BAĞ MİLDİYÖSÜ Plasmopara viticola (Berk. Et Curt) Berl et de Toni

CİLT IV
EM
ZİRAİ MÜCADELE TEKNİK TALİMATLARI
BAĞ MİLDİYÖSÜ
Plasmopara viticola (Berk. Et Curt) Berl et de Toni
1. TANIMI VE YAŞAYIŞI
Hastalığa neden olan etmen obligat bir parazittir. Hücrelerarası gelişir, çok
çekirdekli miselyum yapısı 8-10 µm çapındadır ve 4-10 µm çapında yuvarlak
emeçleri taşırlar. Bu emeçlerle konukçu hücresinin içine girerek beslenmelerini
sağlar. Hastalık etmeni eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki türlü çoğalır.
G
Eşeyli çoğalma: Fungus kışı yere düşen enfekteli yapraklarda oospor halinde
geçirir. Oosporlar ilkbaharda hava sıcaklığı 10°C’yi aşınca, su damlacıkları içinde
çimlenirler. Bir veya iki tane ve değişik uzunlukta çim tüpü oluştururlar. Çim
tüplerinin ucunda sporangiumlar vardır ve içlerinde 30-56 zoospor bulunur.
TA
Eşeysiz çoğalma: Sporangiumlarla olur. Sporangiumlar limon şeklinde olup, dik
açı yaparak dallanan, uçları çatallı sporangiofor denilen taşıyıcılar üzerinde
bulunur ve enfekteli yaprakların stomaları içinden çıkarlar. Her sporangiumda 1-10
arasında değişen iki kamçılı zoospor bulunur. Zoosporlar genellikle tek
çekirdeklidirler.
P.viticola kışı yere dökülmüş hastalıklı yapraklarda oospor formunda geçirir.
İlkbaharda, oosporlardan oluşan zoosporlar; sıçrayan yağmur damlalarıyla etrafa
yayılırlar. Yapraklara ulaştığında yaprak yüzeyi ıslak ise, su damlası içinde
kamçılarını atarak çimlenmeye (optimum 22-25°C) başlar. Çim borusu bir stomaya
rastladığında buradan yaprak dokusu içine girer, primer enfeksiyon başlamış olur.
Bu nedenle enfeksiyonların büyük bir kısmı yaprağın alt yüzeyinde oluşur.
Optimum koşullarda, çimlenme ile penetrasyon arasındaki süre 90 dakikadan daha
azdır. Yaprak dokusu içinde gelişen fungus hücreler arası boşlukta yayılır, hücre
içine emeçler göndererek beslenir, yaprağın üstünde yağ lekeleri oluşur. Yüksek
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
265
CİLT IV
BAĞ HASTALIKLARI
nem ve yağış gibi koşullar uygun giderse, bu yağ lekelerinin altında beyaz renkte
fungal örtü meydana gelir. Burada oluşan sporangiyumlar rüzgar ve yağmurla
taşınırlar. Yaprakların üzeri ıslak olduğunda, sporangiyumlardan yine zoosporlar
meydana gelerek sekonder enfeksiyonları oluşturur, böylece enfeksiyonlar devam
eder. Enfekteli yapraklar, salkım enfeksiyonları açısından inokulum kaynağıdır.
Ayrıca fungusun kışı geçirmesi bakımından da önemlidir (Şekil 164).
Fungusun inkübasyon süresi yaprak yaşı, çeşit, hava nemi ve sıcaklık ile doğrudan
ilişkilidir. Genellikle sıcaklık arttıkça inkübasyon süresi kısalır. Örneğin 15°C’de
8-9 gün, 20°C’de 5 gün, 25°C’de 4 gündür. Sıcaklık 30°C’yi geçtiği zaman fungus
ölür, 6°C’nin altında gelişemez.
EM
Epidemiler için yağmur önemli bir faktördür. Ilık ve yağışlı geçen bir kış, bunu
takip eden yağışlı bir ilkbahar ve bir iki hafta arayla yağan yağmurlu yaz
koşullarında, şiddetli epidemiler meydana gelir.
2. BELİRTİLERİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI
Mildiyö hastalığı asmanın tüm yeşil kısımlarında görülür. Yaprak belirtileri
sürgünler yaklaşık 25 cm’ye ulaştığında görülmeye başlar. Başlangıçta yaprağın
üst yüzeyinde sarı renkli tipik yağ lekeleri meydana gelir. Alt yüzlerinde ise beyaz
bir fungal örtü vardır. Bu lekelerin rengi zamanla koyulaşır, kahverengileşir, bir
süre sonra kurur ve dökülür (Şekil 165a,b).
G
Sürgünler üzerinde eliptik lekeler meydana gelir. Hastalık şiddetli ise sürgün kurur. Çiçekler enfekte olduğunda, kısa zamanda kahverengileşerek kuruyup dökülür,
böylece seyrek taneli salkımlar oluşur. Taneler küçük iken hastalığa çok duyarlı
olup, olgunlaştıkça bu duyarlılık azalır. Hastalıklı taneler, olgunluk dönemine doğru, su kaybederek buruşur, meşinleşmiş bir görünüm alırlar(Şekil 165c,d). Bu taneler, beyaz çeşitlerde mat grimsi–yeşil, siyah çeşitlerde pembemsi kırmızıya döner.
Mildiyö hastalığı asmanın tüm yeşil kısımlarını ve doğrudan ürünü etkilediği için
ekonomik yönden önemlidir. Ülkemizde asma yetiştiriciliği yapılan tüm bölgelerde
hastalık görülebilir.
3. KONUKÇULARI
TA
Etmenin konukçusu sadece asmadır.
4. MÜCADELESİ
4.1. Kültürel Önlemler
– Hastalıklı sürgünler dipten kesilip imha edilmelidir.
– Asmaların altı temiz tutulmalı, yere düşen hastalıklı yapraklar toplanarak
imha edilmelidir.
– Yabancı otlarla mücadele edilmelidir.
– Aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.
266
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
G
TA
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Şekil 164. Bağ mildiyösü’nün yaşam çemberi (G.N.Agrios, 1997. Plant Pathology).
CİLT IV
EM
ZİRAİ MÜCADELE TEKNİK TALİMATLARI
267
CİLT IV
BAĞ HASTALIKLARI
a
d
b
©Mualla ERKAN
EM
©Mualla ERKAN
©Mualla ERKAN
Şekil 165. Bağ mildiyösü’nün yaprak altında meydana
getirdiği fungal örtü ve yaprak üzerindeki yağ
lekesi (a), yaprak altında meydana getirdiği
fungal örtü ve yaprak üzerindeki nekrotik lekeler
(b), salkımdaki (c) ve tanelerdeki (d) zarar şekli.
4.2.1. İlaçlama zamanı
G
c
4.2. Kimyasal Mücadele
Tahmin ve uyarı sisteminin uygulanmadığı yörelerde:
1. ilaçlama: Sürgün boyu 25-30 cm uzunlukta olunca uygulanmalıdır.
TA
2. ve daha sonraki ilaçlamalar: Birinci ilaçlamadan sonra kullanılan ilacın
etki süresi dikkate alınmalıdır.
Kullanılan ilacın etki süresi bitiminde, bölgenin günlük sıcaklık ve yağış ortalamaları, nispi nem, çiğ gibi meteorolojik faktörler dikkate alınarak, hastalık
enfeksiyonu için uygun koşullar oluştuğunda ilaçlamalar yapılmalı, koşullar
ortadan kalktığında ilaçlamalara son verilmelidir.
Tahmin-uyarı sisteminin uygulandığı yörelerde:
1. ilaçlama: Kışlık sporlarla tahmini bulaşmadan sonra ve yazlık sporların ortaya çıkmasından önce (ilk yağ lekeleri görülmeden) yapılacaktır.
Oosporların çimlenmesi, zoosporlarla bulaşma aşağıda belirtilen
koşulların bir araya gelmesiyle gerçekleşmektedir.
268
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
ZİRAİ MÜCADELE TEKNİK TALİMATLARI
CİLT IV
a) Sürgünler 5-6 cm. boya ulaşmış olmalı,
b) Asmaların altındaki toprak nemi en az %70 oranına ulaşmış ve bu nem
seviyesi ortalama sıcaklıklara göre aşağıdaki cetvelde belirtilen süre
korunmuş olmalıdır.
Günlük Ort. Sıcaklıklar
%70 toprak neminin devam süresi
11-13° C
7-8 gün
14-16° C
4-5 gün
17°C ve üstü
2-3 gün
EM
Günlük ortalama sıcaklık 10°C’nin altında olduğunda toprak nemi ne
kadar fazla olursa olsun kışlık sporlar çimlenemezler.
c) Asmanın yaprakları üzerinde, yağmur veya çiğ nedeniyle en az 2 saat süreyle
ıslaklık bulunmalıdır. Bu koşul saptandıktan sonra kışlık sporlarla bulaşmanın olduğu kabul edilir ve bu günden itibaren I. inkübasyon periyodunun
işlemeye başladığı varsayılır. Bu inkübasyon periyodunun sonu günlük
maksimum ve minimum sıcaklık ortalamalarından, gelişme eşiği (8°C)
çıkarılarak Etkili Sıcaklık Toplamları (EST) 1 kümülatif olarak hesaplanır.
EST: Enfekteli organlarda patojenin gelişmesi için bulaşmanın başlangıcından yağ lekelerinin oluşumuna kadar gerekli olan sıcaklıklar toplamıdır. Bu
toplam bağ mildiyösü için 61 gün-dereceye eşittir. Bu değer günlük ortalama
hava sıcaklıklarından 8°C düşürüldükten sonraki rakamların toplamıyla elde
edilir. Zira bitki dokusunda patojen ancak 8°C’nin üzerinde gelişebilmektedir.
G
1. inkübasyon periyodunun sonunda, yazlık sporlar oluşacağından ve asıl
ekonomik bulaşmalar bu sporlarla meydana geleceğinden, 1. inkübasyon
periyodu ortalarında 1. ilaçlama yapılmalıdır. Buna göre, bağ mildiyösü için
61°C olan etkili sıcaklık toplamının yarı değerine (30-32°C) ulaşıldığı
günden itibaren (yağ lekeleri görülmeden önce), 1-3 gün içinde ilaçlamalar
yapılmalıdır.
TA
Birinci ilaçlamadan sonra, toprak nemi ile ilgili veriler önemli olmadığı için
dikkate alınmamalıdır.
2. ve daha sonraki ilaçlamalar: Kullanılan preparatın etki süresi sonunda,
yapraklar üzerinde en az iki saati bulan ıslaklıktan itibaren, EST’nin 3032 gün-derece’ye ulaşması durumunda (yapraklarda yağ lekesi varsa)
yapılmalıdır.
Tahmin ve uyarı istasyonlarının bulunduğu yörelerde ilaçlamalar için yapılacak
uyarılar dikkate alınmalıdır.
1
EST (gün-derece)= ∑[(maksimumºC + minimumºC):2]- 8
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
269
CİLT IV
BAĞ HASTALIKLARI
4.2.2. Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları
Bakanlık tarafından yayınlanan “Bitki Koruma Ürünleri” kitabında tavsiye edilen
bitki koruma ürünleri ve dozları kullanılır.
4.2.3. Kullanılacak alet ve makineler
İlaçlamada, sırt pülverizatörü (motorlu, otomatik, mekanik), sırt atomizörü,
motorlu bahçe pülverizatörü veya hidrolik bahçe pülverizatörü kullanılır.
4.2.4. İlaçlama tekniği
TA
G
EM
İlaçlamalar havanın çok sıcak olmadığı sabah erken saatlerde veya akşamüzeri
yapılmalıdır. Asmanın iç tarafındaki yaprak ve salkımların ilaçlanmasına dikkat
edilmelidir. Yaprakların özellikle alt yüzeylerinin ilaçla kaplanması sağlanmalıdır.
270
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü