kimya aslan–1.indd

9. SINIF KİMYA KONU ÖZETLİ
SORU BANKASI ÇÖZÜMLERİ
KİMYA BİLİMİ
1. ÜNİTE
Sayfa 15 soru 5
Element tanımlarından her biri karşısındaki dö-
Sayfa 11 soru 1
neme aittir.
Eski çağlarda insanlar radyoaktif maddelerin var-
(Cevap E)
lığından habersizdi. Bu nedenle bu tür maddelerin
kanser tedavisinde kullanılacağını bilemezlerdi.
(Cevap D)
Sayfa 15 soru 6
Aristo ’ya göre hava, toprak, su ve ateş elementtir.
(Cevap B)
Sayfa 11 soru 2
Simya teorik bir temele dayalı değildir
Sayfa 11 soru 3
Simyanın hedefi ölümsüzlük iksirini elde et-
ESEN YAYINLARI
(Cevap B)
Sayfa 15 soru 7
Modern anlayışa göre her elementin kendine ait
bir proton sayısı vardır. (III yanlış)
Antik ve rönesans dönemi için verilen element
tanımları doğrudur. (I ve II doğru)
(Cevap C)
mek, zengin olmak, metalleri altına çevirmek
ve hastalıklardan korunmak için ilaç yapmaktır.
Bilim adamı yetiştirmek simyanın hedeflerinden
değildir.
(Cevap E)
Sayfa 20 soru 8
–
Sodyum iyonu Na+, nitrat iyonu ise NO3 dir.
Sodyumnitrat bileşiği NaNO3 tür.
(Cevap B)
Sayfa 11 soru 4
Elektroliz, maddeleri elektrik enerjisi yardımıyla
ayırma işlemidir. Bildiğimiz anlamdaki elektriğin
bu amaçla kullanımı 19. yüzyıl başlarında olmuştur.
Sayfa 20 soru 9
Bu durumda elektroliz modern çağ buluşların-
Magnezyum iyonu Mg2+, sülfat iyonu ise SO2–
dir.
4
Magnezyum sülfat bileşiği MgSO4 tür.
dandır.
(Cevap C)
(Cevap C)
1
ATOM VE PERİYODİK SİSTEM
Sayfa 20 soru 10
Kalsiyum iyonu Ca2+, hidroksit iyonu OH- dir.
Kalsiyum hidroksit bileşiği
Ca
2+
OH
–
2. ÜNİTE
Sayfa 52 soru 1
Ca(OH)2 dir.
Kütlenin korunumu kanununa göre tepkimeye
(Cevap D)
girenlerin kütleleri toplamı çıkanların kütleleri
toplamına eşittir.
Buna göre,
Ca
20g
+ O2
xg
20 + x = 28
→ CaO
28g
x = 8g O2
(Cevap B)
K elementi potasyum, Cl elementi ise klor olarak
adlandırılır.
KCl bileşiği potosyumklorür olarak okunur.
(Cevap B)
ESEN YAYINLARI
Sayfa 20 soru 11
Sayfa 52 soru 2
D seçeneğinde, kütlenin korunumu gereğince
32g kükürt ile 48g oksijenden 80g kükürttrioksit
oluşur. Burada ise 100g kükürttrioksit verilmiştir.
(Cevap D)
Sayfa 52 soru 3
Sayfa 20 soru 12
Mg elementi Magnezyum, O elementi ise oksijen
(oksit) olarak adlandırılır. MgO bileşiği magnezyumoksit olarak okunur.
125 kg kireçtaşından (56 + 44) 100 kg oluşursa
100kg kireçtaşından
(Cevap E)
x
oluşur
x = %80
(Cevap E)
2
Sayfa 54 soru 4
Sayfa 54 soru 7
Grafikte 4g Y eklendiğinde 11g XY bileşiği
25 g bileşikte
9 g X vardır.
oluşuyor. Bu durumda 7g X ile 4g Y tepkimeye
100 g bileşikte
?
girmiştir.
? = % 36
6g Y kullanıldığında bunun 4 gramı kullanılır 2
(Cevap C)
gramı ise artar.
XY bileşiğinde
X
7
oranı
tür.
Y
4
(Cevap E)
Sayfa 57 soru 8
Her üç bileşik içinde eşit miktarda X alınır ve Y
kütleleri oranlanır.
Sayfa 54 soru 5
mS
1
dir.
=
m SO 2 2
1 g S vardır.
100 g SO2 de
x
x = % 50
(Cevap C)
ESEN YAYINLARI
2 g SO2 de
I.
Y lerin oranı 2/3 tür.
Y lerin oranı 1/3 tür.
Y lerin oranı 2/3 tür.
XY3
XY2
II. X2Y
X2Y3
III. 2.XY
X2Y3
(X2Y2)
(Cevap E)
Sayfa 57 soru 9
m
7
I. bileşikte X = tür.
mY 4
II. bileşikte 60 – 28 = 32g Y vardır.
Sayfa 54 soru 6
m X 28
=
m Y 32
Her bir seçenekteki bileşik kütlesinden X in
kütlesini çıkararak Y nin kütlesini bulup, bu
X miktarlarının eşit olması için I. bileşik 4 ile
kütleyi bileşiğin kütlesine oranlayalım.
I. bileşik: 23 – 7 = 16gY
II. bileşik: 22 – 14 = 8gY
III. bileşik: 54 – 14 = 40gY
IV. bileşik: 60 – 28 = 32gY
V. bileşik: 76 – 28 = 48gY
16/
23
8/
22
40/
54
32/
60
48/
76
çarpılır.
Bu oranlardan en büyük olan C seçeneğindeki III.
m X 7.4 28
=
=
olur.
m Y 4.4 16
I. bileşikte
m X 28
=
m Y 16
II. bileşikte
m X 28
=
m Y 32
I. bileşikteki
bileşiktir.
II.bileşikteki
(Cevap C)
4
m Y 16 1
=
=
m Y 32 2
(Cevap C)
3
Sayfa 57 soru 10
Sayfa 58 soru 13
I. ve II. bileşikteki Y miktarlarını eşitleyelim.
Her iki bileşikteki X ve Y kütlelerini bulalım.
I. bileşik 4.X2Y3
I. bileşikte: 9 – 7 = 2g Y, 7g X bulunur.
8X
4
=
3nX 3
II. bileşik 3.XnY4
II. bileşikte: 20 – 6 = 14 g X, 6g Y bulunur.
2 olur.
Eşit miktarda X alalım.
(Cevap B)
I. bileşikte
mX
7 14
= 2. =
mY
2
4
ll. bileşikte
m X 14 14
=
=
mY
6
6
Y miktarları arasındaki oran
4 2
= tür.
6 3
(Cevap B)
Sayfa 58 soru 11
SO2 de
mS
30
= 16.
mO
45
SO3 de
mS
16
= 30.
mO
m
ESEN YAYINLARI
SO2 ve SO3 de eşit miktarda S alalım.
Oksijen atomlarının kütle oranı,
SO 2
2 16.45
=
de
SO 3
3 30.m
↓
36 dır.
(Cevap C)
Sayfa 60 soru 14
Bütün öncüllerde verilen bilgiler Dalton atom
teorisi ile ilgilidir.
Sayfa 58 soru 12
(Cevap E)
Grafikten I. ve II. bileşik için X ve Y kütlelerini
bulalım.
X
Y
Formül
I. bileşik
10
3
X2Y3
II. bileşik
10
6
?
X kütlesi değişmediğinden II. bileşikte de X
aynıdır. II. bileşikteki Y I. bileşiktekinin 2 katı
Sayfa 60 soru 15
olduğundan Y ninde 2 ile çarpımı alınır.
Dalton ve Avogadro’nun suyun oluşumu ile ilgili
II. bileşik X2Y6 olur. Bu da XY3 şeklinde gösteri-
verdiği bilgiler tüm öncüllerde doğru verilmiştir.
lebilir.
(Cevap E)
(Cevap A)
4
Sayfa 62 soru 16
Sayfa 65 soru 19
Elektrikçe nötr yapıdaki bir maddede pozitif ve
X in atom numarası (proton sayısı) 32 dir.
negatif yüklü tanecik eşit sayıda bulunur.
Nötron sayısı proton sayısından 8 fazla olduğuna
(Cevap D)
göre nötron sayısı 40 dır. (I. doğru)
Nükleon sayısı (Kütle numarası) p + n dir.
32 + 40 = 72 dir. (II. doğru)
Proton + nötron + elektron sayısı toplamı
(32 + 40 + 32 ) 104 tür. (III. doğru)
(Atom nötr olduğu için proton sayısı elektron
sayısına eşit olur.)
Sayfa 63 soru 17
(Cevap E)
Faraday’ın elektroliz deneyinde atomdan daha
küçük parçacıkların bulunmadığı ifadesi çıkarılamaz.
(Cevap C)
ESEN YAYINLARI
Sayfa 65 soru 20
n = 47
X2+
e = 30 ise p = 32 dir.
KN = p + n =32 + 47 = 69
79
X
32
şeklinde gösterilir.
(Cevap B)
Sayfa 65 soru 18
X ve Y nin proton sayıları n dir.
(A eşit)
Sayfa 65 soru 21
X in nötron sayısı 2n+1-n = n+1 dir.
X2–, Y2+ ve Z3+ iyonlarının elektron sayıları eşit
Y nin nötron sayısı 2n+2–n = n+2 dir.
olduğuna göre atom numaraları (çekirdek yükleri)
(B eşit değil)
Z>Y>X olur. Atom numarası en küçük olan X tir.
X in nötron sayısı 2n+1–n = n+1 dir.
(I doğru)
Z nin nötron sayısı (2n+2) – (n+1) = n+1 dir.
Z3+ ve X2– nin elektron sayılarını 10 kabul edelim.
(C eşit)
O zaman Z3+ çekirdek yükü 13, X2– nin ise 8 olur.
(II doğru)
Y ve Z nin kütle numaraları 2n+2 dir.
X2– ve Y2+ nın elektron sayılarını 10 kabul edelim.
(D eşit)
X2– nin proton sayısı 8, Y nin ise 12 olur.
Z nin proton sayısı n+1 dir.
(III doğru)
Z nin nötron sayısı (2n+2) – (n+1) = n+1 dir.
(Cevap E)
(E eşit)
5
Sayfa 66 soru 22
A)
Sayfa 66 soru 25
CO2–
iyonundaki
3
F– nin e sayısı = 9 + 1 = 10 dur.
9
B) NH4+ iyonunda e sayısı = 7 + 4 – 1 = 10
C ve O atomlarının proton sayılarının toplamını
bulalım.
C) OH– iyonunda e sayısı = 8 + 1 + 1 = 10
p = 6 + 3.8 = 30
–
D) CN iyonunda e sayısı = 6 + 7 + 1 = 14
3–
E) N
İyon –2 yüklü olduğundan elektron sayısı proton
sayısından 2 fazladır. Bu durumda e = 32 olur.
iyonunda e sayısı = 7 + 3 = 10 olur.
nötron sayıları toplamlarını bulalım.
(Cevap D)
12
C
6
için n = 12 – 6 = 6
16
O
8
için n =16 – 8 = 8
n = 6 + 3.8 = 30
(Cevap B)
Sayfa 66 soru 23
X in atom numarası 15, X3– iyonunun elektron
Y3+ iyonunun elektron sayısı (18 – 8) 10 olur.
Y3+ iyonunun atom numarası 13 olur.
Y nin kütle numarası = p + n = 13 + 14 = 27 dir.
ESEN YAYINLARI
sayısı 18 olur.
(Cevap D)
Sayfa 66 soru 24
Sayfa 68 soru 26
Nötr atomlarda proton sayısı, elektron sayısına
eşit olur. Kütle numarasından nötron sayısını çıkararak X, Y ve Z için proton sayılarını bulalım.
37 –
Cl
17
e = 18; n = 37 – 17 = 20; p =17
40
Ca2+
20
e = 18; n = 40 – 20 = 20; p = 20
X için
p = 36–18 = 18
Elektron sayıları eşittir. (Cevap A)
Y için
p = 37–20 = 17
Nötron sayıları aynı, proton sayıları farklıdır.
(Birbirinin izotonudurlar) (B doğru)
Z için
p = 39–20 = 19
Birbirinin izotopu değildirler. (C yanlış)
X elementinin proton ve elektron sayıları eşittir. X
Nötron sayıları toplamı 40 dir. (D doğru)
nötrdür.
Elektron sayıları toplamı 36 dır.(E doğru)
(Cevap A)
(Cevap C)
6
Sayfa 68 soru 27
Sayfa 69 soru 30
X in kütle numarası = 17+17 = 34
İzotop atomların kütle numaraları farklı proton
Elektron sayısı proton sayısından 1 fazla olduğu
sayıları aynıdır. Mg atomunun proton sayısı
için iyon yükü –1 dir.
12 dir. İzotop atomlar nötr olduğunda elektron
Y nin nötron sayısı = 34 – 16 = 18
sayıları da proton sayılarına eşit olur. Elektron
Y nin proton sayısı 16 iyon yükü –2 olduğu için
sayıları da 12 olur.
elektron sayısı = 18 dir.
(Cevap E)
Z nin proton sayısı = 37 – 20 = 17 dir.
Z nin İyon yükü –1 olduğu için elektron sayısı 18
dir.
T nin kütle numarası = 18 + 18 = 36 dır.
Z nin İyon yükü 0 olduğu için p = e = 18 dir.
Y ve T nin nötron sayıları 18 dir.
(Cevap D)
Sayfa 69 soru 31
ESEN YAYINLARI
Elementlerin atom numaraları (Z) ve kütle numa-
Sayfa 68 soru 28
X+ nın
n = 23 – 11 = 12
Y3– ün
e = 18 p =15
n = 30 – 15 = 15
ralarını (A) ile gösterelim.
Argon:
40
Ar
18
p=18; e=18; n=40–18 = 22
Potasyum:
40
K
19
p=19; e=19; n=40–19 = 21
Kalsiyum:
40
Ca
20
p=20; e=20; n=40–20 = 20
Nükleon sayısı (KN) = p + n = 40
Z, n = 24 – 12 = 12
Atom numaraları farklı kütle numaraları aynı olup
Q2+ e = 18
birbirinin izobarıdırlar.
p = 20 O halde n = 40 – 20 = 20
(Cevap C)
Bu durumda X+ ve Z nin nötron sayıları aynıdır.
(Cevap C)
Sayfa 69 soru 29
Sayfa 75 soru 32
Proton sayıları aynı nötron sayıları farklı atomlar
birbirinin izotopudur.
2. enerji düzeyine geçiş Balmer serisini temsil
Proton ve elektron sayıları farklı olan atom iyon
eder.
(Cevap A)
halinde bulunur.
(Cevap A)
7
Sayfa 75 soru 33
Sayfa 82 soru 36
Bir enerji düzeyinden daha yüksek bir enerji dü-
Atomun katman elektron dağılımını yapalım.
zeyine geçişte dışardan enerji alınır(absorblanır)
10
(I ve II doğru)
Neonun 2 katmanı olduğuna göre 2. periyottadır.
Ne : 2 ) 8 )
3. enerji düzeyinden 1. enerji düzeyine geçişte
Son katmanda yani 2. katmanında 8 elektron
ise dışarıya enerji verilir. (lll. yanlış)
vardır. Grup numarası son katmandaki elektron
sayısına eşittir. O halde 8A grubundadır.
(Cevap D)
(Cevap C)
Sayfa 75 soru 34
Sayfa 82 soru 37
a) Elektronun 1. enerji düzeyine dönüşü sı-
12
rasında oluşan spekturum çizgileri Lyman
Mg : 2 ) 8 ) 2 )
3. periyot 2A grubunda bulunur.
serisinde yer alır. (x ve y)
(Cevap A)
yer alır. (z ve r)
c) n = 3 spekturum çizgileri Paschen serisinde
yer alır. (t ve u)
d) n = 4 spekturum çizgileri Brackett serisinde
yer alır. (q)
ESEN YAYINLARI
b) n = 2 spekturum çizgileri Balmer serisinde
Sayfa 83 soru 38
17
Cl : 2 ) 8 ) 7 )
3. periyot 7A grubunda bulunur.
(Cevap B)
Sayfa 77 soru 35
Triatlar kuralına göre her bir üçlünün ortasındaki
elementin atom kütlesi, özkütle, erime noktası...
gibi özellikleri diğer iki elementin nicelikleri toplaSayfa 86 soru 39
mının yarısıdır.
Metallerin elektron verme eğilimi ametallere göre
6, 9 + 39, 1
⇒ x = 23
2
y + 0, 86
⇒ y = 0,53
0,695 =
2
x=
122,1 =
t=
daha fazladır. (I yanlış)
Ametallerin elektron alma eğilimi metallere göre
daha fazladır. (II doğru)
180, 5 + z
⇒ z = 63,7
2
Metallerin değerlik katmanında ametallere göre
daha az elektron bulunur. (III yanlış)
1330 + 760
⇒ t = 1045
2
(Cevap B)
8
Sayfa 86 soru 40
Sayfa 87 soru 43
Katman elektron dizilişi 2 ) 8 ) 7 ) şeklinde
X elementi 3. periyodun 7. elementi olduğuna
olan element 3. periyot 7A grubunda bulunur.
göre, katman elektron dizilişi
7A grubunda bulunan elementler ametal olup,
17
X : 2 ) 8 ) 7 ) şeklindedir.
moleküler yapıdadır. 7A grubunda bulunan bir
Y elementi 4. periyodun 2. elementi olduğuna
elementin değerlik elektron sayısıda 7 dir.
göre, katman elektron dizilişi
(Cevap E)
20
Y : 2 ) 8 ) 8 ) 2 ) şeklindedir.
X elementi 7A grubunda olup, halojendir. (I doğru)
Y elementi 2A grubunda olup, toprak alkali
metaldir. (II yanlış)
Y metal, X ise ametaldir ve elekton alış-verişi ile
iyonik bileşik oluşturur. (III yanlış)
(Cevap A)
Sayfa 86 soru 41
Elementlerin katman elektron dizilişlerini yapalım.
X: 2 ) 6 )
11
Y: 2 ) 8 ) 1 )
16
Z: 2 ) 8 ) 6 )
X ve Z nin en dış katmandaki elektron sayıları
(6) eşit olduğundan değerlik elektron sayıları da
eşittir. (I doğru)
ESEN YAYINLARI
8
Sayfa 87 soru 44
X ametal, Y metaldir. Dolayısıyla ametalin elekt-
19
K:2)8)8)1)
ron alma eğilimi metalden fazladır. (II doğru)
19
K elementi 1A grubunda, alkali metaldir.
Aynı gruptaki elementlerin (X
(Cevap E)
ve Z) elektron
alma eğilimleri aynı olamaz. (III yanlış)
(Cevap C)
Sayfa 87 soru 42
F: 2 ) 7 )
9
Sayfa 87 soru 45
2. periyot 7A grubu
IUPAC’a göre 18. grupta bulunan elementler
Na: 2 ) 8 ) 1 ) 3. periyot 1A grubu
11
8A grubunda olup soygazdırlar. Atomik halde
Cl: 2 ) 8 ) 7 ) 3. periyot 7A grubu
17
bulunurlar. (I yanlış)
F ve Cl aynı grupta bulunur. (I doğru)
Soygazlar bileşik oluşturmaya yatkın değildirler.
Na ve Cl aynı periyotta bulunur. (II doğru)
(II doğru)
F ve Cl atomları ametal, Na metaldir. (III doğru)
Metallerin yüzeyi parlaktır. (III yanlış)
(Cevap E)
(Cevap B)
9
Sayfa 91 soru 46
Sayfa 93 soru 50
Periyodik cetvelde aynı periyotta soldan sağa
Periyodik cetvelde aynı grupta yukarıdan aşa-
gidildikçe atom yarıçapı küçülür.
ğıya doğru gidildikçe elementlerin 1. iyonlaşma
7
N: 2 ) 5 )
2. periyot 5 A grubu
8
O: 2 ) 6 )
2. periyot 6A grubu
F: 2 ) 7 )
9
2. periyot 7A grubu
enerjileri azalır.
4
X: 2 ) 2 )
2. periyot 2A grubu
Y: 2 ) 8 ) 2 )
12
Atom yarıçapları: N > O > F dir.
20
Z: 2) 8 ) 8 ) 2 )
3. periyot 2A grubu
4. periyot 2A grubu
1. iyonlaşma enerjileri; Z < Y < X tir.
(Cevap B)
(Cevap B)
Sayfa 91 soru 47
Periyodik cetvelde aynı grupta yukarıdan aşağıya
Sayfa 93 soru 51
doğru gidildikçe atom yarıçapı büyür. Aynı peri-
11
X: 2 ) 8 ) 1 )
3. periyot 1A grubu
yotta sağdan sola doğru gididikçe atom yarıçapı
16
Y: 2 ) 8 ) 6 )
3. periyot 6A grubu
büyür.
Z: 2 ) 8 ) 7 )
17
3. periyot 7A grubu
Na: 2 ) 8 ) 1 )
3. periyot 1A grubu
S: 2 ) 8 ) 6 )
3. periyot 6A grubu
Cl: 2 ) 8 ) 7 )
3. periyot 7A grubu
16
17
K: 2 ) 8 ) 8 ) 1 )
19
4. periyot 1A grubu
Atom yarıçapları: K > Na > S > Cl dir.
(Cevap C)
1. iyonlaşma enerjileri: X < Y < Z dir.
(Cevap A)
ESEN YAYINLARI
11
Sayfa 93 soru 52
11
Na: 2 ) 8 ) 1 )
3. periyot 1A grubu
14
Si: 2 ) 8 ) 4 )
3. periyot 4A grubu
19
K: 2 ) 8 ) 8 ) 1 )
4. periyot 1A grubu
1. iyonlaşma enerjileri: Si > Na > K dır.
(Cevap D)
Sayfa 91 soru 48
B: 2 ) 3 )
2. periyot 3A grubu
C: 2 ) 4 )
2. periyot 4A grubu
5
6
13
Al: 2 ) 8 ) 3 ) 3. periyot 3A grubu
Sayfa 94 soru 53
Periyodik sistemin aynı grubunda yukarıdan
Atom yarıçapları: Al > B > C dir.
aşağıya doğru gidildikçe elementlerin elektron
(Cevap D)
ilgisi azalır.
17
X: 2 ) 8 ) 7 )
3. periyot 7A grubu
Y nin atom numarası Z den büyük olduğu için Y
Sayfa 93 soru 49
nin periyot numarası Z den küçük X ten büyüktür.
Periyodik cetvelde aynı periyotta soldan sağa
X, Y ve Z periyodik sistemde aşağıdaki gibi
doğru gididikçe elementlerin 1. iyonlaşma enerji-
bulunur.
leri artar.
7A
X
13
X: 2 ) 8 ) 3 )
3. periyot 3A grubu
15
Y: 2 ) 8 ) 5 )
3. periyot 5A grubu
17
Z: 2 ) 8 ) 7 )
17
3. periyot 7A grubu
35
Y
1. iyonlaşma enerjileri: X < Y < Z dir.
53
Z
Elektron ilgileri: X > Y > Z dir.
(Cevap D)
(Cevap A)
10
KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER
3. ÜNİTE
Sayfa 95 soru 54
Periyodik sistemin aynı grubunda yukarıdan
aşağıya doğru gidildikçe elementlerin elektrone-
Sayfa 150 soru 1
gatifliği azalır.
9
X: 2 ) 7 )
17
a) x, y ve z atomları bir arada tutan etkileşim
2. periyot 7A grubu
Y: 2 ) 8 ) 7 )
türü olduğu için kimyasal bağdır.
3. periyot 7A grubu
k, l ve m ise moleküller arasındaki etkileşim
Elektronegatiflikleri: X > Y dir.
türü olduğu için fiziksel bağdır.
b) Etkileşim enerjisi büyük olan bağın sağlamlığı
en fazladır. Bu durumda x > y > z dir.
c) Etkileşim enerjisi büyük olan bağın bağ
sağlamlığı dolayısıyla kaynama sıcaklığı da
Sayfa 95 soru 55
fazla olur.
doğru gidildikçe elementlerin elektronegatiflikleri
Bu durumda kaynama sıcaklıkları:
artar.
HI > HBr > HCI olur.
14
X: 2 ) 8 ) 4 )
3. periyot 4A grubu
15
Y: 2 ) 8 ) 5 )
3. periyot 5A grubu
16
Z: 2 ) 8 ) 6 )
3. periyot 6A grubu
Elektronegatiflikleri: X < Y < Z dir.
(Cevap C)
Sayfa 97 soru 56
ESEN YAYINLARI
Periyodik sistemin aynı periyodunda soldan sağa
Periyodik sistemde bir grupta yukarıdan aşağıya
Önce her iki elementin türünü ve yükseltgenme
basamağını bulalım.
11
Na: 2 ) 8 ) 1 )
1A grubu, metal ve yükselt-
genme basamağı +1 dir. Na+ olur.
9
F: 2 ) 7 )
7A grubu, ametal ve yükseltgenme
basamağı –1 dir. F- olur. Bu iki iyonu çaprazlaya-
gidildikçe elementlerin metalik özelliği artar.
2. periyot 2A grubu
rak bileşiğin formülünü bulalım.
Mg: 2 ) 8 ) 2 )
12
3. periyot 2A grubu
Ca: 2 ) 8 ) 8 ) 2 )
20
4. periyot 2A grubu
Na + F – ⇒ NaF olur.
4
Be: 2 ) 2 )
Sayfa 153 soru 2
Metalik özellik: Be < Mg < Ca Metalik özelliği en
Elementlerden biri metal diğeri ametal olduğu için
fazla olan element Ca dır.
aradaki bağ iyoniktir.
Sayfa 97 soru 57
Sayfa 153 soru 3
Periyodik sistemde bir periyotta soldan sağa doğru
12
gidildikçe elementlerin ametalik özelliği artar.
C: 2 ) 4 )
6
2. periyot 4A grubu
N: 2 ) 5 )
7
2. periyot 5A grubu
F: 2 ) 7 )
2. periyot 7A grubu
9
Mg: 2 ) 8 ) 2 )
2A grubu, metal ve yük-
seltgenme basamağı +2 dir. Mg2+ olur.
7
N: 2 ) 5 )
5A grubu, ametal ve yükseltgenme
basamağı –3 dür. N3- olur.
Ametal özellik: C < N < F dir.
Mg 2+ N 3– ⇒ Mg3N2 olur.
Ametalik özelliği en fazla olan element F dir.
Elementlerden biri metal diğeri ametal olduğu için
aradaki bağ iyoniktir.
11
Sayfa 153 soru 4
Sayfa 155 soru 7
X: 2 ) 8 ) 8 ) 2 )
20
9
Y: 2 ) 7 )
2A grubunda olup metaldir.
20
7A grubunda olup ametaldir.
Ca: 2 ) 8 ) 8 ) 2 ) son katmandaki elektron sayı-
sını atomun etrafına noktalar şeklinde koyacağız.
• Ca• şeklinde olur.
Metallerin elektron verme eğilimi ametalden
(Cevap B)
büyüktür. (I doğru)
Ametallerin elektronegatifliği metallerden daha
büyüktür. (II doğru)
Metal ile ametal atomları arasında iyonik bağ
oluşur. (III doğru)
(Cevap E)
Sayfa 156 soru 8
7
N: 2 ) 5 ) son katmandaki elektron sayısı 5
dir. Ancak -3 yüklü iyon haline gelince elektron
sayısı 8 olur. Bu durumda N3- iyonunun Lewis
sembolünde atomun etrafında toplam 8 elektron
Sayfa 153 soru 5
(nokta) bulunur.
Atom numarası 8 olan elementin türünü bulalım.
X: 2 ) 6 )
6A grubunda olup ametaldir.
Ametal ile metal iyonik bağlı bileşik oluşturur.
Ametal ile ametal ise kovalent bağlı bileşik
oluşturur.
A) 2 ) 1 )
1A grubunda, metal
B) 2 ) 5 )
5A grubunda, ametal
C) 2 ) 8 ) 2 )
2A grubunda, metal
D) 2 ) 8 ) 3 )
3A grubunda, metal
E) 2 ) 8 ) 8 ) 1 )
1A grubunda, metal
3–
şeklinde olur.
(Cevap E)
ESEN YAYINLARI
8
•• •N• ••
••
Sayfa 156 soru 9
12
Mg: 2 ) 8 ) 2 ) son katmanda 2 elektron bulunur.
Ancak +2 yüklü olabilmesi için bu elektronları
(Cevap B)
vermesi gerekir. Bu durumda Mg nin etrafında
elektron kalmaz. Mg2+ şeklinde olur.
(Cevap A)
Sayfa 155 soru 6
15
P elementinin katman elektron dizilimini göste-
relim.
15
Sayfa 156 soru 10
P: 2 ) 8 ) 5 )
Li: 2 ) 1 ) Li elementi 1A grubunda metal olup
Son katmandaki elektron sayısı (5) Lewis sembo-
3
lünde atomun etrafına koyacağımız elektronları
bileşik oluştururken son katmandaki 1 elektronu-
(her nokta bir elektron) gösterir.
•••
P • şeklinde olur.
•
etrafında elektron kalmaz. Li+ şeklinde olur.
nu vererek +1 yüklü iyon olur. Dolayısıyla Li nin
(Cevap A)
(Cevap D)
12
Sayfa 156 soru 11
Sayfa 164 soru 14
S: 2 ) 8 ) 6 )
16
20
Ca: 2 ) 8 ) 8 ) 2 )
6A grubunda, ametaldir.
7
2A grubunda metaldir.
ve Lewis yapısını yazalım.
Ca bileşik oluştururken son katmandaki 2 elektro-
7
nunu vererek +2 yüklü iyon haline geçer.
N: 2 ) 5 )
••
• N•
•
2 tane N atomu 3 er tane olan tek elektronlarını
S, Ca ile bileşik oluştururken Ca dan gelen 2
ortaklaşa kullanarak N2 molekülünü oluşturur.
elektronu alarak (–2 yüklü iyon haline geçer) son
N2 molekülünde her iki atomun 3 er elektronu
katmandaki elektron sayısını 8 e tamamlar. Bu
kullanılarak bağ oluşur. İki elektron bir bağ
durumda S2– iyonunda toplam 8 elektron bulunur.
•• ••
S•
•• •
N atomunun katman elektron elektron dizilimini
oluşturduğuna göre N atomları arasında 3 bağ
2–
şeklinde olur.
bulunur.
•• N•• + ••N••
• •
(Cevap D)
•• N•• ••N••
••
(Cevap D)
Sayfa 165 soru 15
Hidrojen atomunun katman elektron dizilimini ve
Lewis yapısını yazalım.
1
H: 1) H•
2 tane H atomu 1 er elektronlarını ortaklaşa
ESEN YAYINLARI
Sayfa 163 soru 12
kullanarak H2 molekülünü oluşturur.
1
H : 1)
H•
8
O: 2 ) 6 )
••
• O••
•
2 tane H atomu 1 er elektronunu O atomunun 2
tane olan tek elektronları ile ortaklaşa kullanarak
bağ yapar.
••
H• + • O
•• + • H
•
H• + •H → H••H
(Cevap B)
••
••
H •• O
••
H
(Cevap B)
Sayfa 164 soru 13
17
Cl elementinin katman elektron dizilimini ve
Sayfa 165 soru 16
Lewis yapısını yazalım.
17
Cl: 2 ) 8 ) 7 )
••
•• Cl
•
••
••
••
H•
7
N: 2 ) 5 )
••
• N•
•
tane olan tek elektronları ile ortaklaşa kullanarak
ortaklaşa kullanarak Cl2 molekülünü oluşturur.
+ • Cl••
H: 1)
3 tane H atomu 1 er elektronunu N atomunun 3
2 tane Cl atomu 1 er tane tek elektronlarını
••
•• Cl•
••
1
bağ yapar.
•• ••
•• Cl •• Cl••
•• ••
3H• +
(Cevap A)
••
• N•
•
••
H •• N•• H
••
H
(Cevap E)
13
Sayfa 165 soru 17
H: 1)
1
6
Sayfa 170 soru 20
H•
C: 2 ) 4 )
•
• C•
•
Ametal
Mg ve Al atomlarının periyot, grup, değerlik
Ametal
elektron sayısı ve türlerini bulalım.
4 tane H atomu 1 er elektronunu C atomunun 4
12
bağ yapar.
13
Al: 2 ) 8 3 )
3. periyot, 3A grubu, değerlik
elektron sayısı 3 ve metaldir.
H
••
H •• C•• H
••
H
•
• C•
•
3. periyot, 2A grubu, değerlik
elektron sayısı 2 ve metaldir.
tane olan tek elektronları ile ortaklaşa kullanarak
4H• +
Mg: 2 ) 8 ) 2 )
Al atomları, metalik bağ oluştururken her bir
Al atomu, elektron denizine 3 elektron sağlar
Farklı ametal atomları arasında (C – H) polar
ve geriye kalan Al3+ iyonu elektron denizindeki
kovalent bağ oluşur. (I doğru)
elektronlarla bağ oluşturur.
Elektronların tamamı ortaklaşa kullanılmıştır.
Mg atomları, metalik bağ oluştururken her bir
Mg atomu, elektron denizine 2 elektron sağlar
(II yanlış)
ve geriye kalan Mg2+ iyonu elektron denizindeki
Lewis yapısı yukarıda verilmiştir. (III doğru)
elektronlarla bağ oluşturur. Al atomları Mg atom-
(Cevap D)
larına göre daha fazla elektron sağladığı için
daha fazla metalik bağ oluşturur. Ayrıca Al3+ ün
yükü Mg2+ nin yükünden daha büyük olduğu için
elektron denizindeki elektronları daha sıkı çeker.
H: 1 )
H•
1
6
C: 2 ) 4 )
•
• C•
•
4 tane H atomu 2 tanesi 1 C atomuna diğer 2
taneside diğer C atomuna birer elektronlarını kul-
ESEN YAYINLARI
Sayfa 165 soru 18
lanarak bağlanır. Her bir C atomunun kalan 2 şer
Bu nedenle Al nin erime noktası Mg nin erime
noktasından daha büyüktür. (Al > Mg)
Sayfa 170 soru 21
Mg: 2 ) 8 ) 2 )
elektronlarıda kendi aralarında ortak kullanılarak
12
ikili bağ yapar.
olup metaldir.
•
•
2H• + • C•• + •• C• + 2H•
20
H•• C•• •• C•• H
•• ••
H H
Ca: 2 ) 8 ) 8 ) 2 )
3. periyot, 2A grubunda
4. periyot, 2A grubunda
olup metaldir.
Aynı A grubunda yukarıdan aşağıya inildikçe
(Cevap A)
metalik bağın kuvveti dolayısıyla erime noktası
azalır.
Mg > Ca olur.
Sayfa 170 soru 19
11
Na: 2 ) 8 ) 1 )
3. periyot, 1A grubunda olup
metaldir.
19
Sayfa 171 soru 22
K: 2 ) 8 ) 8 ) 1 ) 4. periyot, 1A grubunda olup
Metal atomları ile ametal atomları arasında iyonik
metaldir.
bağ oluşur. (I yanlış)
Aynı grupta yukarıdan aşağıya gidildikçe metalik
Metalik bağın kuvveti arttıkça metalin erime
bağın kuvveti azalır. Metalik bağın kuvveti azal-
noktası da artar. (II doğru)
dıkça metallerin erime noktasıda azalır. Na > K
Metal atomunun atom yarıçapı arttıkça metalik
olur.
bağın kuvveti azalır. (III yanlış)
(Cevap B)
14
Sayfa 171 soru 23
Sayfa 178 soru 27
X in atom yarıçapı, Y den küçük olduğu için
Elektron sayısı ve molekül kütlesi büyüdükçe
metalik bağ kuvveti daha fazladır. (I doğru)
London kuvvetleri de artar. Dolayısıyla kaynama
Z nin atom yarıçapı X ten küçük olduğu için
sıcaklığı da artar. Elektron sayısı ve molekül
metalik bağ kuvveti daha fazladır. (II doğru)
kütlesi büyük olan moleküller.
T nin atom yarıçapı Y den küçük olduğu için
CCI4 > CF4 > CH4 olur.
metalik bağ kuvveti fazladır. Dolayısıyla erime
sıcaklığıda yüksektir. (III doğru)
(Cevap E)
Sayfa 178 soru 28
Sayfa 177 soru 24
10
İzomer bileşiklerde, dallanma arttıkça London
Ne: 2 ) 8 ) 2. periyot, 8A grubunda olup
kuvvetleri azalır. Dolayısıyla da kaynama sıcak-
soygazdır.
18
lıkları da azalır. Dallanmanın en fazla olduğu
Ar: 2 ) 8 ) 8 ) 3. periyot, 8A grubunda olup
bileşik Z, az olan Y ve X te dallanma yoktur.
Ar deki elektron sayısı Ne den büyük olduğu
Kaynama sıcaklıkları X > Y > Z dir.
için London kuvvetleride büyük olur. Dolayısıyla
kaynama sıcaklıkları büyük olur:
Ar > Ne olur.
ESEN YAYINLARI
soygazdır.
Sayfa 178 soru 29
Sayfa 177 soru 25
Dallanma arttıkça London kuvvetleri dolayısıyla
Elektron sayısı fazla olan S8 molekülünde Lon-
kaynama sıcaklıkları azalır. X > Y > Z dir.
don kuvvetleride fazla olur. Dolayısıyla kaynama
sıcaklığıda büyük olur. S8 > O2 olur.
Sayfa 178 soru 26
Elektron sayısı fazla olan SiH4 deki London kuv-
Sayfa 179 soru 30
vetleri CH4 ten daha güçlüdür. London kuvvetleri
Verilen ifadelerin tümü doğrudur.
güçlü olan SiH4 ün kaynama sıcaklığı da büyük
(Cevap E)
olur. SiH4 > CH4 olur.
15
Sayfa 179 soru 31
Sayfa 182 soru 35
Apolar moleküllerde London kuvvetleri bulunur.
H
(I doğru)
••
•O
•
GeH4 ün elektron sayısı ve molekül kütlesi CH4
H
••
F•
• ••
H
H
den daha büyük olduğu için London Kuvvetleri
(H2O)
dolayısıyla kaynama sıcaklığı daha büyüktür.
•N
•
H
H
(NH3)
(HF)
(II yanlış)
Moleküllerin ortaklaşılmamış elektron çifti ve H sayı-
Elektron sayısı fazla olan molekülde London
ları incelendiğinde H2O nun daha fazla hidrojen bağı
kuvvetleri büyük olduğundan kaynama sıcaklığı
yapacağı görülür. Bu nedenle H2O nun kaynama nok-
da büyüktür. (III doğru)
tası en yüksektir. HF ve NH3 karşılaştırıldığında her
(Cevap D)
ikisinin yapacağı hidrojen bağ sayısının aynı olduğu
görülür. (Birinde H atom sayısı tek diğerinde ise ortaklaşılmamış elektron sayısı tek) Ancak F nin elektronegatifliği N den fazla olduğu için HF de hidrojen bağ
kuvveti daha fazladır. O halde kaynama noktaları
Sayfa 179 soru 32
H2O > HF > NH3 tür.
Apolar moleküllerde London kuvvetleri etkindir.
(Cevap B)
(Cevap A)
Sayfa 182 soru 33
ESEN YAYINLARI
C6H6 apolar moleküldür.
Sayfa 183 soru 36
CH2
NH3 molekülünde molekülleri arasında hidrojen
hidrojen ba¤lar›
H
O
O
CH2
H
bağı bulunur. Dolayısıyla kaynama sıcaklığı en
→ Glikol
H
büyük olur. AsH3 deki elektron sayısı ve molekül
CH2
büyüklüğü PH3 den daha büyük olduğu için
O
O
CH2
H
London kuvvetleri dolayısıyla kaynama sıcaklığı
H
da daha büyük olur.
CH2
NH3 > AsH3 > PH3 olur.
O
H
CH2
H
HF molekülleri arasında hidrojen bağı bulunur.
CH2
Dolayısıyla kaynama sıcaklığı en büyük olur.
Elektron sayısı ve molekül kütlesi en büyük ola-
CH2
O
CH2
O
CH2
H
O
Sayfa 182 soru 34
O
→ Gliserin
H
O
H
nın London kuvvetleride büyük olur. Dolayısıyla
Gliserindeki hidrojen bağ sayısı fazlalığı ve gliserinin toplam elektron sayısı fazlalığı da London
kuvvetlerinin daha baskın olmasına neden olur.
Gliserinin kaynama noktası glikolden büyüktür.
kaynama sıcaklığıda en büyük olacağından
HI > HBr > HCI olur. Kaynama sıcaklıkları
HF > HI > HBr > HCI olur.
16
Sayfa 183 soru 37
CH3 – OH ve CH3 – CH2 – OH bileşiklerinde
hidrojen bağ sayısı aynıdır. Ama molekül kütlesi
büyük olan CH3 – CH2 – OH da toplam elektron
sayısı daha fazla olacağından London çekim
kuvvetleri daha baskındır.
CH3 – CH2 – OH ın kaynama noktası CH3 – OH
dan büyüktür. (K2 > K1)
CH3
OH
CH3
CH2
CH3
C
NH2
O
Sayfa 189 soru 41
Kimyasal değişimlerde maddelerin kimlik özelliği
değişir.
Elementlerin birbirleriyle tepkimeye girerek bileşik
oluşturması kimyasal değişmedir.
(Cevap E)
K1
OH
OH
K2
K3
Sayfa 189 soru 42
Hal değişimlerinde maddenin sadece fiziksel
K3 te ise bileşikte N ve H atomlarının bağ yapmasın-
özelliği değişir. Naftalinin süblimleşmesi bir hal
dan, O ve H atomlarının bağ yapmasından kaynaklanan hidrojen bağ sayısının fazla olması nedeniyle
bu bileşiğin kaynama noktası en büyüktür.
(Cevap B)
(Cevap B)
Sayfa 188 soru 38
Yanma olayında maddenin kimyasal özelliği
değişir. (I doğru)
Erime ve kırılma olayı fiziksel değişmedir.
(II ve III yanlış)
(Cevap A)
ESEN YAYINLARI
K3 > K2 > K1
değişimidir.
Sayfa 189 soru 43
I. ve II. öncüllerde maddenin dış görünüşü ve
halinde bazı değişimler olur bu da fizikseldir.
(I ve II yanlış)
Na metali suya atılınca gaz çıkışı olması yeni
maddeler oluştuğunu gösterir ki bu da kimyasal
değişmedir. (III doğru)
(Cevap C)
Sayfa 188 soru 39
Yoğurttan ayran yapılması fiziksel bir değişmedir.
Diğer değişimler kimyasaldır.
(Cevap C)
Sayfa 194 soru 44
Demirin paslanması, demirin hava oksijeni ve
Sayfa 189 soru 40
NaCI nin suda çözündüğünde Na+ ve CI– iyonlarına ayrışması fiziksel değişmedir. (II yanlış)
Bir maddenin kendisinden farklı maddeler oluşturması kimyasal değişmedir. (I ve IlI doğru)
(Cevap D)
su buharı ile uzun süre tepkimesiyle oluşan
(paslanma) bir yavaş yanma olayıdır. (Cevap
D) Diğer değişimler çok hızlı gerçekleşen hızlı
yanmaya örnektir.
(Cevap D)
17
Sayfa 194 soru 45
Sayfa 196 soru 49
Yanabilen maddeler ve yoğunluğu havadan küçük
KOH çözeltisi bazik özellik gösterir. pH değeri 7
olan maddeler yangın söndürmede kullanılmaz.
den küçük olan çözeltiler asidik özellik gösterir.
X ve Z O2 ile yanabilen maddelerdir. (Cevap E)
(I yanlış)
HNO3 çözeltisi asidik olduğu için KOH baz
Y nin yoğunluğu havadan büyük olması ve O2 ile
çözeltisi ile tuz ve su oluşturur. (II doğru)
yanmaması yangını söndürmede kullanılacağını
KOH baz çözeltisi kırmızı turnusal kağıdının
gösterir.
rengini maviye çevirir.
(Cevap E)
(Cevap D)
Sayfa 196 soru 46
Asit ve baz molekülleri arasında nötrleşme olur.
Sayfa 196 soru 50
HCI(asit) ve NaOH (baz) nötrleşme tepkimesi
HNO3 asit ve Ca(OH)2 baz çözeltisidir. Asit ve baz
verir. (l olur).
çözeltileri nötrleşme tepkimesi verir. (I doğru)
H2SO4 (asit) ve HCl (asit) nötrleşme olmaz.
2HNO3 + Ca(OH)2 → Ca(NO3)2 + 2H2O
tepkimesi gerçekleşir. (II ve IlI doğru)
KOH (baz) ve NaCl (tuz) nötrleşme olmaz.
(lll olmaz)
(Cevap A)
ESEN YAYINLARI
(ll olmaz)
(Cevap E)
Sayfa 203 soru 51
H2SO4 asit, KOH baz çözeltisi arasında nötrleşme
tepkimesi olur. (I doğru)
Tepkime yazılıp atom sayıları denkleştirilince
H2SO4 + mKOH → n X + qH2O olur.
Sayfa 196 soru 47
Ca(OH)2 baz çözeltisi olup asit çözeltisi ile
K2SO4 2
2
nötrleşme tepkimesi verir. A, B, D ve E asit çözeltisidir. C baz çözeltisidir ve nötrleşme tepkimesi
1
vermez.
(Cevap E)
(Cevap C)
Sayfa 204 soru 52
mAgNO3 + Na2CrO4 → X + 2NaNO3
tepkimesinde atom sayıları ve atom cinsleri
denkleştirildiğinde
2AgNO3 + Na2CrO4 → Ag2CrO4 + 2NaNO3
Sayfa 196 soru 48
tepkimesi elde edilir. Ag ve Na atomları yer
pH değeri 7 den büyük olan çözeltiler bazik
değiştirmiştir.
özellik gösterir. NaOH bazik özellik gösterir,
m=2 ve X=Ag2CrO4 olur.
diğerleri asidik özellik gösterir.
(Cevap B)
(Cevap B)
18
MADDENİN HALLERİ 4. ÜNİTE
Sayfa 288 soru 5
1 atm
x
Sayfa 287 soru 1
760 mm Hg
380 mm Hg
x=
1,01325 bar
x
x=
1,01325 bar
0,3 bar
0, 3
= 0,296077
1, 01325
380.1, 01325
= 0,506625
760
Sayfa 288 soru 6
760 mm Hg
570 mm Hg
Sayfa 287 soru 2
1 atm
2 atm
760 mm Hg
x
x=
1,01325 bar
x
570.1, 01325
= 0,7599375
760
ESEN YAYINLARI
x = 2.760 = 1520 mm Hg
Sayfa 287 soru 3
760 mm Hg
190 mm Hg
1,01325 bar
x
Sayfa 288 soru 7
Gazların basıncı ile ilgili verilen tüm bilgiler doğrudur.
(Cevap E)
190.1, 01325
x=
= 0,2533125
760
Sayfa 287 soru 4
1 atm
0,4 atm
Sayfa 288 soru 8
1,01325 bar
x
1,01325 barlık basınç 1 atmosferlik basınca eşittir.
(ll yanlış)
x = 0,4 . 1,01325 = 0,4053
l. ve lll. öncüller doğru verilmiştir.
(Cevap B)
19
Sayfa 290 soru 9
6.02.10
23
tane O2 molekülü ile 6,02.10
Sayfa 293 soru 13
23
Gazlarda molekülleri arasındaki çekim kuvvetleri
tane He
ihmal edilir. (C yanlış) Diğer seçenekler doğrudur.
atomu 1 mol olup, hacimleride aynıdır. (lll yanlış)
(Cevap C)
Avogadro sayısı (6,02.1023) kadar taneciğe 1 mol
denir. Avogadro sayısı kadar O2 molekülü 6,02.1023
tane O2 molekülü içerir. (l doğru)
Avogadro sayısı kadar He atomu 6,02.1023 tane
He atomu içerir. (ll doğru)
Sayfa 293 soru 14
(Cevap C)
Aynı sıcaklıkta tüm gazların ortalama kinetik enerjileri aynıdır. (ll yanlış)
Gerçek ve ideal gazlar aynı kapta birbirlerine tamamen karışırlar. (lll yanlış)
Molekül kütlesi küçük olan gazlar ideal gaz davranışına sahiptir. (l doğru)
Sayfa 290 soru 10
ESEN YAYINLARI
(Cevap A)
Avogadro sayısı kadar tanecik 1 moldür. 1 molün
1
i 0,2 moldür.
5
(Cevap B)
Sayfa 294 soru 15
Sabit sıcaklıkta belli miktar gaz için basınç ile
hacim ters orantılı olarak değişir. Hacim artınca
basınç azalır. Dolayısıyla basınç.hacim çarpımı
Sayfa 291 soru 11
hacimle değişmez, sabit kalır. (I doğru)
T(K) = t(°C) + 273
Basınç artınca hacim azalır. Basınç.hacim çarpımı
1200 K = t(°C) + 273
basınç ile değişmez (ll yanlış)
P
oranı azalır. (lll yanlış)
Hacim artınca
V
(Cevap A)
t(°C) = 927 °C
Sayfa 291 soru 12
Sayfa 294 soru 16
Mutlak sıcaklıkla ortalama kinetik enerji doğru
Piston çekilerek hacim artırılırsa basınç azalır.
orantılıdır.
(l yanlış)
T(°K) = 25 + 273 = 298 K
Piston itilerek hacim küçültülürse basınç artar ve
Ortalama kinetik enerjinin 3 katına çıkması için mut-
basınç.hacim çarpımı değişmez. (ll doğru)
lak sıcaklığın 3 katına çıkması gerekir.
Basınç/hacim oranı arttıkça hacim azalır. (lll doğru)
3.298 = 894 K
(Cevap D)
894 – 273 = 621 °C olur.
20
Sayfa 295 soru 17
Sayfa 296 soru 20
Sabit basınçlı bir kapta bir miktar gaz için,
Sabit hacimli bir kapta belirli miktar gaz için,
Mutlak sıcaklık artınca hacimde artar. (l doğru)
•
Sıcaklık (°C) artınca hacimde artar. Ancak sıcaklık
Mutlak sıcaklık ile basınç doğru orantılıdır.
(l doğru)
0°C değil –273°C den geçer. (lll doğru)
•
Mutlak sıcaklık artınca hacimde artar. Dolayısıyla
Mutlak sıcaklık yarıya düşürülürse gaz kütlesi ve
m
) değişV
mez. (ll yanlış)
hacmi değişmediği için yoğunluk (d =
hacim/mutlak sıcaklık oranı değişmez. (ll yanlış)
•
(Cevap B)
Sıcaklık artırılırsa basınçta artacağı için mutlak
sıcaklık/basınç oranı değişmez. (lll doğru)
(Cevap D)
Sayfa 295 soru 18
Sayfa 298 soru 21
Mutlak sıcaklık 2 katına çıkınca hacim de 2 katına
Okyanusların buharlaşmasıyla su buharının hava-
çıkar.
ya karışması havanın kirlenmesine neden olmaz.
: 25 + 273 = 298 K
ESEN YAYINLARI
X gazı için
50 + 273 = 323 K
Y gazı için
: 0 + 273 = 273 K
Z gazı için
: 200 K – 400 K
273 + 273 = 546 K
Diğer seçenekler havanın kirlenmesine neden
olur.
(Cevap C)
(Y ve Z doğru)
Sayfa 298 soru 22
Azot (N2) gazı küresel ısınmaya neden olmaz. Ancak CO2, CH4, N2O ve SF6 gazları küresel ısınmaya neden olur.
Sayfa 296 soru 19
Sabit hacimli kapalı bir kapta belirli miktarda bulunan gaz için,
Sayfa 298 soru 23
Sıcaklık (°C) artınca basınçta artar. Ancak grafik
0°C den değil –273°C den geçmelidir. (l yanlış)
NO2 gazı havadaki su buharı ile birleşerek asit
Mutlak sıcaklık artınca basınçta artar. Ancak grafi-
yağmurlarına neden olur. (l doğru)
ğin sol tarafta değil 0 K den geçeceği düşünülme-
SO2 gazı da NO2 gazı gibi asit yağmurlarına ne-
lidir. (ll yanlış)
den olur. (ll yanlış)
Mutlak sıcaklık artınca basınçta artar. Dolayısıyla
Asit yağmurları tabiatta yaşayan tüm canlıların ya-
basınç/mutlak sıcaklık oranı değişmez. (lll doğru)
şamını olumsuz etkiler. (lll yanlış)
(Cevap A)
(Cevap C)
21
Sayfa 299 soru 24
Sayfa 301 soru 27
kohezyon → maddenin kendi tanecikleri arasındaki çekim kuvvetleridir.
adhezyon → iki farklı maddenin tanecikleri arasındaki çekim kuvvetleridir.
I. ve II. öncüllerde sıvı yükselmektedir. Sıvının
yükselmesini sağlayan yükseldiği kanalların içerisinde, kanalın yapıldığı maddenin tanecikleri
ile su molekülleri arasındaki çekim kuvvetinin
(adhezyon), su molekülleri arasındaki çekim kuvvetlerinden (kohezyon) büyük olmasıdır.
III. öncülde ise adhezyon > kohezyon olsaydı
ayakkabı suyu emer ve ıslanırdı. Su emilmeden
aktığına göre kohezyon > adhezyon dur.
Bir maddenin gaz halinde molekülleri arasındaki
bağ kuvveti sıvı haline göre daha zayıf, düzensizliğide en fazladır. (l ve ll doğru)
Maddelerin gaz ve sıvı halleri akışkan özellik gösterir. (lll yanlış)
(Cevap C)
(Cevap C)
Sayfa 300 soru 25
H2O(s) → sabit sıcaklıkta kaba bir miktar H2 gazı
eklenirse kaptaki sıvının kütlesi ve hacmi değişESEN YAYINLARI
meyeceği için sıvı fazın özkütlesi değişmez.
dH O
2
d(H
2O)
=
m
V
t
H2(g) → sabit sıcaklıkta H2 eklenmesi kaptaki gazın kütlesini arttırırken gaz hacmi değişmez, H2
gazının yoğunluğu artar.
dH
(Cevap C)
2
m
V(sabit)
→
→
d=
Sayfa 303 soru 28
A) Yüzey gerilimi sıvının cinsine bağlıdır. (doğru)
B) Yüzey gerilimi sıvı moleküllerinin içe doğru
çekilmesiyle oluşur. Sıvının molekülleri arasındaki çekim kuvvetleri arttıkça yüzey gerilimi de
artar. (doğru)
C) Yüzey aktif maddeler yüzey gerilimini düşürürler. (yanlış)
D) Sıcaklık arttıkça moleküllerin hareketleri artacağı için yüzey gerilimi azalır. (doğru)
E) Basıncın arttırılması sıvının yüzeyindeki moleküller ile gaz fazındaki moleküller arasındaki
çekim kuvvetini artıracağından yüzey gerilimi
azalır. (doğru)
t
Sayfa 304 soru 29
Viskozite sıvıların akmaya karşı gösterdiği dirençtir.
I. öncül: moleküller arası çekim kuvvetleri arttıkça
moleküller bir arada kalır, hareketleri de sınırlanır. Bu yüzden viskozitesi büyük olan X sıvısının
molekülleri arasındaki çekim kuvvetleri de büyüktür. (I. doğru)
II. ve III. öncül: akıcılık ve akma hızı viskoziteye
bağlıdır. Viskozitesi büyük olan sıvıların akmaya
karşı gösterdikleri direnç büyük olacağından Y
sıvısı daha akıcı ve akma hızı daha büyüktür. (II.
ve III. yanlış)
(Cevap B)
Sayfa 301 soru 26
Çözümü kitapta var
(Cevap A)
22
Sayfa 305 soru 30
I. Y sıvısının akıcılığı, X sıvısından fazla olduğu
şekilde görülmektedir. X in akıcılığı az olduğu
için akmaya karşı gösterdiği direnç yani viskozitesi büyüktür. (I. doğru)
II. İçlerinde akıcılığı en fazla olanın Z olduğu
şekillerden anlaşılmaktadır. Bu yüzden aynı
sürede en fazla yayılan Z nin akış hızı daha
fazladır. (II. doğru)
III. Akıcılığı en fazla olan Z nin viskozitesi ve
moleküller arası çekim kuvvetleri en düşüktür.
(III. yanlış)
Sayfa 307 soru 33
Grafikte yukarı
dan aşağıya bir
dikme indirilerek
sabit sıcaklıkta
sıvıların buhar
basınçları karşılaştırılır.
Buhar bas›nc›
X Y
Z
PX
PY
PZ
t
S›cakl›k
t sıcaklığında
B.B ⇒ PX > PY > PZ dir.
I. Aynı sıcaklıkta B.B küçük olan sıvının molekülleri arasındaki çekim kuvvetleri büyüktür. Bu
sıvı da Z dir. (I. yanlış)
II. B.B en fazla X sıvısıdır. (II. yanlış)
III. B.B büyük olan sıvılar daha uçucudur. Y sıvısı
Z den uçucudur. (III. doğru)
(Cevap C)
(Cevap B)
Akıcılığı en az olan yani viskozitesi en büyük olan
bal (Z) dır.
Akıcılığı en fazla olan yani viskozitesi en küçük
olan su (X) dur.
Z > Y > X olur.
ESEN YAYINLARI
Sayfa 305 soru 31
(Cevap B)
Sayfa 307 soru 34
a) PX = 12 mmHg
PY = 26 mmHg
B.B küçük olan sıvının, molekülleri arasındaki
çekim kuvvetleri büyüktür. Bu da X sıvısıdır.
b) B.B büyük olan sıvılar daha uçucudur. Bu da Y
sıvısıdır.
Sayfa 307 soru 35
X ⇒ 2 tane –OH grubundan dolayı daha fazla
hidrojen bağı oluşturur. Ayrıca London
kuvvetleri’de oluşturur.
Y ⇒ 1 tane –OH grubundan dolayı X e göre daha
az hidrojen bağı oluşturur. Polar bir moleküldür. Ayrıca London kuvvetleri’de oluşturur.
Z ⇒ Polar bir moleküldür. Dipol-dipol ve London
kuvvetleri bulunur. Molekülleri arasında hidrojen bağı oluşturamaz.
Hidrojen bağı, dipol-dipol ve London kuvvetlerinden daha güçlü bir bağ olduğu için,
kaynama noktası X > Y > Z dir.
K.N büyük sıvıların B.B. küçüktür. B.B. ⇒ Z > Y > X
Sayfa 305 soru 32
Zeytinyağı ısıtıldığında akıcılığının artması viskozitesinin azalmasındandır. (D doğru)
Akıcılığı fazla olan maddenin viskozitesi düşüktür.
(A yanlış)
Sıcaklık düşürülünce viskozite artar. (B yanlış)
Akıcılığı az olan reçelin viskozitesi suya göre daha
fazladır. (C yanlış)
Moleküllerarası çekim kuvveti fazla olan maddelerin viskoziteside fazladır. (E yanlış)
(Cevap D)
23
Sayfa 307 soru 36
Sayfa 309 soru 39
a) Şekilde sıvıların buhar basınçları eşittir. Fakat
farklı sıvılarda buhar basınçları eşit olduğu için
ve sıcaklık arttıkça da buhar basıncı artacağı
için aynı sıcaklıktaki buhar basınçları farklıdır.
X ancak daha yüksek bir sıcaklıkta (T1) buhar
basıncını Y sıvısına eşitleyebildiği için aynı
sıcaklıkta X in buhar basıncı daha küçüktür.
B.B. ⇒ Y > X
Saf suya daha uçucu bir sıvı eklenirse (alkol gibi)
oluşan karışımın B.B. sudan yüksek olur.
Saf suya uçucu olmayan ve çözünebilen bir katı
eklenirse (tuz gibi) oluşan karışımın K.N. suya göre
artar, B.B. azalır.
B.B ⇒ II > I > III
b) Buhar basıncı küçük olan sıvıların kaynama
noktası büyüktür. K.N ⇒ X > Y
Sayfa 308 soru 37
Sıvının üzerindeki açık hava basıncı arttıkça kaynama noktası yükselir. Deniz seviyesinde açık
hava basıncı dağın tepesine göre daha yüksektir,
Düdüklü tenceredeki basınç açık tenceredekine
göre daha yüksek olduğu için kaynama sıcaklığıda yüksek olur. (ll yanlış)
Arı su farklı yüksekliklerde (açık hava basıncının
farklı olduğu yerler) kaynarken buhar basınçları
ESEN YAYINLARI
kaynama sıcaklığı da yüksek olur. (l doğru)
birbirine eşit olamaz (lll yanlış)
(Cevap A)
Sayfa 309 soru 40
I. Başlangıçta sıvıların hacimleri eşit iken bir süre
sonra h1 > h2 olduğuna göre son durumda Y
sıvısının hacmi daha çok azalmıştır. Bu da
aynı sıcaklıkta özdeş kaplarda bulunan Y sıvısının X ten daha uçucu olması ile açıklanır.
(I. yanlış)
II. Sıvıların uçuculukları arttıkça buhar basınçları da artar. X in uçuculuğu Y den daha
az olduğu için X in buhar basıncı da Y den
düşüktür. (II. doğru)
III. Buhar basınçları küçük olan sıvıların kaynama noktaları büyüktür. X in buhar basıncı Y
den küçük olduğu için X in kaynama noktası
daha büyüktür. (III. doğru)
(Cevap D)
Sayfa 309 soru 38
a) K.N ⇒ X = 78, Y = 100
Kaynama noktası büyük olan sıvıların moleküller arası çekim kuvvetleri fazladır. Burada
Y sıvısıdır.
Sayfa 309 soru 41
l. ve ll. öncül verilen bilgiler ile ilgili uygulamalardır.
III. öncüldeki besinleri doğal halinde bırakmak ise
besinlerin bozulmasına neden olur.
b ve c) Kaynama noktası düşük olan sıvıların
buhar basınçları ve uçuculukları yüksektir.
Burada X sıvısıdır.
(Cevap C)
24
Sayfa 311 soru 42
Sayfa 311 soru 45
Buhar›n k›smi bas›nc›
Bağıl nem =
.100
Suyun o s›cakl›ktaki
buhar bas›nc›
a) Bağıl nem = Havadaki B.B . 100
40°C deki B.B
=
35, 013
. 100
55
Buhar bas›nc›
.100
55
B.B = 33
60 =
= %63,66
b) Bağıl nem = Havadaki B.B. . 100
30°C deki B.B.
(Cevap C)
35, 013
=
. 100
31, 83
= %110
c) 30°C de bağıl nem %100 den fazla olduğu için
yoğunlaşma olur.
Sayfa 312 soru 46
Sorunun üzerindeki tablodan verilen sıcaklık ve
bağıl nem değerini bulup kesiştirince 60°C bulunur.
(Cevap C)
Sayfa 311 soru 43
ESEN YAYINLARI
Bağıl nem = Havadaki B.B . 100
30°C deki B.B
60 =
?
. 100
31, 83
Havadaki B.B. = 19,098
Bağıl nem = Havadaki B.B. . 100
20°C deki B.B.
19, 098
=
. 100
17, 54
Sayfa 312 soru 47
Sorunun üzerindeki tablodan verilen sıcaklık ve
bağıl nem değerini bulup kesiştirince 78°C bulunur.
= 108,8
20°C de bağıl nem %100 den fazla olduğu için
yoğunlaşma olur. Yağmur yağması veya sis oluşması beklenir.
(Cevap E)
Sayfa 314 soru 48
Gaz (Z) halinden sıvı (Y) hale geçişte düzensizlik
azalır. (l yanlış)
Katı (X) halden sıvı (Y) hale geçişte ortamdan ısı
alınır. (ll yanlış)
Katı (X) halden gaz (Z) hale geçişte hacim artar.
(lll doğru)
Sayfa 311 soru 44
Havadaki buharın basıncı: 9,52 mmHg
Suyun buhar basıncı: 23,8 mmHg
Bağıl nem = ?
Bağıl nem =
9, 52
.100 = 40
23, 8
(Cevap D)
(Cevap C)
25
Sayfa 314 soru 49
1 buharlaşma ise: Y sıvı, X gaz olmalıdır. 2 de ise
sıvıdan (Y) katıya (Z) geçiş olur ve bu donmadır.
(l doğru)
3 erime ise: X katı, Y sıvıdır.
4 yoğuşma ise: Z gazdır.
Bu durumda 5, X (katı) den Z (gaz) ye geçiş süblimleşme olur. (ll doğru)
2 buharlaşma ise: Y sıvı, Z gazdır. Bu durumda 4,
Z (gaz) den Y (sıvı) ye geçiş olup dışarıya ısıveren
(ekzotermik) bir olaydır. (lll doğru)
(Cevap E)
Sayfa 316 soru 51
°C
Erimenin
bafllad›¤› an erimenin
tamamland›¤›
nokta
EN
K
K–S
›s›
Madde erime noktasında olduğu için ısıtıldığında
erimeye başlar ve zamanla orantılı olarak sıvı kütlesi artar. (I. doğru)
Erime süresince sıcaklık sabit olduğu için kinetik
enerji değişmez, madde katı halden sıvı hale geçtiği için potansiyel enerji artar. (ll yanlış)
Kinetik enerji sıcaklık değişmediği için artıp, azalamaz. (lll yanlış)
ESEN YAYINLARI
(Cevap A)
Sayfa 316 soru 50
(kaynama an›)
hal de¤ifltirdi
2
3
°C
1
2
3
1
t1
kaynama noktas›n›n
üstündeki s›cakl›klar
kaynama noktas›n›n
alt›ndaki s›cakl›klar
Sayfa 317 soru 52
Saf katının erime sıcaklığı t olsun.
Erime noktasına kadar sıcaks›cakl›k
lığı artar, erime sırasında
sıcaklığı sabit kalır. Tamamı
t
eridikten sonra da sıcaklığı
artar.
›s›
a → do¤ru
K.N = t1
kat› kütlesi
Is›
A) X gaz hale geçtiği için düzensizliği artar.
(doğru)
s›cakl›k
B) Madde ısı alarak hal değiştirirse (erirse ya da
b → do¤ru
kaynarsa) potansiyel enerji artar. (doğru)
kütle
C) Grafikte sıcaklık arttığı için kinetik enerji
Katı eriyene kadar sıcaklığı
artar ama kütlesi değişmez.
Erime sıcaklığına gelince
sıcaklık değişmeden katı
kütlesi azalır.
kütle
s›v›
s›v›
artar. (yanlış)
D) Kaynama noktasının altındaki bir sıcaklık-
kat›
tan başlayıp kaynama noktasının üzerindeki
zaman
sıcaklığa kadar ısıtıldığı için hal değiştirir.
c → yanl›fl
(doğru)
kat›
Do¤rusu
zaman
Erime başladığı ana kadar katı kütlesi sabit kalır. Erime sırasında ise katının tamamı erir. Erime sıcaklığına kadar sıvı bulunmaz. Erime sıcaklığında sıvı kütlesi
artmaya başlar.
E) Gaz halde maddenin hacmi en büyük olduğu
için yoğunluğu azalır. (doğru)
(Cevap C)
26
Sayfa 317 soru 54
Ortalama K.E.
Ortalama K.E.
Verilen grafiğin sıcaklık-zaman grafiğini çizelim.
°C
Zaman
EN
Zaman
d → yanl›fl
Do¤rusu
1
zaman
Ortalama K.E. sıcaklığa bağlıdır. Sıcaklık arttıkça
artacağı için I. grafiğe paralel değişmeliydi.
Potansiyel enerji
2
kat›
kat›–s›v›
1. bölgede katı kütlesi değişmez, dolayısıyla eri-
Potansiyel enerji
me noktasında olamaz. (l yanlış)
1. bölgede sıcaklık arttığı için kinetik enerji artar.
(ll doğru)
2. bölgede katı erimekte ve kütlesi azalmaktadır.
2. bölgede katının erime noktası (sıcaklığı) değiş-
Zaman
Do¤rusu
Zaman
e → yanl›fl
memiştir. (lll yanlış)
(Cevap B)
Sayfa 317 soru 53
Sabit basınç altında kaynamakta olan saf bir bir
sıvı için,
ESEN YAYINLARI
P.E. hal değişimi sırasında değişen bir enerjidir. Madde
başlangıçta ısınırken sabit kalmalı, erirken artmalıydı.
°C
KN
s›v›
s›v›–gaz
zaman
Yukarıdaki grafikte kırmızı çizgili bölge düşünülür.
Saf bir sıvı kaynarken sıvı hacmi azalır, madde
gaz hale geçer. (A doğru)
Kaynama sırasında sıcaklık değişmediği için kinetik enerji de değişmez (B doğru)
Saf bir sıvı kaynarken sıvının buhar basıncı dış
Sayfa 318 soru 55
Normal basınçta (1 atm) saf suyun sıvı olduğu sıcaklık aralığı: 0°C, 100°C ve 0°C ile 100°C arasındaki değerlerdir.
Z 0°C de katı halde bulunur. X ve Y ise 0°C de katı
halde bulunmaz, sıvı halde bulunur. 100°C de X
gaz, Y sıvı halde bulunur.
(Cevap D)
basınca eşit olur. Ayrıca sıcaklık değişmediğinden
buhar basıncı da değişmez. (C doğru)
Saf bir sıvı kaynarken sıcaklık değişmez, sabit kalır. (D yanlış)
Sıvı halden gaz hale geçiş olacağı için potansiyel
enerji artar. (E doğru)
(Cevap D)
27
Sayfa 318 soru 56
Sayfa 325 soru 58
Oda sıcaklığı 25°C dir.
°C
80
a, b de elektronların ortaklaşa kullanımı ile kovalent bağlı katılar oluşmuştur.
°C
430
c de atomların çekirdekleri ve etrafındaki elektron
25
denizi ile metalik bağlı katılar oluşmuştur.
20
10
d de Na+ ve Cl– iyonları ile iyonik bağlı katılar oluş-
32
K
K-S
S
K
S-G
25
K-S
S
zaman
muştur.
S-G
e de bağımsız moleküller bir arada bulunarak mo-
zaman
leküler katıları oluşturmuştur.
ll
l
°C
80
25
20 K
K-S
zaman
lll
Sayfa 325 soru 59
Grafiklerden de görüleceği gibi 25°C de sıvı fazda
I.
olan l. grafikte verilen arı maddedir.
X katısı ısıtıldığında önce yumuşayıp sonra eriyor
ise tereyağı gibi amorf bir katıdır.
(Cevap A)
ESEN YAYINLARI
II. Y katısı eritildiğinde elektrik akımını ilettiğine göre
Y iyonik bir katıdır. İyonik bileşikler katı halde
elektriği iletmezler ve erime noktaları çok yüksektir. Ancak sıvı halleri ve çözeltileri elektrik akımını
iletir.
III. Şekil alabilen, katı ve sıvı halde elektriği iletebilen
katılar metalik katılardır. Z metalik katıdır.
Sayfa 324 soru 57
a) SiO2(k) → Ağ örgülü kovalent katı
Sayfa 325 soru 60
CO2(k) → Moleküler katı
I.
CH3 – OH(k) → Moleküler katı
b)
Na → Metal
Cl → Ametal ⇒ NaCl → iyonik katı
Ağ örgülü kovalent katıların (SiO2) erime ve
kaynama noktaları çok yüksektir.
CH3 – OH
polar bir moleküldür. Hidrojen
bağı, dipol-dipol ve London kuvvetleri bulundurur.
CO2 apolar bir moleküldür. London kuvvetleri
bulunur. Hidrojen bağı, London kuvvetlerinden daha güçlü bir etkileşim olduğu için CH3
– OH ın kaynama noktası CO2 den büyüktür.
K.N ⇒ SiO2 > CH3 – OH > CO2
İyonik katıların erime noktası yüksektir. (I. doğru)
II. I → Ametal
I2 → Moleküler katı
Moleküler katıların erime noktaları düşüktür. (II.
doğru)
III. N → ametal
H → ametal ⇒ NH3 → moleküler katı (III. yanlış)
(Cevap C)
28