ESDEP kapsamında TOKİ tarafından mali kaynağı sağlanmış
advertisement
EKONOMİK GELİŞMELER Ocak – 2015 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR – OCAK 2015 İÇİNDEKİLER………………………………………………………………………………… 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) ……………………………………………… 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ………………..……………… 2 İŞ KAZALARI VE İŞE BAĞLI SAĞLIK PROBLEMLERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI………………………………………………………………… 3 İTHALAT – İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI……………………………………… 4 TURİZM GELİRİ ve GİDERİ……………………………………………………………… 5 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE)……………………………………………… 6 YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE)…………………………………………… 6 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 1 EKONOMİK RAPOR – OCAK 2015 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) değeri sabit fiyatlarla %1,7 arttı. Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2014 yılı üçüncü çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla %1,7’lik artışla 33 milyar 530 milyon TL oldu. 2014 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %2,8’lik artışla 93 milyar 733 milyon TL oldu. Finans ve sigorta faaliyetleri , 2014 yılı üçüncü çeyreğinde cari fiyatlarla %10,4’lük artışla 13 milyar 754 milyon TL, sabit fiyatlarla %5,2’lik artışla 4 milyar 208 milyon TL oldu. İmalat sanayi, 2014 yılı üçüncü çeyreğinde cari fiyatlarla %10,3’lük artışla 65 milyar 437 milyon TL, sabit fiyatlarla %2,2’lik artışla 7 milyar 298 milyon TL oldu. GSYH değeri cari fiyatlarla %10,6 arttı. Üretim yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2014 yılı üçüncü çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre cari fiyatlarla %10,6’lık artışla 461 milyar 654 milyon TL oldu. 2014 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %11,9’luk artışla 1 trilyon 296 milyar 774 milyon TL oldu. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH bir önceki çeyreğe göre % 0,4 arttı. İstihdam – İşsizlik ve İşgücü Hareketleri İşsizlik oranı %10,4 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2014 yılı Ekim döneminde 3 milyon 43 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise %10,4 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı erkeklerde %9,1 kadınlarda ise %13,3 oldu. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı %12,5 olarak tahmin edildi. 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı %19,7 iken, 15-64 yaş grubunda bu oran %10,6 olarak gerçekleşti. İstihdam oranı %45,7 oldu. Ekim 2014 döneminde 15 ve daha yukarı yaştaki istihdam edilenlerin sayısı, 26 milyon 138 bin kişi, istihdam oranı ise %45,7 oldu. Bu oran erkeklerde %65, kadınlarda ise %26,8 olarak gerçekleşti. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 5 milyon 404 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 20 milyon 734 bin kişi olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin %20,7’si tarım, %20,5’i sanayi, %7,7’si inşaat, %51,2’si ise hizmetler sektöründe yer aldı. İşgücüne katılma oranı %51 olarak gerçekleşti. İşgücü nüfusu 2014 yılı Ekim döneminde 29 milyon 181 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise %51 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde %71,5 kadınlarda ise %30,9 oldu. Kayıt dışı çalışanların oranı %35 olarak gerçekleşti. Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı 2014 yılı Ekim döneminde %35 olarak gerçekleşti. Bu oran tarım sektöründe %82,9 iken, tarım dışı sektörlerde %22,5 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam ve işsiz sayısı arttı. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 2 EKONOMİK RAPOR – OCAK 2015 İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları Son 12 ay içerisinde çalışmış olanların %2,3’ü bir iş kazası geçirdi. Türkiye genelinde son 12 ay içinde istihdam edilenlerden %2,3’ü bir iş kazası geçirdi. Bu oran erkeklerde %2,8 iken, kadınlarda %1,3 olarak gerçekleşti. Toplam iş kazası geçirenlerin %81,6’sını erkekler oluşturdu. Sektörel olarak incelendiğinde, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe iş kazası geçirenlerin oranı %10,4, elektrik, gaz, buhar, su ve kanalizasyon sektöründe iş kazası geçirenlerin oranı %5,2 iken, inşaat sektöründe iş kazası geçirenlerin oranı %4,3 oldu. Sektör bazındaki sonuçlar, 2007 yılı sonuçları ile karşılaştırıldığında iş kazası geçirenlerin payı madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe 0,1 puan artarken, inşaat sektöründe 0,2 puan azaldı. Elektrik, gaz, buhar, su ve kanalizasyon sektöründe iş kazası geçirenlerin oranı ise değişmedi. İş kazası geçiren sayısında en büyük payı alan imalat sanayi sektöründe ise iş kazası geçirenlerin oranı 1,8 puan azalarak %3,3 olarak gerçekleşti. Son 12 ay içinde istihdam edilen 15-24 yaş grubundaki fertlerde iş kazası geçirenlerin oranı %1,9 iken, 25-34 yaş grubunda bu oran %2,3, 35-54 yaş grubunda %2,6 ve 55 ve daha yukarı yaştakilerde ise %2 olarak gerçekleşti. İşteki duruma göre, iş kazası geçirenlerde en yüksek oran %2,6 ile kendi hesabına çalışanlarda gerçekleşti. Bunu %2,5 ile ücretli veya yevmiyeli çalışanlar, %1,6 ile işveren olarak çalışanlar izledi. Ücretsiz aile işçisi olarak çalışanlarda iş kazası geçirme oranı ise %1,4 olarak tahmin edildi. Meslek grupları itibarıyla, ‘sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar’da iş kazası geçirenlerin oranı %4,8 ile ortalamanın (%2,3) üzerinde gerçekleşti. İş kazalarının en düşük gözlendiği grup ise %0,8 ile ‘büro ve müşteri hizmetleri’ oldu. İşyeri büyüklüğüne göre, son 12 ayda iş kazası geçirenlerin en yüksek olduğu işyeri büyüklüğü %3,4 ile “250-499” çalışana sahip işyerleri oldu. En fazla istihdama sahip ”1-9” kişi çalıştıran işyerlerinde iş kazası geçirenlerin oranı ise %2,2 oldu. Son 12 ay içerisinde bir iş kazası geçirenlerin %63,7’si geçirmiş olduğu iş kazası nedeniyle belirli sürelerde işinden uzak kaldı. İstihdam edilenler ya da geçmişte çalışmış olanlardan %2,1’i, son 12 ay içinde çalıştığı/geçmişte çalıştığı işe bağlı bir rahatsızlık geçirdiğini belirtti. Bu oran erkeklerde %2,4 iken, kadınlarda %1,6 oldu. Sektörel olarak incelendiğinde, son 12 ay içinde işe bağlı sağlık sorununa maruz kalanların oranının en yüksek olduğu sektör %5,5 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektörü oldu. Bu oran, istihdamın en yoğun olduğu tarım, ormancılık ve balıkçılık sektöründe %2, inşaat sektöründe %3,5, toptan ve perakende ticaret, lokanta ve oteller sektöründe %2,1, imalat sanayinde %2,7, toplum hizmetleri, sosyal ve kişisel hizmet faaliyetleri sektöründe ise %2,2 olarak gerçekleşti. Mesleklere göre en yüksek işe bağlı sağlık sorunu yaşayanların oranı %3,2 ile "sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar" grubunda gerçekleşti. İşe bağlı sağlık sorununa maruz kalanların %24,9’unun “sırtı veya beli etkileyen kemik, eklem ve kas sorunları”na, %20’sinin ise “stres, depresyon veya anksiyete sorunları”na maruz kaldığı belirlendi. Son 12 ay içinde işe bağlı sağlık sorunu yaşayanlardan %50,7’si, geçirmiş olduğu sağlık sorunu nedeniyle belirli sürelerde işinden uzak kaldı. İstihdam edilenlerden %17,1’i kaza riskine maruz kaldı. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 3 EKONOMİK RAPOR – OCAK 2015 İstihdam edilenlerden %7,1‘i çalıştığı işle ilgili olarak “zaman baskısı ve aşırı iş yükü” şeklinde ruhsal sağlığını etkileyen elverişsiz faktöre maruz kaldığını belirtirken, bu oran erkeklerde %7,9, kadınlarda ise %5,2 oldu. Fiziksel sağlığını etkileyen faktörlerden “kaza riski”ne maruz kalanların oranı ise %17,1 olurken, bu oran erkeklerde %21,4, kadınlarda ise % 7,3 olarak gerçekleşti. İthalat – İhracat ve Dış Ticaret Açığı İhracat %1,2 arttı, ithalat %5,6 azaldı. Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2014 yılı Aralık ayında, 2013 yılının aynı ayına göre %1,2 artarak 13 milyar 328 milyon dolar, ithalat %5,6 azalarak 21 milyar 834 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı %14,6 azaldı. Aralık ayında dış ticaret açığı %14,6 azalarak 9 milyar 964 milyon dolardan 8 milyar 506 milyon dolara düştü. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2013 Aralık ayında %56,9 iken, 2014 Aralık ayında %61’e yükseldi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ihracat %0,6 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2014 Aralık ayında bir önceki aya göre ihracat %0,6 arttı, ithalat %11,1 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2014 yılı Aralık ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %2, ithalat %9,3 azaldı. Avrupa Birliği’ne ihracat %1,8 arttı. Avrupa Birliği’nin (AB-28) ihracattaki payı 2013 Aralık ayında %40 iken, 2014 Aralık ayında %40,2 oldu. AB’ye yapılan ihracat, 2013 yılının aynı ayına göre %1,8 artarak 5 milyar 361 milyon dolar olarak gerçekleşti. En fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Almanya’ya yapılan ihracat 2014 yılı Aralık ayında 1 milyar 165 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla Irak (1 milyar 111 milyon dolar), İngiltere (763 milyon dolar) ve ABD (722 milyon dolar) takip etti. İthalatta ilk sırayı Çin aldı. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payı %4 oldu. Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Aralık ayında ISIC Rev.3’e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %91,7’dir. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %4, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %32,9’dur. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ithalatı içindeki payı %16,9 oldu. İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %78,9’dur. Yüksek teknolojili ürünlerin 2014 Aralık ayında imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %16,9, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %43,3’tür. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 4 EKONOMİK RAPOR – OCAK 2015 Turizm Geliri ve Gideri Turizm geliri geçen yılın aynı çeyreğine göre %1,3 azaldı. Turizm geliri Ekim, Kasım ve Aralık aylarından oluşan IV. çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %1,3 azalarak 7 milyar 667 milyon 719 bin $ oldu. Turizm gelirinin %81’i yabancı ziyaretçilerden, %19’u ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edildi. Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile organize etmektedirler. Bu çeyrekte yapılan harcamaların 6 milyar 213 milyon 372 bin $’ını kişisel harcamalar, 1 milyar 454 milyon 347 bin $’ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Turizm geliri 2014 yılında bir önceki yıla göre %6,2 artarak 34 milyar 305 milyon 904 bin $ oldu. Turizm gelirinin %81,5’i yabancı ziyaretçilerden, %18,5’i ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edildi. Bu yılki gelirin 26 milyar 2 milyon 950 bin $’ını kişisel harcamalar, 8 milyar 302 milyon 954 bin $’ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Ziyaretçilerin kişi başına ortalama harcaması 924 $ oldu. Bu çeyrekte yabancıların ortalama harcaması 867 $, yurtdışında ikamet eden vatandaşların ortalama harcaması ise 1 224 $ oldu. Bu yılda kişi başına ortalama harcama 828 $, yabancıların ortalama harcaması 775 $, yurtdışında ikamet eden vatandaşların ortalama harcaması ise 1 130 $ oldu. Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı çeyreğine göre %2,1 arttı. Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2014 yılı IV. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %2,1 artarak 8 milyon 298 bin 198 kişi oldu. Bunların %85,8’ini (7 milyon 118 bin 835 kişi) yabancılar, %14,2’sini (1 milyon 179 bin 363 kişi) ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu. Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2014 yılında bir önceki yıla göre %5,6 artarak 41 milyon 415 bin 70 kişi oldu. Bunların % 86,6’sını (35 milyon 850 bin 286 kişi) yabancılar, % 13,4’ünü (5 milyon 564 bin 784 kişi) ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu. Turizm gideri geçen yılın aynı çeyreğine göre %0,9 azaldı. Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı çeyreğine göre %0,9 azalarak 1 milyar 523 milyon 759 bin $ oldu. Bunun 1 milyar 149 milyon 636 bin $’ını kişisel, 374 milyon 122 bin $’ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Bu yılda turizm gideri, geçen yıla göre %4,1 artarak 5 milyar 470 milyon 481 bin $ oldu. Bunun 4 milyar 432 milyon 386 bin $’ını kişisel, 1 milyar 38 milyon 95 bin $’ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Yurt dışını ziyaret eden vatandaşlar 2013 yılı IV. çeyreğine göre %1,7 azaldı. Bu çeyrekte yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %1,7 azalarak 1 milyon 928 bin 616 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 790 $ olarak gerçekleşti. Bu yılda yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yıla göre %6,1 artarak 7 milyon 982 bin 264 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 685 $ olarak gerçekleşti. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 5 EKONOMİK RAPOR – OCAK 2015 Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) aylık %1,10 arttı. TÜFE’de (2003=100) 2015 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre %1,10, bir önceki yılın Aralık ayına göre %1,10, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,24 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,80 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %4,19 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. Ana harcama grupları itibariyle 2015 yılı Ocak ayında endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde %3,52, çeşitli mal ve hizmetlerde %2,52, ev eşyasında %2,01, eğlence ve kültürde %1,64 artış gerçekleşti. Aylık en fazla düşüş gösteren grup %6,98 ile giyim ve ayakkabı oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2015 yılı Ocak ayında endekste düşüş gösteren bir diğer grup ise %0,56 ile ulaştırma oldu. Yıllık en fazla artış %13,06 ile lokanta ve oteller grubunda oldu. TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre gıda ve alkolsüz içecekler (%10,97), çeşitli mal ve hizmetler (%9,77), giyim ve ayakkabı (%9,14), ev eşyası (%8,54) artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Aylık en yüksek artış %2,06 ile TR32 (Aydın, Denizli, Muğla)’de oldu. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi aylık %0,33 arttı. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2015 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre %0,33 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %0,33 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %3,28 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %9,59 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1,27 düşüş, imalat sanayi sektöründe %0,19 artış, elektrik ve gaz sektöründe %0,95 artış ve su sektöründe %11,31 artış olarak gerçekleşti. En yüksek aylık artış suyun toplanması, arıtılması ve dağıtılmasında gerçekleşti. Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler; suyun toplanması, arıtılması ve dağıtılması (%11,31), kömür ve linyit (%6,35), mobilya (%2,85) alt sektörleridir. Buna karşılık ham petrol ve doğal gaz (%-21,89), kok ve rafine petrol ürünleri (%-17,24) ve tütün ürünleri (%-2,20) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler oldu. Ana sanayi gerçekleşti. gruplarında en yüksek artış dayanıklı tüketim malında Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2015 yılı Ocak ayında en yüksek aylık artış dayanıklı tüketim mallarında ve en yüksek yıllık artış dayanıksız tüketim mallarında gerçekleşti. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 6
