APC İşlenmiş antijen MHC İL-1 Antijene özgü reseptör Yardımcı T hücresi Lenfokinler B hücresi Sitotoksik Th Supressör Th Plazma hücresi Antikor Yardımcı T Hücrelerinin Salgıladığı Lenfokinler/sitokinler • • • • • • • İL-2 İL-3 İL-4 İL-5 İL-6 GM-CSF İnterferon- Sitotoksik T hücreleri Başlıca fonksiyonu: Kanserleşmiş veya virüsle enfekte olmuş vücudun kendi hücrelerinden herhangi birinin haraplanması Sitotoksik T hücreleri * Direkt saldırı hücreleridir * Perforin - Delik açıcı protein • Sitotoksik maddeler salgılar salgılar Virüslere duyarlığı yüksek Viral savaşta, kanser hücrelerinin haraplanmasında, yabancı doku reddinde etkili Virus Host cell Viral antigenic protein coat Self-antigen A virus invades a host cell. Cytotoxic T cell T cell receptor Foreign antigen MHC self-antigen Invaded cell Killer cell Granule containing perforin molecules Target cell Perforin molecule Granule Salt, H2O Killer cell Ca2+ Target cell Perforin molecule Fig. 12.20b Page 438 Hücresel İmmünite NK Hücreleri Virüsle enfekte hücrelere veya kanser hücrelerine herhangi bir spesifik tanıma olmadan doğrudan saldırabilen hücrelerdir Stimulation of killer cells Invading bacterium coated with antibodies specific to it Lysis induced by killer cell Killer cell Antikora bağımlı hücresel sitotoksisite Antikora bağımlı hücresel sitotoksisite Inhibits multiplication of cancer cells * Interferon Enhances Secretes Cytotoxic T cell (prior exposure to cancer cell) Enhances Secretes Secretes Natural killer cell Macrophage Phagocytosis Toxic chemicals * Start here Enhances Directly attack and destroy cancer cells Supresör T Hücreleri Hem yardımcı hem de sitotoksik T hücrelerini baskılarlar Diğer hücrelerin etkinliklerini düzenler İmmün cevabın vücuda zarar verebilecek aşırı reaksiyonlar oluşturmalarını engellerler B LENFOSİTLER B hücre reseptörüne antijenin bağlanması B cell specific to antigen Different B cell clones Figure 12.13 Page 429 Antigens Rough endoplasmic reticulum Plasma cells Memory cells Antibodies Antikorların etki şekilleri: • Direkt olarak istilacıya saldırarak • Kompleman sisteminin aktivasyonu ile Enhancement of phagocytosis (opsonization) Invading bacterium coated with antibodies specific to it Phagocyte Neutralization Invading bacterium Bacterial toxin Antibody neutralizing toxin Antibody specific to toxin Agglutination (clumping of antigenic cells) and precipitation (if soluble antigen-antibody complex is too large to stay in solution) Foreign cells (e.g., transfused mismatched red blood cells) Antigen Lattice Antibodies specific to foreign cells Activation of complement system (binds with) Inactive C1 complement molecule Antibody Antigenic foreign cell, such as invading bacterium Activated by binding with antigen-attached antibody (leads to) Formation of C5–C9, the membrane-attack complex (forms holes in foreign cell) Membrane-attack complex Lysis (rupture) of cell Kompleman sisteminin aktivasyonu: • Klasik yol • Alternatif yol • Lektin yolu Klasik yol Alternatif yol Lektin yolu C4; Ab ve C1 katılımı olmaksızın lektin yolu ile aktive edilebilir Bu yol 3 proteinle başlatılır: • Mannoz bağlayan lektin (MBL) • Mannoz bağlayan lektin ile ilişkili serin proteaz (MASP ve MASP2) MBL-MASP-MASP2 kompleksi Ab-C1qrs kompleksinin analoğudur C4, C2 ve C3’ün Ab’dan bağımsız aktivasyonuna neden olur Kompleman fonksiyonları * Opsonizasyon ve fagositoz (C3b) * Lizis (C5b6789) * Aglütinasyon * Nötralizasyon * Kemotaksi (C5a) * Mast hücresi ve bazofil aktivasyonu (C3a, C4a, C5a) * İnflamasyon etkisi C5b–6 C7 C8 C9 Aktif immünite Pasif immünite Antibodies İmmün Tolerans İmmün sistemin kendi öz (self) moleküllerine (antijen) reaktif davranış göstermemesi Otoimmünite Vücudun kendi hücrelerine karşı immün yanıt oluşursa İmmün Sistem Bozuklukları: • Konjenital immün yetmezlikler • Edinsel immün yetmezlikler Kanser, kronik renal yetersizlik, ciddi yanıklar, HIV enfeksiyonu, siroz, radyasyon, immün süpresif tedaviler, kronik alkolizm, aşırı yorgunluk, ileri yaşlılık, beslenme yetersizliği • Allerji • Otoimmünite Allerji- Hipersensitivite Antijene karşı organizmanın oluşturduğu hasarlayıcı düzeyde immün cevap Hipersensitivite reaksiyonları: Tip I: Erken- anaflaktik Tip II: Antikor bağımlı sitotoksik Antikor bağımlı Tip III: İmmün kompleksler ile oluşan Tip IV: Geç –hücresel T hücreleri ve makrofajlara bağımlı olarak gelişir Tip III
