AMİNO ASİTLERİN SINIFLANDIRILMASI VE YAPISI

PROTEİN SİNDİRİMİ
9 Polipeptit zincirini oluşturan amino
asitler arasındaki peptit bağlarının
hidrolizi; proteoliz
9Proteinlerin sindirimi midede başlar
ve barsakta tamamlanır.
Midede etkin enzim
Pepsin
Ürün; Albumoz ve pepton
Barsakta etkili enzimler
9
Tripsin
9
Kimotripsin
9
Elaztaz
9
Karboksipeptidaz, Aminopeptidaz
9
Dipeptidaz, tripeptidaz
Ürün : Aminoasitler
Etkili oldukları peptid bağına göre
)ENDOPEPTİDAZLAR
)EKZOPEPTİDAZLAR
Ekzopeptidaz
„
„
„
Karboksipeptidaz A :
Karboksipeptidaz B:
Aminopeptidaz
Protein sindirimi
Oligopeptid,Polipeptid,
Aminoasid
PROTEİN
Mide
mukozası
HCl PEPSİN
Pepsinojen
Gastrin
Histamin
PANKREAS
Asiner
Hücreleri
Kolesistokinin ve Sekretin
Barsak endokrin
hücresi
Barsak epitel
hücresi
Enteropeptidaz(Enterokinaz)
TRİPSİNOJEN
DİĞER PROTEAZLAR
TRİPSİN
AKTİF PROTEAZ
Aminoasit emilimi
¾L-Tipi ;aktif transportla,
¾D-Tipi diffuzyon
¾L- amino asitler D-amino asitlere göre daha
kolay emilir
¾Amino asitler için ayrı taşıyıcı sistemler
bulunur
¾Dipeptitler ve tripeptitler H+-ATP az
Amino asitler Gama glutamil siklusu ile
taşınabilirler(Miester siklusu)
-
Prolin ile inaktif,
*Glutamin, sistein ve nötral aminoasitler
Aspartat ve bazı dallı aromatik aminoasitler
için daha az aktif
Protein metabolizması
9Organizmada amino asit deposu yoktur.
9Proteinin yapısındaki karbon ve hidrojenden,
karbondioksit ve su oluşur.
9Azot atomundan
amonyak (toksik) mg.
9Amonyak daha ileri bir işlem ile toksik olmayan
üre’ye dönüştürülür.
Azot dengesi: alım-kayıp
Pozitif azot dengesi
Negatif azot dengesi
Alım > Kayıp
Kayıp> Alım
Vucut protein artar
Vücut proteini azalır
- Normal Büyüme
- Hastalık
- Nekahat
-Travma
- Gebelik
- Beslenme
yetersizliği
GLUKOJENİK
GLUTAMAT
GLİKOJENİK ve
KETOJENİK
KETOJENİK
TİROZİN
LÖSİN
SERİN, GLİSİN
TRİPTOFAN
LİZİN
VALİN,ARGİNİN
İZOLOSİN
TREONİN,ALANİN
ASPARTAT
HİSTİDİN
PROLİN
SİSTEİN
METİONİN
FENİLALANİN
ESANSİYEL
VALİN
LÖSİN
İZOLOSİN
TRİPTOFAN
METİONİN
TREONİN
FENİL ALANİN
HİSTİDİN
ARGİNİN
LİZİN
NONESANSİYEL
GLİSİN
ALANİN
SERİN
SİSTEİN
TİROZİN
GLUTAMAT
ASPARTAT
GLUTAMİN
ASPARAGİN
PROLİN
Non-esansiyel aa sentezi
• Öncü moleküller
•
- Piruvat
•
- Alfa-ketoglutarat
•
- Süksinil KoA
•
- 3-fosfogliserat
• Esansiyel amino asitler
• Posttranslasyonel sentezler
Aminoasitlerden sentezlenen
özel moleküller
Glisinden sentezlenen ürünler
Safra asiti sentezi
Kreatin sentezi
Pürin sentezi
Porfirin sentezi
Hippurat sentezi
Glutatyon sentezi
Serin
Fosfoproteinlerin ve
Glikoproteinlerin bağ yapısında
9 Fosfolipit sentezi
9 Sifingolipit sentezi
9 Sistein sentezi
9
9
Glutamin
Pürin ve pirimidin
sentezi
Glutamat
Amino grubu transferi
Aminoşeker sentezi Pıhtılaşma faktörlerini
yapısında (F-2,7,9,10,
Protein S/C
Aspartat
Üre sentezi
„ Pürin/pirimidin sentezi
„ Glikoprotein sentezi
„
S-ADENOZİL METİONİN
Guanido asetik asit
Norepinefrin
N-asetil serotonin
F.Etanolamin
dUMP
Kreatin
Epinefrin
Melatonin
F.Kolin
dTMP
S-ADENOZİL HOMOSİSTEİN
Adenozin
HOMOSİSTEİN
Arginin
Kreatin
Putresin,
NO
Poliamin
Sisteinden sentezlenen
metabolitler
Hipotaurin ve taurin
„ GSH
„ PAPS
„
LİZİN
Kollajen ve elastin yapısında
Çapraz bağ oluşumu
NİKOTİNİK
ASİT
TRİPTOFAN
5-OH-TRİPTOFAN
5-hidroksi
İndol 3-asetat
SEROTONİN
MELATONİN
(Pineal bez)
İndol
Histidin’den sentezlenen ürünler
„
„
„
„
„
Karnozin
Anserin
Homokarnozin
Ergotionin
Histamin
Tirozin
hidroksilaz
DOPA,
DOPAMİN
NOREPİNEFRİN
EPİNEFRİN
MELANİN
TİROZİN
THB
DOPA
Tirozinaz
(Cu)
HOMOGENTİSAT
GLUKONEOGENEZ
T3,T4
KETOGENEZ
FUMARAT + ASETOASETAT
Serin
→Etanolamin
Sistein
→Taurin ,
Histidin
→ Histamin
Triptofan
→Triptamin
5-OH triptofan
→ Serotonin
Tirozin
→Tiramin
Lizin
→Kadaverin,
Arginin
→ Agmatin
Aspartik asid
→β-alanin
Glutamik asid
→GABA
Proteinlerin turnover hızlarını
etkileyen faktörler
1- Ubikuitinasyon
2-Aminoasid rezidülerin oksidasyonu= Lizin,
Sistein, Triptofan,Tirozin,Histidin
3-PEST dizilimleri: Kısa ömürlü proteinlerde
4- N-terminal aminoasit rezidüleri
5-Asiyalizasyon
Üre Sentezi
¾İnsanda aminoasidlerden transaminasyon
ile toplanan amino grupları ÜRE sentezinde
kullanılır.
¾Bu nedenle protein katabolizmasının son
ürünü ÜRE’dir ve karaciğerde sentezlenir.
Aspartat
„
ÜRE
Serbest NH4
„
Aminogruplarının toplanması
ve taşınması
„
„
Transaminasyon reaksiyonları amino
gruplarının taşınması açısından önemlidir.
Başlıca amino grubu taşıyıcısı Glutamin
(beyin, böbrek, kas) ve alanin (kas)
Oksidatif deaminasyon
Glutamat dehidrogenaz reaksiyonu
PROTEİN
(+)
L-glutamat+ NAD+H2O
ATP
ADP
GTP (-)
(+) GDP
NADH
NAD KC VE BÖBREK
(NADP)
α-keto glutarat+ NH4+ NADH+ H+
Enzim aktivitesi allosterik olarak düzenlenir
Serbest Amonyum kaynakları
a- Glutamat dehidrogenaz reaksiyonu
b-Aminoasid oksidaz(perokzizomal)
c-Amin oksidaz (mitokondri)
d-Glutaminaz reaksiyonu
e-Glisin’in yarılma reaksiyonu
f-Pürin ve pirimidin deaminasyonu
g-Barsak bakterileri
ARGİNİN
FUMARAT
ARGİNAZ
ARGİNİNOSÜKSİNAZ
ORNİTİN
ARGİNİNOSÜKSİNAT
AMP
ASPARTAT
ARGİNİNOSÜKSİNAT
SENTAZ
ATP
SİTOZOL
ÜRE
ORNİTİN TRANSKABAMOİLAZ
Karbamoil
fosfat
SİTRULLİN
MİTOKONDRİYAL
MATRİKS
2 ATP+
Karbamoil fosfat sentataz I
düzenlenme basamağı
N- asetil glutamat
NH3+2 ATP +CO2
Karbamoil fosfat
KARBAMOİL FOSFAT
SENTETAZ-I
Lizin
ARGİNİN
(-)
ARGİNAZ
ORNİTİN
KOMPETİTİF İNHİBİTÖR
ORNİTİN
+
ÜRE
N-asetil glutamat
Hiperammonemi Tip I
Hiperammonemi Tip II
(en sık)
Sitrullinemi
Karbamoil fosfat sentetaz
I
Ornitin transkarbamoilaz
Argininosüksinat sentaz
Argininosüksinik asitüri
Argininosüksinaz
Hiperargininemi
Arginaz