08.11.2020 SPOR SAKATLIKLARI ve İLK YARDIM - ppt v deo onl ne nd r POR SAKATLIKLARI ve İLK YARDIM 4 Spor Sakatlıklarının Nedenler Spor sakatlıklarının oluşma nedenler n k ana grupta toplanab l r. K ş sel nedenler: F z ksel eks kl kler, f z ksel uygunluk ‘aerob k dayanıklılık, kuvvet, sürat, becer , çev kl k), ps koloj k faktörler ‘konsantrasyon, r sk kabullenme), f z ksel yapı ‘boy, k lo, eklem stab l tes , vücut yağ dokusu yüzdes ), yaş, c ns yet. Çevresel nedenler: Sporun t p , sport f akt v te süres , had sen n yapısı, rak b n ve takım arkadaşlarının rolü, zem n n durumu, ışık, emn yet tedb rler , yavaşlama ç n yeterl mesafe, malzemeler, kl m koşulları ‘ısı, nem, rüzgar) antrenör, maç yönet m ‘kurallar ve hakemler n kuralları uygulaması). 5 Spor sakatlıklarının önlenmes ndek genel kurallar İlk yapılması gereken konu sporcuların per yod k sağlık kontrollerd r. Spor sakatlıklarının oluşmasında en öneml etkenlerden b r yeters z ısınmadır. Bu nedenle ısınmaya, özell kle stretch ‘germe) egzers zler ne büyük önem ver lmel d r. F z ksel akt v te sonrası yapılacak soğuma da önem taşımaktadır. Her akt v te sonrası mutlaka soğuma egzers zler yapılmalıdır. 6 SPORTİF TRAVMAYA MARUZ KALAN BÖLGELER -D z eklem % 32,9 -Ayak b leğ % 16,3 -Kalça ve kasık bölges % 6,0 -Omuz eklem % 6,1 -Ayak % 4,7 -Uyluk bölges % 4,8 -vertebra % 4,85 -D rsek eklem % 3,9 -El b leğ -el % 3,2 -D ğerler % 10,4 7 Spora dönüş süres n kısaltan en öneml faktörlerden b r akut sakatlıklardak lk müdahaled r. R I C E: Rest: d nlenme Ice: Buz - soğuk uygulaması Compress on: Kompresyon, basınç uygulama Elevasyon: Yukarı kaldırma 8 1.D nlenme: Sakatlanma h ssed ld ğ andan t baren egzers ze-spora hemen ara vermek gerek r. Ağrı yapan hareketten, duruştan kaçınmak anlamına gel r. Ağrı vücudun b r alarm mekan zmasıdır. 9 2.Soğuk uygulama: Ac l olarak sakatlanan bölgeye soğuk uygulaması yapmak gerekl d r. 15-20 dak ka ve saatte 1 yapılan uygulama lk saatler ç n doğru uygulamadır. Uygulama sıklığı azaltılarak 3 gün boyunca soğuk uygulaması devam ett r lmel d r. Soğuk uygulaması kanamayı durdurmanın yanında, ağrıyı azaltır. Bununla b rl kte dokunun bes n ht yacını azaltarak (hücreler b r çeş t kış uykusuna sokarak) zararı en azda tutmaya yardımcı olur. 10 JELLİ PAKETLER: İç nde dondurulup, çözüleb len jel bulunur JELLİ PAKETLER: İç nde dondurulup, çözüleb len jel bulunur. Paketler donmalarına rağmen esnekl kler n korumaktadırlar ve böylece bedene kolay uyum sağlarlar. Jell paketler doğrudan der ye uygulanmazlar ve b r havluya sarılırlar. Uygulama süres 10 dak kayı geçmemel d r. KİMYASAL BUZ TORBALARI: Özell kle saha koşullarında ve doğa koşullarında kullanışlıdır. Olumsuz olarak fazla soğutmazlar ama y nede y b r lk yardım aracıdır. Uygulama süres 30 dak kadır. İMERSİYON: Yaralı ayak, d rsek yada el n buz parçalarıyla dolu kovaya sokulmasıdır. Uygulama süres dak kadır. BUZ MASAJI: Uygulama süres 7-10 dak kadır. https://sl deplayer.b z.tr/sl de/11848919/ 1/5 08.11.2020 SPOR SAKATLIKLARI ve İLK YARDIM - ppt v deo onl ne nd r Uygulamalar sırasında beden ses d nlen r. Der n n zedelenmes ne z n ver lmemel d r. Buzu herkes uygulayamaz. Özell kle yüzeysel damar hastalığı olanlar (Reynaud Fenomen ) yada d abet olan b reylerde d kkatl olmak gerekeb l r. 11 3. Kompresyon: (sakatlanma bölges ve çevres ne basınç uygulaması) Sakatlanma sonrası sakatlanan bölgede öncel kle kanama olması ht mal ne karşı, bölgesel basınç uygulanması gerek r. En çok kullanılan ve en çabuk bulunab len araç elast k bandajdır. Elast k bandaj uygulaması yaralanan bölgen n kalbe uzak kısmından başlayıp, b r öncek bandın yarısına gelecek şek lde sp ral uygulayarak kalbe doğru yapılır. Yaralanan bölgen n b raz üstünde sonlandırılır. 12 İlk anda mümkünse buz le b rl kte yapılacak kompres uygulaması kanama oluşumunu en azından yavaşlatacaktır. 13 4. Yukarıya kaldırma (elevasyon): Y ne kanama ve ödem oluşumunu önlemek yada en azda tutmak ç n buz ve bandaj uygulaması le b rl kte sakatlanan bölgey kalp sev yes n n üstünde tutmak gerekl d r. Bu şek lde buz ve bandaj uygulaması sürdürülmel d r. 14 Kas yorgunluğu ned r? Antrenmansız sporcularda ağır ve alışmamış kas kasılmalarından 1-2 gün sonra ortaya çıkar. Aynı zamanda ağır sport f yarışmalardan sonra da sporcularda görülen akut (kısa sürel ) kas ağrılarıdır. Söz konusu kaslar her hareket denemes sırasında ve dokununca ağrılı, bazen ş ş ve sertt r. Sporcular arasında “hamlık” olarak adlandırılır. 15 Kas yorgunluğu nasıl atlatılır? Kas yorgunluğunun h çb r tedav yapılmadan, salt st rahat le 3-4 gün ç nde geçt ğ ve ağrıların d nd ğ b l nmekted r. Bu konudak hızlandırıcı genel önlemler : a. Sauna, b derece sıcaklıkta yüzme havuzu, c. Söz konusu kaslar üzer ne ılık ıslak kompresler, haf f masaj ant f loj st k laçlar (voltaren, t lcot l g b ) ant oks dan C ve E v tam n . 16 Kontüzyon ned r? D rekt b r travma karşısında c lt altında dokuların aşırı derecede ez lmes d r. Kılcal (kap ller) damarlardak kan c lt altında toplanır ve b r ş şl k oluşturur. 17 Hematom ned r? Travma (darbe) ş ddet le kılcal damarlardan dışarıya çıkan kanın yumuşak kısımlar arasında bel rl b r sahada toplanmasından barett r. 18 19 Ayak Bölges (ped s) : Ayak b leğ eklem nden(talocrural art cular s) sonrak kısım Ayakta Meydana Geleb lecek Başlıca Yaralanmalar Burkulma Aş l tendon sakatlıkları Tırnak batması Kırık-Çıkık https://sl deplayer.b z.tr/sl de/11848919/ 2/5 08.11.2020 20 SPOR SAKATLIKLARI ve İLK YARDIM - ppt v deo onl ne nd r Ayak b leğ burkulmaları; ayak b leğ eklemler n b r arada tutan b r yada b rden fazla bağın zorlanması ya da kısmen yırtılması sonucu olur. 21 Ayak b leğ ndek burkulmalar sonucu ayak b leğ ndek eklemler b r arada tutan bağların b r nde veya b r kaçında zorlanmalar, yırtılmalar hatta kopmalar olab l r. Ayak b leğ burkulmalarının çoğu ayak b leğ n n çe doğru dönmes yle oluşur ve bu durumda ayak b leğ n n dış tarafındak bağlar (l gamentler) etk len r. 22 Ayak Parmak Burkulması Dolaylı ş ddet etk s yle(ters bükülme, sert b r nesneye çarpma) oluşur. (en fazla büyük parmak eklem etk len r.) 23 olmayan ayakkabı seç m Aşırı yüklenme Gastrocnem us (Baldır kası) Yanlış antrenman Yapılan spora uygun olmayan ayakkabı seç m Aşırı yüklenme Bel rt ler ; egzers z sırasında tendon çevres nde yanıcı ağrılar görülür, İdman sırasında azalır ve dman b tt kten sonra ş ddetle devam eder, İst rahat sırasında azalır yürüyüş sırasında tekrar ağrı artar. 24 İlk Yardım: Ağrılı tarafı tesb t ed n (örn İlk Yardım: Ağrılı tarafı tesb t ed n (örn. bandaj le) ve zorlamadan kaçının. İlg l uzmana danışın. (Terc han Ortoped -Travmatoloj veya F z k tedav , rehab l tasyon). Ek Uygulamalar: Baldır kaslarına masaj. Topuğun ayakkabı ç ne konacak b r parça !e yükselt lmes (Bu, aş l tendonuna b nen yükü azaltıp y leşmey hızlandıracaktır. Tedav Sonrası: Baldır kasları ç n gerd rme egzers zler . Antrenmanlardan sonra tendon ve çevres ne buz le soğuk uygulama Önlem: Beslenme le uygun Magnezyum alınması sorunlara karşı önlemlerden b r s olab lecekt r 25 Ayağa y uymayan ve der y tırnak kenarına doğru bastıran ayakkabılar Tırnak batması Travma Ayağa y uymayan ve der y tırnak kenarına doğru bastıran ayakkabılar Bel rt ler ; ağrı hassas yet, cerahatlı akıntı, ısı artımı, ş şl k ve kızarıklık 26 Ökçe Kem ğ n n(Kalkeneusun) Kırılması Çok fazla yüksekl kten topuğun üstüne atlama ya da düşme sonucunda oluşur. 27 Tarsal Kırıkları Çok ağır burkulma ya da ayağın çe ya da dışa doğru ş ddetl b r b ç mde dönmes yle meydana gelen lg nç b r spor yaralanmasıdır. 28 Ayak Tarağı(Metetars) Kırıkları Genelde doğrudan ş ddet etk s yle oluşur ve en çok 4. ve 5. ayak tarak kem ğ etk len r. https://sl deplayer.b z.tr/sl de/11848919/ 3/5 08.11.2020 SPOR SAKATLIKLARI ve İLK YARDIM - ppt v deo onl ne nd r Uzun süren, aşırı yürüme ve koşma yüklenmes nde bazen 2. ve 3. ayak tarak kem ğ nde yorgunluk kırılması. 29 Ayak Parmaklarındak Kırıklar Çoğunlukla doğrudan ş ddet etk s sonucunda oluşur(Ez lme yaralanması, sert yerlere çarpma). 30 Tüm ayak b leğ sakatlıklarının lk tedav s nde şunlar geçerl d r: Buz İst rahat Kompresyon yapıcı elast k bandaj Elevasyon(yukarı kaldırma) Koltuk değneğ Nsae laçları F zyoterap 31 Tedav de lk yapılması gereken buz uygulamasıdır Tedav de lk yapılması gereken buz uygulamasıdır. B r naylon poşete konulan buzlar nce b r havluyla zedelenen bölgeye günde 3-4 defa dak ka süreyle uygulanır. Eklem lk 1-3 gün ç nde tam d nlend r lmel d r . Bunun ç n hasta tarafa b r baston alınab l r. Ayrıca bu bölgeye b r bandaj yada ayak b leğ desteğ veya ayak b lekten de sıkıca bandajlanmalıdır. 32 ELASTİK BANDAJ UYGULAMASI Yaralanan bölgen n kalbe uzak kısmından başlayıp, b r öncek bandın yarısına gelecek şek lde sp ral uygulayarak kalbe doğru yapılır. Yaralanan bölgen n b raz üstünde sonlandırılır. İlk anda mümkünse buz le b rl kte yapılacak kompres uygulaması kanama oluşumunu en azından yavaşlatacaktır 34 Ayak ve ayak b leğ egzers zler Başlangıçta pas f egzers zlerle başlayıp akt f egzers zlere geç lmel d r. İzometr k kasılma yöntem 36 37 Ayak b leğ n n altına rulo yada havlu koyarak ayak ler ger hareket ett r l r Ayak ucuna last k bant yerleşt r l r. b r ucu tutulur Ayak ucuna last k bant yerleşt r l r.b r ucu tutulur.last ğ n gerg nl ğ le ayak düz ve yanlara gerd r lerek çalışılır 38 39 40 Üsttek bacak aşağı ve yukarı hareket ett r l r Ayak başparmak tarafına doğru çevr l r Eller duvarda ayağın b r arkada b r önded r Eller duvarda ayağın b r arkada b r önded r.gövde kollar yardımıyla duvara yaklaştırılır ve bu poz syonda 5 san ye d nlen l r. 41 B r yerden destek almadan parmak uçlarına yüksel p d nlen n 5 tekrar yapın. k bacak ve tek bacakla yapılab l r. 42 Parmak uçlarını havaya kaldırın ve vücut ağırlığınızı topuklarda toplayın https://sl deplayer.b z.tr/sl de/11848919/ 4/5 08.11.2020 43 44 SPOR SAKATLIKLARI ve İLK YARDIM - ppt v deo onl ne nd r Bant ayaktan geç r l r ve d ğer ayakla d renç ve ayak açısı ayarlanarak başparmağa doğru çevr l r Bant ayaktan geç r lerek d ğer ayakla açısı ve d renc ayarlanır Bant ayaktan geç r lerek d ğer ayakla açısı ve d renc ayarlanır.ayak küçük parmağa doğru çevr l r. https://sl deplayer.b z.tr/sl de/11848919/ 5/5
