hekimin yasal sorumlulukları

HEKİMİN YASAL
SORUMLULUKLARI
Doç.Dr.Bülent Şam
Adli Tıp Uzmanı, ATK
Hekimin Hukuki Sorumlulukları
– Bilirkişilik sorumluluğu
– Ölülerin defni ve şüpheli ölümlerin
ihbarı sorumluluğu
– Sır saklama ve ihbar sorumluluğu
– Acil müdahale sorumluluğu
– Tıbbi girişimler nedeniyle ceza
sorumluluğu
– Hukuki (tazminat) sorumluluğu
Tıbbi Bilirkişilik
• Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik
bilgiyi gerektiren konularda tıp
doktorunun yargı organlarına görüş
bildirmesidir.
• Yazılı rapor ya da sözlü bildirim
biçiminde olabilir.
• Bilirkişi raporu, uzman mütalaası
• Duruşmada bilirkişinin açıklaması
• Bilirkişilikten çekinme, bilirkişi olarak
dinlenemeyecekler
• Görevini yapmayan bilirkişi
hakkındaki işlem
• Bilirkişi gider ve ücreti
• Gözlem altına alınma
• Şüpheli veya sanığın beden muayenesi
ve vücudundan örnek alınması
• Diğer kişilerin muayenesi
• Kadının muayenesi
• Moleküler genetik incelemeler
• Hakimin kararı ve inceleme yapılması
• Genetik inceleme sonuçlarının gizliliği
• Fizik kimliğin tespiti
Sağlık mesleği mensuplarının suçu
bildirme zorunluluğu
Sağlık mesleği mensuplarının ihbar
yükümlülüğü:
1.TCK madde 280 : Suçun bildirilmesi
2.UHK madde 57: Bulaşıcı hastalığın
ihbarı.
3.CMK madde 159: Şüpheli ölümün
ihbarı
TCK 280.maddesi gereğince sağlık
mesleği mensupları görevlerini ifa
ettikleri sırada bir suçun işlendiği
yönünde bir belirti ile karşılaşmaları
durumunda yetkili makamlara
bildirmekle yükümlüdürler. Bu nedenle
tabipler, adli vaka olarak
değerlendirilebilecek yaralanma ve
benzeri durumları ihbaren adli
makamlara bildirmek durumundadırlar.
• TCK Madde 280:Sağlık mesleği
mensuplarının suçu bildirmemesi
(1) Görevini yaptığı sırada bir suçun işlendiği
yönünde bir belirti ile karşılaşmasına rağmen,
durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya bu
hususta gecikme gösteren sağlık mesleği
mensubu, bir yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
(2) Sağlık mesleği mensubu deyiminden tabip,
diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire ve sağlık hizmeti
veren diğer kişiler anlaşılır.
HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
Sır saklama sorumluluğu:
• Tıbbi Deontoloji Nizamnamesinin
4.maddesinde sır saklama hekimin
temel bir meslek ahlak kuralı olarak
kayıtlıdır. TCK 198 ve TMK 2425.maddeleri de desteklemektedir.
Bir kişinin sırrı kişilik haklarından
olup, bu sırrın üçüncü şahıslara
açıklanması maddi ve manevi
tazminat talebine yol açar.
Türk Ceza Kanunu
Madde 134:
Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse
(altı ay – iki yıl)
Madde 137:
Yukarıdaki maddelerde tanımlanan suçlar;
a)Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği
yetki kötüye kullanılarak
b)Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan
yararlanarak (ceza yarı oranında artış)
Sır Saklama Sorumluluğu
Bulunmayan Haller
• Hastanın açık rızasına dayanan
açıklamalar.
• Adli nitelikteki olaylar: hekim devlet
memuru ya da hekim sıfatı ile görev
sırasında hastasına karşı işlenmiş bir
suç durumunu öğrendiğinde ilgili
makamlara bildirmesi bir
yükümlülüktür (TCK 235-236).
Mağdur istemese bile ihbarı yasal bir
zorunluluktur.
• Tedavi için hekime ya da
hastaneye başvuran kişiyi adli
bir kovuşturmaya uğratacak
bir durum varsa ihbar
yapılmayabilir (TCK 530). TCK
530 ve TCK 235 çelişkili olup
hukuki bir düzenleme
gereklidir.
• Halk sağlığını tehdit eden bulaşıcı
hastalıklar ve gıda zehirlenmesi olgularının
bildirilmesi zorunludur. Amaç toplum
sağlığının korunmasıdır. İhbarı zorunlu
enfeksiyon hastalıkları (sifiliz, AİDS
hastalıkları gibi) da bu grupta
değerlendirilmektedir.
• Hekimin tanıklık yapması gereken
durumlarda; hekim sır saklama
sorumluluğunu hatırlatarak çekilmek
isteyebilir. Ancak, hakimin istemi ve
hastanın rızası durumunda sorumluluk
ortadan kalkar.
• Hekimin çaresizlik durumu: hekim
aleyhine iddialar (İftira, sahte rapor iddiası
gibi) nedeniyle gerçeğin kanıtlanması
gerektiğinde sır saklama sorumluluğu
ortadan kalkar.
Hekimin bağlı olduğu makamın emri
ile de olsa meslek sırrını açıklaması
suçtur. TCK 49. maddesi ile yetkili
makamın verdiği emrin kanuna aykırı
olması durumunda emri verenin
sorumlu olduğu kabul edilmekle
birlikte emri yerine getiren de suç
oluşturan kanuna aykırı emri yerine
getirdiği için sorumlu tutulmuştur.
Türk Ceza Kanunu
Madde 4:
Ceza kanunlarını bilmemek
mazeret sayılmaz.
Hukuki Sorumluluk
• Bir kimseyi bilerek ya da ihmal sonucu zarara
uğratan kişi zararı ödemekle yükümlüdür. Bu
zarardan dolayı ceza sorumluluğunun olmaması
hukuki sorumluluğa engel değildir. Hukuk davaları
ceza davalarının sonucu ile bağlı değildir.
• Borçlar Kanunu:
Madde 53 -Hakim, kusur olup olmadığına yahut
haksız fiilin faili temyiz kudretini haiz bulunup
bulunmadığına karar vermek için ceza hukukunun
mesuliyete dair ahkamıyla bağlı olmadığı
gibi,ceza mahkemesinde verilen beraat kararıyla
de mukayyet değildir. Bundan başka ceza
mahkemesi kararı, kusurun takdiri ve zararın
miktarını tayin hususunda dahi hukuk hakimini
takyit etmez.
Hekimlerin Kişiler Aleyhine İşledikleri Suçlar
• Tıbbi girişimin hukuka uygun olması için
tedavi amacına yönelmiş olması gerekir.
Tedavi amacına yönelik olmayan yardımlar,
hastanın rızası bulunsa bile hukuka
aykırıdır.
• Hekim bir kimsenin acısını dindirmek için
öldürürse (ötenazi) cezalandırılır. Anomalili
doğan çocuğun öldürülmesi de suçtur.
Öldürme kastı ile aç bırakma da suç olarak
değerlendirilir. Uterustaki fetusa müdahale
adam öldürme olarak nitelendirilmez.
Türk Ceza Kanunu
Madde 210/2:
Gerçeğe aykırı belge düzenleyen tabip, diş
tabibi, eczacı, ebe, hemşire veya diğer
sağlık mesleği mensubu (üç ay – bir yıl)
Düzenlenen belge kişiye haksız bir
menfaat sağlarsa veya kamu ya da
kişilerin zararına bir sonuç doğurursa
resmi belgede sahteciliğe girer.
Türk Ceza Kanunu
Madde 276:
… görevlendirilen bilirkişinin gerçeğe aykırı
mütalaada bulunması (bir yıl – üç yıl)
Tıbbi Malpraktis
• Latince, Anlamı: “Kötü, Hatalı Uygulama”
• Dünya Tabipler Birliği’nin Tıbbi Malpraktis Tanımı:
“hekimin tedavi sırasında standart güncel
uygulamayı yapmaması, beceri eksikliği veya
hastaya tedavi vermemesi ile oluşan zarar”
şeklinde tanımlamaktadır.
Hekimin Tıbbi Girişimler Nedeni ile
Sorumluluğu
• Ceza hukukunda kusursuz suç olamayacağı
belirtilmiştir. Kişinin eyleminden doğan suç
öngörülebilir değilse, kişi kendisinden beklenen
özeni gösterse de sonuç meydana gelebiliyor,
dikkat ve özene rağmen eylemin meydana
gelmesine engel olamıyorsa kusurdan söz
edilemez.
• Kusur:-Kasıt
-Taksir
• Tıbbi girişim sırasında meydana gelen yaralanma
veya ölüm ile ilgili olarak hekimler hakkında özel
bir kanun maddesi yoktur.