• İmmobilizasyon • Gövde veya ekstremite hareketlerinin fiziksel olarak kısıtlanmasıdır • Sinir-kas-iskelet sistemi problemli hastalarda fonk. kapasitede ek azalmaya yol açarak özürlülüğün artmasına neden olur • Yeniden eski fonksiyonel kapasiteye ulaşmak için uzun bir süre gerekmektedir • İmmobilizasyon • Maksimal güçlendirici bir program uygulansa bile en az kondisyon kaybı oluşan süre kadar zaman geçecektir. • Çoğu olguda bu süre kondisyon kaybı gelişen sürenin iki katıdır İnaktivite ↓ Kas iskelet sistemi fonksiyonel kapasitesinde azalma ↓ Kardiyovasküler sistem ve diğer sistemlerin fonksiyonel kapasitelerinde azalma ↓ Dekondüsyon ↓ İnaktivite • İmmobilizasyona neden olan 5 tip inaktivite • Hastanın kendi seçimi olan sedanter yaşam tarzı • Hastalık ,operasyon travma sonrası yatak istirahati • Travma veya kırık sonrası tüm vücut ya da bir bölümünün cihazlanması veya alçıya alınması • Paralizi veya nöromüsküler hastalık nedeniyle hareketin kısıtlanması • Uzay uçuşlarında ağırlıksız ortamda bulunmak • İmmobilizasyonun etkilediği sistemler • Kas – iskelet sistemi • Kardiyovasküler sistem • Pulmoner sistem • Gastrointestinal sistem • Genitoüriner sistem • Deri • Metabolik – Endokrin sistem • Sinir sistemi , Emosyonel durum • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Güç; kas gücünde günlük % 0.7- 1.5 kayıp görülür -toplam kayıp %25-40 -bu azalma en çok ikinci haftadan sonra oluşur • Güç; özellikle alt ekstremitede yer alan antigravite kasları ve büyük kaslar etkilenir İmmobilizasyonun 24 sa. sonrası kas liflerinde atrofi görülür ve kullanılmama atrofisi 4 sa. içinde başlar • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileriKas iskelet sistemi; Güç; -kas atrofisi nedene bağımlı-flask paralizili bir hastada kasların %90-95 i atrofiye uğrayabilir -spastisite varsa kas hacminde azalma %35’ lerde kalır. Tonusun artması atrofiyi azaltır -iyileşme olmazsa kas dokusunun yerini bağ dokusu alır ve kontraktür gelişiminde rol oynar Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri: Kas iskelet sistemi; • • • Güç; -pozisyonun da önemi vardır, kısalmış pozisyonda immobilize olmuş olan kaslarda güç kaybı daha fazladır. Dayanıklılık: güçte azalma ve ayrıca kardiovasküler sisteme olan etkiler dayanıklılığı da azaltır • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri- Kas iskelet sistemi; • Eklemler:-eklem kıkırdağı sinoviyal sıvıdan beslenir ve beslenme yüklenme ve yüklenmeme durumuna göre değişir -immobilizasyonda bu süreç dururSadece difüzyonla beslenebilir-hayvan deneylerinde immobilize eklemde 11 hafta sonunda kıkırdakta %9 incelme tespit edilmiş • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Kontraktür; bir eklemde pasif hareket açıklığındaki (ROM) kayıptır • Bir kas kısalmış pozisyonda uzun süre kalırsa, kas lifleri ve bağ dokusu bu kısalığa uyum sağlar ve eklemde hareketin en rahat olduğu yönde kontraktür gelişir • Kısalmış pozisyondaki bir kasta 5-7 günde kontraktür gelişmeye başlar. 3 haftayı geçerse yoğun bağ dokusu kas dokusunun yerini alır • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Ödem –Hemoraji –Spastisite –Paralizi-Ağrı • Kas dengesizliği-Yumuşak doku yaralanmaları • İlerlemiş yaş-Kontraktür gelişimini artıran ve katkıda bulunan faktörlerdir • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • İmmobilize hastada genellikle kalçalar, dizler ve ayak bilekleri olmak üzere alt ekstremite kontraktürleri sıktır • İki eklemli kaslarda kontraktür daha sıktır • Üst ekstr. omuz, dirsek ve el bileği risk altında • Boyun ve bel bölgesi omurgada kontraktürler ob • Kontraktür- Önleme-doğru pozisyonlama -aktif ve pasif ROM egzersizleri—Eklem mobilizasyonu • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Kemikler; -ağırlık bindirici uyarılar, yer çekimi ve kas aktivitesinin kemik üzerinde koruyucu ve kemik oluşumu ile yıkımı arasındaki dengeyi sağlayıcı etkisi vardır -uzamış yatak istirahati kemikte organik ve inorganik bileşenleri içeren atrofiye yol açar - • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Kemikler; -idrar kalsiyumu ve hidroksiprolininde artış, dışkıda kalsiyum atılımında artış -özellikle ağırlık taşıyan kemiklerde olmak üzere kemik yoğunluğunda azalma vertebralarda mineral içeriğinde haftada %1 kayıp 12 haftalık yatak istirahatinden sonra kemik yoğunluğunda %40 civarında azalma • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Kemikler; -30 haftalık yatak istirahatinde %50 azalma osteoporoz sonucunda vertebralarda kompresyon fraktürleri ve ağırlık taşıyan uzun kemiklerde ufak zorlanmalarda bile kırıklar (özellikle el bileği ve kalça) • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Nörolojik sistem; -İmmobilizasyon doğrudan nörolojik sistemi etkilemez, ancak koordinasyon, denge ve dokunma kusurları oluşabilir -özellikle yanlış pozisyonlama sonucunda sinir sıkışmaları görülebilir • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Kalp damar sistemi; -kalp hızında artış -kardiak etkinlikte azalma -postural hipotansiyon –tromboflebit iki günlük yatak istirahati sonrası kalp atım hızında 1 atım/dakika artış saptanmıştır -Kan hacmi %7 azalır -20 günlük yatak istirahati sonrası maksimum oksijen yararlanımı %27 azalır -2-4 haftalık yatak istirahati sonrası anemi • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Postural hipotansiyon; -tüm bu etkiler sonrasında kalp etkinliğinde azalma, dikey duruş postürüne tahammülsüzlük ve sonuç olarak ayakta durmada bayılma hissi ve başdönmesi -sıklıkla yatak istirahatinin ilk 4-7. günlerinde görülmeye başlar • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Tromboflebit, derin ven trombozu olarak da bilinir -baldır kaslarının pompalama etkisinin kaybolması alt ekstremite venöz kanında akım azalmasına yol açar -akım azalması damar içinde pıhtı oluşmasına, pıhtı oluşması da damarda tıkanıklığa yol açar -tıkanık bölgeden kopan pıhtı parçaları akciğer damarlarında tıkanmaya neden olursa ölüm görülebilir • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri-Solunum -solunum kas gücünde azalma nedenli solunum yetm. -yatma pozisyonuna bağlı kostovertebral, kostokondral hareketlerde azalma nedenli solunum yet. -eğer oksijen ihtiyacı artarsa kan oksijen konsantrasyonunda düşme -solunum yollarında balgam atma mekanizmalarının kaybı nedeniyle ufak solunum yollarında tıkanma, tıkanmanın arkasında kalan bölgede bakteri üremesi nedeniyle pnömoni • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Sindirim sistemi; -iştahsızlık- -mide içeriğinin özafagusa reflüsü (özellikle yatma pozisyonuna bağlı olarak) -kabızlık -mide ve barsak hareketlerinde azalma Sindirim sistemi; bozukluğuna bağlı olarak alınan gıdaların emilimi azalır, protein düşüklüğü gibi sonuçlara yol açabilir. • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Üriner sistem; -böbrek süzme fonksiyonu azalır -idrar konsantrasyonu azalır -idrarla fosfor atılımında artma görülür -boşaltım sistemi fonksiyonlarında yavaşlama ve idrarda kalsiyum atılımında artış nedeniyle böbrek ve kalsiyum taşları -idrar yolları iltihaplarında artış • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Endokrin sistem (hormonal sistem) - kandaki insüline yanıtın azalması ile kan şekeri düzeylerinde değişiklik -Parathormon baskılanması (kan kalsiyumunu ayarlayan hormon) -ayrıca çok sayıda hormona ait değişiklikler • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri • Cilt; -deride incelme (beslenme bozukluğuna bağlı protein azalması ve cilt altı yağ dokusu kaybı) -bası yaraları; kemik çıkıntılar üzerindeki basınç esas faktördür, ciltteki incelme, cilt kanlanmasında azalma, anemi, protein düşüklüğü, duyu kaybı ek faktörlerdir • Bası yaralarının önlenmesi • Yeterli bakım (çarşafların kırışmamış, temiz, kuru olması v.b.) • Pozisyonlama • İki saatte bir hastayı döndürme • Havalı yataklar, sıvılaştırılmış havalı yataklar, su yatakları, sırtüstü yatmayı sağlamak için dönebilen yataklar • • Uzamış immobilizasyonun olumsuz etkileri Emosyonel durum; -ağrı eşiği düşer -genel bir rahatsızlık hissi vardır -depresyon görülür (aerobik egzersizlerin depresyonu azalttığı bildirilmiştir) -oryantasyon bozukluğu -ileri dönemlerde halusinasyonlar teşekkürler
