HARRAN ÜNİVERSİTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

HARRAN ÜNİVERSİTESİ
ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
TARIMSAL KİRLİLİK DERSİ (0503514) FİNAL SORULARI
17.01.2011
Aşağıdaki sorulardan seçime bağlı olarak sadece 4 tanesini cevaplayınız.
1- Süne ile fiziksel, kimyasal ve biyolojik mücadele yöntemlerini; çevre için olumlu ve
olumsuz yönlerini de irdeleyerek açıklayınız.
2- Tarım bitkilerinde neden gen aktarımı uygulamaları yapılır? Gerekli olup olmadığını
tartışınız.
3- Organik tarım nedir? Organik tarımda bitkiler nasıl korunmaktadır? Açıklayınız.
4- Yeraltı sularında nitrat kirliliğinin nedenlerini açıklayınız. Harran Ovası yeraltı sularında
ortaya çıkan bu durumun Güneydoğu Anadolu Projesi ile olan ilişkisini tartışınız.
5- Pestisitlerin ekosistemdeki davranışlarını açıklayınız.
6- Aşırı sulamayı önlemeye yönelik alınacak tedbirler nelerdir?
Süre 60 dk ve her soru 25 puandır.
Başarılar
Yrd. Doç. Dr. A.Dilek ATASOY
1- Sünenin verdiği zararlar düşünüldüğünde gerçekten çok ciddi mücadele edilmesi
gerekir.
Fiziksel mücadele:
 Süne ilk yıllarında kimyasal mücadelenin başlamasına kadar fiziksel mücadele yoluyla
kontrol edilmeye çalışılmış. Bu süreçte el, kalbur veya atrapla toplanmıştır. Uzun bir
süre bu şekilde devam edilmiştir. Ayrıca 1939-53 yılları arası sünenin kışladığı
alanlardaki geven ve kirpiotu gibi kışlak bitkileri ev makinesi ve gazyağı ile
yakılmıştır. Bu uygulamaya doğal dengeye olan olumsuz etkisi ve erozyona neden
olmasından dolayı son verilmiştir.
Kimyasal mücadele:
 Süne yavruları ile buğday tarlalarında ilaçlı mücadele yapılmıştır. Özellikle ilk yıllarda
Uçakla yapılan mücadelede engebeler ve rüzgar gibi nedenlerden dolayı ilaçlama
etkinliği her zaman yüksek olmamış, rüzgar nedeniyle ilaçlamadaki gecikmeler,
ilaçların çevrede hedef dışı alanlara daha fazla sürüklenmesi, ilaçlama maliyetinin
yüksek oluşu gibi sonuçlar yaşanmıştır. Çevre için çok büyük kirletici etkiler
oluşmuştur. Yer aletleri ile yapılan mücadelede de sular ve toprak için zararlı
kimyasallar ortama verilmiştir.
Biyolojik mücadele:
 Biyolojik mücadele çalışmalarında yumurta parazitoiti (Trissolcus spp.) üretilerek
mücadele yapılan illerde salımı gerçekleştirilmiştir. “ Süne ve Kımıl mücadelesinde
Biyolojik Mücadele Çalışmalarına Destek Amaçlı Ağaçlandırma Projesi ” kapsamında
fidan dikimi gerçekleştirilmiştir.
 Faydalı böcekler, sünenin ergin ve yumurtasını bozarak onların çoğalmalarına ve
sonunda zarar yapmalarına engel olurlar. Süne ile mücadelede kullanılan ve halk
arasında arıcık olarak tabir edilen 'trissolcus' böceği, arıcıklar süne zararlısını etkisiz
hale getiriyor. Bu tarz faydalı böceklerin doğada kendi başlarına yaşayabilmeleri için
yeşil kuşak projesi de geliştirildi. Proje ile tarımsal alanların aralarında iğde, akasya
gibi ürün vermeyen yeşil alanlar oluşturulacak ve süneye karşı mücadele yapan
arıcıklar bu alanda barınacak.
Biyolojik mücadele çevreye en dost yöntemdir. Doğada var olan canlılar zararlıları
tüketmek amaçlı kullanılıyor ve yabancı kimyasallar veya elementler çevreye salınmıyor.
2- Zararlılarla savaşmak için kullanılan kimyasal maddelere duyulan gereksinimi
azaltmak.
Tarım ürünlerinin tadını ve görünümünü iyileştirmek.
Toplama, taşıma ve depolamaya uygunluk açısından ürünlerin niteliğini arttırmak.
Zarar görmüş tarım alanlarına uygun bitki çeşitleri yetiştirmek.
gibi nedenlerden dolayı tarım ürünlerinde gen aktarımları yapılmaktadır. Ancak;
• Gen aktarımıyla bitkilere kazandırılan özellikler başka canlılara geçebilir.
• Genler, aktarıldıkları canlıların genetik yapısını olumsuz etkileyebilir.
• Gen aktarımlı ürünlerin besin zincirine istemsiz olarak girmesi.
• Çiftçilerin biyo teknoloji şirketlerine bağımlı kalması gibi faktörlerin göz önünde
bulundurulması gerekir.
3- Ürün yetiştirilmesi, toplanması, hasat, kesim, işleme, tasnif, ambalajlama, etiketleme,
muhafaza, depolama, taşıma ile ürünün tüketiciye ulaşmasına kadar olan diğer
işlemlerde, kimyasal madde veya tarım ilacı kullanılmadan yapılan tarım "organik
tarım" olarak tanımlanır
Organik tarımda, sentetik kimyasal maddelerin (örn. genelde gübreler, ot ilaçları, bitki
koruma ürünleri, insektisitler ve pestisitler) kullanımı yasaklanmıştır.
- Bitkiler öncelikle hastalıklara dirençli türlerin seçilmesi ve uygun toprak işleme
metotları vasıtasıyla korunmaktadır. Bunlar: ürün rotasyonu, örn. aynı arazide ardışık
olarak aynı ürün yetiştirilemez. Bu metodun temelini oluşturan mantık, parazitler
gelişemez ve bitki besinleri aşırı tüketilmez.
- sıra çalıları ve ağaçların dikilmesi, sadece peyzajı daha hoş yapmaz, aynı zamanda
parazitlerin doğal predatörleri için barınak sağlar ve komşu alanlardan gelen kirlilik
maddelerine karşı fiziksel bir bariyer oluşturur.
- ara ürün yetiştirme, örn. bir ürün diğerlerinin parazitleri tarafından seviliyorsa, farklı
ürünlerin paralel işlenmesi.
Organik tarım, iyi-bozunmuş gübre ve organik kompostlar (örn. çimen vb.) ve yeşil
gübre gibi doğal gübreleri kullanır. Örn. bu amaç için dikilmiş yonca ve hardal gibi
bitkilerin toprağa karıştırılması.
Bitkileri hastalık ve zararlılardan korumak gerektiğinde, bitkisel, hayvansal veya
mineral orijinli doğal maddeler kullanılır,
Organik toprak işleme teknikleri çiftlikte doğal dengeyi düzenler.
4- Sularda nitrat birikiminin esas nedeni, yoğun tarım uygulamalarında düşük azot
ihtiyacı olmasına rağmen aşırı azotlu gübre kullanımıdır. Sulama ve aşırı kimyasal
gübre kullanımı, yer altı sularında nitrat artışına neden olmaktadır. Bunun yanısıra
atıksu karışım noktaları, mezarlık veya çöplük alanlarının yeraltı sularına yakın olması
da diğer etkenlerdir. Harran Ovası’ yeraltı sularında nitrat kirliliğinin GAP ile yakın
bağlantısı bulunmaktadır. Çünkü GAP ile bölge nüfusu ve tarım sektöründe büyük
oranlarda artış yaşanmıştır. Sulama imkanlarının da artmasıyla tüm araziler bir tarım
alanına dönüşmüştür. Birim alanda kullanılan gübre miktarları da öncekine nazaran
fazlaca artış göstermiştir. Ayrıca Ovanın çanak şeklindeki yapısı gereği çevredeki
kuyularda tarımdan sızan sular büyük nitrat konsantrasyonuyla birlikte yeraltına
taşınmıştır. Dolayısıyla çok yüksek nitrat değerleri tespit edilmiştir.
5-
6- Bitkinin su isteği ve sulama aralığına dikkat edilmelidir.
Sulamaya başlamadan önce toprak ve bitkinin durumuna bakılır. Su isteyen bitkini
yaprak rengi koyulaşır, kıvrılır ve solar. Bitki su istemediği halde sulamakta aşırı
sulamadır. Toprak yüzeyinin kuruyup altının normal şekilde nemli oluşu sulamayı
gerektirmez
Tarla tesviye edilmelidir.
Tesviye edilen(düzenlenen) arazide su kayıpları azalır. Suyun derine sızması bitki
besin maddelerinin yıkanması, erozyon ve yüzey drenajı gibi problemler çoğunlukla
ortadan kalkar. Bitkiler sudan eşit şekilde faydalanır. Halbuki tesviye edilmemiş bir
arazide bir taraf göllenirken diğer taraf susuz kalabilir.Bu yüzdende biraz yüksek
alanları sulayacağım derken tarlanın büyük bir kısmı göl haline gelebilir.
Fazla su tarladan uzaklaştırılmalıdır.
Taban suyu yüzey akışı aşırır sulama suyu ,kanal sızması gibi kaynağı ne olursa olsun
fazla su araziden uzaklaştırılmalıdır.
Uygun sulama metodu seçilmelidir.
Arazi, toprak, bitki, iklim, sulama masrafları vb özelliklerde dikkate alınarak bitkilerin
en iyi şekilde faydalanabileceği ve su kaybını en az düzeye indirecek biçimde uygun
sulama metodu seçilmelidir.
Sulama suyu zamanında kesilmelidir.
Sulamalarda bitki köklerinin en yaygın olduğu katı dolduracak kadar su verilmelidir.
Sulama sırasında suyun istenilen derinliğe inip inmediği demir bir çubuk veya benzeri
bir alet alınarak kontrol edilmelidir.
Çoraklaşma belirtileri görülür görülmez önlem alınmalıdır.
Tarlada bitkiler seyrekleşir. Mavi yeşil renk alır ve mahsul verimi düşerse gözle
görülen başka verilerin ortaya çıkması beklenmeden hemen önlem alınmalıdır.