COĞRAFİK Mezopotamya, günümüz sınırlarına göre çoğu Irak` ta

COĞRAFİK
Mezopotamya, günümüz sınırlarına göre çoğu Irak’ ta bulunan ve
arabistana kadar uzanan dar ve uzun bir platodur. Dicle ve Fırat nehirlerin
arasına kurulmuş bu yer varlığının en önemli kısımlarını bu Anadolu topraklarına
borçludur.Nehirlerin oluşturduğu bu dar toprak şeridi çölle çevrelenmiştir. Dicle
ve Fırat nehirlerinin arasında olması da bu toprakların verimliliğini ve
dolayasıyla da değerini artırmıştır.Bu verimli toprakların yanı sıra, iklimin de
tarıma uygun olması orada bulunan kişileri uygarlığa geçmeye itmiştir. Bu
uygarlıkta, toprağı verimli olmayan kesimleri tarıma kazandırılıabilmek için
sulama kanalları ile donatılmıştır.bataklıklar drene edilmiştir ve su baskınları
sonrası oluşan alüvyon birikintileri de düzeltilmiştir. Bu uğraşlar sayesinde
zamanla var olan köyler gelişmiş, kent haline gelmiştir. Bu coğrafi konumun
avantajlarının yanı sıra, çok sade yer şekillerine sahip olduğu için,
Mezopotamya çok sık istilaya uğramıştır. Bu nedenle çok farklı kültürler vardır.
(Wikipedia) (Lise Coğrafya)
UYGARLIKLAR
Mezopotamya’ya kurulmuş devletler: Sümerler, Akadlar, Babiller,
Assurlar ve Elamlılar’dır.
SÜMERLER AKADLAR ASSURLAR BABİLLER HUKUK ANLAYIŞI
Sümerler:
İlk gerçek yasa metnini bir Sümer kralı hazırlamıştır. Ticaret ve borç hukuku
alanlarına derinleşmişlerdir. Ayrıca sözleşme hukukunu derinlemesine
islemişlerdir. Arazi kiralanmasına ilişkin sözleşmeler çıkarmışlardır ve bu
alandan önemli birikimlere ulaşmışlardır. Hayvanların çalışması ile insanların
çalışması eş görülürdü, bu nedenle hayvanları kiralayanların yükümlülükleri
vardır ve onlara zarar verilmesi durumunda tazmin yükümlülüğü getirilirdi.
Kanunlardan bazıları:
•
•
•
•
Eğer bir köle, evin hanımı gibi davranıp beye veya hanıma küfrederse
ağzı bir ölçü tuzla ovulur.
Eğer bir adam, başka bir adamın kölesinin kızlığınnı o adama kötülük
olsun diye bozarsa, sahibine beş gin gümüş vermelidir.
Bir adam kız olarak aldığı eşini boşadığı taktirde ona bir mana gümüs
verecek. Dul olarak aldığı eşini boşarsa ise ona yarım mana gümüş
verecektir.
Eğer bir adamın karısı için birisi, “Başasıyla yatıyor” derse kadın nefre
atılır. Eğer nehir tanrısı onu temize çıkarırsa, suçu atan kişi kadına 1/3
mana gümüş verecektir. (Ankara Barosu)
Akadlar:
Monarşi vardır. Tüm kararlar tek bir kral tarafından alınırdı. Halkın kendi
istediklerini yapmaya hakları yoktu.
Babiller:
Bilinen en eski yazılı kanunlardandır. Kral Hammurabi tarafından yazdırılmıştır.
Bazı kanunlar:
•
Borcun zamanında ödenmemesi durummunda her bir mina için aylık 3
segellik bir gecikme faizi uygulanır.
•
•
İkinci biriyle evlenilemez. Evlenilirse ve onunla boşanırsa 5 mina gümüş
tartmalıdır.
(Ankara Barosu)
Asurlar:
Asurlara ait bir kanun derlemesi bulunmuştur. Bu kanunlarda kadına ana
hedeftir. Kadınlara uygulanan cezalar, Babil’dekine kıyasla çok daha sert ve
disiplinlidir. Kısas yasası vardır. Asurlulardaki mülkiyet duygusu oldukça
yüksektir. Yöentim Anlayışı
Sümerler: Devlet yönetimi vardı. İlk başlarda site adı verien devletler
oluşturdular. Her site bir devlet olarak sayılıyordu ve her şehir devletlerininin
başında Ensi veya Patesi adlı bir kral vardı. Patesi aynı zamanda başrahipti. Bu
Patesi, birkaç şehri kendi himayesi altına alırsa ona Lugal Kalma ismi verilirdi.
Bunun yanı sıra Aksakallılar denilen bir meclis ulunurdu. Bu meclis kralın
yanında bulunurdu. Sümerlerin yönetim biçimi hem dini hem de siyasaldı.
Akadlar: Akadlar, hemen Sümerlerin ardından oluşan bir devlettir. Bu nedenle
Sümerlerin kültürlerini benimsemişlerdir. Bunun yanı sıra ilk düzenli ordu
sistemini kurmuşlardır. Teokrat tapınak yönetim biçimine son verip, yerrine
güçlü bir memur mekanzması tarafından yönetilen bir devlet kurmuşlardır.
Merkezi bir yönetim vardır.
Babiller: Babiller, yönetimin dine dayalı olmasını reddetmiş, onun yerine gücünü
ordudan alan mutlak bir krallık inşa etmişlerdir. Ayrıca Hammurabi Kanunlarıyla,
döenmin en gelişmiş ceza, mülkiyet ve ticaret kanunlarını çıkarmışlardır.
Merkezi bir yönetim vardır.
Assurlar: Assur uygarlığının merkezi Ninova’dır. Kolonicilik yapmışlardır.
Merkezi bir yönetim vardır.
Yöentim Anlayışı
Sümerler: Devlet yönetimi vardı. İlk başlarda site adı verien devletler
oluşturdular. Her site bir devlet olarak sayılıyordu ve her şehir devletlerininin
başında Ensi veya Patesi adlı bir kral vardı. Patesi aynı zamanda başrahipti. Bu
Patesi, birkaç şehri kendi himayesi altına alırsa ona Lugal Kalma ismi verilirdi.
Bunun yanı sıra Aksakallılar denilen bir meclis ulunurdu. Bu meclis kralın
yanında bulunurdu. Sümerlerin yönetim biçimi hem dini hem de siyasaldı.
Akadlar: Akadlar, hemen Sümerlerin ardından oluşan bir devlettir. Bu nedenle
Sümerlerin kültürlerini benimsemişlerdir. Bunun yanı sıra ilk düzenli ordu
sistemini kurmuşlardır. Teokrat tapınak yönetim biçimine son verip, yerrine
güçlü bir memur mekanzması tarafından yönetilen bir devlet kurmuşlardır.
Merkezi bir yönetim vardır.
Babiller: Babiller, yönetimin dine dayalı olmasını reddetmiş, onun yerine gücünü
ordudan alan mutlak bir krallık inşa etmişlerdir. Ayrıca Hammurabi Kanunlarıyla,
döenmin en gelişmiş ceza, mülkiyet ve ticaret kanunlarını çıkarmışlardır.
Merkezi bir yönetim vardır.
Assurlar: Assur uygarlığının merkezi Ninova’dır. Kolonicilik yapmışlardır.
Merkezi bir yönetim vardır.
Ekonomik geçim kaynakları:
Sümerler:
Mezopotamya’nın verimli toprakları nedeniyle tarım en büyük geçim
kaynaklarıdır. Mezopotamya’nın sahip olduğu yeryüzü şekilleri, iklim, nem vb.
uygunluğundan dolayı Sümerler bu alanda yoğunlaşmıştır. Bunun yanında
avcılık da hala devam ettiriliyordu. Yaban domuzu gibi hayvanlar avlanılıyordu.
Ayrıca çok az da olsa toplayıcılık da bu uygarlığın geçim kaynaklarındandı.
Akadlar:
Akadlar kültürlerinin çoğunu Sümerler’den almışlardır. Bu nedenle onların da
geç,m kaynağı tarımdır.
Babiller:
Tıp ve astronomi alanında gelişmelere yol açmışlardır. Fakat başlıca geçim
kaynakları tarım ve ticarettir.
Asurlar:
Asurlar ticaretle uğraşmışlardır. Ağırlık ve uzunluk ölçüleri geliştirmişlerdir.
Asurların kurulduğu bölgenin elverişsiz bi bölge olması nedeniyle bu uygarlık
tarıma yoğunlaşmamıştır. Onun yerine hayvancılık ve ticaret üzerinde
durmuşlardır.
(MEB 9. Sınıf Tarih Kitabı)
Dinsel İnançlar:
Sümerler:
Çok tanrılı bir dine sahipler. Her etnik grubun, belki de her kentin kendine ait
tanrıları bulunurdu. Bazı kanunlar da bu tanrılar üzerine kurulmuştur.
Tapınaklarına çok önem verirlerdi. Bu tapınaklara “ziggurat” adı verilirdi.
Tanrıların yanı sıra cinlere, ruhlara da inanılırdı.
Tanrılarından bazılar:
•
•
•
•
•
•
•
•
Anu: Gök tanrısı
Enlil: Hava tanrısı
Ki: Yer tanrısı
Enki: Bilgelik tanrısı
Nimmah: Ana tanrıça
Nanna: Ay tanrısı
Utu: Güneş tanrısı
İnanna: Aşk tanrısı
(Açık Bilim)
Akadlar:
Dini inanışları diğer herşeyleri gibi Sümerlere benziyordur. Fakat Akadlarda
ayrıca putperestlik de vardır.
(Dinler Tarihi)
Babiller:
Sümerlerin dini inançlarını farklı bir isimle uygulamaya devam etmiştirler.
Marduk en yüce görülen tanrılarıydı. Marduk’un dünyadaki gölgesi kraldı.
(Mitolojik Tripod)
Asurlar:
Çok tanrıcılık vardır. Ayrıca put perestlikde baş gösterir. İnandıkları tanrıların
yanında iyilik perilerine de inanırlar. Babillerde olduğu gibi kral en büyük din
adamıdır ve otoritesi oldukça yüksektir.
Toplumsal Sınıflar:
Tüm uygarlıklar için aynıdır.
1.Sınıf à din adamları ve askerler
Din adamları= kral, patesi. Tanrının dünya üzerindeki gölgesi olduğuna
inanılırdı.
2.Sınıf à halk
3.Sınıf àköleler
(Wikipedia)
Kültür- Edebiyat ve bilimsel alandaki gelişmeler:
Sümerler:
Matematik ve geometrinin temellerini atmışlardır.( dört işlem, dairenin
alanı,çarpma ve bölme cetvelleri). Astronomide de gelişmelerde
bulunmuşlardır. Bir ayı 30 bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır. Ayrıca ilk
güneş saatini bulanlar da yine Sümerlerdir. Ayrıca ilk yazıyı bulan kişidirler.Çivi
yazısı vardır.
(Wikipedia)
Akadlar:
Sümer yerine Sami dilini kullanmaya başlamışlardır. Çivi yazısı vardır.
(wikipedia)
Babiller:
Babiller, bir tam dönüşü açı olarak 60 birime bölmüşlerdir. Astronomi
çalışmaları yapmışlardır. Bir yılı 354 güne bölmüşlerdir. Babil’in Asma Bahçeleri
ve Babil Kulesi çok ünlüdür.
Asurlar:
İlk kütüphaneyi kurmuşlardır. Buna rağmen en çok ticaretleriyle tanınırlar.
SARP ABADİ