doğru akım devre analizi ö. şenyurt

DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
BEŞİNCİ BÖLÜM:PARALEL DEVRELER
Anahtar Kelimeler
Farzedilen gerilim yöntemi, akım bölücü devre, eş değer devre direnci, Kirchhoff’un akım kanunu,
paralel kol, paralel devre.
Elektrik ve elektronik devrelerinin çoğunda paralel devre analizinin kullanılması ile çözüme
gidilebilecek parçalar vardır. Bazı devreler ise tümüyle paralel devre yapılarından oluşur. Mesela bir
arabanın elektrikle çalışan ısıtıcısı, lambaları, camları vs. aküye paralel bağlı devre parçalarıdır.
Bu bölümde kazandırılacak yeterliklerden sonra öğrenci;
 Paralel devre tabirini açıklar.
 Paralel devrelerin karakteristiklerini anlar.
 Paralel devrelerde gerilimi belirler.
 Paralel devrelerde her kol ve bütün devre için akımları hesaplar.
 En az üç yöntem kullanarak paralel devrelerin toplam ve kol dirençlerini hesaplar.
 Paralel devrelerin iletkenliğini hesaplar.
 Paralel devrelerde güç hesabı yapar.
 Paralel devredeki kopuklukların etkilerini anlar.
 Paralel devrelerdeki kısa devre etkilerini anlar.
 Akım bölücü eşitliklerini kullanır.
PARALEL DEVRELERİN TANIMI VE KARAKTERİSTİKLERİ
Geçen bölümden hatırlanacağı gibi akımın akışı için yalnızca bir yola sahip bulunan seri devrelerde
bütün seri elemanlardan aynı akım geçerken bu devre elemanlarının her biri üzerinde düşecek
gerilimlerin direnç değerleri ile doğru orantılı olacağını öğrenmiştik. Paralel devrelerde durum daha
farklıdır.
Paralel devrelerin önemli özellikleri şunlardır:
 Paralel bağlı bütün bileşenlerin gerilimleri aynıdır.
 Akım akışı için iki veya daha fazla yol (paralel kol) vardır.
 Her bir paralel kolun gerilimi birbirine eşit olacağından bu kollardan akacak akımların değerleri
kol dirençlerinin değerlerine bağlı olacaktır. Bunun anlamı kol direncinin değeri ile kol akımının
değerinin ters orantılı olduğudur. Yani paralel bağlı kollarda direnci çok olan kol için akım
düşecek ve direnci az olan kol için de akım artacaktır.
Bütün bunlardan sonra paralel bir devrenin akım akışı için iki veya daha fazla kola sahip ve bu paralel
kolların her birinin gerilimi birbirine eşit olan devreler olduğunu söyleyebiliriz.
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Şekil 5.1. Evlerde yaygın olarak kullanılan iki paralel devre örneği
Şekil 5.2. Taşıtlarda kullanılan ve aynı aküden beslenen paralel devre uygulaması
Şekil 5.3. Paralel devrelerde paralel bağlı bileşenlerin gerilimi aynıdır.
VR1 = VA ve VR2 = VR1 = VA
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Şekil 5.4. Seri ve paralel devrelerin temel farkları
Şekil 5.5. Paralel devrelerde her kolun akımı ile direnci arasındaki ilişki ters orantılıdır.
PARALEL DEVRELERDE AKIM
Kol akımları ve toplam akım:
Şekil 5.6. Kirchhoff’un akım kanununa göre bir noktaya gelen akımların toplamı ile o noktadan ayrılan
akımların toplamı birbirine eşittir.
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Yukarıda verilen devreye göre :
 Devrenin toplam akımı kaynağın pozitif ucundan çıkmakta ve iletken üzerinden A noktasına
ulaşmaktadır.
 A noktasında toplam akımın bir kısmı (I1) R1 direncinin bulunduğu kol üzerine yönlenerek
kaynağın negatif ucunda sonlanmaktadır. Toplam akımın kalan kısmı B noktasına doğru
hareketine devam eder.
 B noktasında akımın bir parçası R2 direncinin bulunduğu kola yönlenirken kalan kısmı R3
direncine doğru akmaya devam eder. Böylece elde edilen I 2 ve I3 akımları kaynağın negatif
ucunda sonlanır.
 C noktasında I2 ve I3 akımları birleşerek D noktasına doğru akar. Böylece C den D ye akan
akımın değeri I2+I3 olur.
 D noktasında C den gelen I2 + I3 akımı ile A dan gelen I1 akımı birleşerek devrenin toplam
akımı haline gelir ve böylece kaynağın pozitif ucundan yola çıkan toplam devre akımı aynı
değeri ile D noktasından kaynağın eksi ucuna doğru yolculuğunu tamamlar.
IT=I1+I2+I3+.....In
KİRCHHOFFUN AKIM KANUNU
Az önce anlatılanlar aslında Kirchhoff’un akım kanununa dayanmaktadır. Buna göre bir noktaya giren
akımların toplam değeri o noktadan ayrılan akımların toplam değerine eşittir.
Paralel devrelerde kol akımları her kolun gerilimi birbirine eşit olduğuna göre bu kolların kendi
dirençleri ile ters orantılı olarak değer bulacaktır. Yani en yüksek dirençli kolun akımı en az değerli
olacaktır.
Şekil 5.7. Kol akımları ile kol dirençleri ters orantılıdır.
Örnek
Yukarıdaki devrede birinci kolun direnci ikinci kolun direncinin yarısıdır. Bunun tersine akımların oranı
iki kattır. Benzer şekilde direnci birinci kolun direncinin üç katı olan üçüncü koldan akan akım birinci
koldan akan akımın üçte biridir. Yani akımların oranı dirençlerin oranının tersine eşittir:
(I1 / I2)=(R1 / R2)
Örnek
Aşağıdaki şekilde verilenlere göre V1, V2, VA, I1 ve IT yi bulunuz.
Çözüm
Ohm kanununa göre; V2=I2 . R2=1 A . 50  = 50V = V1 =V A
R2 ve R1 dirençleri paralel bağlı olduklarından gerilimleri de eşit olmalıdır. Aynı şekilde paralel bağlı
olan kaynak geriliminin de 50 V değerinde olacağını görüyoruz. Buna göre;
I1 = V1 / R1 = 50 / 10 = 5A olur.
I1 ve I2 akımlarının toplamı devre akımına eşit olacağından; IT =I1+I2=1+5=6A yazılabilir.
Son olarak eş değer devre direnci de hesaplanabilir. Ohm kanununa göre;
RT=VT/ IT = 50V / 6A = 8,33 bulunur.
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Şekil 5.8. Paralel devre örneği
Bu örnekte ilginç bir gerçekle karşılaştığımıza dikkat ediniz: Toplam devre direnci her bir kolun kendi
direncinden daha düşüktür. Kaynağa göre 10 ve 50  luk iki direncin paralel bağlanması yerine 8,33 
luk tek bir direncin kullanımı ile toplam devre akım ve gücünü elde etmek mümkün olmuştur.
Paralel devrelerde eş değer dirence hesaplanmasına ilişkin başka yöntemleri ileriki konularda ele
alacağız. Ancak paralel devrelerin toplam direncinin en az dirence sahip kolun direncinden bile daima
küçük olacağını unutmayınız.
Örnek
Aşağıdaki şekle göre bilinmeyenleri hesaplayınız. Daha sonra aynı örnek için kullanılan devrede
VA=125 V, IT=10,64 mA, I1=4,63 mA ve R3=56 K için bilinmeyen akım ve dirençleri hesaplayınız.
Çözüm
Şekil 5.9. Paralel devre uygulaması örneği
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
PARALEL DEVRELERDE DİRENÇ
Her bir paralel kol ayrı bir akım yolu anlamına geldiğinden paralel devreye eklenen her yeni kol için
güç kaynağının sağladığı toplam akımın bir önceki duruma göre daha fazla toplam akım sağlaması
gerektiğini söyleyebiliriz. Ohm kanununa göre yeni kollar eklenmesi ile kaynağın devreye verdiği
toplam akımın artışı ile aynı oranda devrenin toplam direncinin azalmakta olduğunu da kolayca
görebiliriz.
TOPLAM DİRENCİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Ohm kanunu yöntemi
Buna göre toplam direnç paralel kolların geriliminin paralel kolların akımlarının toplamının bölümüne
eşittir:
RT=VT / IT
Örnek
a) Aşağıdaki devrede her bir kolun direncini ve eşdeğer direnci ohm kanununu kullanarak
hesaplayınız.
b) Aynı örmekte VT = 50V, I1 = 1,06mA, I2 = 1,85mA olsun. Yine ohm kanunu kullanarak toplam
direnci hesaplayınız.
Çözüm
a) RT = VT / IT = VT / (I1+I2) = 100 V / 20 mA = 5 K ya da Rkol = Vkol / Ikol
R1 = 100V / 10mA = 10K
R2 = 100V / 10mA = 10K
RT = 100V / 20mA = 5K
Görüldüğü gibi paralel kolların eş değer etkisi olan RT her bir kolun kendi direncinden daha küçüktür.
b) RT = VT / IT = 50V / (1,06mA+1,85mA) = 50V / 2,91mA = 17,18K
Bu durumda kol dirençleri şöyle olacaktır:
R1=V1 / I1= 50V / 1,06mA = 47K
R2=V2 / I2= 50V / 1,85mA = 27K
Şekil 5.10. Ohm kanunu yöntemi ile eşdeğer devre direnci RT’ nin bulunması
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Kol gerilimlerinin eşitliği ve kol akımlarının bağlılığına dayalı yöntem
Paralel devrelerde her kolun gerilimi birbiri ile aynı ve toplam akım kol akımlarının toplamına eşit
olduğundan ohm kanununa dayalı olarak yeni bir toplam direnç eşitliği geliştirebiliriz.
V1=V2=V3=.......=Vn=V
IT=I1+I2+I3+....In ve IT=V / RT olduğundan;
V / RT = V/R1 + V/R2 + V/R3 + .....V/Rn
Eşitliğin her iki tarafını V ye bölersek;
1/RT=1/R1+1/R2+1/R3+....1/Rn elde edilir.
Bu eşitlik kullanılarak kol sayısı ne olursa olsun paralel devrelerin eş değer dirençleri bulunabilir.
Örnek
10,15, 20 değerlerinde üç direnç paralel bağlanırsa eş değer direnç ne olur?
Çözüm
1/RT = 1/R1+1/R2+1/R3 = 1/10+1/15+1/20 = 6/60 + 4/60 + 3/60 = 13/60
RT = 60/13 = 4,62
İletkenlik yöntemi
Direncin akım akışına karşı koyan iletkenliğin ise akım akışını kolaylaştıran etki olduğunu daha öne
söylemiştik (G=1/R siemens). Paralel bağlı kolların toplam direncini hesaplamak için bu yöntemin
kullanılışını aşağıdaki örnek üzerinde açıklayalım.
Şekil 5.11. RT ‘nin iletkenlik yöntemi ile bulunması
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
İki paralel kol direnci için başka bir çözüm yöntemi
İki paralel koldan oluşan devrelerin çözümü için basit bir toplam direnç hesabı yöntemi vardır. Buna
göre paralel kol dirençlerinin çarpımlarının toplamlarına oranı eşdeğer direnci vermektedir.
RT = (R1 x R2) / (R1 + R2)
Örnek
Aşağıdaki devrede eş değer direnci hesaplayınız.
Çözüm
RT = (R1 x R2) / (R1+R2) = 20.20 / (20+20) = 400 / 40 = 10
Aynı örnekte R1=100, R2=50 olsaydı eşdeğer direnç 33.33 olacaktı.
Şekil 5.12. Paralel devre örneği
Paralel bağlı dirençlerin eş değerinin hesaplanması ile ilgili bir diğer önemli bilgi de şudur: Eğer paralel
bağlı kol sayısı n ise ve her bir paralel kolun direnci birbirine eşit ve nise eşdeğer direnç 1 dur. Yani
100 tane 100 luk direnç paralel bağlanırsa bunların eş değeri 1 dur veya 76 tane 76 luk paralel
direncin eş değeri 1 ‘dur.
Bir diğer kullanışlı bilgi aynı değerde iki direncin paralel eş değerinin bu direnç değerinin yarısına da
eşit olacağıdır. Paralel bağlı iki tane 5 luk direncin eş değeri 2,5 dur. Paralel bağlı iki tane 120 luk
direncin eş değeri 60’ dur gibi.
Verilen bu kullanışlı bilgiler çok sayıda paralel koldan oluşan devrelerin çözümünü oldukça
kolaylaştırabilmektedir. Mesela aşağıdaki devrede eş değer direnci hesaplarken R 2 ve R4 dirençlerinin
işleme soktuktan sonra bunların eş değeri olan 10 luk direnci bunların yerine koyarak üç tane 10
luk direncin paralel bağlandığını görebiliyoruz. Yukarıdan hatırlayacağınız gibi aynı değerde
dirençlerin paralel eş değeri direnç değerinin paralel kol sayısına bölümü ile elde edilecektir. Yani üç
tane 10 luk direncin paralel eş değeri 10 / 3 = 3,33 olacaktır.
Şekil 5.13. Kullanışlı bazı bilgilerle çözümün basitleştirilmesi
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Farz edilen gerilim yöntemi
Bu yöntemde iki adımlı bir yaklaşım kullanılır:
1) Bütün kolların dirençleri birlikte dikkate alınarak bu direnç değerlerinin ortak katlarının en
küçüğü (OKEK) alınır. Farz edilen gerilim dediğimiz budur.
2) Her kol için aynı değerde olan farz edilen gerilimi her bir kol direncine bölünür. Bu şekilde
bulunan kol akımları toplanarak toplam akım bulunur. Son olarak farz edilen toplam akıma
bölünerek devrenin toplam direnci bulunur.
Örnek
Aşağıdaki devrede yukarıdaki adımları takip ederek eş değer direnci bulunuz.
Çözüm
1) Verilen direnç değerlerinin ortak katlarının en küçüğü (OKEK) 300 olduğundan farz edilen
gerilim olarak 300 V alınır.
2) Ohm kanunu kullanılarak I1 = 12A, I2 = 6A, I3 = 3A ve I4 = 2A bulunur. Buna göre IT = 23 A dir.
Sonuç olarak 300V / 23A = 13,04 dur.
3) Verilen direnç değerlerinin ortak katlarının en küçüğü (OKEK) 300 olduğundan farz edilen
gerilim olarak 300 V alınır.
4) Ohm kanunu kullanılarak I1 = 12A, I2 = 6A, I3 = 3A ve I4 = 2A bulunur. Buna göre IT = 23 A dir.
Sonuç olarak 300V / 23A = 13,04 dur.
Şekil 5.14. RT yi bulmak için farz edilen gerilim yönteminin kullanılması
Bu örnekte direnç değerleri 10, 13, 20 ve 26  olsaydı ortak katların en küçüğü (OKEK) 260
olduğundan farz edilen gerilim 260V ve RT = 3,77 bulunacaktı. Bu arada şunu da belirtelim ki farz
edilen gerilim değeri için ortak katların en küçüğünün seçilmesi işlemleri kolaylaştırmaktadır. Bunun
yerine bir başka gerilim değeri seçmek çözümü değiştirmez.
Paralel devre direnci tasarımı için kullanışlı bir eşitlik
Teknik elemanların belli amaçlarla ellerinde varolan bir devrenin direncini azaltmak isteyecekleri
durumlar söz konusudur veya devre için ihtiyaç duyulan direncin değeri piyasada olmayan bir direnci
gerektiriyor olabilir. Bir başka deyişle elinizde varolan çok sayıda direncin hiç biri sizin istediğiniz
değerde olmayabilir. Böylesi durumlar için çıkış yolu anlamına gelen bir eşitlik aşağıda verilmiştir.
Ru = Rk.Re / (Rk-Re)
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
İki paralel kollu devreler için verdiğimiz eş değer direnç hesaplama yönteminden türetilen bu eşitlikte
RU bilinmeyen direnç, RE paralel dirençlerin eş değeri ve RK da istenen direnç değerine erişmek için
bilinmeyen dirençle paralel bağlanan bilinen dirençtir.
Örnek
Aşağıdaki devrede toplam 6 luk direnç elde etmek için 10 luk dirençle paralel bağlanacak R
direncinin değeri ne olmalıdır?
Çözüm
Ru = Rk.Re / (Rk-Re) = 10.6 / (10-6) = 60/4 = 15
Şekil 5.15. Paralel bağlı devre uygulaması örneği
PARALEL DEVRELERDE GÜÇ
Seri paralel veya karmaşık yapılı bütün devreler için toplam güç dağılmış güçlerin toplamına eşittir.
PT = VT . IT = IT2 . RT = VT2 / RT
Ancak herhangi bir direnç elemanı için yapılan güç hesabında o eleman üzerinde düşen gerilim, o
elemandan akan akım ve o elemanın direnci ele alınır. Aşağıdaki şekil bu anlatımlar için bir örneği
içermektedir.
Şekil 5.16. Paralel devrelerde güç
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Her bir kolda dağıtılan güç
Her kolun gücünü bulmak için o kolun akım, gerilim ve direnç değerlerini kullanmalıyız. Yukarıdaki
örnekte R1 direncini içeren birinci kol için gücü hesaplarken P1 = 100V.I1 eşitliğini ele alırsak V
geriliminin R1 direncine bölünmesi ile I1’in elde edilmesi gerekecektir.
Bu örnekte I1 = 100V / 100K = 1mA ‘dir. Böylece P1 = 100V.1mA = 100mW ‘tır. Aynı şekilde ikinci kol
için I2 = 100V / 25K = 4mA ve P2 = 100V.4mA = 400mW ve son olarak I3 = 100V / 20K = 5mA
P3=100V.5mA = 500mW bulunur.
Paralel devrelerde kol dirençleri ile güç dağılımı arasındaki ilişki
Yukarıdaki örnekten de görüldüğü gibi paralel kolların direnci en az olanında harcanan güç diğer
kollara göre en çok değerdedir. Bunun sebebi her kolda düşen gerilim birbirinin aynı olmasına rağmen
kol akımları ile kol dirençlerinin ters orantılı olmasıdır. Bu durum seri devrelerdekinin tam tersidir.
PARALEL DEVRELERDEKİ KOPUKLUĞUN (AÇIK DEVRENİN) ETKİLERİ
Şekil 5.17. Paralel devrelerdeki kopukluğun (açık devrenin) etkileri
Yukarıdaki ilk şekilde VT = 100V IT = 40mA PT = 4mW ve paralel kol dirençleri birbirine eşit olduğundan
bütün kol akımları 10mA ve her bir kolda tüketilen güç 1W tır. İkinci şekilde R 3 direnci açılmıştır. Bu
durumda toplam akım 30mA’e düşmüştür. Çünkü R3 direncinden akım akmayacaktır. Buradan şu
sonuçları çıkarabiliriz:
 Toplam direnç artmıştır.
 Toplam akım azalmıştır.
 Toplam gerilim ve kol gerilimleri değişmemiştir.
 Toplam güç azalmıştır (100V x 30mA = 3W).
 Açılmamış kollardan geçen akımlar, gerilim ve direnç değerleri aynı kaldığından
değişmemiştir.
 Aynı sebeple bu kolların güçleri de değişmemiştir.
 Açık kolun akımı ile birlikte gücü de sıfıra inmiştir. Buna karşılık açık kolun iki ucu arasındaki
gerilim değişmemiştir.
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Sonuç olarak nasıl bağlı olursa olsun herhangi bir devrede ortaya çıkan açık devre durumu devrenin
toplam direncini arttırmakta toplam akım ve toplam gücü ise azaltmaktadır. Açık devrenin elemanlar
üzerinde veya iletken yollar üzerinde gerçekleşmesi bu sonuçları etkilemez. Bu tür açık devre sorunları
ile özellikle elektronik baskı devrelerde çok sık karşılaşılmaktadır.
PARALEL DEVRELERDE KISA DEVRE OLAYININ ETKİLERİ
Paralel devrelerde bir kolun kısa devre olması çok ciddi bir durumdur. Her bir kol doğrudan belli
değerde bir gerilim kaynağına bağlandığından böylesi bir kısa devre o kol direncini sıfıra indirerek
kaynak uçlarını da kısa devre anlamına gelir. Aşağıdaki şekil bu durumun yol açtığı sonuçları
anlatmaktadır.
Şekil 5.18. Bir paralel devrede oluşan kısa devrenin etkileri. RT azalmakta ve güç kaynağı devre dışı
kalana ya da sigorta atana kadar akım akmaktadır.
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Bu devrede normal çalışma şartlarında VT = 100V, IT = 40mA PT = 4W ve her kolun direnci eşit
olduğundan kol akımları 10mA kol güçleri de 1W’tır. R2 direncinin uçları kısa devre edildiğinde IT akımı
güç kaynağı hasar görene ya da sigorta atana kadar artacaktır. Aynı şekilde V T’ de hızla azalacaktır.
Bu azalma sıfır Volt’ a kadar devam edecektir. PT hızla artacak diğer kolların akımları sıfır ya da yakın
bir değere düşecek ve tabii ki diğer kol gerilimleri de sıfır Volt olacaktır. Toplam devre direnci de
düşecektir. Çünkü R2 direnci 0 seviyelerindedir ve paralel kolların eşdeğer direnci en küçük değerli
paralel kol direncinden de küçüktür. Güç kaynağında veya devrenin ana akımı yolu üzerinde bir sigorta
varsa bu sigorta devreyi açacak ve olası çok kötü sonuçlardan koruyacaktır. Aynı anda devrenin veya
güç kaynağının bazı kısımlarından yükselen dumanlar da görülebilir. Sigorta yoksa ya da seçilen
sigorta devre elemanlarının dayanabileceği akım değerlerinden çok daha yüksek anma değerine
sahipse ne olabileceğini aranızda tartışınız.
PARALEL BAĞLI GERİLİM KAYNAKLARI
Gerilim kaynaklarının paralel bağlanmasından beklenen fayda tek bir kaynağın verebileceğinden daha
fazla akım ve gücü yüke aktarabilmektir. Ancak gerilim kaynaklarını paralel bağlayabilmek için bütün
kaynakların özdeş olması gerekir. Burada anlatılan çıkış gerilimlerinin birbirine eşit olması gerektiğidir.
Aşağıdaki şekilde 12V çıkış gerilimine sahip üç adet özdeş akü paralel bağlanarak yükün sadece bir
tek aküye bağlandığı duruma göre üç kat derecesinde akım ve güç çekebilmesine imkan sağlamıştır.
Şekil 5.19 Paralel bağlı gerilim kaynakları ile yüke aktarılan akım ve güç değeri arttırılmaktadır.
AKIM BÖLÜCÜLER
Buraya kadar anlatılanlardan paralel devrelerin ana akımının her bir paralel kola o kolların dirençleriyle
ters orantılı olarak dağıtıldığını biliyoruz. Buna dayanarak paralel devrelerin istenen koldan istenen
değerlerde akım geçirmeyi sağlayan akım bölücüler olarak kullanılması mümkün olmaktadır. Bu
durumda toplam direnç kol dirençleri ve toplam akım bilindiğinde kol akımlarını bulmak için yeni bir
yöntem elde edilmektedir.
Herhangi bir sayıda kolu olan paralel devre için genel eşitlik
Herhangi bir kolun akımı aşağıdaki eşitlikle hesaplanabilir:
Ix=(RT/Rx) . IT
Burada Ix ele alınan kolun akımı, RT paralel devrenin toplam direnci ve Rx de ele alınan kolun
direncidir. Aşağıdaki devrede bir akım bölücü uygulaması görülmektedir.
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
Şekil 5.20. Genel bir akım bölücü örneği
İki kollu paralel devrede akım bölücü eşitliği
Sadece iki kola sahip paralel devrelerde toplam akım ve kol dirençleri bilindiği takdirde her bir kol
akımı aşağıdaki gibi hesaplanabilir.
Şekil 5.21. İki dirençli akım bölücü örneği
DOĞRU AKIM DEVRE ANALİZİ
Ö. ŞENYURT - R. AKDAĞ
I1=[R2 / (R1+R2)] . IT
I2=[R1 / (R1+R2)] . IT
Paralel devrelerle ilgili söylenmesi gereken bir diğer önemli konu paralel devreye eklenen diğer kollara
göre çok daha büyük değerde dirence sahip yeni bir kolun önceki toplam devre direncini çok az
değiştirdiğidir. Tersine olarak bir paralel devreye kol dirençlerine oranla çok daha küçük bir dirence
sahip yeni bir kolun eklenmesi toplam devre direncini oldukça fazla miktarda değiştirmektedir. Bu
değişikliklerin miktarı eklenen yeni kolun direnci ile bu ekleme öncesindeki devrenin toplam direncine
bağlıdır. Ekleme öncesindeki devrenin direnci eklenen devrenin direncine göre pek farklı değilse yeni
eklenen direncin etkisi yukarıdaki durumlara göre daha az olacaktır. Buna ilişkin iki örnek aşağıda
verilmiştir.
Şekil 5.22. Bir M luk direnç eklenmeden önce eşdeğer direnç 5k iken ekleme sonrasında bu değer
çok az değişerek 4,975K’a düşmüştür.
Şekil 5.23. Başlangıçta değeri 5K olan eşdeğer devre direnci devre dirençlerine göre 1K gibi çok
daha küçük bir değere sahip yeni bir paralel direncin eklenmesi ile 0,833K’a düşerek oldukça
etkilenmiştir.