tüberkülozda doğrudan gözetimli tedavi d g t

TÜBERKÜLOZDA
DOĞRUDAN GÖZETİMLİ
TEDAVİ
D G T
İzmir Sağlık Müdürlüğü
Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi
Tüberküloz binlerce yıldır varolduğu bilinen bir
mikropla oluşmaktadır; bu mikrobun adı:
Mycobacterium tuberculosis ’dir. Dünyanın bütün
uluslarından insanlarda, zengin-yoksul, genç-yaşlı
herkeste hastalık yapabilir.
Tüberküloz, en çok akciğerlerde olmak üzere bütün
organlarda hastalık yapabilir.
Hasta akciğer
TB hastalığını diğer hastalıklardan
ayırdeden özelliği hava yolu ile
bulaşmasıdır.
Toplumun kendisini korumak için,
bulaştırıcı olguların tedavisini
garantilemesi ve böylece bulaştırıcı
kaynakları bulaştırmaz hale getirmesi
gereklidir.
Doğrudan Gözetimli Tedavi
(DGT)
Doğrudan gözetimli
tedavi (DGT), görevli
bir kişinin, hastanın
her doz ilacını
yuttuğunu gözlemesidir.
Bu görevli, eğitim almış
ve denetlenen bir
kişidir. Böylece
hastanın tedaviye
uyumu garantilenir, her
doz ilacı içtiğinden
emin olunur.
NEDEN DGT?
DGT uygulamasının temel nedeni, hastaların
tedaviye uyumsuz olmalarıdır. Hastaların 6 ay
süreyle düzenli ilaç kullanmaları zordur. Özellikle
de tedaviye başladıktan sonra hastalık bulguları
hızla düzelir ve hasta iyileştiğini hissederek
tedaviyi keser. Tedaviyi kesince, vücutta tümüyle
temizlenmemiş olan basiller çoğalmaya başlar ve
hastalık tablosu tekrar ortaya çıkar.
Düzensiz tedavi ya da eksik bırakılan tedavi,ilaç
direncine yol açar.
Tedavi şekli
Tedavi başarısı
Duyarlı TB
Çoğu ayaktan
% 95
Dirençli-TB
Hastanede yatarak
% 56-80
Tedavi süresi
6 - 8 ay
24 ay
İlaç maliyeti
100 $
10 000 $
İlaç toksisitesi
az
çok
Neden DGT?
DGT uygulaması ile
• Tedavi başarısı ve kür oranları artar
• Hastalık insidansı hızla düşer
• Nüks ve ilaç direnci oranları da hızla düşer
• Maliyet-etkinlik analizlerinde de DGT
gözetimsiz tedaviye göre üstündür.
Doğrudan Gözetimli Tedavi Stratejisi
Doğrudan gözetimli tedavi stratejisi
(DGTS) ise, tüberküloz (TB) kontrolü
(verem savaşı) için önerilen
stratejidir. Dünya Sağlık Örgütü
(DSÖ) tarafından 1991'de
tanımlanmıştır
DSÖ’nün önerdiği TB kontrol
stratejisi – DOTS(DGTS)
Politik ve finans konusunda kararlılık.
Balgam mikroskopik muayenesi ve TB
şüphelilerde kültür.
Doğrudan gözetimli ve standart kısa süreli
anti-TB ilaç rejimleri.
Bütün esas anti-TB ilaçların düzenli ve kesintisiz
olarak sağlanması.
TB Register
Standardize kayıt ve raporlama sistemi.
World Health Organization
Regional Office for Europe
DOTS NELERİ DEĞİŞTİRİYOR?(1)
• En fakir ülkede bile kür oranını %95 in
üzerine çıkartır
• Bulaştırıcı hastalarda kür sağlayarak
yeni infeksiyonları önler
• Tam doz tedavi sağlayarak çok ilaca
dirençli tüberkülozun gelişimini azaltır.
• Maliyet/etkinlik oranı en düşük sağlık
girişimidir
DOTS NELERİ DEĞİŞTİRİYOR?(2)
• Çin in yarısında, yeni olgular arasında kür
oranları %96 dır.
• Peru da 10 yılı aşkın bir süredir
uygulanmaktadır ve tedavi başarı oranı
%91 dir, yeni olgu insidansı azalmıştır.
TÜRKİYE DE TB İLAÇ DİRENCİ
Türkiye de
Dirençli TB Sorunu
Ciddi Boyutlarda
Yeni hastalarımızda % 3-5
Daha önce tedavi almış hastalarımızda % 20-30 oranlarında
ÇOK İLACA DİRENÇLİ TÜBERKÜLOZ VAR.
T
Hastane
A
N
Özel Hekim
I
VSD, diğer
KAYIT, TEMASLI MUAYENESİ,AYLIK İZLEM, DGT
Verem Savaşı Dispanseri
Herhangi bir sağlık
kuruluşu
DOĞRUDAN
Eczane,işyeri,
okul, muhtarlık,
vs…
GÖZETİMLİ
Ev halkı
(eş,ebeveyn,
çocuk…)
TEDAVİ
• Her tüberküloz hastası tanı konduktan
ya da hastaneden taburcu olduktan
sonra ilk dosya açılması, tedavi
şemasının belirlenmesi, temaslılarının
muayenesi için Verem Savaşı
Dispanserine müracaat eder.
• Sonraki periyodik kontroller ve olası
diğer problemler için dispanserle
bağlantısı sürer. Hastanın aktif tedavisi
boyunca ve sonraki kontroller döneminde
sorumluluk yine Verem Savaşı
Dispanserine aittir.
• Doğrudan gözetimli tedavi
uygulamasında hastanın ilacı hangi
kurumun gözetiminde içeceğini
dispanser hekimi hasta ile beraber
tespit eder. Hastanın istemediği bir
kurumda DGT yapılmaz.
• Bundan sonra ilgili sağlık kurumu ile
temasa geçip hastanın ve ilaçlarının
teslimi için organizasyonu yapmak
dispanserin görevidir. Bu aşamada
hastaya ve kuruma randevu verilerek
belirlenen gün ve saatte o kuruma
gidilir.
Hasta, Sağlık Kurumu DGT gözetmeni hekimi, Dispanser hekimi arasında
sağlık kurumunda bir tanışma toplantısı düzenlenir . Bu toplantıyı dispanser
hekimi organize eder. Bu toplantıda hasta ve tedavisi hakkında Verem
Savaş Dispanseri hekimi tarafından, DGT gözetmen hekimine uygun
bilgilendirme yapılır, DGT için uygun saat belirlenir
DGT BİR KAÇ ŞEKİLDE
UYGULANABİLİR
-Hasta her gün sağlık kuruluşuna gelir ve ilaçlarını
BİR SAĞLIK PERSONELİ GÖZETİMİNDE
YUTAR.
Hastanın gelemediği ya da gelmesinin
uygun olmadığı koşullarda
bir SAĞLIK PERSONELİ her gün hastanın
evine giderek
İLAÇLARI İÇERKEN HASTAYI GÖZLEMLER
DGT süresince Sağlık Kurumu veya
gözetmenle Verem Savaşı Dispanserinin
iletişimi devam eder.
- Periyodik kontroller için hasta VSD ye
gider
- Yan etkiler için gözetmen VSD ile
görüşür
-VSD gerekirse ilaç ikmali yapar.
-Sağlık Grup Başkanlığı zaman zaman
uygulamayı denetler ve değerlendirir.
NE YAPMALI?
• Hızla yola koyulmamız lazım.
• DOTS Stratejisini ülke çapında
uygulamalıyız
• Kaybettiğimiz her an gelecek kuşakları
infeksiyon havuzunun içine atacaktır.
İzmir Metropolde Doğrudan Gözetimli Tedavi
Uygulaması
DGT uygulaması İzmir metropolde 2003 de Bakanlığın
Pilot uygulaması olarak Eşrefpaşa VSD de başladı.
2004 de İzmir Sağlık Müdürlüğünce tüm metropol
bölgesine yaygınlaştırıldı.
Metropol dışında Ödemiş’de 2002 de,
Tire’de 2005 de doğrudan gözetimli
tedavi, ilgili dispanserlerin kendi
insiyatifiyle başlamış bulunuyor. 2006
sonunda metropol dışı tüm ilçelere bu
uygulamanın yayılmış olması
hedeflenmektedir.