HIRVATİSTAN-AB MÜZAKERELERİ: ÇEVRE FASLI AÇILIŞ

Araştırma Notu #009
9 Haziran 2008
HIRVATİSTAN-AB MÜZAKERELERİ: ÇEVRE FASLI AÇILIŞ KOŞULU
DEĞERLENDİRMESİ
CENGİZ AKTAR ve BARIŞ GENÇER BAYKAN
5-12 Haziran Dünya Çevre Haftası nedeniyle betam’ın kamuoyu ile paylaştığı bu çalışma,
Hırvatistan’ın AB çevre müktesebatını uygulamak için hazırladığı Eylem Planı’nın önemli bölümlerini
içeriyor. Eylem Planı, Hırvatistan’ın ulusal, bölgesel, ve yerel düzeylerde idarî kapasitesini aşamalı
olarak güçlendirmesi ve çevre alanındaki müktesebatın hedefler ve mühletlerle uygulanmasında
gerekecek malî kaynakları sağlaması için uygun, geniş ve kapsamlı bir çerçeve sunuyor. Plan,
Hırvatistan’ın son derece çetin olan Çevre faslında son derece çetin bir açılış koşulunu nasıl yerine
getirdiğinin iyi bir göstergesi. Hırvatistan’ın müzakere sürecindeki başarısı, bazı Avrupa Birliği üyeleri
tarafında kayrılmasının değil, uyum sürecini ciddiye almasının ve bütün gayretiyle çalışmasının
sonucudur. Hırvatistan’ın Eylem Planı’nın Türkiye için örnek bir çerçeve oluşturabileceği açıktır.
betam, son derece kapsamlı olan ve 307 sayfadan oluşan Eylem Planı’nın önemli bölümlerini
seçerek çevirdi. Bu bölümlerde dikkate değer konular ve veriler şöyle:
 Hırvatistan’ın çevre müktesebatını etkin bir biçimde uygulayabilmesi için tüm düzeylerde idarî yapıların
kapasitelerini kuvvetlendirilmesi, iç yapının uyarlanması, ilave personelin istihdam edilmesi, eğitim ve
teçhizat temini açısından gerektiği vurgulanıyor.
 Hava kalitesi, atık yönetimi, su kalitesi, doğa koruma, endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi,
kimyasallar, genetiği değiştirilmiş organizmalar, gürültü ve ormancılık alanlarında idarî kapasite,
personel arttırımı ve maliyet hesaplamaları ayrıntılandırılıyor.
 2009 itibariyle yetkili ulusal bakanlıklar kadrolarının % 58, diğer ilgili kurumlar %23, denetim hizmetleri
% 29, illere yerleştirilen yeni örgütsel birimler % 68 oranında arttırılacağı belirtiliyor.
 Kyoto Protokolü’ne uygun olarak seragazı salımlarını azaltmanın 2008-2012 döneminde toplam maliyeti
200 milyon Avro olarak tahmin ediliyor.


Dr. Cengiz Aktar. Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi . [email protected]
Barış Gençer Baykan. Araştırmacı. [email protected]
www.betam.bahcesehir.edu.tr
1
 Eylem Planı, ilgili kurumlar arası varolan yatay ve dikey mekanizmaların önemini belirtiyor. Planın ayrı
bir bölümü bir yanda bakanlıkların kendi içlerinde ve birbirleriyle olan eşgüdümüne diğer yanda yerel ve
bölgesel özerk idarelerle ya da uzmanlaşmış kuruluşlarla arasındaki eşgüdümüne odaklanıyor.
 Türkiye’de daha hiç tartışılmayan bir konu olan ve plan, program ve politikaların çevre üzerindeki olası
olumsuz etkilerinin değerlendirilmesi ve bu etkilerin en aza indirgenmesi sürecinde önemli bir araç olan
Stratejik Çevresel Değerlendirme Eylem Planı’nda yer alıyor.
 Hayvanları koruma hakkında toplumsal farkındalık kampanyasına (ZOO) ilişkin eğitim gereçlerinin
maliyeti 100.000 Avro olarak belirlenmiş ve Teknik Destek ve Bilgi Değişim Ofisi (TAIEX) ve devlet
bütçesinden karşılanacak.
Bu gelişmeleri ve rakamları tartışırken Hırvatistan’ın Türkiye ile aynı zamanda Avrupa Birliği ile müzakerelere
başladığını ve nüfusunun 4.5 milyon, yüzölçümünün ise 56.542 km² olduğunu hatırlamamız gerekiyor.
www.betam.bahcesehir.edu.tr
2
_________________________
Açılış koşulu
değerlendirmesi
_________________________
Hırvatistan
27. Fasıl – Çevre
www.betam.bahcesehir.edu.tr
3
I.
AÇILIŞ KOŞULU – 27. FASIL (ÇEVRE)
Komisyon, 27. Fasıl (Çevre) hakkındaki tarama raporunu 2 Şubat 2007’de Konsey’e sundu.
Başkanlık, üye ülkeler adına 3 Nisan 2007’de aşağıdaki koşul sağlandığı takdirde bu fasılın
müzakereye açılabileceğini Hırvatistan’a bildirdi.

II.
Hırvatistan, çevre müktesebatını hedeflerle ve mühletlerle uygulamak için ulusal,
bölgesel, ve yerel düzeylerde zaruri idari kapasiteyi ve gerekli mali kaynakları ortaya
koyacak kapsamlı bir planı Komisyon’a sunmalıdır. Bu plan yasal uyumlaştırmayı
tamamlama ve müktesebatı eşgüdümlü bir şekilde uygulamaya başlama süreci ile tutarlı
olmalıdır.
AÇILIŞ KOŞULUNU YERİNE GETİRME DEĞERLENDİRMESİ
Hırvatistan hükümeti Çevre Müktesebatını Uygulamak için Ulusal, Bölgesel ve Yerel Düzeylerde
Gerekli İdari Kapasiteyi ve Gerekli Mali Kaynakları Sağlama Planı’nı 29 Şubat 2008’de kabul etti
(bundan sonra Eylem Planı olarak geçecektir). Kabul edildiği gün Komisyon’a sunuldu.
Eylem Planı, müktesebatı etkin bir biçimde uygulayabilmek için Hırvatistan’daki tüm düzeylerde idari
yapıların kapasitelerinin kuvvetlendirilmesi (iç yapının uyarlanması, ilave personelin istihdam
edilmesi, eğitim ve teçhizat temini açısından) gerektiği gerçeğini hesaba katıyor. Eylem Planı, çevre
müktesebatının her bir alanı için sorumlu kurumları listeler, yapılarını ve yetkilerini ibraz eder, idari
kapasiteyle ilgili olarak güncel müzakere mevcut durumunu hatırlatır ve güçlendirilmesi için planları
özetler. Ayrıca, çalışan ve yeni personel için sağlanan teçhizat, eğitim ve ücretlerin kaynakları
hakkında bilgi sağlar.
Buna göre 2009 itibariyle yetkili ulusal bakanlıklar kadrolarını (2006 ile karşılaştırılınca) % 58, diğer
ilgili kurumlar %23, denetim hizmetleri % 29, illere yerleştirilen yeni örgütsel birimler (2007 ile
karşılaştırılınca) % 68 oranında arttıracaklardır. 2007 için veriler yeni personel istihdamınının iyi
ilerlediğini gösteriyor. Plan aynı zamanda devlet memurları için geliştirilmiş eğitim programları
hakkında ve ilgili kurumların çalışanları için genel ve özel eğitimleri hakkında bilgi sağlar.
Eylem Planı mali durum konusunda, kalan mevzuatın kanunlaştırılmasının, çevre alanındaki
müktesebatın uygulanmasının tahmini maliyeti hakkında ve bu amaç için sağlanan fonların ve mali
araçların kaynakları hakkında detaylı bilgi temin eder. Her bir alan için hedefli ve mühletli planların
ana hatlarını çıkarır. Plan, bütçe süreçleri ile uyum içinde, Maliye Bakanlığı’nın 2009’a kadar planda
düzenlenen tüm devlet bütçe harcamalarını onayladığını doğrular.
Koşulda belirtildiği üzere çevre müktesebatının etkin biçimde uygulanması için idari yapılar arasında
eşgüdümlü çalışmanın önemine bakıldığında Eylem Planı, ilgili kurumlar arası varolan yatay ve dikey
mekanizmaların önemini belirtir. Planın ayrı bir bölümü bir yanda bakanlıkların kendi içlerinde ve
birbirleriyle olan eşgüdümüne diğer yandan yerel ve bölgesel özerk idarelerle ya da uzmanlaşmış
kuruluşlarla arasındaki eşgüdümüne odaklanır. Bu bölüm, 2007 yılında altı bakanlık ve Devlet
Denetleme Kurulu Baş Müfettişi tarafından imzalanan denetim hizmet birimleri arasındaki eşgüdüm
anlaşmasını da kapsar.
Eylem Planı, Hırvatistan’ın ulusal, bölgesel, ve yerel düzeylerde idari kapasitesini aşamalı olarak
güçlendirmesi ve çevre alanındaki müktesebatın hedeflerle ve mühletlerle uygulanmasında gerekli
mali kaynakları sağlaması için uygun, geniş ve kapsamlı bir çerçeve sunar. Bu, 2008 sonu itibariyle
bitecek yasamaya ilişkin düzenleme süreci ile uyumludur ve
www.betam.bahcesehir.edu.tr
4
etkili bir müktesebat uygulaması için gerekli kaynakların 2009 itibariyle yürürlüğe gireceğini
öngörmektedir. Bu temelde Komisyon’un değerlendirilmesi, Hırvatistan’ın bu fasıl için açılış
koşulunu yerine getirdiği şeklindedir.
Yatay Mevzuat
Eylem Planı Çevre Koruma, Fiziksel Planlama ve Yapı Bakanlığı’nın (ÇKFPYB) yeni yapısı hakkında
diğerlerinin yanısıra Çevre Etki Değerlendirme (ÇED), Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) ve
çevresel yükümlülükten sorumlu şubeler yaratan bir düzenlemenin 2007 Şubat ayında kabul edildiğini
hatırlatır. Bakanlığın çevre korumadan sorumlu iki Müdürlüğü’ndeki toplam personel sayısı 2006’da
57’den ( 2007 sonunda 74) 2009’da 97’ye çıkmalıdır ve yatay mevzuattan sorumlu şubeler ise bunu
sırasıyla 11’den 26’ya çıkarmalıdır. Hırvat Çevre Ajansı, çevrenin durumu hakkında bilgi sağlamak,
Çevre Koruma Bilgi Sistemi’ni kurup geliştirmek ve Avrupa Çevre Ajansı’na (AÇA) rapor vermek
için 2002 yılında kuruldu. 2006’da 24, 2007 sonunda 39 çalışanı vardı. Ajansın yeni Çevre Koruma
Yasası’ndan kaynaklanan görevleri gerçekleştirmesini sağlayacak yeni bir yapı için verilen teklif,
2009 sonu itibariyle çalışan sayısının 75 olmasını öngörüyor.1
Sivil korumaya ilşkin müktesebatın uygulanmasında yetkili olan Ulusal Koruma ve Kurtarma
Müdürlüğü, üç birimden2 oluşmakta ve ulusal ve bölgesel düzeyde 706 kişi (2007 sonu) istihdam
etmektedir. Yeni bir yapı getiren ve personeli 917 kişiye çıkaran bir düzenlemenin 2008’in ilk
yarısında kabul edilmesi öngörülüyor. Eylem planı ÇKFPYB’ya karşı sorumlu çevresel denetlemenin
öngörülen güçlendirilmesinden de bahsediyor. Müfettişlerin toplam sayısı (genel merkezde ve illerdeki
şube birimlerinde) 2006’da 62’den (2007 sonu 75) 2009 sonu itibariyle 84’e çıkacaktır. Yetkileri
çevresel korumanın genel konularını, hava kalitesini ve atık yönetimini kapsamaktadır.
Kalan mevzuatın kanunlaştırılmasının ve çevresel bilgiye erişim, çevresel sorumluluk, ÇED, SÇD ve
Avrupa Çevre Ajansı’na sorumluluk ile ilgili müktesebatın uygulanmasının maliyeti 2006-2009
dönemi için yaklaşık 5.8 milyon Avro olarak tahmin edilmektedir3. Bu amaç için fonlar devlet
bütçesinden sağlanmış; Avrupa Birliği yardımı ve ikili yardım da öngörülmüştür. Seragazı salımlarını
Kyoto Protokolü’ne uygun olarak azaltmanın 2008-2012 döneminde toplam maliyeti 200 milyon Avro
olarak tahmin edilmektedir4. Bu maliyet Çevresel Koruma ve Enerji Verimliliği Fonu ve özel sektör
tarafından karşılanacaktır. Yangın söndürücülerin, soğutucuların ve iklimlendirme teçhizatlarının
içinde bulunan ozon tüketici maddelerin değiştirilmesinin maliyeti 2008-2011 arasında yaklaşık 8
milyon Avro’ya varacak ve büyük ölçüde özel sektör tarafından karşılanacaktır.
Komisyon, yatay mevzuata ilişkin idari kapasite ve mali durum planlarını, açılış koşulunu yerine
getirmesi açısından yeterli olarak değerlendirmektedir.
Hava kalitesi
Eylem Planı, yetkili otorite olarak Çevre Koruma, Fiziksel Planlama ve Yapı Bakanlığı’nın
müktesebat uygulamasında 2008 itibariyle hava kalitesini izleme görevlerini ifa etmekte olan
Hırvatistan Çevre Ajansı’nın Genel Statüsüne ve Hırvatistan Çevre Ajansı kurulması hakkında düzenlemeye yapılan ayrı
ayrı değişikliklerin Hırvatistan Hükümeti tarafından 2008’in ikinci çeyreğinde kabul edileceği öngörülüyor
2
Sivil koruma birimi, yangınla mücadele birimi ve “112” birimi.
3
Bu rakamlar idari kapasiteyi güçlendirmeye yönelik maliyetleri içermemektedir.
4
Koşul, Eylem Planı’nın, yasamaya ilişkin uyumlaştırmayı tamamlama ve
müktesebatı iyi bir eşgüdümle uygulamaya başlama süreci ile uyumlu olmasını gerektiriyor. Hırvatistan’daki bütçe
süreçleri ve yasamaya ilişkin uyumlaştırmayı 2008’de tamamlama planları göz önüne alındığında Eylem Plan, 2009’ kadar
ayrıntılı bilgi sunuyor. Müktesebat uygulamasında mühletlerin 2009 yılını aşması halinde 2010’dan ileriye dair ilave bilgi
sağlanmıştır.
1
www.betam.bahcesehir.edu.tr
5
Meteorolojik ve Hidrolojik Birim (MHB) tarafından destekleneceğini hatırlatır. Bu amaçla birim
yeniden düzenlenmiş ve iki departman ve bir laboratuardan oluşan yeni bir hava kalitesi izleme
bölümü ile güçlendirilmiştir. 2007 sonunda MHB 10 kişi istihdam etti. 2009 sonu itibariyle 20 kişinin
daha istihdam edilmesi beklenmektedir. Aynı dönemde Bakanlık’taki bu bölümün personeli bir kişi
artacaktır (2009 sonuna kadar 6 olacak). İzleme, çevresel denetim tarafından sağlanacaktır.
Belgelerin hazırlanması ve izleme istasyonlarının kurulmasını içeren mükteseabatın uygulanmasının
maliyeti 2006-2009 dönemi için yaklaşık 4.6 milyon Avro olarak öngörülmektedir. Ek olarak yerel ve
bölgesel hava kalitesini izleme ağının geliştirilmesi için 2007-2009 yıllarında yaklaşık 3.7 milyon
Avro tutarında yatırım gerektirmektedir. Bu maliyetler devlet bütçesinden, yerel ve bölgesel özerk
idarelerden, Çevresel Koruma ve Enerji Verimliliği Fonu’nun bütçesinden ve özel sektör tarafından
karşılanacaktır.
Eylem Planı’na göre, ana maliyetlerin üretime, depolamaya ve petrol ve diğer yakıtların dağıtımına
yönelik yatırımların olması beklenmektedir. Rafinerilerin iyileştirilmesi ( sırasıyla 2009 ve 2011
yılında tamamlanmak üzere) 734.5 milyon Avro gerektirirken ana depo ve istasyonlara gerekli yatırım
yaklaşık 111.5 milyon Avro hesaplanmaktadır ( işin bitmesi 2011-2012 için planlanmıştır). Maliyetler
krediler dahil olmakla beraber özel sektör tarafından karşılanacaktır. Uçucu organik bileşikler
hakkında müktesebatın uygulanması ile ilgili geri kalan maliyetler 70.7 milyon Avro olarak
hesaplanmıştır ve özel sektör tarafından karşılanacaktır.
Komisyon, hava kalitesine ilişkin idari kapasite ve mali görünüm planlarını, açılış koşulunu yerine
getirmesi açısından yeterli olarak değerlendirmektedir.
Atık Yönetimi
Eylem Planı Çevre Koruma, Fiziksel Planlama ve Yapı Bakanlığı’nın yeni yapısının 2007’de kabul
edilmesinin ardından, 2006’da 10 kişi çalıştıran su idaresi eski departmanının, 2007 sonunda 18
personeli olan ve iki departmandan ( atık yönetimi için ve plan ve projeler için) oluşan atık sektörü ile
değiştirildiğini belirtir. 2009 sonu itibariyle 24 personele ulaşmak için ilave işe alma öngörüldü. Bu,
özellikle 2007’de kabul edilen Ulusal Atık Yönetimi Planı’nın uygulanması ve atık yönetimi
merkezleri kurulması açısından önemlidir. Aynı şekilde bazı tür atıklardan ve IPA5 altında Avrupa
Birliği katılım öncesi desteğinin atıklarla ilgili bölümünün uygulanmasından sorumlu Çevresel
Koruma ve Enerji Verimliliği Fonu’nun kapasite inşası da önemlidir. Fon 2006’da 55 kişi istihdam etti
(2007 sonunda 91’di). Amaç 2009 sonunda ek olarak 23 kişinin işe alınmasıdır. Ayrıca iç yapısı
değişecek ve AB yardımının uygulanması için ayrı bir departman kurulacaktır.
Eylem Planı, atık yönetimi sektöründeki yatırımların tahmini maliyetinin 2025 yılına kadar 3.25
milyar Avro’ya varabileceğini hatırlatır. Bu, 2012 sonu itibariyle belediyeler ve endüstriyel atık için
kurulacak atık yönetim merkezlerini (350-400 milyon Avro), özel atık kategorileri için kurulacak ve
işletilecek yönetim sistemini (bakım maliyetinin 2009 sonrasında da devam edeceği varsayılarak 20062009 döneminde yaklaşık 420.3 milyon Avro) , çöp depolama alanlarının ( 2011 itibariyle yaklaşık
350-400 milyon Avro) ve tehlikeli sahaların ( 2006-2009 dönemi için yaklaşık 32.8 Avro)
iyileştirilmesini ve 2010 itibariyle tehlikeli atıkların yönetim sisteminin geliştirilmesini ( 2008-2009
için yaklaşık 2.3 milyon Avro sağlandı) kapsamaktadır.
Önümüzdeki bir kaç yılın kaynakları devlet bütçesinden, Çevresel Koruma ve Enerji Verimliliği
Fonu’ndan ve katılım öncesi mali yardımdan (Çevresel Koruma İşletimsel Programı 2007-2009, IPA
III bileşeni) ayrılmıştır. Maliyetler ayrıca yerel ve bölgesel özerk idareler, özel sektör ve banka
5
Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı.
www.betam.bahcesehir.edu.tr
6
kredileri tarafından karşılanacaktır. Komisyon, atık yönetimine ilişkin idari kapasite ve mali görünüm
planları açılış koşulunu yerine getirmesi açısından yeterli olarak değerlendirmektedir.
Su Kalitesi
Eylem Planı, yeni hükümetin atanmasına müteakiben Bölgesel Kalkınma, Ormancılık, Su İdaresi
Bakanlığı’nın eski Tarım, Orman ve Su İdaresi Bakanlığı’nın görevlerini devralarak Şubat 2008’de
kurulduğunu hatırlatır. Müdürlüklerinden ikisi su yönetim ile ilgili konularda yetkili otoritenin
görevlerini yerine getirmektedir. Yeni personelin istihdamı, Bakanlığın iç yapısı hakkındaki
düzenlemenin 19 Mart 2008’ta kabul edilmesini izleyecektir. Buna uygun olarak iki müdürlükte
toplam çalışan sayısı halihazırda 31’den 99’a çıkmalıdır6.
Su yönetiminin, yatırımları da içerecek şekilde yasal sorumlusu Hırvat Suları’nın kapasitesi 2006’da
741 kişiden (2007 sonunda 781) 2008’de toplamda 802’ye çıkarılarak güçlendirilecektir (Örneğin:
genel merkezde, bölgesel düzeyde ve şubelerde). Yeni bir yapı için teklif hazırlanmaktadır ve 2008’in
ikinci yarısında kabul edilecektir; yalnız kayda değer ilave bir işe alım öngörmemektedir. İzleme
devlet düzeyinde su yönetimi müfettişlerince yapılmaktadır (Bölgesel su müfettişlerinin Bakanlığa
aktarılması öngörülmektedir). 2008 için ilave müfettiş alımı öngörülmektedir ve 2009’da yedi kişinin
daha alımıyla toplam rakam 55’e ulaşacaktır; fakat bu rakamlar 2008’de Su Yasası’nın kabülüne
müteakip düzeltilebilir.
Eylem Planı, bu alandaki müktesebatın uygulanmasının tahmini maliyetlerini şu anda yasalaşma
sürecinde olan Su Yönetimi Stratejisi taslağında özetlendiğini hatırlatır. Buna göre toplam yatırım
maliyeti yaklaşık 3 milyar Avro olacaktır. Bu, kamunun su tedarik sistemlerinin 1.4 milyar Avroluk
yatırımını ve belediyelerin atık su kanalizasyon ve işleme sistemlerinin 1.6 milyar Avroluk yatırımını
kapsar. Maliyetlerin %50-60’ı Hırvat Suları’nca su kullanımı ve su koruma harçlarından, geri kalanı
devlet bütçesinden ve yerel ve bölgesel idari yönetimlerden, belediye şirketlerinden, bağışlardan ve
uluslararası finans kuruluşlarından karşılanacaktır.
Müktesebatın kalan bölümlerinin aktarılması ( 2008’de tamamlanmak üzere) ve uygulamaya
başlanması için devlet bütçesinden, AB yardımından ve Hırvat Suları’ndan yaklaşık 3.2 milyon Avro
tahsis edilmiştir. Ayrıca Su Çerçeve Direktifi’nin uygulanması için 2006-2009 yıllarında 27.5 milyon
Avro ve aynı dönemde su kalitesini izlemek için yaklaşık 23.8 milyon Avro tahsis edilmiştir. Nitrat
direktifinin uygulanmasına ilişkin maliyetler 65 milyon Avro olarak hesaplanmaktadır. Müktesebatın
uygulanması için gerekli ilave maliyetler ve fonlar CARDS 2003 yardım projesinden sağlanacaktır. (
Hırvat su yönetimi mevzuatının AB su müktesebatına yakınlaştırılması).
Doğa Koruma
Eylem planı, doğa koruma ile ilgili konularda yetkili otoritenin Kültür Bakanlığı olduğunu hatırlatır.
Doğa Koruma Müdürlüğü güçlendirilecektir ve personelinin 2006’da 29’dan (2007’de 34’de) 2009’da
42’ye çıkarılması planlanmıştır. Bu alanda etkin bir müktesebat uygulaması için yerel ve bölgesel
düzeylerde doğa korumadan sorumlu kuruluşların kapasitelerinin arttırılması da önemlidir. Eylem
Planı’na göre il düzeyinde 19 ; kent ve belediyeler düzeyinde 7 kamu kurumu kurulmuştur. Kapasite
inşasının ileriki safhaları iki yardım projesi dahilinde hazırlanacaktır. Ulusal ve doğal parklardan
sorumlu 19 kamu kurumu vardır.
Bölgesel ve yerel düzeyde bütün kamu kurumları, örneğin ulusal ve doğal parklar ve diğer korunan
alanlar için işletmeler, toplamda 1460 kişi istihdam ediyorlar. Devlet Doğa Koruma Enstitüsü’nün
6
Karşılaştırma için: Tarım,Ormancılık ve Su Yönetimi Bakanlığı’nın 2006 yılında 29 çalışanı vardı.
www.betam.bahcesehir.edu.tr
7
2006 yılında 18 uzmanı vardı (2007 sonunda 23). Personelin 2009’da 48’e çıkması için ilave uzmanlar
işe alınacaktır. İzleme, doğa koruma ve veterinerlik denetimi tarafından sağlanacaktır. Eylem Planı’na
göre doğa koruma müfettişlerinin sayısı 2006’da 10’dan (2007’de 11) 2009’da 18’e çıkacaktır.
Veterinerlik müfettişlerinin sayısı 2006’da 141’den (2007’de 157) 2009’da 332’ye çıkacaktır ama yine
de müfettişlerin doğa korumaya ilişkin etkinlikleri görevlerinin yalnızca bir bölümünü
oluşturmaktadır.
Eylem Planı’na göre, 2006-2009 döneminde geri kalan mevzuatın yasalaştırılmasının ve müktesebatın
uygulanmasının tahmini maliyeti yaklaşık 11.4 milyon Avro olacaktır. Devlet bütçesinden kaynak
ayrılmıştır ve bir kısmı da katılım öncesi mali yardım ve ikili yardım tarafından karşılanacaktır.
Hayvanları koruma hakkında toplumsal farkındalık kampanyasına (ZOO) ilişkin eğitim gereçlerinin
maliyeti 100.000 Avro olacak ve TAIEX ve devlet bütçesinden karşılanacaktır.
Komisyon, doğa korumaya ilişkin idari kapasite ve mali görünüm planlarını, açılış koşulunu yerine
getirmesi açısından yeterli olarak değerlendirmektedir.
Endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi
Eylem Planı, 2007’de kurulan, Entegre Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolü Direktifi’ne ilişkin çevre
koruma izinlerinin yayımlanmasından ve Seveso II Direktifi ve EMAS Yönetmeliği’nin
uygulanmasından Çevresel İzin ve Çevresel Yükümlülük Departmanı’nın sorumlu olduğunu hatırlatır.
Personelinin 2006’da 5 kişiden (2007 sonunda aynı) 2009’da 9 kişiye çıkarılacağı öngörülmüştür. Ek
olarak, Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevresel Koruma Tanıtım Departmanı’nda çalışan bir kişi ekolojik
etiketlemeden sorumludur ( 2008 sonunda iki kişi olacaktır). İzleme, çevre denetimi tarafından
sağlanacaktır.
Plan, ön değerlendirmeye uygun olarak Entegre Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolü Direktifi’ne uyumu
sağlamanın maliyeti 2 milyar Avro’ya erişeceğini hatırlatır7. Tam maliyet tesis bazında hesaplanacak
ve özel sektör tarafından karşılanacaktır. Ek olarak, yerleştirme durum raporlarının ve düzeltme
planlarının hazırlanması gerekmektedir ki bunun maliyeti karşılık yaklaşık 14.9 milyon Avro
olacaktır. Bütün paydaşların eğitimini, kalan mevzuatın taslağının çıkarılmasını ve yasalaştırılmasını
içeren kapasite inşası için gerekli kaynaklar devlet bütçesinden tahsis edilmiştir. Büyük Yakma
Tesisleri Direktifi’ne uyumu sağlamanın maliyeti 1 milyar Avro’yu bulacaktır ve banka kredileri
vasıtasıyla da olmak üzere özel sektör tarafından karşılanacaktır. Seveso II Direktifi’nin uygulanması
için kaynaklar ( 2006-2009 yılları için yaklaşık 445.000 Avro) devlet bütçesinden ve yerel ve bölgesel
özerk idarelerin bütçelerinden tahsis edilmiştir. Solvent Direktifi’ne uyumu sağlamanın maliyeti
(yaklaşık 70.6 milyon Avro) özel sektör tarafından karşılanacaktır.
Komisyon, endüstriyel kirlilik ve risk yönetimine ilişkin idari kapasite ve mali görünüm planlarını,
açılış koşulunu yerine getirmesi açısından yeterli olarak değerlendirmektedir.
Kimyasallar
Eylem Planı, Sağlık ve Sosyal Refah Bakanlığı içinde 2007’de 3 personel ile yeni Tehlikeli
Kimyasallar Departmanı (amaç 2008’de iki kişi daha istihdam etmek) kurulduğunu hatırlatır. Bu
Departman, kimyasallara ve onları pazara yerleştirmeye ilişkin idari, yasal, uzmanlık görevlerinde
öncü bir role sahiptir. Departman, tehlikeli kimyasallara karşı korunma hakkında eğitimden, sicillerin
tutulmasından, kimyasalların karıştığı kazaları engellemekten ve etkilerini azaltmaktan sorumlu Hırvat
7
Ön değerlendirmeye göre Hırvatistan’da 150 IPPC tesisi vardır.
www.betam.bahcesehir.edu.tr
8
Toksikoloji Enstitüsü tarafından desteklenmektedir. Enstitü 2006’da 6 kişilik bir personele sahipti
(2007 sonunda 10). 2009’da 25 çalışan hedefine ulaşmak için ek istihdam öngörülmüştür. Bu alanda
müktesebatı uygulamak açısından önemlidir.
Kimyasallara, GDOlara (genetiği değiştirilmiş organizmalar) ve gürültüye ilişkin konularda izleme,
sıhhi denetim tarafından ulusal ve bölgesel düzeyde (sınır denetimi dahil) sağlanacaktır. Sıhhi
denetimin ulusal düzeyde toplam personeli 2006’da 66’dan (2007’de 71) 2009’da 80’e çıkacaktır. Bu,
bakanlıkta 2007 sonunda 29 kişi istihdam eden sınır denetimi departmanını (2007 için değişiklik
öngörülmemiştir) ve 2007’de üç personeli olan ve 2008‘de iki ilave personel almayı planlayan
Tehlikeli Kimyasallar Departmanını kapsamaktadır. İl düzeyinde denetimin 2006’da 218 çalışanı vardı
(2007’de 225) ve 2009’da 230 kişiye ulaşması amaçlanmaktadır.
Mali durum ile ilgili olarak devlet bütçesinden, AB’den ve ikili yardımdan 2006-2009 dönemi
yaklaşık 2.3 milyon Avro tahsis edilmiştir. Bu, kalan mevzuatın yasalaştırılmasını, ulusal kimyasal
güvenlik stratejisinin geliştirilmesini, ulusal kimyasal güvenlik sisteminin kurulmasını (REACH
müktesebatının yakınlaştırılmasına hazırlık, idari yapılar arası eşgüdümün geliştirilmesi, eğitim ve
farkındalık arttırma tedbirlerinin sağlanması) ve bu alanda ulusal programların uygulanmasını
(dökümanların, seminerlerin, çalıştayların ve teçhizatın hazırlanması) kapsayacaktır. Ek olarak,
hayvanlar üzerindeki testler müktesebatının uygulanmasına ilişkin faaliyetler için devlet bütçesinden
ve TAIEX’ten 100.000 Avro ayrılmıştır.
Komisyon, kimyasallara ilişkin idari kapasite ve mali görünüm planlarını, açılış koşulunu yerine
getirmesi açısından yeterli olarak değerlendirmektedir.
Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDOlar)
Eylem Planı, Sağlık ve Sosyal Refah Bakanlığı bünyesinde yeni kurulan GDO kontrol departmanının
GDO’lara ilişkin tüm faaliyetleri koordine edeceğini anımsatır. 2007 sonunda bu departmanın iki
personeli vardı. 2008 için ilave 3 personelin alınması öngörüldü. Ayrıca aşağıdaki bakanlıklar
GDO’lara ilişkin konulardan sorumludur: Bilim, Eğitim ve Sağlık Bakanlığı ( GDO’lardan bir kişi
sorumludur fakat bakanlığın yeni iç yapısı hakkında düzenlemenin Mart 2008’de yasalaşmasını
takiben GDO’lardan iki kişinin sorumlu olacağı Bilimsel Sistemin Gelişmesi Departmanı kuruldu),
Kültür Bakanlığı (Biyoçeşitlilik Departmanı’nda üç kişi bulunuyor ve değişiklik düşünülmüyor) ve
Tarım, Balıkçılık ve Kırsal Kalkınma Bakanlığı ( 1 kişi). İzleme, ulusal ve bölgesel düzeyde Devlet
Denetleme Kurulu, doğa koruma denetimi ve sıhhi denetimi tarafından sağlanacaktır.
Eylem Planı, mali durum ile ilgili olarak GDO’larla ilgili geri kalan mevzuatın yasalaşması için 20072009 dönemi için devlet bütçesinden yaklaşık 290.500 Avro tahsis edilmiştir. Komisyon, GDO’lara
ilişkin idari kapasite ve mali görünüm planlarını, açılış koşulunu yerine getirmesi açısından yeterli
olarak değerlendirmektedir.
Gürültü
Eylem Planı, Sağlık ve Sosyal Refah Bakanlığı’ndaki değişikliklerden sonra gürültü ile ilgili
konulardan Sıhhi Denetim Departmanı’nın sorumlu olduğunu anımsatır. Departmanın gürültü ile
ilgilenen iki personeli vardır ve önümüzdeki yıllar için güçlendirme öngörülmektedir. İzleme, Sıhhi
Denetim tarafından bölgesel düzeyde sağlanacaktır. Gürültü anlaşmalarına ilişkin müktesebat
uygulamasının öngörülen maliyeti 2007-2009 yılları için yaklaşık 162.000 Avro’dur. Kaynaklar devlet
bütçesinden tahsis edilmiştir.
www.betam.bahcesehir.edu.tr
9
Komisyon, gürültüye ilişkin idari kapasite ve mali görünüm planlarını, açılış koşulunu yerine
getirmesi açısından yeterli olarak değerlendirmektedir.
Ormancılık
Eylem Planı, Bölgesel Kalkınma, Orman ve Su Yönetimi Bakanlığı bünyesinde orman koruma ve
işletmeden sorumlu Orman Müdürlüğü’nün 2007’de meydana gelen iç yapı ve işe alma değişiklikleri
ile kapasitesini geliştirmeyi ve 2006’da 15 olan personel sayısını 2009’da 23’e çıkarmayı amaçladığını
hatırlatır. İzleme Orman Denetim tarafından genel merkezde, beş şube biriminde ve 27 yerel ofiste (
11’inde müfettiş pozisyonu şu anda açık ve ayrı ayrı görevler avcılık müfettişleri tarafından
gerçekleştirilmektedir. Plan açık pozisyonların 2009 sonunda doldurulacağını öngörmektedir)
çalıştırdığı 22 personel ile sağlanacaktır.
Ormancılık Danışma Servisi, özel ormanların işletmesini geliştirmek amacıyla 2006’da kuruldu. 10
şube ofisinde ve bütün yurda yayılan danışmanlar aracılığı ile faaliyet gösteriyor. 2007 sonunda 58
personel istihdam etti. Amacı 2009 personel sayısını 90’a çıkartmaktır. Bilgi sistemlerinin
geliştirilmesi, orman yangın kaydı ve orman hasar kaydı oluşturulmasına ilişkin maliyetler 2006-2009
dönemi için yaklaşık 81.000 Avro olarak öngörülmüştür. Devlet bütçesinden karşılanacaktır.
Komisyon, ormancılığa ilişkin idari kapasite ve mali görünüm planlarını, açılış koşulunu yerine
getirmesi açısından yeterli olarak değerlendirmektedir.
Bölgesel ve yerel özerk idareler (bütün sektörler için)
Yeni Çevre Koruma Yasası’nın Ekim 2007’de onaylanmasından sonra çevre için, illerde toplam 22
çalışanı olan yeni örgütsel birimler kuruldu. Bunlar, çevre alanındaki görevleri ve devlet idare
dairelerinden (30 kişi) ve fiziksel planlama enstitülerinden (27 kişi) personeli devraldı. Ayrıca 54
kişinin daha işe alınması öngörüldü. Yeni birimler hem ÇED ve SÇD süreçlerindeki görevleri, hem de
hava kalitesi, atık yönetimi ve doğa koruma hakkında sektörel düzenlemelerle yetkilendirildikleri
görevleri ifa edeceklerdir ( Plan detaylı bir liste sunmaktadır).
III. SONUÇLAR VE TAVSİYELER
Yukarıdaki bilgiler ve özellikle II. bölümde sunulan değerlendirme ışığında, Hırvatistan’ın bu fasılda
müzakereler için yeterince hazırlandığı addedilebilir. Bu yüzden Komisyon, Çevre faslında Hırvatistan
ile katılım müzakerelerinin açılmasını tavsiye eder.
www.betam.bahcesehir.edu.tr
10
Kısaltmalar
CARDS: Capacity Strengthening for Administrative Decentralisation / İdari Yerinden Yönetim için
Kapasite Güçlendirme
EIA: Environmental Impact Assessment / Çevre Etki Değerlendirmesi
EMAS: Eco-Management and Audit Scheme / Eko -Yönetim ve Tetkik Programı
EPEEF : Environmental Protection and Energy Efficiency Fund / Çevresel Koruma ve Enerji
Verimliliği Fonu
GMO: Genetically Modified Organisms / Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar
LCP: Large Combustion Plants / Büyük Yakma Tesisleri
IPA: Instrument for Pre-Accession Assistance / Katılım Öncesi Mali Yardım
IPPC: Integrated Pollution Prevention and Control / Entegre Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolü
Direktif
REACH: Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals / Kimyasalların
Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması
SEA: Strategic Environmental Assessment / Stratejik Çevresel Değerlendirme
TAIEX : Technical Assistance Information Exchange Unit / Teknik Destek ve Bilgi Değişim Ofisi
www.betam.bahcesehir.edu.tr
11