Pardus (işletim sistemi) Vikipedi, özgür ansiklopedi Panthera cinsi Panthera pardus türü için Pars ve Anadolu parsı maddelerine bakınız. Pardus (yazıldığı gibi okunur), Türkiye'de TÜBİTAK tarafından geliştirilen bir Linux dağıtımı olan işletim sistemi. Planlamasına 2003 yılında başlanmış olup ilk kararlı sürümü 27 Aralık 2005’te yayınlanmıştır.[1] Pardus adı, Anadolu Parsı'nın bilimsel adı olan Panthera pardus tulliana'dan gelmektedir. Pardus, ilk sürümden 2011.2 sürümüne kadar herhangi bir başka Linux dağıtımı temel alınmadan kendine özgü projelerle geliştirilmiş olup 2013 yılında yayınlanan Pardus 2013 sürümü ile beraber Debian tabanına geçilmiştir. 2011 yılı son aylarından itibaren TÜBİTAK bünyesinde yeniden yapılanma çalışmaları neticesinde yönetici ve geliştirici ekip dağıtılarak tasfiye edilmiştir.[2] 2012 yılında TÜBİTAK, Pardus projesi için tekrar geliştirici istihdam etmiş ve o güne kadar Pardus projesi kapsamında geliştirilmiş olan PİSİ paket yönetim sistemi, ÇOMAR yapılandırma yöneticisi, YALI kurulum aracı, Müdür açılış sistemi, Kaptan ilk ayar sihirbazı ve diğer irili ufaklı tüm projeler terk edilerek Debian tabanına geçilmiştir. Kararlı sürümü 25 Ocak 2013'te yayınlanan "Pardus 2013 Anadolu Parsı" sürümüyle beraber artık Pardus, Debian tabanlı bir Linux dağıtımı haline gelmiştir. Terk edilen eski Pardus projeleri ise gönüllüler tarafından yürütülen Pisi Linux projesi kapsamında sürdürülmektedir. Pardus, 2013 sürümü ile beraber artık bireysel kullanıcılara yönelik resmi bir sürüm yayınlamamakta, Kurumsal, Sunucu ve Fatih projesi sürümü olmak üzere 3 ayrı sürümü yayınlanmaktadır. Pardus 2013 sürümünden itibaren bireysel kullanıcılara yönelik resmi bir sürümü bulunmamaktadır. İçindekiler Tarihçe Oluşum süreci Yeniden yapılanma dönemi Terk edilen Pardus projeleri Sürümler PİSİ tabanlı sürümler Debian tabanlı sürümler Pardus 19.1 Masaüstü Ekran Görüntüsü Geliştirici(ler) Proje Durumu TÜBİTAK Aktif İşletim sistemi ailesi Linux Website pardus.org.tr (http://pardu s.org.tr) Sosyal etkinlikler ve katılımlar Google Summer of Code CeBIT Eurasia Bilişim Fuarı ICT SUMMIT NOW BİLİŞİM ZİRVESİ'14 BİLİŞİM’2014 TBD 31. Ulusal Bilişim Kurultayı ve CITEX’2014 Ankara Bilişim Fuarı Kaynak türü Açık Kaynak Lisans GPL Çekirdek türü Monolitik çekirdek Galeri İlk Yayınlanma 27 Aralık 2005) Ayrıca bakınız Hedef Kitle Kamu Kurumları ve Kobiler Son kararlı sürümü 19.1 / 20 Kasım 2019) Platform desteği AMD64 Paket yöneticisi Pardus Mağaza (https://gi thub.com/yunusem/pardu Dış bağlantılar Kaynakça Tarihçe Güncelleme yöntemi APT Oluşum süreci s-store) Kullanıcı Arayüzü 2003 yılının önemli bir bölümünde TÜBİTAK tarafından ulusal bir dağıtımın gerekliliği, dünyada benzer uygulamalar, yazılım sanayisinin mevcut durumu ve eğilimleri araştırıldı.[1] Ülkenin bilgi teknolojisi alanındaki insan kaynağı, Desteklenen Diller yerel yazılım sanayisinin yetenekleri ve rekabet unsurları incelendi. Tüm bulgular ışığında, 2003 yılı yazında, bir ulusal işletim sistemi dağıtımı oluşturmanın yerinde bir karar olduğu sonucuna varılarak somut düzeyde planlama işine girişildi.[1] XFCE - Deepin Desktop Environment (Qt-based) Türkçe - English Mevcut işletim sistemleri, başta Linux olmak üzere incelendi, açık kaynak yazılım metodolojisi (yöntem bilimi) ve felsefesi ayrıntılı olarak çalışıldı. Hedef, bir dağıtım oluşturmanın ötesinde, bu dağıtımı sürekli kılabilecek düzenlemeci yapıyı da kurmak olduğundan yazılım sanayisinde, özellikle açık kaynak çerçevesinde, kullanılabilecek iş örnekleri irdelendi.[1] Bu incelemeler sonrasında, 2003 yılı sonbaharında, Linux temelli, açık kaynaklı, olabildiğince GPL lisanslama yöntemini kullanan bir işletim sistemi dağıtımı oluşturulmasına karar verildi.[1] Pardus'un ilk kararlı sürümü olan Pardus 1.0'da YALI kurulum aracından bir görüntü Pardus Projesi'nin hayata geçmesi, 2004 yılı başında teknik ekibin çekirdeğinin oluşturulmasıyla başladı. Bu aşamada Türkiye'nin Linux geçmişi, mevcut ve planlanan dağıtımlar, açık kaynak ve Linux camiası ve girişimleri de göz önüne alınarak, var olan bilgi birikimi ve deneyimden en üst düzeyde yararlanmanın yolları arandı. Sonuçta ulusal işletim sistemi geliştirilmesinde görev alması en uygun kişiler Türkiye'nin dört bir yanından seçilerek TÜBİTAK/UEKAE bünyesinde bir araya geldiler.[1] 2004 yılının önemli bir kısmı teknik seçeneklerin değerlendirilmesi ile geçti. Farklı Linux dağıtımları incelendi, mevcut dağıtımlardaki eksiklikler, olası gelişim alanları, yapılması gerekenler ve bunların iş gücü ve kaynak gereksinimleri irdelendi. Hedef kitlenin kim olacağı üzerinde beyin fırtınaları yapıldı, bunun sonucu olarak yol haritası seçenekleri belirlendi.[1] 2004 yılı ekim ayında bu teknik değerlendirmeler sonuçlandı ve yayınlanan Proje Ana Sözleşmesi ile amaç, yöntem ve takvim belirlendi. Pardus'un “bilişim okur-yazarlığına sahip bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü ihtiyaçlarını hedefleyen” bir işletim sistemi olmasına, “mevcut Linux dağıtımlarının üstün taraflarını kavram, mimari ya da kod olarak kullanmasına”, ancak “otonom sisteme evrilebilecek bir yapılandırma çerçevesi ve araçları ile kurulum, yapılandırma ve kullanım kolaylığı sağlamasına” karar verildi.[1] Teknik hedefi ve yöntemi belirlenen tasarı hızla ilerlemeye başladı ve 1 Şubat 2005 tarihinde ilk ürün olan Pardus Çalışan CD 1.0 yayımlandı. Tasarının amaçları ve teknik yaklaşımı hakkında Linux camiası ve kullanıcıları bilgilendirmeyi amaçlayan Çalışan CD (canlı CD) beklenenin üzerinde ilgi gördü. Sonrasında geliştirme daha çok özgün yenilik tasarılarına yoğunlaştırıldı ve nihayet 27 Aralık 2005'te Pardus'un ilk kurulabilir sürümü olan Pardus 1.0, ağ üzerinden yayımlanmaya başlandı. Pardus 2011.2 sürümüne kadar kendine özgü PİSİ paket yönetim sistemini kullanan özgün bir Linux dağıtımı olarak yoluna devam etti.[1] Yeniden yapılanma dönemi 2011 yılının son aylarından itibaren TÜBİTAK bünyesinde yeniden yapılanma çalışmaları neticesinde proje yöneticileri ve geliştirici ekip dağıtılarak tasfiye edildi.[2] İdari ve teknolojik olarak köklü değişiklikerlerin yaşandığı[3] bu süreçte son sürüm olan Pardus 2011 sürümünün bakımı yapılmadı. Mevcut sürümlerin bakımlarının ve yeniden yapılanma çalışmalarının içeriği konusunda resmi açıklamaların yapılmaması Pardus kullanıcıları arasında projenin sona erdiğine dair haberlerin yayılmasına neden oldu.[4] Ocak 2012'de Pardus 2011 bireysel sürümününe güncelleme desteğinin sona erdiği, e-posta listeleri üzerinden duyuruldu.[5] 2 Mart 2012'de projenin resmi sitesinden 23-24 Mart 2012 tarihlerinde “Pardus’un Yarını Çalıştayı” adında, projenin yeniden nasıl sürdürüleceğine dair bir çalışma yapılacağı açıklandı.[6] Sadece davetlilere açık olan çalıştayda, Pardus hakkında kararlar alacak bir kurul oluşturulmasına ve bu kurulun aşağıdaki üyelerden oluşmasına karar verildi.[7] TÜBİTAK yönetim temsilcisi STK temsilcisi Kullanıcı topluluğu temsilcisi (Sezai YENİAY seçildi [8]) Geliştirici temsilcileri (biri topluluktan olmak üzere 2 kişi) Pardus çözüm ortaklarından bir temsilci Üniversite temsilcisi (akademisyen) Kamu kurumlarından temsilci Ayrıca kurul üyelerinin kendi temsil ettikleri topluluklardan seçim yoluyla belirleneceği ve Pardus’un en önemli hedefinin en iyi Türkçe desteği veren işletim sistemi haline gelmek olduğu belirtildi.[9] 19 Haziran 2012 tarihinde ULAKBİM Başkanı Dr. Ahmet Kaplan ve Pardus Proje Yöneticisi Abdullah Erol projenin hedeflerini açıkladıkları bir basın toplantısı düzenlediler.[10][11] Abdullah Erol'un proje yöneticisi olduğu bu toplantı ile kamuoyu tarafından öğrenildi. Toplantıda özetle FATİH Projesindeki akıllı tahtalarda Pardus kullanılacağı, yeni bir kurumsal sürüm hazırlandığı, sunucu ve mobil sürümler yapılacağı ve özel sektörle işbirliklerine gidileceği belirtildi. Bu vaatler Pardus topluluğu tarafından şüphe ile karşılandı.[12][13] Abdullah Erol 2016 yılı Ağustos ayında FETÖ soruşturmaları kapsamında görevinden alındı. [1] (htt p://www.ahaber.com.tr/gundem/2016/08/03/milli-yazilimda-feto-ihaneti-1470199818) Pardus danışma kurulu ilk toplantısını 29 Haziran 2012 tarihinde Ankara'da ULAKBİM'de yaptı. Ancak toplantıdan bir gün önce projenin bir Debian derlemesini bazı ekran görüntülerini değiştirerek Pardus 2011 adı altında FATİH projesi kapsamındaki akıllı tahtalara yüklediği ve okullara dağıttığı ortaya çıktı.[14][15] Toplantıda TÜBİTAK'ın mevcut sözleşmeleri ve taahhütleri gereği akıllı tahtalara yüklemek ve bazı kurumlardaki masaüstü bilgisayarlardaki Pardus sürümlerini hızlıca güncellemek için Debian dağıtımını kullandığı, Pardus için geliştirilen PİSİ gibi projelerin bu yeni Debian sürümüne eklenemediği, akıllı tahtaların da Pardus ile çalıştırılamadığı için Debian kullanıldığı, bu işlemler için Vestel firması ile işbirliği yapıldığı öğrenildi. (Oysa CEBİT 2011'de Pardus çalıştıran bir akıllı tahta sunulmuştu [16]) Ayrıca Danışma Kurulu'nun henüz resmi olarak kurulmamış olduğu, bunun için TÜBİTAK bilim kurulunun yetki devri işlemi yapması gerektiği ortaya çıktı [17]. Bu şartlar altında üyeler TÜBİTAK'ın onaylanmasını istediği bazı kararları (Debian sürümü hakkında) onaylamadı ve kurulun resmi oluşumunun tamamlamasının beklenmesine karar verildi. Ayrıca Pardus hakkında kararları vereceği çalıştayda tespit edilmiş olan Danışma Kurulu toplanmadan ve kamuoyuna bilgilendirme yapılmadan TÜBİTAK'ın Pardus'un yeni sürümünde Debian'ı kullanmaya karar vermiş olması ve toplantının kurulun resmi oluşumu açısından daha erken yapılmamış olması, Pardus topluluğunda şaşkınlıkla karşılandı.[18][19] Ancak TÜBİTAK danışma kurulunu bir daha toplamadı ve bu kurul işlev kazanamadı. 2012 yılı ilk yarısında Fatih Projesi kapsamında okullara gönderilen etkileşimli tahtalarda Pardus logolu Debian işletim sisteminin kullanıldığı görüldü. 2012 yılı ikinci yarısında TÜBİTAK yeni geliştiriciler istihdam ederek yeni sürüm hazırlıklarına başladı. 25 Ocak 2013'te Debian tabanlı ilk kararlı Pardus sürümü "Pardus 2013 Anadolu Parsı" adı ile yayınlandı. Böylece Pardus projesi kapsamında 2012 yılına kadar geliştirilmiş olan Pardus'a özgü PİSİ paket yönetim sistemi, ÇOMAR yapılandırma yöneticisi, YALI kurulum aracı, Müdür açılış sistemi, Kaptan ilk ayar sihirbazı ve diğer irili ufaklı tüm projeler terk edilerek tamamen Debian tabanına geçilmiş oldu. Ayrıca 2013 yılının ilk aylarında Tübitak geliştiricilerinin üye olduğu, destek kanalı olarak tanıdığı ve onayladığı topluluk sitesi parduslinux.org (http://pardus.net.tr) açıldı. Terk edilen Pardus projeleri 2013 yılında yayınlanan Pardus 2013 sürümü ile beraber Debian tabanına geçilmiştir. Debian tabanına geçilmeden önce Pardus projesi kapsamında üretilen belli başlı özgün projeler aşağıda listelenmiştir. Bu projeler ile ilgili teknik dokümanlara developer.pardus.org.tr (http://developer.pardus.org.tr/projects/index.html) adresinden ulaşabilir. Sistemin düzgün çalışması için gerekli olan donanım, açılış, ağ, kullanıcı, zaman, görüntü gibi ayarların mümkün olduğu kadar otomatik bir biçimde yapılmasını sağlayan yapılandırma yönetim sistemi. ÇOMAR PİSİ Python dilinde yazılmış bir paket yönetim sistemi. Bağımlılıkları takip ederek paket inşa etme, kurma, kaldırma, yükseltme ve benzeri işlevleri yerine getirir. Kullanıcılar için bir grafiksel arayüz ve kapsamlı bir komut satırı arayüzü içerir. YALI Pardus'un bilgisayara kurulmasını sağlayan grafiksel kurulum aracı. Kaptan Pardus kurulumu sonrasında kullanıcıyı karşılayarak, masaüstünün kolayca kişiselleştirebilmesini sağlayan bir ilk ayar sihirbazı. Müdür Python dilinde yazılmış yeni bir init sistemi. Sistemin açılış sürecini düzenler, hızlı bir şekilde açılışı gerçekleştirir. ÇOMAR ile entegre çalışır. Paket Yöneticisi Pardus paket depolarına bağlanarak kullanıcının yeni paketler kurmasını, yayımlanan güncellemelerin yüklenmesini ve gerek duyulmayan yazılımların bilgisayardan kaldırılmasını sağlayan PİSİ’nin grafiksel arayüzü. Kullanıcı Yöneticisi Bilgisayarı kullanacak kullanıcıların tanımlanması ve kullanıcı yetkilerinin detaylı bir şekilde ayarlanabilmesini sağlar. Güvenlik Duvarı Yöneticisi Bilgisayara gelen ya da giden bağlantılara engelleme/izin verme, yerel ağdan internet paylaşımını engeleme/izin verme gibi kontrollerin yapılabilmesini sağlar. Açılış Yöneticisi Bilgisayar açılışında ekrana gelen işletim sistemi seçme menüsünü düzenlemeyi sağlar. Disk Yöneticisi Disk bölümlerinin bağlanması ve disk bölümlerinin kullanımı ile ilgili ayarlamaların yapılabilmesini sağlar. Geçmiş Yöneticisi Paket kurma/güncelleme/kaldırma işlemlerinin kayıtlarını tutarak, kullanıcının bir paket kurma, güncelleme ya da kaldırma işlemi sonrasında herhangi bir sorun yaşanması halinde belirli bir tarihe geri dönebilmesini sağlar. Servis Yöneticisi Sistemdeki tüm servisleri listeleyerek kullanıcının istediği servisleri kolayca açmasını ya da kapatmasını sağlar. Zemberek entegrasyonu Açık kodlu doğal dil işleme kütüphanesi olan Zemberek yazılımının Pardus için genel yazım denetimi desteği vermesini sağlar. Böylece tüm masaüstünde (örneğin kullanıcı e-posta programını, kelime işlemci programını kullanırken, web sayfalarında bir ileti yazarken, vb.) Türkçe yazım denetimi sağlanmaktadır. Pardusman Pardus paket depolarında seçilen paketlerin kullanılarak otomatikman bir Pardus ISO dosya oluşturulmasını sağlar. Ekran ayarları Ekran kartı sürücüsü ve monitör ile ilgili tüm ayarlarının yapılması sağlayan arayüz. Panda Kullanıcıların NVIDIA ve ATI ekran kartları için açık kaynak kodlu ya da sahipli sürücülerden biri seçerek kullanabilmesini sağlar. PTSP Tulliana, Milky Pardus YALI aracından görüntü Pardus'a özgü simge setleri. Bkz. Tulliana (http://kde-look.org/content/show.php?content=38757), Milky (http://kde-look.org/content/show.ph p/Milky?content=133124) 2009'da Pardus 2011'de Pardus 2011'de Pardus 2011'de Pisi logosu kurulum Paket Yöneticisi Kaptan Servis Yöneticisi bir sihirbazından bir görüntü Kaptan logosu Sürümler Pardus'un, Pardus 2013 sürümünden itibaren Kurumsal, Sunucu ve Fatih sürümü olmak üzere 3 ayrı sürümü bulunmaktadır. Kurumsal sürüm, kurum ve kuruluşların ihtiyaçları göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Fatih sürümü ise FATİH Projesindeki akıllı tahtalarda kullanmak üzere hazırlanmıştır. Renkler ve anlamları Ana sürümler Ara sürümler Desteği sona ermiş Desteği devam ediyor Pardus 2013 sürümü öncesindeki dönemde ise; bireysel kullanıcılara yönelik "2000 serisi sürümler" ile kurumsal kullanıcılara yönelik "Pardus Kurumsal" sürümleri adı altında iki farklı sürümü yayınlanmıştır. PİSİ tabanlı sürümler Sürüm Pardus 1.0 Kod adı Çıkış tarihi Destek Önemli gelişmeler --- 27 Aralık 2005 Yok PİSİ, ÇOMAR, YALI, Kaptan, TASMA gibi araçların ilk sürümleri yayınlandı. Pardus 2007 --- 31 Aralık 2006 Yok Pardus açılış sisteminden sorumlu Müdür yeniden yazılarak açılış ve kapanış süresi önemli ölçüde kısaltıldı. Pardus Güvenlik Duvarı Yöneticisi sisteme eklendi. NTFS disklere yazma desteği eklendi. Açılışta başlatılan sunucu ve servislerin kolayca yönetilebilmesi için bir Servis Yöneticisi programı yazılarak sisteme eklendi. LZMA sıkıştırma algoritması ile Pisi paketlerinde ortalama %30'a varan bir yer kazancı oldu. Bu sayede son kullanıcının indireceği yazılımların boyutu küçültüldü. Pardus'a özgü Tulliana simge seti geliştirilerek masaüstü ve diğer uygulamalarda Tulliana2 adlı simge seti kullanıldı. Pardus Kurumsal 1 --- 2007 Yok İlk kurumsal sürüm Pardus 2007.1 Felis chaus (Sazlık kedisi) 16 Mart 2007 Yok Paket Yöneticisi'ne büyük/küçük harf duyarlılığı olmaksızın arama yapabilme özelliği eklendi, ayrıca paketler hakkında özet açıklama bilgisi eklendi. Depo güuncellemeleri ve arama işlevlerinde %40’a varan hız artışı sağlandı. Ağ yöneticisine WPA desteği eklendi. Pardus 2007.2 Caracal caracal (Karakulak) 11 Temmuz 2007 Yok Yeni Açılış Yöneticisi aracı ile, önceleri komut satırı üzerinden yapılabilen açılış menüsü düzenleme işlemleri artık arayüz üzerinden yapılabiliyor. Ağ yöneticisine PEAP-MSCHAPv2 desteği eklendi. Yok YALI, artık kurulumdan önce tüm gerekli bilgileri soruyor sonra kuruluma başlıyor. Ayrıca YALI, Pardus'un hangi sabit diske kurulacağını ve bu sabit diskin açılabilir olup olmadığını belirleyebiliyor. Ağ yöneticisine, mevcut profilde bulunan ağları otomatik olarak algılayabilme ve otomatik olarak o profile geçiş yapabilme özelliği eklendi, ayrıca artık bağlantı bilgileri sistem çekmecesi üzerinden güncel olarak takip edilebiliyor. Pardus 2007.3 Lynx lynx (Vaşak) 19 Kasım 2007 --- 27 Haziran 2008 Yok Kullanıcı Yöneticisi'nde yetki denetim sistemi geliştirildi artık tüm kullanıcıların yetkilerini detaylı bir şekilde düzenlenlenebiliyor, Pardus'un parola sorma ve yetkilendirme davranışını kolayca özelleştirilebiliyor. Pisi'ye geçmiş yönetimi desteği eklendi. Yeni Geçmiş Yöneticisi aracı ile sisteme kurulan eski paketlere dönmek, sistemin o anki anlık görüntüsünü kaydetmek ve bu görüntüler arasında geçiş yapabilmek mümkün. Kullanıcıların monitör ve ekran kartı ayarlarını yapabilmelerini sağlayan Görüntü Yöneticisi yazılımı sisteme eklendi. Otomatik yazıcı tanıtma özelliği eklendi. ÇOMAR, Müdür, dbus altyapısı kullanılarak tamamen yeniden yazıldı. Pardus 2008.1 Hyaena hyaena (Çizgili sırtlan) 15 Eylül 2008 Yok Kablosuz ağlar için Ad-Hoc ve 802.1x desteği getirildi. KDE3 ve KDE4 tabanlı iki ayrı canlı CD yayımlandı. Pardus 2008.2 Canis aureus (Altın çakal) 30 Ocak 2009 Yok Paket Yöneticisi'ne delta paket ve ters bağımlılık güncelleme desteği getirildi. Paket Yöneticisi'ne hatalı indirilen paketlerin tekrar indirilebilmesi desteği eklendi. 17 Temmuz 2009 Yok Pardus 2008 Pardus 2009 --- Masaüstünde KDE 3 yerine yeni nesil KDE 4 masaüstü ortamına geçildi. Geliştirilen önbellek sistemi ile Paket Yöneticisi ve PiSi artık çok daha hızlı çalışıyor. PiSi'nin paketleme sisteminde yapılan iyileştirmelerle artık paketler ortalama %20 daha küçük. Delta paket desteği artık öntanımlı olarak açık geliyor. Delta paket desteği sayesinde artık güncellemelerde bir paketin tümü değil sadece değişen kısmı güncellenecek, böylece güncellemelerin boyutu küçülecek ve güncelleme süresi kısalacak. Yalı ve PiSi'de yapılan iyileştirmeler ile Pardus kurulumu yaklaşık olarak 2 kat hızlandı. Yalı'ya sistem kurtarma özelliği eklendi. Pardus yüklü bir sistemde yapılan son güncellemeleri geri almak, silinen önyükleyiciyi tekrar yüklemek vb. kurtarma ve sorun giderme işlemleri artık yeni Yalı ile yapılabiliyor. Ağların ve servislerin masaüstünden kontrol edilebilmesini sağlayan Ağ Plasma Programcığı ve Servis Plasma Programcığı öntanımlı olarak kurulu geliyor. Yeni Pardus aracı Sistem Yöneticisi ile artık sistem genelinde klavye haritası, sistem dili, zaman dilimi gibi temel ayarları daha rahat yapılabiliyor. Önceki sürümlerde denetim merkezi olarak kullanılan TASMA, yerini KDE 4’ün System Settings yazılımına Pardus'a özgü yönetim araçlarının eklenmesiyle oluşturulan Sistem Ayarları aracına devretti. Ekran kartı ve monitör ayarları için kullanılan Görüntü Yöneticisi yazılımı, yerini Sistem Ayarları içinde bulunan Ekran ayarları modülüne bıraktı. Ext3 dosya sistemi yerine yeni nesil Ext dosya sistemi olan Ext4, Pardus 2009 ile birlikte öntanımlı olarak geliyor. Ayrıca Yalı kurulum ekranında kullanmak isteyen kullanıcılar için XFS, ReiserFS ve deneysel Btrfs gibi dosya sistemleri de ana sistem bölümü olarak seçilebiliyor. Masaüstü ve diğer uygulamalarda yaklaşık bin simgeden oluşan Pardus'a özgü yeni Milky simge seti kullanılıyor. Pardus 2009.1 Pardus 2009.2 Anthropoides virgo (Telli turna) Geronticus eremita (Kelaynak) 15 Ocak 2010 3 Haziran 2010 Yok Pardus ISO kalıplarına melez (hibrid) kalıp özelliği eklendi. Böylece Pardus ISO kalıplarını CD’ye basma zorunluluğu ortadan kalktı. Artık Pardus ISO dosyası, CD'nin yanı sıra DVD, USB bellek gibi ortamlara da yazılabiliyor. Yok KDE'nin KRunner yazılımı ile bütünleşik çalışan plasmarunner-pisi sayesinde artık KRunner aracı açılıp sistemde kurulu olmayan fakat Pardus depolarındaki bir paket tarafından sağlanan bir program adı yazıldığında, söz konusu yazılımın hangi paket içinde yer aldığını belirten bir girdi görünüyor. Bu girdi seçilerek ilgili paket otomatik olarak yüklenebiliyor. Pardus'un hem kurulan hem de çalışan sürümleri, standart CD'lere sığamayacak kadar büyük olduğu için optik sürücü olarak artık DVD kullanılıyor. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi'nin yürüttüğü proje kapsamında Pardus'a 64 bit mimari desteği eklendi. Kurulan DVD ve Çalışan DVD'nin 32 bit ve 64 bit mimarili işlemcilere yönelik, ayrı ayrı sürümleri yayımlandı. YALI artık LVM/RAID ve UUID desteği sunuyor. Kaptan ile artık, simge seti belirlenebiliyor. Ayrıca istenirse Kaptan, web kamerası aracılığıyla kullanıcının fotoğrafını çekip KDE içinde kullanıcı resmi olarak ayarlayabiliyor. OpenOffice.org yerine, The Document Foundation tarafından OpenOffice.org temel alınarak geliştirilen açık kaynak kodlu LibreOffice öntanımlı ofis seti olarak yüklü geliyor. Kullanıcılar Paket Yöneticisi'ndeki paketleri oylayabiliyor ve ekran görüntülerine bakarak tercih yapabiliyor. Ayrıca Paket Yöneticisi'nin sistem çekmecesi entegrasyonu iyileştirildi. Sistem Ayarları'na eklenen Panda isimli yeni Pardus aracı sayesinde, kullanıcılar NVIDIA ve ATI ekran kartları için açık kaynak kodlu ya da sahipli sürücülerden birini seçebiliyor. Öntanımlı ağ yöneticisi olarak GNOME NetworkManager'a geçildi. Artık HSPA/CDMA/VPN ağları da destekleniyor. Amarok yerine, onun 1.4 sürümü temel alınarak hazırlanan platform bağımsız müzik çalar Clementine kurulu geliyor. Pardus 2009 ile gelen "Sistem Yöneticisi" aracı kaldırıldı. Pardus 2011 --- 20 Ocak 2011 Yok Pardus Kurumsal 2 --- 16 Şubat 2011 Bilinmiyor Pardus'un bireysel sürümlerinden Pardus 2011'deki gelişme ve iyileştirmelerin tamamına yakını Kurumsal 2 sürümünde de yer alıyor. Bunlara ek olarak; Lider-Ahenk gibi ölçeklenebilir merkezi yönetim araçları bulunuyor, sunucu-istemci mimarisi(PTSP) destekleniyor. Masaüstü ortamı olarak KDE‘nin kararlılık ve güvenilirlik açısından kendini ispatlamış olan önceki nesil KDE 3.5.10 sürümü kullanıldı. Üç yıl için planlanan uzun dönem destek (LTS) garantisi sunuldu. Pardus 2011.1 Dama dama (Alageyik) 12 Temmuz 2011 Yok YALI'ya Sistem Kurtarma menüsü yeniden eklendi. Çıkarılabilir USB bellekleri daha kolay biçimlendirmek için hazırlanan QuickFormat görüntülere eklendi. Pardus 2011.2 Cervus elaphus (Kızıl geyik) 19 Eylül 2011 Yok NetworkManager, ModemManager altyapıları güncellenerek çeşitli bağlantı problemleri giderildi. Debian tabanlı sürümler Sürüm Pardus 2013 Kurumsal 5 Pardus 17.0 Kod adı Çıkış Tarihi Destek Notlar Anadolu Parsı 12 Nisan 2015 Yok Debian tabanlı ilk sürüm. Debian'ın x nolu sürümü temel alındı. Kurumsal kullanıcılar, KOBİ'ler ve öğrenciler hedef alınarak hazırlandı. Yok Debian tabanlı sürüm. Sürüm notları yayınlandı. (http://ww w.pardus.org.tr/web/guest/kurumsal_5_surum_notlari) Kurumsal kullanıcılar, KOBİ'ler ve öğrenciler hedef alınarak hazırlandı. Kurumsal eğitimler ile kullanımı yaygınlaştırıldı.(Kurumsal eğitimler (http://www.pardus.org.tr/pardus-egitimleri)) Var Sürüm notları yayınlandı (http://www.pardus.org.tr/pardus 17-surum-notlari/). Kurulum kılavuzu yayınlandı (http://www.pardus.org.tr/wpcontent/uploads/2017/07/pardus17-kurulum-kilavuzu.pdf). Debian Stretch (https://wiki.debian.org/DebianStretch) temel alındı. Son kullanıcının karşılaştığı birçok grafiksel arayüzdeki kullanım senaryosu sorunları giderildi. Birçok sistem performansını etkileyen paket güncelleştirmesi ve optimizasyonu yapıldı. 300 ün üzerinde paketi ve yamasını içeren güvenlik güncelleştirmeleri sisteme eklendi. Öntanımlı internet tarayıcısı Firefox versiyonu 60.3.0 a güncellendi. Öntanımlı e-posta istemcisi Thunderbird versiyonu 60.2.1 e güncellendi. Öntanımlı media oynatıcısı olan VLC versiyonu 3.0.3 e güncellendi. Öntanımlı ofis doküman uygulaması Libreoffice versiyonu 6.1.3 e güncellendi. Yalın Sunucu sürümünde openssh-server öntanımlı olarak yüklü gelmesi sağlandı. İnternet ortamı olmayan kurulum senaryolarında, kurulum sonrası kaynak listesi bozukluğu giderildi. Açılış ekranı öntanımlı arka planı değiştirildi. Anadolu Parsı onyedi 3 Temmuz 2017 Pardus 17.4 onyedi 3 Kasım 2018 Var Pardus 17.5 onyedi 3 Mart 2019 Var Son kullanıcının karşılaştığı birçok grafiksel arayüzdeki kullanım senaryosu sorunları giderildi. Birçok sistem performansını etkileyen paket güncelleştirmesi ve optimizasyonu yapıldı. 200 ün üzerinde paketi ve yamasını içeren güvenlik güncelleştirmeleri sisteme eklendi. Öntanımlı internet tarayıcısı Firefox versiyonu 60.5.1 ‘e güncellendi. Öntanımlı e-posta istemcisi Thunderbird versiyonu 60.5.1 ‘e güncellendi. Öntanımlı media oynatıcısı olan VLC versiyonu 3.0.6 ‘ya güncellendi. Öntanımlı ofis döküman uygulaması Libreoffice versiyonu 6.1.5.1 ‘e güncellendi. Öntanımlı uygulama mağazası pardus-store versiyonu 0.3.1~beta4‘e güncellendi ve içerik yönetimi uzaktan güncelleme almaksızın dinamik olarak * düzenlenebilir hale getirildi. Öntanımlı giriş ekranı kabuğu lightdm-gtk-greeter ve arka uçta kullanıcı yönetimi sistemleri ile haberleşen sssd de bulunan hatalar düzeltildi ve ldap merkezi kullanıcı yönetimi sistemi ile hatasız çalışabilir hale getirildi. Canlı açılan sistem üzerinden yükleme işlemi terk edildi ve sadece kurulum ortamının açılarak yüklenebilmesi tercihi sabit kılındı. Uzun vade destek verilecek olan disk kalıplarındaki isimlendirmelere LTS etiketi yerleştirildi. Pardus un türemiş olduğu debian dan farkının canlı olarak gözlemlenebileceği paket takipçisi 11.03.2019 tarihinde tracker.pardus.org.tr adresinden yayına alınacaktır. Pardus 19.0 Pardus 19.1 ondokuz ondokuz 3 Ağustos 2019 20 Kasım 2019 Var Sürüm notları yayınlandı (https://pardus.org.tr/pardus-suru m-notlari-19-0). Kurulum kılavuzu yayınlandı (https://pardus.org.tr/pardus19-kurulum-kilavuzu). Var Güncelleme bildirim deskteği Xfce ve Gnome sürümlerine eklendi. Pinta ve GIMP resim düzenleyici uygulaması Xfce ve Gnome sürümlerinde yüklü halde gelecektir. Gnome arayüzünde iyileştirmeler yapıldı. Pardus Mazağa uygulamasında iyileştirmeler yapıldı. Kurulu sisteme 200 ‘ün üzerinde paket ve yama içeren güncelleştirmeler getirilmiştir. Depoda 2000 ‘in üzerinde paket güncellenmiştir. Öntanımlı internet tarayıcısı Firefox versiyonu 68.2 a güncellendi. Öntanımlı e-posta istemcisi Thunderbird versiyonu 68.2.2 e güncellendi. Öntanımlı media oynatıcısı olan VLC versiyonu 3.0.8 e güncellendi. Öntanımlı ofis döküman uygulaması Libreoffice versiyonu 6.1.5 e güncellendi Sosyal etkinlikler ve katılımlar Google Summer of Code Pardus, Google'ın öğrencilerle staj ve kendini geliştirme imkânı ile tasarılara geliştirici ve katkı sağlamayı amaçladığı açık kaynak tasarısı Google Summer of Code'a 2008 ve 2009 olmak üzere iki kere katılmıştır. Bu organizasyona ilk katılan Türk tasarısı Pardus olmuştur. CeBIT Eurasia Bilişim Fuarı Bazı dönemlerde Pardus hakkındaki gelişmeleri halka duyurmak ve tasarıya olan ilgiyi arttırmak amacıyla CeBIT Eurasia Bilişim Fuarı'na katılım sağlanmaktadır. 2006, 2008, 2009, 2010, 2011,2013 ve 2014 fuarlarında Pardus standı kurulmuştur. ICT SUMMIT NOW BİLİŞİM ZİRVESİ'14 2014 yılında bu etkinlikte yer alınmıştır. BİLİŞİM’2014 TBD 31. Ulusal Bilişim Kurultayı ve CITEX’2014 Ankara Bilişim Fuarı Bu etkinliğe Gümüş sponsorluk ile katkıda bulunulmuş ve Pardus standı kurulmuştur. Galeri Pardus 19.1 Pardus 2017 Pardus Takipçisi Pardus 2007.1 Pardus 2007.2 Pardus 2008.2 Paket Pardus 2013 Pardus 2011.2 Ayrıca bakınız Pisi Linux Linux Özgür yazılım Türkiye'de özgür yazılımın geçmişi Ubuntu Debian Fedora Mageia Özgürlük İçin Dış bağlantılar pardus.org.tr (https://www.pardus.org.tr/) : Pardus Yabancı dillerde bazı Pardus incelemeleri projesinin resmi ağ sayfası Özgürlükİçin (http://www.ozgurlukicin.org) : Eski Pardus 2013: LinuxUser (http://www.linuxuser.co.uk/re topluluk sitesi views/pardus-2013-review-the-mighty-have-fallen), Blogspot (http://dasublogbyprashanth.blogspot.com/20 DistroWatch (https://distrowatch.com/table.php?distribu 13/03/review-pardus-2013-kde.html) tion=pardus) : DistroWatch'da Pardus sayfası Pardus 2011: LinuxBSDos (http://www.linuxbsdos.co m/2011/09/28/pardus-2011-2-review/), LinuxBSDos (ht tp://www.linuxbsdos.com/2011/07/19/pardus-2011-1-re view/), DistroWatch (http://distrowatch.com/weekly.ph p?issue=20110425#feature), Dedoimedo (http://www.d edoimedo.com/computers/pardus-2011.html), Blogspot (http://cristalinux.blogspot.com/2011/02/pardus-2011-r eview.html), LinuxBSDos (http://www.linuxbsdos.com/2 011/01/25/pardus-2011-review/) Pardus 2009: LinuxBSDos (http://www.linuxbsdos.co m/2010/06/13/pardus-2009-2-review/), Blogspot (http:// cristalinux.blogspot.com/2010/06/final-review-pardus-2 0092.html), Wordpress (http://distrocheck.wordpress.c om/2010/02/04/pardus-2009-1-review/), LinuxBSDos (http://www.linuxbsdos.com/2010/02/01/pardus-2009-1 -review/), DistroWatch (http://distrowatch.com/weekly.p hp?issue=20090810#feature), IT Lure (http://www.itlur e.com/2009/07/distro-hoppin-pardus-linux-2009.html) Pardus 2008: Linux.com (http://archive09.linux.com/art icles/144002), Fosswire (http://fosswire.com/post/2008/ 07/pardus-2008-review/), Junauza (http://www.junauza. com/2008/07/theres-something-about-pardus-2008.ht ml), Wordpress (http://celettu.wordpress.com/2008/07/ 02/pardus-2008/) Pardus 2007: Junauza (http://www.junauza.com/2008/ 03/theres-something-about-pardus.html), Linux.com (ht tp://archive09.linux.com/articles/122576), Seopher.com (http://www.seopher.com/articles/review_pardus_linux_ 2007_1), DistroWatch (http://distrowatch.com/weekly.p hp?issue=20070115#review) Kaynakça 1. ^ a b c d e f g h i "Pardus'un resmi sitesinde "Hakkında" bölümü" (http://www.pardus.org.tr/eng/about). 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından Arşivlendi (http s://web.archive.org/web/20110727235222/http://www.p ardus.org.tr/eng/about). Erişim tarihi: 27 Temmuz 2011. 2. ^ a b Necdet Yücel'in " What about Pardus?" başlıklı yazısı (http://www.nyucel.com/2012/08/what-about-par dus.html) 3. ^ "Eski proje yöneticisinin 2007-2011 yılları değerlendirmesi" (http://blog.erkantekman.org/2012/0 7/03/pardusun-makus-tarihi-2007-2011/). 11 Eylül 2014 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https://web.arc hive.org/web/20140911011319/http://blog.erkantekma n.org/2012/07/03/pardusun-makus-tarihi-2007-2011/). Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012. 4. ^ "Yeniden yapılanma döneminde yazılmış bir günlük yazısı" (http://armuting.blogspot.com/2011/12/sona-myaklasyoruz.html). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https://web.archive.org/web/201603050625 23/http://armuting.blogspot.com/2011/12/sona-m-yakla syoruz.html). Erişim tarihi: 11 Nisan 2012. 5. ^ Pardus e-posta listelerinde 2011 sürümü desteğinin sona erdiğine ilişkin duyuru (http://lists.pardus.org.tr/ge listirici/2012-January/057195.html) 6. ^ "Pardus'un yarını çalıştayı duyurusu" (http://www.par dus.org.tr/pardusun-yarini-calistayi/). 7 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https://web.archive.o rg/web/20120807225927/http://www.pardus.org.tr/pard usun-yarini-calistayi/). Erişim tarihi: 11 Nisan 2012. 7. ^ "Pardus'un yarını çalıştayı sonuç metni" (http://www. pardus.org.tr/pardusun-yarini-calistayi-sonuc-metni/). 14 Ekim 2012 tarihinde kaynağından Arşivlendi (http s://web.archive.org/web/20121014192429/http://www.p ardus.org.tr/pardusun-yarini-calistayi-sonuc-metni/). Erişim tarihi: 11 Nisan 2012. 8. ^ "İlk Pardus, Topluluk Temsilcisi Seçim sonucu forum duyurusu" (http://www.pardus-linux.org/haberler/2012/ 05/pardus-topluluk-temsilcisi-sezai-yeniay). 30 Aralık 2012 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https://web.arc hive.org/web/20121230180847/http://www.pardus-linu x.org/haberler/2012/05/pardus-topluluk-temsilcisi-sezai -yeniay). Erişim tarihi: 1 Haziran 2012. 9. ^ "Katılımcı Necdet YÜCEL'in çalıştay hakkındaki günlük yazısı" (http://nyucel.blogspot.com/2012/03/par dusun-yarn-calstaynn-ardndan-1.html). 22 Kasım 2012 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https://web.archive.o rg/web/20121122192357/http://nyucel.blogspot.com/2 012/03/pardusun-yarn-calstaynn-ardndan-1.html). Erişim tarihi: 11 Nisan 2012. 10. ^ "Basın toplantısı hakkında Habertürk'ün haberi" (htt p://ekonomi.haberturk.com/yazarlar/selin-kunt-zengin/ 752137-anadolu-parsi-kukremeye-hazirlaniyor). 3 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından Arşivlendi (http s://web.archive.org/web/20140803044345/http://ekono mi.haberturk.com/yazarlar/selin-kunt-zengin/752137-a nadolu-parsi-kukremeye-hazirlaniyor). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012. 11. ^ "Basın toplantısı hakkında Haberler.com'un haberi" (http://www.haberler.com/milli-isletim-sistemi-pardus-ta bana-yayilacak-3718875-haberi/). 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https://web.archive.o rg/web/20160310101757/http://www.haberler.com/milli -isletim-sistemi-pardus-tabana-yayilacak-3718875-hab eri/). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012. 12. ^ "Eski proje yöneticisinin basın toplantısı hakkındaki günlük yazısı" (http://blog.erkantekman.org/2012/06/2 0/du-bakali/). 5 Ekim 2014 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https://web.archive.org/web/201410051512 03/http://blog.erkantekman.org/2012/06/20/du-bakali/). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012. 13. ^ "Bir kullanıcının basın toplantısı hakkındaki günlük yazısı" (http://armuting.blogspot.com/2012/06/tubitaknvaat-dolu-pardus-toplantsnn.html). 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https://web.archive.o rg/web/20120622053808/http://armuting.blogspot.com/ 2012/06/tubitakn-vaat-dolu-pardus-toplantsnn.html). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012. 14. ^ "Bir okuldaki akıllı tahta konusunda yazılan bir forum mesajı" (http://www.ozgurlukicin.org/forum/haberler/24 628/?page=3). 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https://web.archive.org/web/201604070437 21/http://ozgurlukicin.org/forum/haberler/24628/?page =3). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012. 15. ^ "Necdet Yücel'in "Etkileşimli tahtalarda Pardus 18. ^ "Üniversite temsilcisinin ilk danışma kurulu toplantısı logolu Debian var" yazısı" (http://nyucel.blogspot.com/ hakkındaki günlük yazısı" (http://nyucel.blogspot.com/ 2012/06/etkilesimli-tahtalarda-pardus-logolu.html). 22 2012/07/pardus-dansma-kurulu-ilk-toplants.html). 22 Kasım 2012 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https:// Kasım 2012 tarihinde kaynağından Arşivlendi (https:// web.archive.org/web/20121122192336/http://nyucel.bl web.archive.org/web/20121122192340/http://nyucel.bl ogspot.com/2012/06/etkilesimli-tahtalarda-pardus-logol ogspot.com/2012/07/pardus-dansma-kurulu-ilk-toplant u.html). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012. s.html). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012. 16. ^ "CEBİT 2011'de Pardus çalıştırılan bir akıllı tahtanın 19. ^ "Kullanıcı temsilcisinin ilk danışma kurulu toplantısı sunumu" (https://www.youtube.com/watch?v=55vgRIc hakkındaki günlük yazısı" (http://sezaiyeniay.wordpres 1djQ). 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından Arşivlendi s.com/2012/07/01/pardus-danisma-kurulunun-ardinda (https://web.archive.org/web/20151220145818/https:// n/). 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından Arşivlendi (htt www.youtube.com/watch?v=55vgRIc1djQ). Erişim ps://web.archive.org/web/20160403203334/https://sez tarihi: 2 Temmuz 2012. aiyeniay.wordpress.com/2012/07/01/pardus-danisma-k urulunun-ardindan/). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012. 17. ^ "Göç ortağı temsilcisinin ilk danışma kurulu toplantısı hakkındaki günlük yazısı" (http://zzz.fisek.com.tr/seyirdefteri/pardus-dagitimi-bitti-yeni-bir-dagitim-basliyor/). 26 Nisan 2016 tarihinde kaynağından Arşivlendi (http s://web.archive.org/web/20160426044117/http://zzz.fis ek.com.tr/seyir-defteri/pardus-dagitimi-bitti-yeni-bir-dag itim-basliyor/). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2012. G · T · D (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Pardus&action=edit) Pardus 1.0 Sürümler Kurumsal sürümler İlgili tasarılar Diğer Pardus 1.1 Pardus 2007 Pardus 2007.1 · Pardus 2007.2 · Pardus 2007.3 Pardus 2008 Pardus 2008.1 · Pardus 2008.2 Pardus 2009 Pardus 2009.1 · Pardus 2009.2 Pardus 2011 Pardus 2011.1 · Pardus 2011.2 Pardus Kurumsal 1 · Pardus Kurumsal 2 Ağ Yöneticisi · Çomar · Kaptan · Müdür · PiSi Paket Yöneticisi · TASMA · YALI · Zemberek TÜBİTAK · Çomak · KDE · Özgürlük İçin · Linux G · T · D (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Linux&action=edit) Linux Dağıtım GNU Pencere yöneticisi Kullanıcı arayüzü Uygulamalar Kişiler Basın Yayın Pardus Linux Linux Vakfı · Linus Yasası · Benimsenme · Windows ile karşılaştırma · Eleştiri · Tarihçesi · Çekirdek (çekirdek isimleri · desteklediği yapılar) · Linux-libre · Tux Linux dağıtımları · Genel karşılaştırma · Paket biçimleri Özgür Yazılım Vakfı · GNU · GNU Genel Kamu Lisansı · GNU/Linux adlandırma tartışması · GNU paketleri · GNU Tasarısı X Window Manager · AfterStep · Blackbox · CTWM · Enlightenment · FVWM · Hackedbox · IceWM · Metisse · OLVWM · PLWM · PWM · Sawfish · vtwm · wm2 · wmx · Xmonad Komut satırı · Grafiksel kullanıcı arayüzü · KDE · GNOME · Xfce · Unity · LXDE Masaüstü · Gömülü · Oyunlar · LAMP · Thin client Jono Bacon · Alan Cox · Jon 'Mad Dog' Hall · Benjamin Mako Hill · Greg Kroah-Hartman · David S. Miller · Eben Moglen · Andrew Morton · Ian Murdock · Daniel Robbins · Mark Shuttleworth · Richard Stallman · Linus Torvalds · Theodore Ts'o · Patrick Volkerding · Matt Zimmerman Free Software Magazine · Linux.com · Linux Format · Linux For You · Linux Gazette · Linux Journal · Linux-Magazin · Linux Magazine · Linux Outlaws · LugRadio · LWN.net · O3 Magazine · Phoronix Listeler Dizge düzenlemesi ve özellikler Taşınabilir Diğer başlıklar Aygıtlar · Dağıtımlar · RAM'den çalışan dağıtımlar · Ticari yazılımlar Açılış süreci · Uçbirim · Framebuffer · Çekirdek modülleri Access Linux Platform · Android · Bada · LiMo Vakfı · Linux Telefon Standartları Forumu · MeeGo (Maemo · Moblin) · Mobilinux · Open Handset Alliance · Openmoko · OPhone · Open webOS · SHR · Ubuntu Touch Özgür yazılım etkinlikleri listesi · Linux Belgelendirme Projesi · Linux virüsleri · Linux Kullanıcıları Öbeği · Linux Standard Base · Revolution OS · SCO and Linux · Tanenbaum–Torvalds debate G · T · D (https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:T%C3%9CB%C4%B0TAK&action=edit) TÜBİTAK MAM Merkez ve Enstitüler TÜBİTAK BİLGEM TÜBİTAK EE · GE · KE · ÇE · ME · YDBE · GMBE UEKAE · BTE · TBAE · SGE · İLTAREN · YTE · Kamu Sertifikasyon Merkezi TÜBİTAK SAGE · TÜBİTAK UZAY · TÜBİTAK UME · TÜBİTAK TÜSSİDE · TEKSEB ve TEKNOPARK · TÜBİTAK ULAKBİM · TÜBİTAK BUTAL · TÜBİTAK TUG Yayınlar Bilim ve Teknik Dergisi · Bilim Çocuk Dergisi · Meraklı Minik Dergisi · BİLGEM Dergisi · TUG Bülten · TÜBİTAK Bülten Ödüller TÜBİTAK Bilim Ödülleri · TÜBİTAK Hizmet Ödülleri · TÜBİTAK Özel Ödülleri · TÜBİTAK Teşvik Ödülleri · TÜBİTAK-TWAS Teşvik Ödülleri Birimler BTYPDB · TEYDEB · ARDEB · TBAG · SBAG · EEEAG · MAG · ÇAYDAG · TOVAG · SOBAG · SAVTAG · KAMAG · MADES · BİDEB Diğer RASAT · BİLSAT · Göktürk-2 · TÜBİTAK Marmara "https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pardus_(işletim_sistemi)&oldid=21802491" adresinden alındı. Bu sayfa son olarak 23 Mart 2020 tarihinde ve 22.53 saatinde düzenlenmiştir. Metin Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı altındadır; ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak, Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz. Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
