Safra Kesesi Taşı Oluşumunda Yaş Ve Cinsiyetin Rolü

SAFRA KESESİ TAŞI OLUŞUMUNDA
YAŞ VE CİNSİYETİN ROLÜ
Hande Sevinç, Merve Sena Demir, Canan Mercan, Filiz Yüksel
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi, Edirne, TÜRKİYE
ÖZET
Amaç: Safra kesesi taşı oluşumunda cinsiyet ve yaş özelliklerinin incelenmesi amaçladık.
Yöntem: Safra kesesi taşları ile ilgili genel bilgileri araştırdık ve çalışmamızda 01.09.2015 ile 30.03.2016 tarihleri arasında Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
Genel Cerrahi Servisi’ne başvuran hastaların bilgilerini değerlendirdik.
Bulgular: Yapılan istatistiksel değerlendirme sonucunda hastaların %65’inin kadın, %35’inin erkek olduğu ve tüm hastaların %24’ünün 65 yaş ve üzerinde olduğu
saptadık. Safra taşı oluşum riskinin en az olduğu grubun 15 yaş altı olduğu belirledik.
Sonuç: Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesine safra kesesi taşı şikayetiyle gelen hastalardan kadınların erkeklere oranla daha fazla olduğunu ve özellikle 65 yaş
üstünde görülme riskinin yüksek olduğunu belirledik.
Anahtar kelimeler: safra kesesi taşı(kolelitiazis), risk faktörleri
GİRİŞ
Safra taşları (kolelitiazis) safra kesesi içerisinde normal veya anormal safra
içeriğinin birleşmesi sonucu kristaller halinde çökmesiyle oluşur.
Safra taşlarının oluşumuna katılan major elementler kolesterol, safra pigmenti
ve kalsiyumdur. Taşın bünyesinde eser miktarda bulunabilen diğer oluşumlar
demir, fosfor, karbonatlar, proteinler, karbonhidratlar, mukus ve hücre artıklarıdır.
Kolesterol ve pigment taşı olmak üzere iki tür safra taşı vardır. Kolesterol
taşları genellikle sarı-yeşil renkte olup öncelikle sertleşmiş kolesterol içerir.
Kolesterol taşları safra taşlarının yaklaşık %80’nini oluşturmaktadır. Pigment
taşları bilirubinden yapılmış küçük, koyu renkli taşlardır. Safra kesesi taşları tek
büyük bir taş veya yüzlerce küçük taş, ya da ikisinin bir kombinasyonu şeklinde
gelişebilir[1].
BULGULAR
01.09.2015 ile 30.03.2016 tarihleri arasında Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
Hastanesi Genel Cerrahi Servisine safra kesesi taşı sebebiyle başvurmuş 315 hasta
yaş ve cinsiyet özelliklerine göre değerlendirilmiştir (Şekil 2).Yapılan istatistiksel
değerlendirme sonucunda hastaların %65’inin kadın, %35’inin erkek olduğu ve
tüm hastaların %24’ünün 65 yaş ve üzerinde olduğu saptandı. Safra taşı oluşum
riskinin en az olduğu grubun 15 yaş altı olduğu belirlendi. Yaş gruplandırılması
WHO verilerine göre yapılmıştır.
Safra Taşı Oluşumunda Risk Faktörleri
Safra kesesi taşları oluşumundaki risk faktörleri 4F (Fatty, Fourty, Female,
Fair) kuralıyla açıklanmıştır. Türkçe karşılıklarıyla kilolu, 40 yaş üzeri, kadın ve
açık tenliler olarak açıklanabilir[2]. Diğer risk faktörleri tabloda gösterilmiştir
(Tablo 1).
Tablo 1. Safra taşı oluşumunda risk faktörleri
Yaş
Genetik faktörler
Kadın olmak
Diabetes Mellitus
Obezite
Hızlı kilo kaybı
Hayvansal yağdan zengin diyet
İlaçlar (OKS, Seftriakson)
Belirtileri
Karın ağrısı
Sarılık
İdrar renginin kırmızı veya kahverengi olması
Bulantı
Kusma
Ateş
•
•
•
•
•
•
Tanı ve Tedavi
Safra taşı tanısında eskiden sık kullanılan oral kolesistografik inceleme
şimdilerde yerini sensitivitesi ve spesifitesi yüksek olan ultrasonografiye
bırakmıştır(Şekil1). Ağrı atağı geçiren hastaların tedavisinde laparoskopik veya
açık kolesistektomi en çok tercih edilen tedavi yöntemidir.
Şekil 2. Safra kesesi taşı nedeniyle genel cerrahi servisine başvuran
hastaların yaş ve cinsiyetlere göre dağılımı
TARTIŞMA
Bu konuda yapılan diğer araştırma sonuçlarını kendi çalışmamız ile
karşılaştırdık. Uzm. Dr. Bilger Çavuş ve ark.[3] yaptığı çalışmada safra kesesi taşi
oluşum riskleri daha detaylı incelenmiş, hastalar ırk özelliklerine göre
gruplandırılarak istatiksel veriler elde edilmiştir. Yaş ve cinsiyet özelliklerine göre
elde edilen sonuçlara bakıldığında bizim çalışmamız ile benzer sonuçlar elde
edildiği görülmektedir. Dr. Mustafa Şahin ve ark.[4] yaptığı çalışmada daha az
hasta üzerinde inceleme yapılmış, bizim çalışmamızdaki gibi safra kesesi taşi
oluşumunun kadınlarda erkeklere oranla daha fazla olduğu ve yaş ilerledikçe
riskin arttığı istatiksel olarak belirtilmiştir. Fakat bu çalışmada 15 yaş altı kadın
hastaların görülme sıklığı bizim çalışmamıza göre daha yüksektir. Bunun nedeni
bizim hastanemize 15 yaş altındaki kadın hastaların Genel Cerrahi Servisi yerine
Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı’na başvurmaları olabilir.
SONUÇ
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’ne safra kesesi taşı şikayetiyle gelen
hastalardan kadınların erkeklere oranla daha fazla olduğu ve özellikle 65 yaş
üstündeki hastaların daha fazla başvurduğu belirlenmiştir.
Şekil 1.Safra kesesi taşının radyolojik görünümü
YÖNTEM
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Genel Cerrahi Servisine
01.09.2015 ile 30.03.2016 tarihleri arasında safra kesesi taşı şikayetiyle başvuran
hastaların bilgileri incelendi. Hastalar yaş ve cinsiyetlerine göre gruplandırılarak
retrospektif bir çalışma yapıldı.
KAYNAKÇA
[1] Durgun V. Hepato-bilier sistem ve pankreas hastalıkları. Sempozyum Dizisi
No:28 2002:129-40
[2] Uyanıkoğlu A, Keşküş H. Kolesistolityazis, kolesistektomi ve
kolesistektominin
komplikasyonları.
Güncel
Gastroentoloji
Dergisi
2013;17(3):252-5
[3]Çavuş B, Karaca Ç. Safra taşı hastalığı. İç Hastalıkları Dergisi 2013;20:151-60
[4]Şahin M, Erbilen M, Hasanoğlu A, Ertaş E, Bülbüloğlu E, Şehitoğlu M, Kalı K.
Safra taları ve risk faktörleri. Turgut Özel Tıp Merkezi Dergisi 1997;4(1):72-5