Avrupa Birliği Özgürlük-Güvenlik-Adalet Alanı Hazırlayan: Ahmet ERDEM Topluluk Hukuku ve Kurumsal Yapısı Dışında Çıkan İşbirliği Formları •Trevi •Schengen •Europol Trevi Grubu • 1972 münih olimpiyatları'nda filistinli teröristlerin israilli atletleri rehin alıp öldürmesi üzerine sadece ekonomik anlamda işbirlik yapan aet devletlerinin güvenlik konusunda da işbirlik yapmaya karar vermesiyle kurulmasına karar verilmiş, uluslararası organize edilmiş, suçla mücadele grubu. • 1974 yılında kurulmuş paris zirvesi'nde kurulmuş olan grubun çalışmaları aet devletlerinin toplantılarından bağımsız olarak gerçekleşmiştir. her ne kadar adli bilimler, polis eğitimi, göç sorunu gibi güvenlikle ilgili konularda karşılıklı bilgi alışverişi sağlayan bir organizasyon yaratılmış olsa da, trevi'nin hiçbir zaman operasyonel bir yapısı olmamıştır. bir başka deyişle icraata geçememiştir bunlar. • trevi'nin devamında avrupa'da iç güvenliğin sağlanmasına yönelik olarak schengen grubu, pompedio grubu gibi organizasyonlar kurulmuştur. şimdilerde europol, trevi'nin yapamadığı operasyonel iç güvenlik faaliyetlerini yapmaktadır. Schengen • Schengen Antlaşması, Avrupa Ekonomik Topluluğu üyesi beş ülke arasında, sınır kapılarındaki polis ve gümrük kontrollerini bütünüyle ortadan kaldırmayı amaçlayan antlaşmadır. • 1997 yılına kadar Avrupa Birliği hukukundan ayrı ayrı olmasına rağmen bu tarihte yapılan Amsterdam Antlaşması ile topluluk hukukuna dahil olmuştur. • Schengen anlaşması ile oluşturulan Schengen bölgesi, şu anda 26 Avrupa ülkesi için de geçerli olup yaklaşık olarak 4.312.099 kilometrekarelik alanı kaplamaktadır. Europol • Avrupa Polis Teşkilatı ya da kısaca Europol, Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile birliğin ortaklık kurduğu diğer ülkelerin güvenlik güçleri arasında, uluslararası organize suçlar ve terörizm konusunda iş birliği ve etkili çalışma ortamı sağlamak amacıyla kurulmuş bir birimdir. Ofisin iş birliği sahası içinde yasa dışı uyuşturucu ve motorlu taşıt ticareti, çocuk pornografisi de dâhil her türlü insan ticareti, para ve diğer ödeme araçları ile ilgili kalpazanlık, radyoaktif ve nükleer maddelerin yasa dışı ticareti ve bu suç türleri ile ilgili kara para aklama, yasa dışı göç konuları da yer almaktadır. • Merkezi Hollanda'nın Lahey kentinde bulunan Avrupa Polis Ofisi, 1976 tarihinde kurulan TREVI (Terrorisme, Radicalisme, Extrémisme et Violence Internationale – Terörizm, Radikalizm, Aşırılık ve Uluslararası Şiddet) olarak adlandırılan hükümetler arası bir kuruluşun temelleri üzerine kurulmuştur. • AB'nin kurumsal ve hukuki çerçevesinde yeterli sonucun alınamaması, üye devletlerden bazılarının kendi egemenlik hakları çerçevesinde Schengen Sözleşmesi ile hedefe yürümelerine yol açtı. Vize ve Sınır Kontrolleri Frontex • Fransızca'da dış sınırlar anlamına gelen frontières extérieures ifadesinden türetilmiş, avrupa birliği üye ülkelerinin dış sınırlarındaki operasyonel işbirliğinin yönetimi amacıyla kurulmuş ajans. • Avrupa birliği'nin üye olmayan ülkeler ile dış sınırlarında görev yapan sınır muhafızlarının yönetimi amacıyla 3 ekim 2005 tarihinde göreve başlamıştır, merkezi varşova'dadır. Vize Bilgi Sistemi (VIS) • VIS ya da VBS Schengen Üye Ülkelerine bilgi paylaşım imkanı veren bir sistemdir. Aslında, zaten konsolosluklar uzun yıllardır schengen bilgi sistemi’ni (Schengen Information System) kullanmaktaydılar. Bazı schengen ülkelerinin sınırlı erişim hakkı olması (schengen alanına daha sonraki özel anlaşmalarla dahil olmaları veya tam üye olmamalarından dolayı)sorunlara yol açmaktaydı. Vize başvuru sürecini hızlandırmak ve koordinasyon sorunlarını çözmek için 28 Schengen ülkesi ortak bir sistemi kullanmaya karar verdiler. • VBS, Schengen üyesi Avrupa Birliği ülkelerinin; vize başvuru sahiplerinin bilgilerini paylaştığı merkezi bir veri tabanıdır. VBS Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerdeki Avrupa Birliği üyesi olan ülke konsoloslukları ile Schengen Alanına giriş yapılan Avrupa Birliği dış sınırlarındaki kontrol noktalarını merkezi bir sisteme bağlamaktadır. Böylelikle vize başvurularına ilişkin veriler ve prosedürler, vize başvuru kararları, kısa süreli vizeler ve transit vize uygulamaları ortak bir merkezden görüntülenebilmekte ve kontrol edilebilmektedir. Göç Politikası Göç AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker tarafından belirlenen önemli ve öncelikli alanlardan biridir. Komisyon'un göç konusuna ilişkin gündemi, daha fazla göçmenin hayatını kaybetmesini önlemek ve acil durum müdahalelerini güçlendirmek adına alınacak acil önlemleri belirlemektedir. Göç gündemi, iç ve dış politikaları birleştirip AB'nin ajanslarından ve araçlarından en iyi şekilde faydalanarak AB ülkeleri ve kurumları ile uluslararası örgütler, sivil toplum, yerel yönetimler ve AB dışındaki ulusal ortaklar gibi tüm aktörleri bir araya getirerek bu konuya Avrupa çapında bir çözüm ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, Türkiye ile göç yönetimi alanında yapılan işbirliği kilit rol oynamaktadır. Sırasıyla 29 Kasım 2015 ve 18 Mart 2016 tarihinde hayata geçirilen Ortak Eylem Planı (OEP) ve AB-Türkiye Bildirisi, AB ile Türkiye arasındaki işbirliğinin temel taşlarından biridir. Maastricht Antlaşması ve Göç Politikası • Önceden Trevi Göç Grubu üzerinden üye devletler arasında koordine edilen göç konusu Antlaşma ile Aİİ Alanı olan üçüncü sütun altına konularak ilk kez Ab düzeyine çıkarılıştır.Antlaşma ile AB'nin göç ile ilgili yetkileri gevşek tutulmuştur. Amsterdam Antlaşması ve Göç Politikası • Antlaşma ile göç, üçüncü sütundan birinci sütuna aktarılmıştır. • Antlaşma ile ATA'da "Kişilerin Serbest Dolaşımı, Sığınma ve Göç" konusunda yeni bir başlık getirilmiştir. İltica Politikası • Ortak bir Avrupa iltica politikasının geliştirilmesi oldukça önemli olmakla birlikte kompleks bir konudur. Avrupa Komisyonu, kapmsamlı bir iltica rejimi için ısrarla uğraşmaktadır. Dublin Sözleşmesi • 1990 yılında irlanda'nın dublin kentinde imzalanan ve daha sonra pek çok değişikliğe uğrayan ve mülteciler ile sığınmacıların kabul prosedürlerini düzenleyen sözleşme. • Sözleşme, mültecilerin belge işlemlerinin ilk ayak bastıkları sözleşmeye taraf ülkede yapılmasını şart koşmaktadır. burada karşılaşılan en büyük sorun ise, mültecilerin göç yollarındaki ilk durakları olan ve avrupa birliği'nin akdeniz'deki sınırını teşkil eden italya, ispanya ve yunanistan ile birliğin orta avrupa'daki sınırı olan macaristan'a iç avrupa ülkelerinden daha fazla sorumluluk yüklemesidir. sözleşme'de değişiklik yapılması gerektiğine dair eleştiriler 2011 yılında suriye iç savaşı'nın başlaması ile daha da alevlenmiştir. • Sözleşme'nin sınırları "istenmeyen unsurlara" karşı daha güvenli hale getirilmiş bir Avrupa kalesi inşa etme amacı taşıdığına dair eleştiriler de mevcuttur. Eurodac Herhangi bir Avrupa Birliği üye devlette mültecilik başvurusu yapanların parmak izlerinin toplandığı bir sistem. Dublin Anlaşması sonrası kurulmaya başlanan bir sistemdir. Mevcut Avrupa Birliği mülteci düzenlemelerine göre, bir sığınmacı birden fazla üye ülkede mültecilik başvurusunda bulunamaz. bu nedenle başvuruda bulundukları ilk yerde parmak izleri alınır ve karar verme süreci başlar, başvuru reddedilirse, hayati tehlike mevcut değilse, göçmenin ülkesi göçmeni kabul ediyorsa ve üye ülkenin kaynakları el veriyorsa, göçmen sınır dışı edilir. İdari İşbirliği • İltica konusunda başvurulan iki tür işbirliği vardır: CIREA ve Destekleme Programları • CIREA: Operasyonel bir kurum değildir. Üçüncü ülkeler hakkında bilgilerde dahil olmak üzere ulusal iltica hukuku ve politikası hakkında bilgiler toplayan bir merkezdir. Londra Çözümü • Ab ülkelerine iltica taleplerinin önüne harici yasal engeller çıkarmak için ortaya konmuştur. • Üye devletler Dublin Sözleşmesine göre bir başka üye devletin sorumlu olup olmadığını değerlendirmeden önce, prensip olarak, iltica arayanların başvurularını yapmalarına imkan tanımaktan sorumlu olarak, Ab dışından bir "güvenli" ülke belirleyebilir. Medeni Hukuk Alanında İşbirliği • Bu türden bir işbirliği ilk olarak Roma Antlaşması'nın 220. maddesinde öngörülmüştür.Amsterdam Antlaşması ile bu işbirliği Üçüncü Sütundan, Birinci Sütuna transfer edildi. Ceza Hukuku Alanında Adli İşbirliği • AB ceza hukuku, 'yargılamanın serbest dolaşımı'nı kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.AB ceza hukuku, topluluğun iç pazarının çalışması ve özellikle Topluluk bütçesi ve ortak ticaret politikası başta olmak üzere Topluluk politikaları ile yakından bağlantılıdır. Eurojust ya da EUROJUST, Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında yargısal iş birliğini öngören bir kurumudur. Birlik üyesi ülkelere mensup savcı yargıç ve polis memurlarından oluşur. Ulusal yargı mercilerinin yetkinliğini arttırmak ve sınırötesi ve organize suçların soruşturmalarını yürütmek amacıyla kurulmuştur. 28 Şubat 2002 tarihinde imzalanmış ve aynı yıl içinde yürürlüğe girmiştir. Genel merkezi Hollanda'nın Lahey kentinde bulunmaktadır. Avrupa Tutuklama Müzekkeresi • Üye devletler iç hukuk sistemlerine adaptasyon yapmadan, birbirinin yakalama kararlarını hemen yerine getirmekle ve yakalanan kişiyi yakalama kararı veren makama teslim etmekle yükümlüdür. Avrupa Delil Müzekkeresi •Suç soruşturmalarında kullanılmak üzere başka bir devletten nesne, belge ve veri elde etmek amacıyla bir ülkenin yetkili makamı tarafından düzenlenir. Polis ve Gümrüklerde İşbirliği • Ana hatlarıyla, polis güçleri, gümrük ve diğer uzmanlaşmış yasa uygulama birimleri arasındaki işbirliği ile ilgili birtakım unsurları içermektedir. Teşekkürler
