1 ARAPÇA SARF VE NAHİV BİLGİSİ Hazırlayan ve Derleyen M.sani ÖZDEMİR Tatvan Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmeni NOT: 1. Bu notlar öğreticilere yönelik hazırlandığından dolayı öğretici, örnekleri zenginleştirerek konuyu sunmalıdır. 2. Eğitimci arkadaş aşağıdaki notları öğrenciye sırasıyla kavrattıktan sonra mutlaka ezberletmelidir. 3. Buna paralel olarak günde en az 20-30 kelime (Türkçe’den Arapça’ya) ezberletmelidir. 4. Bu faaliyetler fazla uzamamakla beraber hemen bu kural ve kelimlerin metin içerisinde kullanımını göstermelidir ki kısa zamanda ciddi bir sonuç alınabilsin. Ancak uyarılar dikkate alınmadığı zaman istenilen sonuca ulaşılamayacağını peşinen belirtmiş olalım. 5. 50-88 sayfalar arasındaki metinler İmam Hatip Liseleri 9.,10.,11.,12. Sınıf ders kitaplarının metinleridir. (Kitapların yazarları Emrullah İŞLER, Mehmet Hakkı SUÇİN, Erdinç DOĞRU, Selahattin DEMİRCİ) Gayret bizden başarı ALLAH’tandır. Hata ve eksiklikler için uyarırsanız sevinirim. Allah razı olsun. Tlf: 0 507 231 6304 [email protected] 2 İÇİNDEKİLER SAYFA 1-Zaman Açısından Fiiller………………………………………………………… 3 2-Çatı Bakımından Fiiller…………………………………………………………… 5 3-İsm-i Fail, İsm-i Mef’ul, İsm-i Fail Mübalağa Siğaları ……………. 6 4-Aksam-ı Seb’a……………………………………………………………………… 7 5-Mezid Fiiller………………………………………………………………………….. 8 6-İSm-i Zaman, İsm-i Mekân, İsm-i Alet……………………………………. 8 7-İsm-i Tasğir……………………………………………………………………………. 8 8-Harfi Cerler…………………………………………………………………………… 9 9-Zarflar………………………………………………………………………………….. 10 10-Zamirler……………………………………………………………………………….. 11 11-İsm-i İşaretler……………………………………………………………………… 11 12-İsm-i Mewsuller………………………………………………………………… . 11 13-İsim Tamlaması (İdafet)………………………………………………………. 12 14-Ma’rife ve Nekira, Ma’rifenin Çeşitleri………………………………… 12 15-Müzekkerlik ve Müenneslik, Müennesliğin Alametleri ………… 13 16- İ’rab Tablosu …………………………………………………………………….. 14 17- Cümle ve Çeşitleri ……………………………………………………………… 14 18- Fiil Cümlesi, Naibu’l-Fail ……………………………………………………… 14 19-Mef’ul Çeşitleri ……………………………………………………………………… 14 20- İsim Cümlesi ………………………………………………………………… …… 16 21- Haberin Çeşitleri ………………………………………………………………… 16 22- Haberin Öne Geçmesi ………………………………………………………… 17 23- إِنve Kardeşleri…………………………………………………………………... 17 24- َ َ نve Kardeşleri …………………………………………………………………. 18 25- ْس 19 َ َ Gibi İş Gören Edatlar …………………………………………………… 26- َ َ دVe Kardeşleri………………………………………………………………….. 19 27- Sıfat Tamlaması ………………………………………………………………….. 20 28- Sıra Sayıları …………………………………………………………………………. 20 29- Saatler ………………………………………………………………………………… 21 30- Sayma Sayıları ……………………………………………………………………… 21 31- Esma-i Hamse ………………………………………………………………………. 22 32- Soru Edatları ………………………………………………………………………… 22 33- Fiilleri Cezm Eden Şart Edatları ……………………………………………… 23 34- Mudari Fiili Nasb Eden Edatlar ……………………………………………… 24 35-Şartın Cevabının Başına ‘’FA’’ Gelmesi ……………………………………… 24 36- Ğeyr-i Munsarıf …………………………………………………………………….. 25 37- Mebni İsimler ……………………………………………………………………… 25 38- Mebni Fiiler ………………………………………………………………………… 26 39- Te’kid (Pekiştirme …………………………………………………………………. 26 40- Bedel …………………………………………………………………………………… 27 41- Hal ………………………………………………………………………………………. 27 42- Atf …………………………………………………………………….................... 28 43- Lazım Fill, Müteaddi Fiil………………………………………………………… 29 44- Sıfat-ı Müşebbehe ……………………………………………………………….. 30 45- İsm-i Maksur, İsm-i Menkus, İsm-i Memdud …………………………… 31 46- İsm-i Mensub ………………………………………………………………………… 31 47- İsm-i Tafdil ………………………………………………………………………….. 32 48- Ezber Kelimeler …………………………………………………………………. 33 49- Zıt Anlamlı Kelimeler…………………………………………………………… 49 3 50- Diyalog ve Metinler……………………………………………………… 51 ZAMAN AÇISINDAN FİİLLER Fiiller zaman itibariyle madi ve mudari olmak üzere ikiye ayrılır. Diğer bütün fiil çekimleri bu fiilerle yapılmaktadır. Fillerin başlarına bir takım ekler getirilir ve kelimelerin anlamları olumsuz veya olumlu şeklinde değişiklik arzeder. Madi fiil, içinde bulunduğumuz zamandan önce yapılmış eylemleri göstermek için kullanılan fiildir, mudari fiil ise şimdiki ve geniş zamanlar için kullanılır. Mudari fiilin başına gelen eklerin bazısı fiillerin şeklinde hiçbir değişiklik yapmazken, bazısı ise manasıyla beraber fiillerin şeklinde de değişiklik yapar. MADİ FİİL(ض ٍ ٌ) ل ٌ َِ َْ ٌ ْ َ َ َ رُوا َ رْ َن َ ر ُ ْم َ رْ ُن َ َْ ر ٌ ْ َ َ رُوا َ رْ َن َ رْ ُ ْم َ رْ ُن َ َْ ر َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ٌ ْ َ ُرُون َ ُرْ َن ُرُون َ ُرْ َن ُ ُر ٌ ْ َ ُون َ ُر ُرْ َن ُون َ ُر ُرْ َن ُ ُر َ َ َ َرا َ َ َر َ ُ َْ ر َ ُ َْ ر َ َْ ر ٌ َِ َْ َ َرا َ َ َر َ ُ َْ ر َ ُ َْ ر َ َْ ر َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ MUDARİ FİİL (ع ٌ ر َْ َْ َْ َْ َْ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ ٌ َِ َْ ان ِ َُر ان ِ َُر ان ِ َُر ان ِ َُر ُ ُر ٌ َِ َْ ان ِ َُر ان ِ َُر ان ِ َُر ان ِ َُر ُ ُر َْ َْ َْ َْ َْ ُ ْ َر ٌد Yardım etti َ َ َر ْ َ َر ت َ َْ ر ت ت ِ َْ ر ُ َْ ر ت ُ ْ َر ٌد َ َر ْ َ َر ت َ َْ ر ت ت ِ َْ ر ُ َْ ر ت % ٌ) ل ُ ْ َر ٌد َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط " س Yardım ediyor ُ ُر ُ ُر ُ ُر ُِر َن ُ ُر ُ ُر ُ ُر ُ ُر ُِر َن ُ ُر ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط " س Yardım etmedi َْ َْ َْ َْ ْ َأ ُ ْ َر ٌد َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ ب َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ ْ ََ أ ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط " س Şimdi yardım etmiyor ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط " س 4 ُ ْ َر ٌد Yardım etmiyor, etmez َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ أَ ْ ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط س " َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط س " ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط س " Yardım etmedi َ ْم َ ْ َ ْم َ ْ َ ْم َ ْ َ ْم َ ْ َ ْم أَ ْ ُرُ ُرُ ُرُ ُِر َن ُ ُر ُ ْ َر ٌد ُرْ ُرْ ُرْ ُِري ُرْ ف َ ْو َ ف َ ْو َ ف َ ْو َ ف َ ْو َ ف َ ْو َ َ ْم َ ْ َ ْم َ ْ َ ْم َ ْ َ ْم َ ْ َ ْم َ ْ ُ ْ َر ٌد Henüz,Hiç yardım etmedi ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط س " َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ ُ ْ َر ٌد ف َ ْ ُرُ َ ْو َ ف َ ْ ُرُ َ ْو َ ف َ ْ ُرُ َ ْو َ ف َ ْ ُِر َن َ ْو َ ف أَ ْ ُ ُر َ ْو َ Uzak gelecekte yardım edecek ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط س " ُ ُر ُ ُر ُ ُر ُِر َن ُرُ ُ ْ َر ٌد Yakın gelecekte yardım edecek ب َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ ب َ َ َ َ ّ َْ ّ َْ ّ َْ ّ َْ ّ أَ ْ ُرْ ُرْ ُرْ ُِري ُرْ َ َ َ َ َ ّ َْ ّ َْ ّ َْ ّ َْ ّ َْ َْ َِ ٌ ان َُر ِ ان َُر ِ ان َُر ِ ان َُر ِ ُ ُر َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َْ َِ ٌ ان َُر ِ ان َُر ِ ان َُر ِ ان َُر ِ ُرُ َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ َْ َْ َِ ٌ ان َ ْ َُر ِ ان َ ْ َُر ِ ان َ ْ َُر ِ ان َ ْ َُر ِ َ ْ ُرُ َْ َِ ٌ َُرا َُرا َُرا َُرا ُرْ َْ َِ ٌ َُرا َُرا َُرا َُرا ُرْ َ ْ ٌ ُون ُر َ ُرْ َن ُون ُر َ ُرْ َن ُ ُر َ ْ ٌ ُرُون َ ُرْ َن ُرُون َ ُرْ َن ُرُ ف َ ْو َ ف َ ْو َ ف َ ْو َ ف َ ْو َ ف َ ْو َ َ ْم َ ْم َ ْم َ ْم َ ْم َّ َّ َّ َّ َّ َ ْ ٌ َْ ُرُون َ َ ْ ُرْ َن َْ ُرُون َ َ ْ ُرْ َن َ ْ ُرُ َ ْ ٌ ُ رُوا ُرْ َن ُ رُوا ُرْ َن ُرْ َْ َْ َْ َْ َْ َْ َْ َْ َْ َْ َ ْ ٌ ُ رُوا ُرْ َن ُ رُوا ُرْ َن ُرْ 5 ٌ ْ َ ُ رُوا ُرْ َن ُ رُوا ُرْ َن & ْر ُ ْ َ 'َ َْ َْ َْ َْ َ َ َ َ ٌ َِ َْ َُرا َُرا َُرا َُرا Emir olduğu için َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ " س ُ ْ َر ٌد ُْر ُْر ُْر ُِري Yardım etmesin َْ َ َْ َ َْ َ َْ َ ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط 'si olmaz çünkü kendisine emir vermez. ٌ ْ َ ِ َ ْ ُ رُوا ِ َ ْ ُرْ َن ٌ َِ َْ ٌ ْ َ ا ُ ْ ُ رُوا ا ُ ْ ُرْ َن ٌ َِ َْ ِ َ ْ َُرا ِ َ ْ َُرا ا ُ ْ َُرا ا ُ ْ َُرا ُ ْ َر ٌد Yardım etsin ِْ َ ْ ُر ِْ َ ْ ُر ب ذر ؤث ُ ْ َر ٌد Yardım et ُ ْ َر ٌد Asla yardım etmeyecek ْا ُ ْ ُر ذ ر ! طب ؤث !ط ا ُ ْ ُِري Emr-i Hazır: Orta harfin harekesi mudaride ötre ( ُ◌ ) ise emir fiilindeki elifin harekesi de ötre olur, eğer üstün ( ◌ َ ) ya da esre ( ◌ِ ) olursa, emir fiillindeki elifin harekesi esre olur. ٌ ْ َ ُ رُوا ُرْ َن ُ رُوا ُرْ َن َُر َْ َْ َْ َْ َْ َْن َْن َْن َْن َْن ٌ َِ َْ َُرا َُرا َُرا َُرا َُر ْ َ َْن ْ َ َْن ْ َ َْن ْ َ َْن ْ َ َْن َُر َُر َُر ُِري َُر ْ َ َْن ْ َ َْن ْ َ َْن ْ َ َْن ْ ََنْ أ ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط " س ÇATI BAKIMINDAN FİİLLER Fiiller çatı bakımından malum ve meçhul filler olmak üzere ikiye ayrılır. Faili belli olan fiillere malum fiil denir, faili belli olmayan fiillere ise meçhul fiiller denir. Yukarıda çekimleri verilen fiiller malum fiillerin çekimleridir. Meçhul fiillerin çekimleri ise aşağıdaki gibidir. Madi meçhul fiillerde ilk harf ötrelenir, sondan bir önceki harf esrelenir. Mudari fiillerin meçhullerinde ise ilk harf ötrelenir, sondan bir önceki harf ise üstün harekesini alır. ٌ َِ َْ ٌ ْ َ ِ رُ وا ِ رْ َن ِ رْ ُ ْم ِ رْ ُن َ ِْ ر ُ ُ ُ ُ ُ ِ َرا َ ِ َر َ ُ ِْ ر َ ُ ِْ ر َ ِْ ر ُ ُ ُ ُ ُ ُ ْ َر ٌد ِ َر ْ ِ َر ت َ ِْ ر ت ت ِ ِْ ر ُ ِْ ر ت ُ Yardım edildi ُ ُ ُ ُ ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط " س 6 ٌ ْ َ ون َ َُ ر َ رْ َن ون َ َُ ر َ رْ َن َ ُر ٌ َِ َْ ان ِ َ َر ان ِ َ َر ان ِ َ َر ان ِ َ َر َ ُر ُْ ُْ ُْ ُْ ُْ ُ ْ َر ٌد ُْ ُْ ُْ ُْ ُْ َ ُر َ ُر َ ُر َ ِر َن َ ُر ُْ ُْ ُْ ُْ ْ ُأ Yardım ediliyor, edilir ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط " س Aşağıdaki fiilleri yukarıdaki fiil çekimlerine uyarlayınız. FİİL ANLAMI FİİL ANLAMI ُ َرب#ْ َ -ب ُل%ُ َل – َ ْد%ََ دGirdi َ ِر#َ İçti ُ َ ْ( َرأ- َ َ' َرأOkudu َ &ْ َ ُد- َ& ِ َدÖvdü )ُ َ +ْ َ - )َ َ *َ Açtı ُْ ِرب, َ - ب َ َر, َ Dövdü, vurdu رُ ُج%ْ َ - َر َج%َ Çıktı ُ َ ْذ َھب- ّب َ َذھGitti ُ َ ْ ُب- ب َ ْ ُ ُل- أَ َ َلYemek yedi َ َ َ Yazdı َ ْ( ُ ُل- َ' َ لÖldürdü َ ْ َ ُل- َ َ َلSordu, istedi ُُر+ َ - َر+َ َ İnkar etti ُس0ِ ْ1 َ - س َ 0َ 1َ Oturdu ٌ ِ3 *َ ) kalıbında gelir. İşi yapan kişi anlamına gelir. İSM-İ FAİL : ( ل ٌ ُو4+ْ َ ) kalıbında gelir. Yapılan eylemden etkilenen şey veya kişi anlamına gelir. İSM-İ MEF’UL : ( ل FİİL ب َ ِر#َ ََ& ِد )َ َ *َ َر َج%َ ب َ ََ َ' َ َل َر+َ َ İSMİ-İ FAİL ٌ ِرب#َ َ& ِ ٌد )ٌ ِ *َ ِر ٌج%َ ٌَ ِب َ' ِ ٌل ٌَ ِ*ر İçti Övdü Açtı Çıktı Yazdı Öldürdü ANLAMI İSM-İ MEF’UL ٌرُ وب#ْ َ َ &ْ ُو ٌد ُو ٌح+ْ َ رُ و ٌج%ْ َ ٌَ ْ ُوب َ ْ( ُو ٌل ٌُر+ َ İçen Öven Açan Çıkan Yazan Öldüren ANLAMI İçilen Övülen Açılan Çıkılan Yazılan Öldürülen İnkar eden, kafir İnkar edilen İnkar etti MÜBALAĞALI İSM-İ FAİL SİĞALARI: Bir varlıkta bir özelliğin çok fazla bulunduğunu ve bir kimsenin bir şeyi çok fazla yaptığını gösteren isimlerdir. Bu isimler sülasi (müteaddi=nesne alan) fiillerden olur. Bunların dışındaki fiillerden nadiren gelir ve özel vezinleri vardır. Bu vezinler semâidirler. Yani biz istediğimiz fiili herhangi bir vezne sokarak mübalağalı ism-i fail yapamayız. Ayrıca müennes ve müzekker için ayrı siğaları yoktur. Sonlarına ta-i te’nis getirilerek müennes yapılabilirler. Mübalâgalı İsm-i Fâil, (1) Maziden türeyenler, bir işi sık sık yapanı veya aşırı yapanı veya bir özelliği çokca göstereni tanımlar. ( اب ٌ )ر% َ çok döven) gibi. (2) Sıfattan türeyenler, kalıcı bir sıfatlanmayı ve geçici bir isimlenmeyi bildirir, buna “Hâl” da denir (ب ٌ ِر% َ dövücü) gibi. ٌ ِ" َ hükümdar) gibi. (3) İsimden türeyenler, bir kimsenin o işle meşgul olduğunu bildirir ( ك Mübalağalı ism-i failin vezinleri: Mübalaga-i ism-i failin vezinlerini sırasıyla öğrenelim: Vezin ٌل4*َ 6ٌ َ 4*َ Örnek 1 ٌَ واب ٌَ َرة Tercüme 1 Tövbeleri çok kabul eden Çok gezen, çok dolaşan Örnek 2 ٌَوھ ب 6ٌ َ 83َ Tercüme 2 Çok veren, çok bağışlayan Çok bilen Örnek 3 ٌَ ذاب 6ٌ َ 9*َ Tercüme 3 Çok yalancı Çok anlayışlı 7 ُو ٌل4*َ ٌل4ِ *َ ُو ٌل3 *َ ٌل4> *ِ ٌل4َ ُ* 6ٌ 0َ 4َ ُ* ٌل4َ +ْ ِ ٌل4ِ +ْ ِ ٌل4َ +ْ ِ ِ ٌل4*َ ٌل4ُ* ٌل4َ +ْ ِ و ٌلD4*َ ُو ٌر:َ ٌ< ِ َ ٌ ُ َ وت ِ* > ٌق ُ َ@ ٌر 6ٌ َ ُ َو ٌْ َ ع, ِ ْ طِ ٌر4ِ َ ٌم8 ْ ِ ٌ 0ِ َ ك ٌل9ُ1 ْ َز ٌم1ِ َ ﱡ ٌم Çok kıskanç Çok iyi işiten Çok susan Çok fasık Çok büyük Çok uyuyan Çok yayıp saçan Güzel kokuyla çok kokulanan Çok söz söyleyen ٌُور9َط & ٌم ِ َر ٌ رُوق *َ > ٌم0 ِظ ُ ٌ ع1َ # ٌُ َ َزة ٌَف8 ْ ِ ِ ْ طِ ٌق ٌِ ْ@ َ ن Çok temizleyici Çok acıyan ٌ ُور1َ ٌم0ِ 3َ Çok cesur ِ >د ٌق ٌم%َُ , ٌُھ َ َزة ِ ْ( َدا ٌم ٌِ ْ ِ ن Çok dürüst Çok bilen Çok ayırıcı Çok zalim Çok cesur Çok kınayan Çok müsrif, savurgan Çok güzel konuşan Çok şişman Çok alay eden Çok atılgan Çok fakir Çok açıklayan Kral, hükümdar Çok cahil ُ ﱠ ٌر Çok büyük ٌُ ﱡ وس Çok kutsal Çok dolu Daima sabit ve kalıcı ُ َ ْ+ ) , ُم ا+ َ .ْ َ/) ْا NOT: 1-Fiiller, kök harflerinin sayısı itibariyle sülasi (EِF8َ Fُ ) üç harfli ve rubai( Eِ3 @َ ر ُ ) olmak üzere ikiye َ َ – E َ َر- َ َ ت- َد1َ َو- َ*ر- أ َ َل- ب ayrılır. sülasi ör: َوى# َ ََ rubai ör: tek bir kalıbı vardır. ل َ 0َ ْ4*َ = دَ&ْ َرج AKSAM-I SEB'A ( 2- Fiiller, kök harfleri itibariyle ek harf alıp almamasına göre de ikiye ayrılır. Eğer fiiller ek harf almamışlarsa onlara mücerred ( ) ُ َ )رد, eğer ek harf almışlarsa bunlara da mezidun fih ( 0 ِ ِ ) َ ِز ٌدfiiller denir. 3- Fiiller, içinde ilet harfi ( ) ا و ىbulunup bulunmamasına göre ikiye ayrılır. A-)Sahih fiiller: içinde illet harfi bulunmayan fiillere denir. Üçe ayrılır. 1-Salim fiiller: İçinde illet harfi, hemze ve şedde bulunmayan fiillerdir. 2-Mehmuz filler: İçinde hemze bulunan fiillere denir. 3-Muda’af fiiller: ikinci harfi şeddeli olan fillerdir. B-)Muallel(Mu’tel)fiiller: içinde illet harfi bulunan fiillere denir. Dörde ayrılır. 1-Misal fiiller: İlk harfi وve يolan fillerdir. 2-Ecvef fiiller: İkinci harfi illetli olan fiillerdir. 3-Nakıs fiiller: Son harfi illetli olan fiillerdir. 4-Lefif filler: içinde iki illet harfi bulunan fiillerdir. İkiye ayrılır. a-Lefif-i Makrun: İkinci ve üçüncü harfi illetli olan fillerdir. b-Lefif-i Mefruk: Birinci ve üçüncü harfi illetli olan fiillerdir. ُ َ ْ+ ) , ُم ا+ َ .ْ َ/ْ َا ُ ُ َ )"ل, ا/ 5 ُ ْ َ ل,ا َ َُر- <َ , َ َد – َو1َ َو َ َ – َ َل ت – َ َر 8َ %َ - 3َ – َدE َ َر َ' َوى- َوى#َ ُا َ ْ( ُرون ُ ُر+ْ َ ا I'َ َو- I3َ وق َو ُ ِ َ ل,ا ف ُ َ ْ َو/ا ص ُ .ِ ) ,ا ف ُ ِ ") ,ا (İkiye ayrılır) 7ُ 6ِ &, ) َا )َ َ *َ – س َ 0َ 1َ – ب َ ََ َ َ' َرأ- أَ َ َل – َ َ َل َ*ر- ر#َ – َ د ِ ُم, + ) ,َا ُ ُ 9ْ َ ,ْ َا وز ف ُ )% َ ُ ,ْ َا 8 3 BAB 5 BAB َل4*َ َل4َ *ْ َأ َل3َ *َ َل4+َ َ َل3َ +َ َ َل4َ َ *ْ ِا َل4َ +َ ْ ِا ل4َ *ْ ِا َل4َ +ْ َ ْ ِا َل3َ ْو4َ *ْ ِا ل4َ *ْ َا و َل4َ *ْ ِا 4 BAB َض 3+1 رع% ُل4> +َ ُ ُل4ِ +ْ ُ ِ ُل3 +َ ُ ُل4+َ َ َ ُل3َ +َ َ َ ُل4ِ َ +ْ َ ُل4ِ +َ ْ َ لD 4َ +ْ َ ُل4ِ +ْ َ ْ َ ِ ُل3 ْو4َ +ْ َ لD 4َ +ْ َ و> ُل4َ +ْ َ 3+2 ,م ا+ <ل ا,م ا+ا ٌل4+َ ُ ٌل4> +َ ُ ٌل4َ +ْ ُ ٌل4ِ +ْ ُ ٌل3َ +َ ُ ِ ٌل3 +َ ُ ٌل4+َ َ ُ ٌل4> +َ َ ُ ٌل3َ +َ َ ُ ِ ٌل3 +َ َ ُ ٌل4َ َ +ْ ُ ٌل4ِ َ +ْ ُ ------ ٌل4ِ +َ ْ ُ لJ 4َ +ْ ُ ٌل4َ +ْ َ ْ ُ ٌل4ِ +ْ َ ْ ُ ٌل3َ ْو4َ +ْ ُ ِ ٌل3 ْو4َ +ْ ُ لJ 4َ +ْ ُ و ٌل4َ +ْ ُ و> ٌل4َ +ْ ُ 3+3 ول 9َ ِ َُ ْ َ ل ُ َ ِز َدة/ْ َا أ ر &در ْل4> *َ ٌل4ِ +ْ َ ْل4ِ *ْ َأ ٌل4َ *ْ ِإ ِ ْل3 *َ ٌل4َ *ِ /6ٌ 0َ 3َ +َ ُ ْل4+َ َ ٌل4D +َ َ ْل3َ +َ َ ٌل3ُ +َ َ ْل4ِ َ *ْ ِا ٌل4َ ِ *ْ ِا ْل4ِ +َ ْ ِا ٌل4َ +ِ ْ ِا ل4َ *ْ ِا ٌل8َِ 4*ْ ِا ْل4ِ +ْ َ ْ ِا ٌل4َ +ْ ِ ْ ِا ِ ْل3 ْو4َ *ْ ِا ٌل4َ 4ِ *ْ ِا ِ ْل4َ *ْ ِا ٌل8َ 4ِ *ْ ِا ً ِوا4*ْ ِا و> ْل4َ *ْ ِا ) َ ُء+ْ َا İSM-İ ZAMAN, İSM-İ MEKAN, İSM-İ ALET ِ ,َ > َ َ ِن َو ْا,ْ ز َ ِن َوا,ا a)İsm-i zaman ve ism-i mekân: Bir fiil işlendiği zamanı veya yeri gösterirler. Sülasi mücerred fiilde iki vezinde alınırlar. 1- ٌ َ ْ َ ل- Daha çok kök ikinci harfin mudaride fetha ( َ◌ ) veya ötre ( ُ◌ ) ile harekeli olan fiilerin zaman ve yer isimleri bu vezindedir. oyun oynanılan yer ٌب4َ 0ْ َ ُب4َ 0ْ َ , ٌل%َ َ ْد ُل%ُ َ ْد NOT-1:Nakıs fiilerin zaman ve yer isimleri ٌ َ ْ َ لveznindedir. " أ: I3َ َْ ر I3َ َر َ ْ َوى اَ َوى I َ َْ ر I َ َر ْ 2 ٌ َ ِ ل- Mudaride kök ikinci harfi esre ( ◌ ِ ) ile harekeli fiilerin zaman ve yer ismi bu vezinde gelir. ٌس0ِ ْ1 َ ُس0ِ ْ1 َ ٌ< ِ,َ ْو NOT-2:Misal fiillerin zaman ve yer isimleri َ ْ ِ لvezninde gelir. <َ , َ َو KURAL-1:Bir şeyin çok olduğu veya bir işin çok yapıldığı yeri gösteren ismi mekanın sonuna bir ةeklenir böyle isme رة,م ا+ اdenir. 6ٌ َ َ ْد َر س َ َد َر KURAL-2:Mezid fiilerin zaman ve yer isimleri ise bu fiillerin ismul mefulleri ile aynı vezindedir. ُ ,اَ ْ ُ َ َو َ ,َ َو I+َ #ْ َ ْ ُ ْ َا I+َ #ْ َ ْ ِا ، b)İsm-i alet: Fiilden türeyen ve ait olduğu fiilin kendisiyle işlendiği alete delalet eden isim yapısıdır. Müteaddi, sülasi fiillerden türerler. Alet isimleri şu kalıplardadır: VEZİN ÖRNEK Ölçtü, tarttı Ölçek ِ ْ َ ٌل َ َل ِ َْل ٌل4َ +ْ ِ 60َ 4َ +ْ ِ ٌل4ُ +ْ ُ )َ َ *َ َز َل:َ َ َ@ َر َ 4َ ِق س َ ََ َل%َ َ Açtı Eğirdi Yükseltti Yaladı Süpürdü Eledi َ ح+ْ ِ َزلLِْ ِ ْ َ@ر 6(َ 4َ 0ِْ 6َ َ ْ ِ ل%ُ ْ ُ Anahtar İğ Minber Kaşık Süpürge Elek 9 6َ 4*َ Mَ 0Fَ َن%َ َ Karlı oldu ısıttı 6ٌ 1َ 8Fَ 6 َ َ %ّ َ Buzdolabı Şofben İSM-İ TASĞİR, İsm-i Tasğir: ilk harfi zamme, ikinci harfi fetha yapılarak ve ikinci harften sonra sakin bir ( ) يharfi ilave edilerek küçültülür. Bu işleme tasgir yani küçültme denilir. ٌ 1ُ ( َرAdam) ------ ْ ٌل1َُ ( رAdamcık), Örnek: ل İsmi tasgir (küçültme) üç kalıpta gelmektedir. َ@ ٌل1َ (Dağ)---------- ُ َ@ ْ ٌل1 (Dağcık) ْ ٌل4َ ُ* : Bu kalıp üç harfli isimler içindir. ٌ @َ 1َ (Dağ) ------ َ@ ْ ٌل1ُ (Dağcık), Örnek: ل ٌم0'َ (Kalem)---b) ٌل4ِ 4َ ُ* : Bu kalıp dört harfli isimler içindir. Örnek: ٌد1 ِ ْ َ (Cami) --- ٌد1ِ ْ َ ُ (Küçücük cami, camicik) c) ٌل4ِ ْ 4َ ُ* : Bu kalıp beş harfli isimler içindir. ٌ @َ ْ ِ (Lamba)-- )ٌ @ِْ َ ُ (Küçücük lamba, lambacık) Örnek: ح a) ْ ٌم0َ ُ' (Kalemcik) Tasgir aşağıdaki gayeleri ifade eder: 1) Azaltma 2) Küçümseme 3) Yaklaştırma 4) Şefkat ve sevgi İsm-i tasğirin başka kalıpları da vardır. Ancak burada en çok kullanılan bu üç kalıpla yetineceğiz. HARFİ CERLER ر,روف ا6 İsimlerin önüne gelip, kendilerinden sonra gelen ismin son harekesini kesra (esreli) okuturlar, yani mecrur yaparlar. Harf oldukları için kendi başlarına bir anlam ifade etmezler, ancak isme dâhil olduklarında manaya katkıda bulunurlar. Harf-i cerler arapçada çok büyük önemi haizdir hem çok kullanılmakta hem de birçok fiil bu harfler ile 180 derece zıt manalara gelmektedir. O yüzden bu harfi cerler çok iyi ezberlenmelidir. Bu harfi cerler toplam 20 tanedir. İngilizce bilenler bunları in, on, at, since, for, as, from vs. şeklinde düşünürse daha kolay kavrayacaktır. Okunuş ve yazılışları tüm harf-i cerler aşağıdadır. %Dروف ا6 ّر و,روف ا6 Allah’a inandım ُ َْآ E ِ) ِ ت Bütün günahlardan tövbe ettim ُ @ُ ب ٍ ْ ْت ِنْ ُ >ل ّذ Allah Teala’ya tövbe ettim ُ @ُ Iَ 4َ َ Q ِ F,َ ْت ِا Haramdan men edildim ُ +ْ +ِ ُ ت َ< ِن ْا َ& َر ِام Her günahkar üzerine tövbe etmek vaciptir ب ٍ ِ ُ >ل ُْذF"َ <َ 6ُ @َ بُ ا ْو1ِ َ Ben Allah Teala’nın/Teala için kulcağızıyım Iَ 4َ َ E ِ ) ِ َ@ ْ ٌد3ُ َ َا İtaat eden cennettedir 6ِ 1َ ْاHِ <ُ ِاَ ْ ُط O’nun benzeri gibi hiçbir şey yoktur (Şura 42/11) ْ ٌءE#َ 0ِ ِ" ْ ِ َ ْس َ َ Ölüme kadar Allah Teala’ya ibadet ederim ت ِ ْا َ ْوF ) 6َ Iَ 4َ َ Q َ ْ ُ@ ُد3َا Nice okuyucular vardır ki Kur’an onlara lanet eder ُ ا ْ(ُرْ آنSُ ُ 4َ 0ْ َ ب َ ٍل ) ُر Allah’a yemin ederim ki asla büyük günahları yapmayaca َِرT @ َ ن ْا0َ 4َ *ْ َ َ اI ِ ) َو ğım Allah’a yemin ederim ki elbette farzları yapacağım ِض ِ) َ َ T َرا+َ ن ْا0َ 4َ *ْ َUَ E Buluğ gününden beri yaptığım tüm günahlara tövbe ُ ْذSُ ُ 0ْ 4َ *َ ب ُ @ُ ٍ ْ ْت ِ نْ ُ >ل َذ ettim ُ وغ ِ 0@ُ َ ْو ِم ْا :( م *(طNرّ ا1 ) ب ِ ِْن F,َ إ َْ<ن F"َ <َ ِل Hِ َك F ) 6َ ُر )ب ِم+ َ Jَ ,ْ َو ُاو ا ِم+ َ Jَ ,ْ َ ُء ا ُ ْذ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 10 ةُ ُ ْ ُذ َ ْو ِم8َ Buluğ gününden itibaren namaz farz olur Âlim hariç, insanlar helak oldu İlmiyle amel edenler hariç, âlimler helak oldu İhlâslılar hariç, amel edenler helak oldu Ey Allah’ın rahmeti, sen olmasaydın elbette insanlar helak olurdu Niçin/neden isyan ettin? (Keymihe = keymâ (elif’ten bedel he gelmiş) بُ ا1ِ َ ُ وغ ِ 0@ُ ْا َ 6َ ُك ا س ِِم4َ ْاK َ 0َ َھ ِِل4َ ْاLَ !َ ُون َ ِ 4َ ك ْا َ 0َ َھ Sِ ِ 0ِْ 4@ِ ون َ<دَا َ ُ 0 ِ 4َ ك ْا َ 0َ َھ ِص ِ 0%ُْ ْا َك0َ 9َ َ Q ِ 6َ َ ْ& ْو َ' َك َ َر,َ ُا س َ َ 3َ 0 َ ْ َ ْت ُ ْ ُذ 14 َ 6َ K 15 Lَ !َ 16 َ< َدا 17 'َ ْو,َ 18 َ ْ َم 19 ZARFLAR Zarflar; fiilin meydana geldiği zamanı ve mekânı belirten, “Ne zaman” ve “nerede” sorularının cevabı olan kelimelerdir. Kendinden sonra gelen ismi, cer harfleri gibi mecrûr (esreli) yapar. Zarflar; zaman zarfı ve mekân zarfı olmak üzere iki kısımdır: Bazı Önemli Mekân Zarfları Önünde Kapının önünde أ َ َم ب ِ @َ ْ أ َ َم ا ف َ 0ْ %َ ََ* ْوق َ ْ& َ ت َ ِر َج% َل%ِ َدا َ@ َْن ِ ْ َد3 َو َ َط َ& ْو َل <َ َ Arkasında Üstünde, üzerinde Altında Dışında İçinde Arasında Yanında Ortasına, ortasında Etrafında, çevresinde Birlikte, beraber ب ِ @َ ْ ف ا َ 0ْ %َ >َ* ْوقَ ا رف َ ْ& َ ب ِ @َ ْ ت ا 6ِ َ ِ َ ِر َج ا ْ َ د% 6ِ َ ِ َل ا ْ َ د%ِ َدا ب َوا * َِذ ِة ِ @َ ْ َ@ َْن ا ب ِ @َ ْ ِ ْ دَ ا3 ِر ِع# َو َ َط ا 6ِ @َ ْ4 َ ْ َ& ْو َل ا س ِ َ َ< ا Kapının arkasında ٌْر9#َ 6ٌ َ َ - َ ٌم3 ٌْ ر1*َ َ ْو ٌم َ @ َ ٌح 6ٌ 0َ ْ َ ْس ِ َأ ُ ٌر9ْ ظ ْ ٌر3َ َ َ ٌء Ay Rafın üzerinde Kapının altında Şehrin dışında Şehrin içinde Kapı ve pencerenin arasında Kapının yanında Caddenin ortasına Kâbe’nin etrafında İnsanlarla beraber Bazı Önemli Zaman Zarfları َ' ْ@ َل ْ َد4@َ َ ْ ٌل 6ٌ 3َ َ ٌأ ُ ْ @ُوع َنYْ َا َطواَ َل َ َءFْ َأ َ ٌر9 َ 6ٌ (َ 'ِ َد Önce Sonra Gece Saat Hafta Şimdi Boyunca Esnasında Gündüz Dakika Yıl fecr Gün Sabah Bir gece Dün Öğle İkindi Akşam 11 ZAMİRLER ( َ ُِر% ) ,َ) ا MUNFASIL ZAMİRLER ٌ َِ َْ َ ُھ َ ُھ َ ُ ْ َأ َ ُ ْ َأ َُ &ْ ن ٌ ْ َ ُھ ْم ھُن أَ ْ ُ ْم أَ ْ ُن َُ &ْ ن ُ ْ َر ٌد ھ َُو Eِ َ ھ َ ْ َأ ت ت ِ ْ َأ َ َأ O ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط " س MUTTASIL ZAMİRLER ٌ َِ َْ َ ُھ... َ ُھ... َ ُ ... َ ُ ... َ ... ٌ ْ َ ُھ ْم... ھُن... ُ ْم... ُ ن... َ ... ÖRNEK: ........., ُن9@ُ neklerle kullanılabilir. َِ , َ 9ُ @ُ َ ِ , 9َ @ُ َ ِ ُ ْ َر ٌد ُه... َھ... ك َ ... ِك... ِي... , ْم9ُ @ُ َ ِ , َ 9ُ @ُ َ ِ Ona,onun,onu ب ذر ؤث ذ ر ! طب ؤث !ط " س , Sُ @ُ َ ِ ve diğer muttasıl zamirler başka ör- İSM-İ İŞARETLER YAKIN İSM-İ İŞARETLER ْ َ َ َُھؤ َ َُھؤ ٌ َِ َْ ان ِ َھ َذ َھ َ ِن ُ ْ َر ٌد َھ َذا َھ ِذ ِه ٌ ْ َ ك َ Tِ َ أُو ك َ Tِ َ أُو ٌ َِ َْ َ ُ ِ َذ َ ُ 0ِْ ُ ْ َر ٌد ك َ ِ َذ ك َ 0ِْ ٌ ِء ِء Bu ذر ؤث UZAK İSM-İ İŞARETLER Şu ذر ؤث İSM-İ MEWSULLER İsm-i mewsuller genellikle kendinden önceki ile kendinden sonraki arasında bağ kuran bağlaçlardır. Kendinden sonrakiler öncekinin açıklaması niteliğindedir. ٌ َِ َْ Öyleki ُ ْ َر ٌد ٌ ْ َ اَ ِذ َن Eِ َوا0 َا/Eِ 8 َا/EِT8 َا Örnek: Dini yalanlayanı gördün mü? ان ِ اَ َذ َ ِن0 َا اَ ذِي Eِ َا İbadetlerinden gafil olanlar-Gösteriş yapanlar Namazlarında huşu içerisinde olan mü’minler kesinlikle kurtuluşa ermişlerdir. Babası imam olan kız öğrenci geldi. ذر ؤث اَ َراَ ْ تَ ا ِذي ُ َ ذبُ ِ@ >د ِن ُون اَ ِذ َن َ ْم َ ھ9ِ ِ 8َ َ ْن3َ ا ِذ َن ُھ ْم ُھ ْم ُ َراؤُ َن E*ِ ون * اَ ِذ َن ُھ ْم َ ُ ِ َ) ا ْ ُ ْؤ0َ *ْ ََ' ْد أ ون َ 4ُ ِ# %َ ْم9ِ ِ 8َ َ اَ ُ@و َھ إِ َ ٌمEِ ا6ُ @َ ِ ت ا ط ِ َء1َ 12 6ٌ َ ْ ِد9َ ُ Sُ D ُ َء ا ط ِبُ ا ِذي ا1َ َء اَ ُ@و ُھ ْم1َ ُل ا ِذ َن+َ َ ْطUب ْا َ َذ َھ > َء ا1َ 6ٌ َ > َ ُ َدر9ُ D ُ ان ا ِ ِن ا َذ8َ +ْ ط > ٌم04َ ُ َ َ ِن اَ ُ@و ُھ0 َ َ ِن ا0+ْ ت ا >ط ِ َء1َ ٌ اَ ُ@و ُھن ا ُ ْ َ ذEِ 0 ت ا ُ َ @َ ْ ت ا ِ َ *> ُُو Annesi mühendis olan öğrenci geldi Babaları gelen çocuklar gittiler. Anneleri öğretmen olan iki çocuk geldiler. Babaları öğretmen olan iki kız çocuğu geldiler. Babaları Profesör olan kızlar öldüler. İdafette iki öğe vardır; mudaf (ف ٌ % َ ُ َُ % َ ِDْ َا İSİM TAMLAMASI ) ve mudafun ileyh (0 ْ ,َ ِا ف ٌ % َ ُ ) Kurallar; 1-Mudaf olan kelime الtakısı ve tenvin( ◌ ٍ ً , ٌ◌ ) almaz. Cümle içindeki yerine göre ( َ◌) harekelerini alabilir. 2-Mudafun ileyh olan kelime ise mecrur olmak zorundadır. Ma’rife veya nekira olabilir. - ِف َ ْ َ بُ ا- ب ِ ِ ُم ا ط0َ 'َ - ِف , ( ◌ِ ) , ( ُ◌ ) ُ دَ ر> سُ ا- 6ٍ َ > َد ْ* َ ُر ُ َدر- َ ِكِ َ ْو ِم ا >د ِ ِن- Q ِ 6َ Lَ @ْ ِ ُ ْ َ َرا-1 6ِ َ ا ْ َ ْد َرE*ِ 6ِ َ س ا ْ َ ْد َر َ >ت ُ َد ر ت ِ ْ @َ ْ اE*ِ 6ِ َ ُ َد ر> سُ ا ْ َ ْد َر-2 ُ ْ َ َرر-3 6ِ َ س ا ْ َ ْد َر ِ >ت ِ@ ُ دَ ر NOT-1: Mudaf olan kelime eğer müsenna veya cem müzekker salim ise bu kelimenin sonundaki nûn ( ) ن harfi düşer. ْ @َ ب ٍ 9َ َ E@ِ َت َ َدا ِن ا ْ @َ ب ٍ 9َ َ E@ِ َت َ َدا ا , َ ُھ+ ِا ْ َ ِن َ ِا ْ َ ُھ NOT-2: Mudaf olan kelimenin başına nida harfi gelirse mudaf olan kelimeyi mansup yapar. Q Q اَ ُ@و َ@ ْ ٍر ِ ِ َ@ َد3 َ ِ ِ َ@ ُد3 , َ اَ َ@ َ@ ْ ٍر ( رة, ر وا,)ا İsim ve sıfatların belirli olduğunu göstermek üzere başlarına ( )الtakısı getirilir. Bu takıya belirlilik takısı MA’RİFE VE NEKİRA denir. -Başında belirlilik takısı bulunmayan sonu tenvinli olup belirsiz bir varlığı gösteren ( melere nekira (ٌِ َرة َ ٌِ َ ب ) gibi bu tür keli- ) denir. -Nekira olan bir kelimenin başına belirlilik takısı getirilerek ma’rife ( 6ٌ *َ ْ ِر4 َ ) yapılır. Bilinen bir varlığı gösterip sonundaki tenvin düşer ve bir hareke kalır. ٌ ْ @َ : ٌَ ِ َرة ُ ْ @َ ْ َ ا: 6ٌ *َ ْ ِر4 َ ٌم0َ 'َ – ت ُم0َ (َ ْ َ ا- ت Arapça'da 28 harfin 14 tanesi şemsi diğer 14 tanesi kameri harftir. Şemsi harfler: ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن -şemsi harflerde el takısından sonra gelen bir kelime bu 14 harften biriyle başlarsa el ()الtakısının lam ()ل harfi okunmaz. Lamdan sonraki harf şeddeli okunur. ٌر1ِ َ ُر1ِ َا ْ %َ ك َو Kameri harfler: Sُ َ (ِ 3 َ ف َ 1&َ ^ِ @ْ َا El ( )الtakısından sonra kelime bu harflerden biriyle başlarsa lam harfi okunur. ٌَ@ ب ُ اَ ْ َ@ ب, ٌاَب ُاَ ْ َب 13 (ُﻨ ِﻜَرة )اَْﻝ َﻤ ْﻌ ِرﻓَ ُﺔ َواﻝ ٍ د ٍد اَوﻤﻌ ل ﻋﻠَﻰ َﺸ ْﻴ ٍﺊ ﻤﺤ ِذي َﻻ ﻴ ُد اَ ِْﻻﺴم اﻝ: ٌَﻨ ِﻜرة ب ٌ ِ طَﺎﻝ- ﺎب ٌ َ ِﻜﺘ- َﻗﻠَ ٌم: ﻤﺜﺎل.ًﺎدة َ وًﻨﺎ َﻋ ون ُﻤ َﻨ َ َ ُ َوَﻴ ُﻜ.روف َ ُْ ُ َْْ َُ ِ ٍ ٍ ِ ِ ٍ ِ اع ٍ ﺔُ أَ ْﻨ َوﻲ ِﺴﺘ َ َوﻫ. اَ ْﻻ ْﺴ ُم اﻝذي َﻴ ُدل َﻋﻠَﻰ َﺸ ْﻴﺊ ُﻤ َﺤدد أَ ْو َﻤ ْﻌ ُروف: َﻤ ْﻌرﻓَ ٌﺔ ِ ِ ب ُ راَْﻝ ُﻤ َﻌ-1 ُ ﺎب – اَﻝطﺎﻝ ُ َ اَْﻝﻜﺘ- اَْﻝ َﻘﻠَ ُم: (ف ِب )اَ ْل ِ َ ﻓ- اَ ْﺤﻤ ُد: اَْﻝ َﻌﻠَ ُم-2 ُﻜﺔ ﺎط َﻤﺔُ – َﻤ َ ِْ أَﺴﻤﺎء-3 ........ك اﻻ َﺸ َﺎرِة َ ك – ﺘِْﻠ َ ِ َذﻝ-- َﻫ ِذ ِﻩ- َﻫ َذا: ُ َْ اَﻝ-4 .......... ـﻪُ – َﻫﺎ-- ِﻫ َﻲ- ُﻫ َو: ﻀ َﻤﺎ ﺌُِر ...........ﺘِﻲ ِذي – اَﻝ اَﻝ:ُﺼوﻝَﺔ ُ ﺎء اْﻝ َﻤ ْو ُ اَ ْﻷَ ْﺴ َﻤ-5 ِ ِﺎﻝ ِب َﻗﻠَ ُم اﻝط- ِﺎﻝ ِبﺎب اﻝط ﺎف ُ ﻀ ُ َ ﻜﺘ: َ اَْﻝ ُﻤ-6 MA’RİFE VE NEKİRA ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ُ ِ ْO ) , ) ْذ ِ ُر َوا,َا MÜZEKKERLİK VE MÜENNESLİK ِ َ ء+ْ َ/ ْاHِ ث ُ َذ ) ٌر ٌ ) ُ َؤ ث • Erkek varlıkların isimlerine denir. • Dişi varlıkların isimlerine denir. Arapça'da müzekker için bir alamet yoktur. ٌ ْ @َ Örnek: ت Müennes isimler Arapça'da üç kısma ayrılır; Hakiki Müennes, Lafzi müennes ve Sema-i Müennes. 1-Hakiki Müennes: Kendisinde mana itibariyle dişiliğin olduğu isim hakiki müennestir. Bu kelimelerin lafzına-yazısına bakılmaz. ٌ %ْ ُ أ- مJ ُ أ- َ رْ َ ُم Örenk: ُ َز ْ َ ب- 6ُ َ ِ َ* ط- ُد4َ ُ - ت 2-Lafzi Müennes: Bu isimlerin sonunda müennes isim olduklarını gösteren alametler bulunmaktadır. Bu alametler şunlardır; A) P – ( ةTa-i Merbuta): Müzekker isimlerin sonuna getirilerek müennes yapılır. ٌ ِ َذة0ْ ِ Örnek: 6ٌ َ >04َ ُ -> ٌم04َ ُ / ِ ٌذ0ْ ِ ة geldiği bazı yerler; a) ةBazen erkek isimlerin (Talha) sonunda bulunur bura da o isimlerin müennes olduğunu göstermez. Örnek: 6ُ &َ 0ْ َط- َُ& ْ َزة Sonunda ةbulunan bütün özel isimler gayri munsarif olurlar. b) ةİsmi failin 6ٌ Lَ َ @َ ُ kipini göstermek için ismi failin sonuna gelir. Müzekker ismi failin sonuna geldiği zaman dişilik alameti olmaz. Örnek: (çokbilmiş) 6ٌ َ 83 َ - ٌم83َ /6ٌ َ & َر- َر& ٌل Ayrıca ismi faillerin sonuna çoğul alameti olarak gelmektedir. Ek Bilgi: ٌ Örnek: 60َ َ 'َ - ٌ َرة1 َ *َ - ٌ َرة+َ َ B) (Kısa elif) Elif-i maksure: Elif sesiyle telaffuz edilen ىşeklinde yazılan harflerde de müenneslik alameti ْ @ُ - ُ ْ َرى vardır. Örnek: ُ ْ@ َرى- َرى# İsimlerin sonundaki ( ) اde müenneslik alametidir. Örnek: 3 C) Elif-memdude: Bazı isimlerin sonundaki hemzeden( ) ءönce bulunan elif ( ) اisimlerde müenneslik alameti katar. Bu tür müennes isimler hep sıfat anlamı taşıyan isimlerdir. Örnek: َ ْو َدا ُء- َزرْ َ' ُء- ُء, َ ْ @َ - َ& َْرا ُء 14 Sema-i Müennes: Bunların müennes olduğunu gösteren herhangi bir alamet yoktur. Sözlükten, duyarak veya ezberleyerek bulunur bilinir. Örnek: ُرو ٌح - ِ اﻝﺘﻜﺴﻴر ُﺠﻤﻊ ◌ُ ◌َ ◌ِ ﺎ ُءاَ ْﻷَ ِطﺒ ِ ﺎء َ اَ ْﻷَطﺒ ِ َطﺒ ِ اَ ْﻷ ﺎء ٌ ْن3َ ٌس+ْ َ ء+/ إ<راب اİ’RAB TABLOSU ِ ِ ﺠﻤﻊُ اﻝﻤذ اﻝﻤؤﻨث ﻜر ُﺠﻤﻊ ﺘﺜﻨﻴﺔ اﻝﺴﺎﻝم اﻝﺴﺎﻝم ُ ُ ِ .َ .. ات ون ان ُ .َ .. َ .ُ .. - ٌ ْ س#َ - ِ .َ .. ات ﻴن َ .ِ .. ﻴن َ .ِ .. ِ .َ .. ات ﺎت ُ ر َﺴ اَْﻝ ُﻤ َد ِ رﺴ اَْﻝﻤ َد ﺎت َ ُ ِ رﺴ اَْﻝﻤ َد ﺎت َ ُ ون َ ر ُﺴاَْﻝ ُﻤ َد ِ ﻴن َ رﺴاَْﻝ ُﻤ َد ِ ﻴن َ رﺴاَْﻝ ُﻤ َد َ◌ ْﻴ ِن... ﻤﻔرد ◌ُ ◌َ ◌ِ َ◌ ْﻴ ِن... ِ ر َﺴ اَْﻝ ُﻤ َد ﺎن ﻤرﻓوع ﻤﻨﺼوب ﻤﺠرور ر ُساَْﻝ ُﻤ َد ر َساَْﻝ ُﻤ َد ِ راَْﻝ ُﻤ َد س ر َﺴ ْﻴ ِن اَْﻝ ُﻤ َد ر َﺴ ْﻴ ِن اَْﻝ ُﻤ َد اﻷﻤﺜﻠﺔ CÜMLE Cümle: İki veya daha fazla kelimeden oluşmuş tam mana veren söz dizisine cümle denir. Arapçada isim cümlesi ve fiil cümlesi olmak üzere iki türlü cümle vardır. A-FİİL CÜMLESİ (ﻴ ُﺔ ِ)اَ ْﻝ ُﺠ ْﻤﻠَ ُﺔ ا ْﻝ ِﻔ ْﻌﻠ 0ِ ْ4+ِ ْ ا6ُ 0َ ْ 1ُ ْ َ )اdenir. Fiil ( ل4* ),fail ( ل3 * ) ve mef’ul ( ول4+ ) olmak üzere 3 öğesi vardır. Fiil müzekkerlik konusunda faile Fiil ile başlayan cümlelere fiil cümlesi (6ُ tabi olur, ancak! Aynı zamanda fiil her zaman müfrettir. Madi fiil fetha üzere mebnidir, mudaride ise merfu olur. KURALLAR: Fail kural itibarı ile her zaman merfudur. Mef’ul ise mensuptur. ٌ ْ َ َ6َ َ >ون ا ر َ ُ >ب ا ْ ُ َدر َ ََ ُ َ >ت ا ُ َد ر ْ @َ َ َ 6َ َ َ >ت ا ر ٌ َِ َْ 6َ َ َ >ب ا ْ ُ َدر> َ ِن ا ر َ ََ ْ @َ َ َ 6َ َ َ >ت ا ُ َد ر> َ َ ِن ا ر Fail cem li ğayri akil olursa fiil müfred ve müennes olarak gelir NOT:Fiil cümlesinin iki temel öğesi; fiil ve faildir. Fail gizli veya açık gelebilir. Bu fiilin faili gizlidir. َر َج = ُھو%َ ُ ْ َر ٌد 6َ َ َ >ب ا ْ ُ َدر> سُ ا ر َ ََ ْ @َ َ َ 6َ َ َ > ا ر6ُ َ >ت ا ُ َد ر D تا ْ َ َ ط ُو ُر ذر ؤث MEF’UL ÇEŞİTLERİ 1-Mef’ulü mutlak: Fiilin lafzından alınan mansub bir isimdir. Yani fiilin mastarından getirilir. Mefulu mutlak; a)Fiili pekiştirmek, b)Çeşidini belirtmek, c)Sayısını belirtmek için fiilden sonra zikredilir. Örneğin; َ َ& ْ ًداQ ( اَ&ْ َ ُدAllah’a güzelce hamd ederim.)(Pekiştirme) 15 8ً ِ 1َ ( ِا ْ ِ@رْ َ ْ@رً اGüzel bir sabırla sabret.)(Çeşit) رْ َ@ َ ْ ِن, َ >ص0 اDE ِرْ ط#D ب ا َ َر, َ (Polis hırsıza iki defa vurdu.)(sayı) 2-Mef’ulün li eclih: Mansub veya sebep gösteren bir harfle mecrur olan bir isimdir. Yani mefulün li eclih, ya fetha alarak, ya da bir harfi cerden dolayı kesre alarak görevini yapar. Fiilden sonra gelir ve fiilin sebebini ve meydana geliş nedenini açıklar. Örneğin; ُ ُم0ِ ْ ُ ْ ِ اE0 َ ُ (Müslüman, Allah’a şükür olsun diye namaz kılar.) _ ِ ِ ْ ًراK ِم0ْ 4ِ ْ ب ا ِ "َ ِ َط, ِ ُذ0ْ َ َ* َر ا (Öğrenci, ilim talep etmek için yolculuğa çıktı.) 3-Mef’ulun fih: Fiilin meydana geliş zamanını veya yerini belirten mansub isimdir. Daima “fi=de, da” manasını içerir. ُ +ْ 'َ ( َوTahtanın önünde durdum.) Örneğin; .ور ِة َ 5 +,ا ) ت أ َ َم Bu örnekte görüldüğü üzere, durmak işinin nerede yapıldığı bildirilmektedir. Tahtanın önünde durma işi, tam Olarak sınırlandırılmamıştır. Yani tahtanın ne kadar önünde durulduğu tam olarak belirli değildir. .6 ً َ& َ E0ِ َ 3َ Iَ ( ْأذ َھبُ ِاİşime sabahleyin gidiyorum) Bu örnekte ise, zaman bildirildi. İşe gitme eyleminin hangi zaman diliminde yapıldığı söylendi. .ور ِة َ 5 +,ا ) ِ ُذ ِ< ْ َد0ْ > ( َ ِ(فُ اÖğrenci, tahtanın önünde duruyor.) Dikkat edilirse, bu örnekte de durma işinin nerede yapıldığı bildiriliyor. Burada yapılan durma eylemi belirli bir mekan olan tahtanın önünde yapılmıştır. Mekan zarfı, sınırları belli bir yer olduğu zaman “fi” zikredilir. Örneğin; .ب ِ َ "ْ َ ,ْ اHِ ْو َ ُدUب ْا َ 4ِ َ (Çocuklar oyun sahasında oynadı) Bu örnekte de fiilin hangi mekanda yapıldığı sınırlandırılarak bildirilmiştir. Yani çocuklar tamı tamına oyun sahasında oynamıştır başka bir yerde değil. ُ ْ 0 َ (Camide namaz kıldım.) . ِ ِد+ْ َ ,ْ اHِ ت Bu son örneğimize dikkat ettiğimizde, namaz kılma işinin belirli sınırlandırılmış bir mekânda yani camide yapıldığı vurgulanmaktadır. Kısacası mefulu fihler; yer ve zaman bildiren isimlerdir. 4-Mef’ulü ma’ah: (< ) beraber manasındaki “vav” dan dan sonra gelen ve fiilin, kendisiyle beraber geldiği şeye delalet eden mansub bir isimdir. Yani burada “ ”وharfi cümlede bir eylemin birlikte yapıldığı manasını vermektedir. Burada bu “ ”وharfine “vav-ı maiyye” (beraberlik vavı) denilir. ُ ْ( ِ رDağ boyunca yürüdüm= Dağla birlikte yürüdüm) َ ,ْ ت َوا َ ٌل َو0ِ %َ I#َ َ (Halil nehir kıyısı boyunca yürüdü. =Halil nehirle beraber yürüdü.) . ِر9ْ ) , اQَ ِ طK ) ,وب ا .ش َ َر ُ َ& ٌد َو ُ ُر, َ &َ (Muhammed, güneşin batışıyla geldi= Muhammed, güneşin batışıyla birِ ْK Örneğin; َ َ ل likte geldi.) Yukarıdaki örnekleri incelediğimizde şu sonuç ortaya çıkmaktadır: Cümlelerde bulunan “ ”وharfi beraberlik anlamı katmıştır. 5-Mef’ulun bih: Failin işlediği işten etkilenen isme mefulun bih denir. Fiil, mefulun bih'ten önce doğrudan doğruya, kendisi gelmişse, yani, fiille meful arasında cer harfi yoksa, böyle mefule sarih mefulun bih denir: ُ َ َر#ْ ِاBir kalem satın aldım. ً "َ .َ ْت ِ َ َب, َ' َر ْأ َ اKitabı okuduk. cümlelerindeki ً 0َ 'َ ve ب َ َ ِ اisimleri, sarih mefullerdir. Bazı fiiller de, mefullerine, ancak cer harfi ile tesir ederler. Böyle, önünde cer harfi bulunan mefulun bih'e de gayri sarih mefulun bih denir: 16 0ِ ِ 6ِ & َ F"َ <َ ب َ ِ,:َ Arkadaşına kızdı Bazı fiiller iki meful alırlar: ً .َ & َد َ َرJِ َ ,ْ َط ْتَ ا3َ أFakire sadaka verdin. İSİM CÜMLESİ ( ُ ) ِ + ْ D ُ ْ َ" ُ ْا,ْ َ)ا İsim cümlesi bir durumu bir varlığın nasıl olduğunu haber verir, bir hüküm bildirir umumiyetle isim cinsinden bir kelimeyle başlar. ٌ َ ِ َ ظ6ُ َ اَ ْ َ ْد َر ÖRNEK: ٌد+ِ ُ ُ اَ ْ ِ َ ب- 6+ İsim cümlesinde söze kendisiyle başlanan kelimeye MÜBTEDA ( دأ @ ) denir. Mübteda isim cümlesinin öznesidir. Mübtedayı (özneyi) niteleyen öznenin durumunu haber veren kelimeye HABER ( @ر% ) denir. Haber isim cümlesinin yüklemidir. ÖRNEK: ُو ٌح+ْ َ ُاَ ْ َ@ ب (haber) (mübteda) Mübteda umumiyetle marife ( الalan) haber ise nekira ( الalmayan)dır. Gerek mübteda gerekse haber merfudur. Haber mübteda'ya aşağıdaki hallerde uyar. 1-Cinsiyet konusunda yani mübteda müzekker ( ) ذ رise haber de müzekker, mübteda müennes () ؤ ث ise haber de müennes olur. 2-Sayı konusunda yani mübteda müfred ( رد+ ) ise haber müfred, mübteda müsenna ( I F ) ise haber de müsenna, müpteda cem ( < 1 ) ise haber de cem olarak gelir. ٌ َِ َْ ِ َط ِن# َ ُ َدر> َ ِن ِ َط َ ِن# َ ُ دَر> َ َ ِن ُ ْ َر ٌد ٌ ِ# َ ُُ دَر> س ْ َا ط ْ َا 6ِ َط# َ 6ُ َ >ُ دَر Ancak mübteda cem liğeyri akil ise haber genelde müfred ve müennes olarak gelir. .ٌ َدة+ِ ُ ٌ ْ َ ُ ِ# َ ُون ون َ ط َ >اَ ْ ُ دَر ُ ِ# َ ت ٌ ط ُ َ َ >اَ ْ ُ دَر ت ْ َا ذر ْ َا ؤث ُاَ ْ ُ ُب HABERİN ÇEŞİTLERİ Haber üç kısımdır: Müfred haber, cümle haber (isim veya fiil cümlesi) ve şibhi cümle haber(yani harf-i cer+isim, zarf+isim) olmak üzere üç haber çeşidi var. => Şibh cümle(cümleye benzeyen)=>Carr ve mecrur (Esre yapan=E* ve Esre yapılan= 6ِ @َ =>Şibh cümle(Fiile benzeyen) => Zarf (burada ل َ @ْ 'َ zarf edatıdır) İsim haber cümlesinin, kendisini mübtedaya bağlayan bir zamiri kapsaması gerekir: Örneğin: (6ٌ +َ ِ َ َ ظ9ُ ُ @ِ َ8 َ ان ِ ِ َذ0ْ > َ = اİki öğrenci elibiseleri temiz olandır.) (ِ &َ ْ َ) ا HABERİN ÇEŞİTLERİNİN ŞEMA İLE GÖSTERİLMESİ MÜFRED HABER ٌد9ِ َ ْ1ُ JEِ03َ Ali çalışkandır CÜMLE HABER Fiil Cümlesi Haber Sُ @َ 1ِ ِ ُذ َ ْ ُبُ َوا0ْ > َا Öğrenci ödevini yazar ŞİBİH CÜMLE HABER İsim Cümlesi Haber Harfi cerli şibih cüm Zarflı şibih cümle ِ ٌم3َ َُُ& ٌد اَ@ُوه 6ِ @َ (ِ &َ ْ اEِ* ُاَ ْ ِ َ ب َ ِم8 َ َ ُم َ' ْ@ َل ْا8 َا Muhammed (var ya) babası alim olandır. Kitap çantadadır Selam sözden (konuşmadan) öncedir 17 HABERİN ÖNE GEÇMESİ Bazı durumlarda haberin, mübtedadan önce gelmesi gerekir. Bu durumlardan bazıları şunlardır: 1-Haber, şibh-i cümle (zarf veya carr mecrur) olduğunda ve mübteda da nekira olduğunda haber öne geçer. ِ ٌذ0ِْ >ف اE*ِ (Snıfta bir öğrenci vardır. ) Bu örnekte görüldüğü gibi ذ0 kelimesi nekiradır ve mübtedadır. ( > ا فEِ* ) “sınıfta” carr ve mecruru mahallen merfudur, haberdir. Yani olması gereken konum, merfu Örneğin: konumudur ama harfi cerden ötürü mahallen merfu olabilmiştir. Bu örnekte mübteda nekira olduğu için, haberin mübtedadan önce gelmesi gerekmiştir ve nitekim de öyle olmuştur. 2-Haber şibih cümle olursa ve mübtedada habere işaret eden bir zamir bulunduğunda haberin mübtedadan önce gelmesi gerekir. 9َ @ُ &ِ َ ار ِ ا دEِ* (Evde sahibi vardır.) örnekte görüldüğü gibi, ( 9@& ) kelimesi mübtedadır. Örneğin: Bu Mübteda olan bu kelimede habere işaret edenbir zamir bulunduğundan dolayı haberden sonra gelmiştir. 3- Haber, soru ismi olduğunda: ِد ُق ( اَ َْن اArkadaş nerededir?) ُ “ ) اَ ِدarkadaş” kelimesi mübtedadır. (“ ) اَ َْنnerededir” kelimesi haberBu örnekte görüldüğü gibi (ق Örneğin: ؟ dir. Soru ismi olduğu için cümlenin başında gelmiş ve haber olmuştur. ف & ُك؟Nasılsın? & ُلkelimesi mübtedadır. ا ُك؟ 'َ Adın ne? ا ُمkelimesi mübtedadır. ْ َت,َ ) َ ل,َ İNNE VE KARDEŞLERİ ) ِن, ) َ نO َ )اَن )ِان )( اِنİnne) ve benzerleri amil (Etki eden) harflerdir.Kendi başlarına anlamları olmamakla birlikte isim cümleَ ) harberleri sinin başına gelirler müptedayı (ٌ ) ُ ْ َ َدأkendilerine isim olarak alıp nasp eder,haberi de (! َ ر olarak alırlar ve ref yaparlar.İsim cümlesine her biri ayrı bir anlam kazandırır.İnne ve benzerleri Arapça'da َ ُ ,ْ وف ا ِ ْ ِل,ْ ِ ُ 9َ ) K ُ ُر6ُ ,ْ َ( اfiile benzeyen harfler) adıyla anılmaktadır, çünkü bunlar fiil gibi üç ve daha fazla harflidirler ve fetha üzere mebnidirler. Bu harfler isim cümlesinin başına gelerek müptedayı kendilerine isim olarak nasp etmeleri, haberi de haber olarak almaları ve merfû yapmaları sebebiyle T ِ+ ) َوا,َ( اhükmü kaldıranlar) değiştirenler de denir. İnne ve benzerleri tüm diğer harfler gibi mebnidirler, bunların müzekkerlik-müenneslik, müred-tesniye ve cem olma durumu yoktur. Öğrendim ki sınav kolaydır. Fakat sınav kolaydır. Umulur ki sınav kolaydır. 9َ ُ ِان) َو أَ َ! َوا ُ ْ 0ِ 3َ ٌل9ْ َ ت أَن ا ْ ِ ْ ِ َ& َن ْS َ ِ ن ا ْ ِ ْ ِ َ& َن ل9ْ َ ل ا ْ ِ ْ ِ َ& َن4َ َ ٌل9ْ َ ِان ا ْ ِ ْ ِ َ& َن Sanki sınav kolaydır. ٌل9ْ َ َ َن ا ْ ِ ْ ِ َ& َن َ َْ ٌ 9ْ َ ت ا ْ ِ ْ ِ َ& َن Keşke sınav kolay olsa. ل Allah'tan başka ilah yoktur. ُ Q ِاSَ َ ِا Kesinlikle sınav kolaydır. CİNSİNİ OLUMSUZ KILAN (Ait olduğu tüm grubla ilgili olumsuzluk bildiren ) “LA” Cinsini nefyeden (olumsuz yapan) ( ) “la”, ( ) أِنgibi iş yapar. Yani mübtedayı nasb eder, mübteda onun ismi kabul edilir. Haberi de ref eder, habere de onun haberi denir. Özetle, ' ismini nasb (fethalı) haberini de ref (örteli) yapar. Mudaf veya mudafa benzer olduğu zaman ismini nasb eder. Müfred (tek kelime) olduğu zaman, ne ile mansub oluyorsa onun üzerine mebnidir. Örneğin; ٌ َ* ِ ٍد َ &ْ @ُوبEِ* ً ِ3 َ َ (Fesada koşan hiçbir kimse sevilmez.) 18 ُ َ ٌمTِ َم َدا0ْ ظ (Hiçbir zulüm daimi değildir.) gibi. Bunun, ' nın, amel etmesi (iş görmesi) için, 1) isminin nekra olması 2) Kendisine bitişik olması (yan yana olması) araya başka kelime girmemiş olması 3) Başına bir harfi cer gelmemesi gerekir. • Dikkat edilirse bu edatla yani ﻻile başlayan cümlelere “hiç, hiçbir” anlamı verilerek giriş yapılmaktadır. Örnekler: أَ ٍم6ِ Fَ َ8Fَ ا َ ِء ُ ْ ُذEِ* ب َ &َ َ َ (Üç günden beri havada hiç bulut yok.) Sِ *ِ ْب َ ك ا ْ ِ َ بُ َ َر َ ِ َذ،( ا مElif lam, mim. O, kendisinde hiçbir şüphe olmayan kitaptır.) نY َ َ ْا ( َِط ِر ا6ِ َ َ&طEِ* ( َ ُ َ*ِر َنŞu anda, tren garında hiçbir yolcu bulunmamaktadır. ) KANE VE KARDEŞLERİ Kane ve arkadaşları nakıs(eksik) fiillerdendir. Nakıs (eksik) fiil; yalnız faili ile bir oluş bir iş bildirmeyen ve başka bir kelimeye ihtiyaç duyan fiillerdir. Bu fiiller çoğu zaman yardımcı fiil olarak kullanılır. Örneğin; ٍل0ِ 'َ ب َ' ْ@ َل َ َ ِ َ َن اَ&ْ َ ُد َ ْ( َرأ ُ ْا (Ahmed, az önce kitap okuyordu.) Kane ve arkadaşları isim cümlesinde geldiğinde durum şu şekilde olur: Kane ve arkadaşları ismini ref haberini nasb eder. Bu ne demek? Bu şu demek: Yani kane ve arkadaşlarından sonra gelen isim (mübteda) merfu (örteli) olur. Peki haberi ne oldu? Yani ikinci isim? Haberini de nasb (fethalı) yapar. Şunu da söyleyelim: Mübteda kane ve arkadaşlarının ismi, haber de kane ve arkadaşlarının haberidir. Kane’nin grubu oldukça kalabalıktır. 13 tane var. ( َ َنidi, vardı, oldu) 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) )َ @َ ْ ( أsabahladı, oldu) E&َ ْ,( أkuşluk vakti oldu, oldu) E َ ْ َ( أakşamladı) ْس َ َ (değildir, olmadı, yoktur) ( َ َرoldu, dönüştü,) ( َظلgün boyunca oldu, devamlı) َ @َ (gece boyunca oldu) ت ( َ دَ ا َمdevam ettiği sürece) ( َ َزا َلhala, devam ediyor) ( َ َ@ ِر َحhala, devam ediyor) bَِ *َ َ (hala, devam ediyor) ك+َ ْ ( َ ِاhala, devam ediyor) ÖRNEKLER: 1) 2) 3) 4) 5) ُورً ا9#ْ َ ً ِ 3َ ( َ َن اَ&ْ َ ُدAhmet meşhur bir alim idi) رً ا1ِ َ JEِ03َ )َ @َ ْ َ( اAli tüccar oldu) َ@ ِر ًداDو1َ ْ ْس ا َ َ (Hava soğuk değildir) ً&> ُم َ* ِر04َُ ْ اEَ ْ َ( اÖğretmen mutlu bir şekilde akşamladı) ْ 0( َظÇalışkan kız devamlı başarılıdır) 6ً &َ 1 ِ َ ُدَ ة9ِ َ ْ1ُ ْ َت ا Kane ve arkadaşları tek başlarına pek bir şey ifade etmez. Bunlara eksik(nakıs) denmesinin sebebi, bir fail meful almamaları, eksik kalmaları, bunun yerine isim ve haber almalarıdır. Yani bu fiiller tam bir fonksiyon içinde değildirler. 19 • Bu fiillerden دام , ْس َ َ nin muzari ve emir fiil çekimleri yoktur. ل َ َزا َ nin ise emir fiil çekimi yok- tur. Yani bu fiiller camid (çekimsiz, türetilemez) dir. • İsimleri müfred de gelse, tesniye de gelse, cemi de gelse, fiiller daima müfreddir. • Nakıs fiillerin (kane ve arkadaşlarının) isimleri müzekkerse fiilleri de müzekker, müennesse fiilleri de müennes gelir. LEYSE GİBİ İŞ GÖREN EDATLAR Olumsuzluk ifade eden “ ِْان – َ – َ – َ ” َتgibi edatlar, ْس َ َ (değildir) gibi iş görürler. Bu edatlar, isimlerini ref (ötre) haberlerini nasb ederler. Fakat bu edatlar bazı şartlarla şu şekillerde iş görürler: a) َْ – اِن edatlarının iş görebilmesi için, isimlerinin haberlerinden önce gelmesi ve olumsuzluklarının ( اِﻻancak) edatı ile bozulmaması gerekir. Örneğin ًﻤ ٌﺪ ﻗَﺎﺋِﻤﺎ َ( َﻣﺎ ُﳏMuhammed ayakta değildir.) b) nın iş görebilmesi için, yukarıda sayılan iki şarta ilaveten, “la” nın isminin ve haberinin nekre olması gerekir. Örneğin; ً3 ,ُ َ ٌ ْر%َ َ (İyilik zayi olmaz=boşa gitmez) َ َتnin iş görebilmesi için isim ve haberinin zaman zarflarından olması ve bunlardan birisinin hazc) fedilmesi gerekir. Örneğin; 6ٍ َ َ َ ت )اَ ْ ِ& ْنُ ( ِ& َْن َ دَ ا (Zaman) pişmanlık zamanı değildir. KADE VE KARDEŞLERİ 1Mukarebe (Yaklaşma) Fiilleri: Bu fiiller, haberin meydana gelmesinin yakın olduğunu bildirir. َد : Neredeyse ك َ #َ اَ ْو: Az kalsın, üzere ب َ َ َر: Neredeyse 2Reca (Ümit ifade eden): Bu fiillerin haberin meydana gelmesinin beklendiğini bildirir. Bunlar: َ ْو َق0َ %ِْ ا: İnşallah, umulur ki E َ 3َ : Umulur ki َ& َرى: Umulur ki 3Şuru’ fiilleri: Bu fiiller haberin yapılmaya başlandığını bildirir. َل4َ 1َ : Başladı َذ%َ َ ا: Başladı اَ ْ' َ@ َل: Başladı َق0ِ 3َ : Başladı َ #َ ْ َ أ: Başladı َق+ِ َط: Başladı َر َع#َ : Başladı َھب: Başladı ' َ َم:Başladı • Kade ve benzerleri (Mukarebe-Reca- Şuru fiilleri) nakıs fiillerdendir. Bu fiillerin haberleri her zaman muzari bir fiille başlamalıdır. Oysa Kane ya da İnne ve benzerlerinde haber: isim cümlesi, fiil cümlesi, mazi fiille başlayan fiil cümlesi, muzari bir fiille başlayan isim cümlesi, müfred, şibih cümle olabilir. • Mukarebe( yaklaşma) fiilleri; bir isim cümlesinin başına gelerek, ismini ref, haberi olan muzari fiili ise, cümle olduğu için mahallen nasb eden nakıs fiillerdir. Yaklaşma anlamı kazandırırlar. • Mukarebe fiillerinden َ َ رَ بgünümüz Arapçasında kullanılmamaktadır. • َ َ دve ك َ #َ اَ ْوfiillerinin hem mazi hem de muzari şekilleri kullanılabilir. Oysa Reca ve ve Şuru fiillerinin sadece mazi şekilleri kullanılabilir. • Kade ve benzerlerinin cümledeki anlamına göre, müfred, müsenna, cem’, müzekker müennes, gaipmuhatap şekilleri yapılabilir. • Mukarebe (yaklaşma) bildiren fiillerin haberi konumundaki muzari fiillerin başına, muzari fiili nasb eden bir اَ ْنgetirilebilir. • Şuru (başlama) fiillerinin haberi konumundaki muzari fiillerin başına kesinlikle ْ أَنedatı getirilmez. 20 • Reca (ümit) fiillerinden I 3 dışında kalanlar günümüz Arapçasında artık kullanılmamaktadır. • Reca (ümit) fiillerinden I 3 den hemen sonra I 3 nin ismi olan bir kelime gelmelidir. Bir isim değil de أنile başlayan mansup bir muzari fiil geliyorsa, bu takdirde I 3 nakıs fiil olmaktan çıkıp, tam fiil kapsamına sokulur. أنile başlayan muzari fiil cümlesi ise, bu tam fiilin faili olarak mahallen merfu kabul edilir. ÖRNEKLER: Mukarebe(Yaklaşma) : Eَ 9ِ َ ْ َ ْ َن أَن, َ َ ُر َر9ْ #َ ( َ َ ُدRamazan ayı neredeyse bitmek üzere) 6ِ *َ ْر#D كَ ْا َو َ ُد أَنْ َ ْ ُ( َط ِنَ ا#َ ( أَ ْوÇocuk az kalsın balkondan düşecekti) Reca (Ümit): @ ُ ْم اَنْ َ رْ َ& َ ُ ْمD َرE َ 3َ (Umulur ki Rabbiniz size yardım eder. ِم0ْ 4ِ ونَ ِ@ َ &ْ ِ ِل ْاD َ 9ْ َ َ ِ ُذ8 َ َل ا4 َ1 (Öğrenciler ilim tahsiline önem vermeye başladılar.) ب َ َ ِ َذ ا ْ َو َ ُد َ ْ( َرأ ُ ْا%َ َ( أÇocuk kitabı okumaya başladı.) Eِ @ْ َ ُل+ْ َر َع ا >ط#َ (Çocuk ağlamaya başladı.) SIFAT VE MEVSUF (وف ُ & ُ َ ْو,ْ & َ ُ َوا, ) َ)ا ُ َ َ Arapçada Türkçenin aksine önce mevsuf ( ٌ ) َ ْو ُ وفsonra sıfat (6+ > )اgelir. Mevsuf nitelenen, sıfat ise niteleyendir. Sıfat mevsufa her halükarda uyar. a) cinsiyet konusunda (müzekkerlik ve müenneslik) b) sayı konusunda (müfred, müsenna ve cem) c) irab konusunda (üstün, esre ve ötre) d) marife ve nekrelik konusunda Ancak mevsuf cem li ğayriakil olursa sıfat müfred ve müennes olarak gelir(ağırlıklı olarak). دة, ب ا,ا .ون َ ُد9ِ َ ْ1 ُ ون0 ون ا طو َ ُ >اَ ْ ُ دَ ر .ان ِ َد9ِ َ ْ1 ُ ن8 اَ ْ ُ دَ ر> َ ِن ا طو ٌ َد9ِ َ ْ1 ُ ت8 ت ا طو ُ َ >اَ ْ ُ دَ ر .ات . َد َ ِن9ِ َ ْ1 ُ ن0 اَ ْ ُ دَ ر> َ َ ِن ا طو Uzun erkek öğretmenler çalışkandırlar. Uzun bayan öğretmenler çalışkandırlar. ٌد9ِ َ ْ1 ُ اَ ْ ُ دَ ر> سُ ا طو ل Uzun iki erkek öğretmen çalışkandır. Uzun erkek öğretmen çalışkandır. Uzun iki bayan öğretmen çalışkandır. Uzun bayan öğretmen çalışkandır. .ٌدَ ة9ِ َ ْ1 ُ 60 ا طو6ُ َ >اَ ْ ُ دَ ر SIRA SAYILARI ث ُ ﻨُﻤ َؤ Iَ ا ْ ُو6ُ @َ ِ 6ُ َ ِ F ا6ُ @َ ِ 6ُ Fَِ F ا6ُ @َ ِ 6ُ 4َ @ ا ر ِا6ُ @َ ِ 6ُ َ ِ %َ ْ ا6ُ @َ ِ 6ُ َ ا ِد6ُ @َ ِ 6ُ 4َ @ِ ا6ُ @َ ِ 6ُ َ ِ F ا6ُ @َ ِ 6ُ َ4 ِ ا6ُ @َ ِ ُِ رَ ة# َ4ْ ا6ُ @َ ِ َر َة#ْ 3َ 6َ َ ا ْ َ& ِد6ُ @َ ِ َر َة#ْ 3َ 6َ َ ِ F ا6ُ @َ ِ اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط ﻜ ُر ُﻤ َذ ا ْ َو ُل Eِ F ا ُ Fا ِث <ُ @ا ر ِا ُ ِس%َ ْ ا ُا دِس ُ<@ِ ا ُ ِنF ا ُ< ِ ا ُِ ر# َ4ْ ا َر#َ 3َ ِي َ ا ْ َ& د َر#َ 3َ Eَِ F ا ُِب ُِب ُِب ُِب ُِب ُِب ُِب ُِب ُِب ُِب ُِب ُِب اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط اَ ط 21 -----------saat 10'a 10 dakika var saat 10'a çeyrek var saat 10'a 20 var ------------ ------------ ُِ َرة# 4َ ْ ا6ُ 3َ َِقT 'َ َ َر د#ْ 3َ ُِ رَ ة# َ4ْ ا6ُ َ3 4ً @ْ ُِا ر ُِ َرة# 4َ ْ ا6ُ 3َ Fً ُ0Fُ ِا َا ِا SAATLER ------------ saat 10 saat 10'u 10 daki ؟6ُ 3َ َ ِم اka geçiyor َا ؟6ُ َ3 َ ِم ا saat 10'u çeyrek geçiyor َا ؟6ُ 3َ َ ِم ا saat 10'u 20 geçiyor ------------ ------------ saat 10 buçuk ُِ َرة# 4َ ْ ا6ُ 3َ َا ُِ َرة# 4َ ْ ا6ُ 3َ َا َقTِ 'َ َرُ د#ْ 3َ َو ُِ رَ ة# َ4ْ ا6ُ َ3 َا <ُ @ْ Dَوا ر ُِ َرة# 4َ ْ ا6ُ 3َ َا ُ ُ0FD َوا ث ُِ َرة# 4َ ْ ا6ُ 3َ َا َُوا > ْ ف ؟6ُ 3َ َ ِم ا ؟6ُ 3َ َ ِم ا ؟6ُ َ3 َ ِم ا ؟6ُ 3َ َ ِم ا ؟6ُ 3َ َ ِم ا SAYMA SAYILARI 1-2: Önce madud ( ) دودsonra aded ( )<ددgelir, madud müzekker ise aded de müzekker madud müennes ise aded de müennes olur. 3-10: Önce aded sonra madud gelir, aded ile madud arasında idafet ilişkisi vardır yani aded mudaf olur madud ise mudafun ileyh olur ve mecrur olur.Ayrıca madud cem olarak gelir. Madud müzekker ise aded müennes, madud müennes ise aded müzekker olur. 11-12: Önce aded sonra madud gelir, madud müzekker ise aded de müzekker, madud müennes ise aded de müennes olur. NOT-1: 11 ile 19 arasında geçen sayılar fetha üzere mebnidir. Ancak 12 sayısının ikisi hariç. NOT-2: 11 ile 99 sayıları arasında gelen madud müfred ve mansup olarak gelir. 13-19: Önce aded sonra madud gelir.Madud müzekker olursa adedin birler basamağı müennes olur, madud müennes olursa adedin birler basamağı müzekker olur. 20-99: Önce aded gelir sonra madud gelir.Madud müfred ve mansup olur. 100 VE SONRASI: Önce aded sonra madud gelir.Madud müfred ve mudafun ileyh olur. -21-22'den 91-92'ye Kadar olan sayılar arasında 1-2'deki kural geçerlidir.Madud müzekker ise aded de müzekker, madud müennes ise aded de müennes olur. 23-29'den 93-99'a kadar olan bu sayılar arasındaki sayılar3-9'deki kurala tabidirler yani madud müzekker ise bu sayıların birler basamağı müennes, madud müennes ise bu sayıların birler basamağı müzekker olur. SAYILAR ؤث ٌ َوا ِ& َدة6ٌ @َ ِ َط َ َ ِنFِْ َط ِ َ@ َ ِن ا ُ 8َ Fَ ت ٍ @َ ِ ث َط ت ٍ @َ ِ اَرْ َ@<ُ َط ت ٍ @َ ِ ْ سُ َط%َ D ِ ت ٍ @َ ِ ت َط ت ٍ @َ ِ َ ْ@ ُ< َط ت ٍ @َ ِ َطEُ ِ َ Fَ ت ٍ @َ ِ ِ ْ ُ< َط ت ٍ @َ ِ رُ َط#ْ 3َ 6ً @َ ِ َر َة َط#ْ 3َ ِا&ْ دَي 6ً @َ ِ َر َة َط#ْ 3َ ْE َ َ Fِْ ا- َ َ Fِْ ا َ 8َ Fَ 6ً @َ ِ َر َة َط#ْ 3َ ث 6ً @َ ِ َر َة َط#ْ 3َ <َ @َ ْاَر ذر َط ِبٌ َوا ِ& ٌد َ ِنFِْ َط ِ َ@ ِن ا ُ 6ُ Fَ 8َ Fَ ب ٍ 8ط ُ 6ُ 4َ @َ ْاَر ب ٍ 8ط ُ 6ُ َ ْ %َ ب ٍ 8ط ُ 6ُ ِ ب ٍ 8ط ُ 6ُ 4َ @ْ َ ب ٍ 8ط ُ 6ُ َ ِ َ Fَ ب ٍ 8ط ُ 6ُ 4َ ْ ِ ب ٍ 8ط ُ ُ َرة#َ 3َ ب ٍ 8ط @ً ِ َر َط#َ 3َ اَ َ& َد @ً ِ َر َط#َ 3َ ْE َ Fِْ ا- َ Fِْ ا @ً ِ َر َط#َ 3َ 6َ Fَ 8َ Fَ @ً ِ َر َط#َ 3َ 6َ 4َ @َ ْاَر 22 6ً @َ ِ َر َة َط#ْ 3َ ْس َ %َ 6ً @َ ِ َر َة َط#ْ 3َ ِ ت 6ً @َ ِ َر َة َط#ْ 3َ <َْ @ َ 6ً @َ ِ َر َة َط#ْ 3َ Eَِ َ Fَ 6ً @َ ِ َر َة َط#ْ 3َ <َ ْ ِ 6ً @َ ِ رُون َط َ #ْ ِ3 6ً @َ ِ رُون َط َ #ْ ِ3َوا ِ& َدةٌ َو 6ً @َ ِ ون َط َ ُر#ْ ِ3 َ َ ِن َوFِْ ا ٌ 8َ Fَ 6ً @َ ِ ُون َط َ ر#ْ ِ3ث َو 6ً @َ ِ رُون َط َ #ْ ِ3اَرْ َ@ ٌ< َو 6ً @َ ِ ون َط َ ُر#ْ ِ3 ْ سٌ َو%َ J ِ 6ً @َ ِ ُون َط َ ر#ْ ِ3ت َو 6ً @َ ِ ون َط َ ُر#ْ ِ3َ ْ@ ٌ< َو 6ً @َ ِ ُون َط َ ر#ْ ِ3 َوEٌ ِ َ Fَ 6ً @َ ِ ون َط َ ُر#ْ ِ3ِ ْ ٌ< َو ً ون طF8F 6@ ً ون ط4@أر 6@ ً ون ط% 6@ ً ون ط 6@ ً ون ط4@ 6@ ً ون طF 6@ ً ون ط4 6@ 6ٍ @َ ِ َط6ُ Tَ ِ رور ِذي E*ِ E@ِ َا E% ِ َا E ِ &َ ُ+ َ ْ !َ ,ْ َ ُء ا+ْ 'َ ْ َا &وب َذا *َ @َ َا %َ َا َ &َ @ً ِ َر َط#َ 3َ 6َ َ ْ %َ @ً ِ َر َط#َ 3َ 6َ ِ @ً ِ َر َط#َ 3َ 6َ 4َ @ْ َ @ً ِ َر َط#َ 3َ 6َ َ ِ َ Fَ @ً ِ َر َط#َ 3َ 6َ 4َ ْ ِ @ً ِ ون َط َ ُر#ْ ِ3 @ً ِ ُون َط َ ر#ْ ِ3 َوا ِ& ٌد َو @ً ِ ون َط َ ُر#ْ ِ3 َ ِن َوFِْ ا @ً ِ ون َط َ ُر#ْ ِ3 َو6ٌ Fَ 8َ Fَ @ً ِ ُون َط َ ر#ْ ِ3 َو6ٌ 4َ @َ ْاَر @ً ِ ُون َط َ ر#ْ ِ3 َو6ٌ َ ْ %َ @ً ِ ون َط َ ُر#ْ ِ3 َو6ٌ ِ @ً ِ ُون َط َ ر#ْ ِ3 َو6ٌ 4َ @ْ َ @ً ِ رُون َط َ #ْ ِ3 َو6ٌ َ ِ َ Fَ @ً ِ ُون َط َ ر#ْ ِ3 َو6ٌ 4َ ْ ِ @ً ون طF8F @ً ون ط4@أر @ً ون ط% @ً ون ط @ً ون ط4@ @ً ون طF @ً ون ط4 ب ٍ ِ َط6ُ Tَ ِ ESMA-İ HAMSE ر وع ُذو ُ*و اَ ُ@و و%ُ َا َ& ُ و Sahip Ağız Baba Kardeş Kayın peder Arapça'da esma-i hamse şunlardır; ذو- *و- اب- اخ- &م. Merfu ( ) ر*وعkonumunda vav ( ) وile, Mansup(وب ) konumunda elif ( ) اile,Mecrur konumunda ya ( ) يile i’rab yapılır. • Esmai hamse (beş isim) nin harf ile i’rab olabilmesi için aynı anda iki şartı birden taşıması gerekmektedir. Bu şartlar: 1. Müfret olmak (ikil ve çoğul olmamak) 2. Ya-i mütekellim (konuşan kişinin ya’sı) dışında herhangi bir zamir veya isme mudaf olmak. ÖRNEKLER: َ رَ ِة1 > @ِ َ ُل &َ ُوكLِ َ #ْ َ ( Kayınpederin ticaretle uğraşıyor.) Burada kayınpeder kelimesi merfu durumundadır=faildir. Bu yüzden irabı vav ile olmuştur ve ayrıca () ك zamirine muzaftır ve müfreddir. ُ 0ْ @َ 'َ (Muhammed’in kardeşiyle akşam görüştüm) ا ْ َ َ ِءEِ* َُ& ٍد%َ َت ا 23 Bu örnekte, kardeş kelimesi mansup durumundadır=mef’uldur. Bu yüzden i’rabı elif ile olmuştur. Ve Muhammed kelimesinin mudafıdır ve müfreddir. ُ ْ 0 َ (Babana sabahleyin selam verdim) ا َ@ ِحEِ* َ اَ ِ@ كI0َ َ3 ت Bu örnekte, baba kelimesi başına harfi cer geldiğinden mansup durumundadır. Bu yüzden irabı ya harfi ile olmuştur. Ve ayrıca ( )كzamirine mudaftır ve müfreddir. ُس اَ َ@ ه ِ ِ <ُ ا1َ ( َ &ْ َ ِر ُمBütün insanlar babasına hürmet gösteriyor.) Bu örnekte baba kelimesi mansup konumundadır=mef’uldur. Bu yüzden irabı elif ile olmuştur. Ve ayrıca ()ه zamirine mudaftır. Ve müfreddir. • Esmai hamsenin (beş isim) harf ile i’rab edilmesi anlatılırken iki şartımız vardı: Bunlardan ikincisi şuydu: Ya-i mütekellim dışında herhangi bir zamir veya isme mudaf olmak. Burada istisna bir durum vardır. ذوsadece isme mudaf olabilir, zamir önünde mudaf konumunda bulunamaz. Örnek: ( ُذو ا ْ َ ِلMal sahibi= Burada görüldüğü gibi damire değil isme bitişti) • Günümüz Arapçasında ﻓَ ٌﻢsözcüğünün irabı esmai hamse dışında normal kelimeler gibi hareke ile de yapılmaktadır. Örnek: Sِ ِ *َ Sُ َ *َ Sُ ُ *َ • Esmai hamse’den (beş isim) ذوdışında kalan diğer dört isim, cümlede tesniye olarak kullanıldıklarında klasik tesniye i’rabı ile i’rablanırlar. Ancak bu durumda َ* ٌمdışında kalan اَبٌ اَ ٌخ َ& ٌم sözcüklerinin sonlarına okumada kolaylık olması için daha önce çıkarılmış ve kelimenin aslından olan “waw” harfleri yeniden ilave edilir. Örnek: ْن ِ اَ َ@ َو- ان ِ اَبٌ < اَ َ@ َو • Her zaman bir isme mudaf olan Esmai Hamseden ذوnün tesniye formatı ise ( ْ َذ َوي- ) َذ َواcemi formatı ise ( َذ ِوي- ) َذوُ وolarak kullanılabilir. SORU EDATLARI Soru edatları şunlardır: ھل, )ء( ھ زةBu iki edat harftir. Bunların olumlu cevabı; م4 ile, olumsuz cevabı ise iledir. Olumsuz sorunun olumlu cevabı I0@ (evet) ile; olumsuz cevabı ise م4 (hayır) iledir. ْ( َ نkim?) (akıllı varlıklar için kullanılan soru edatı) َ (ne?) ( akılsız varlıklar için kullanılan soru edatı) ( اَ ْ َنnerede?) I َ َ (ne zaman?) َ ( َ ْمkaç, ne kadar?) َ( ْ فnasıl?) D( اَيhangisi?) Bu soru edatları ile belirli bir şey hakkında soru sorulur. Bunların cevabı ise, sorulan şeyi sınırlandırmak ve belirtmekle olur. NOT: D اَيdışındaki soru edatları mebnidir. D اَيise mu’rabtır. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------MUDARİ FİİLLERİ CEZMEDEN EDATLAR (15) ﻜﻠﻤﺎت ﺘﺠزم اﻝﻔﻌل اﻝﻤﻀﺎرع :(4) دا6 واL ( زمA BİR KELİMEYİ CEZMEDENLER م ُو َ ْد,َ ِْد َو0 َ ْم,َ ْم,َ 1 (O Allah) doğurmadı ve doğrulmadı ِْري3ُ ْ<+َ ْ َ ) ,َ Henüz ömrüm fayda vermedi ) ,َ 2 َ ً ً&ِ َ 8 َ 3َ ِْ َ ْ َ ل, Salih amel yapsın ْ ِر/ َ' ُم ْا3 ْ ُ َ ِْ ' ذ ِبH9ْ ) , اHِ 'َ 4 Günah işleme :(11) ر ًط و زا ًءK َ نU + َ ُ ( زم " نB İKİ KELİMEYİ CEZMEDENLER ك Eğer tövbe edersen günahların bağışlanır ْ إِن1 َ @ُ رْ ُذ ُو+َ Lُْ ْإِنْ َ ُب Her ne yaparsan ondan sorulursun Sُ ْ ِ ُلTَ ْ ُ ْل4َ +ْ َ َ 9ْ َ َ 9ْ َ 2 Hayır, olarak ne yaparsan, Allah Teâlâ yanında onu bulursun ِQ ِ ْ د3 ُ ْده1ِ َ ٍْر%َ ْ ْل ِن4َ +ْ َ َ َ 3 Iَ 4َ َ ً 1ِ َ ْ َ ِ&ً َ ُ ن8ًَ َ3 ْ َ ْل4 َ َْن Kim salih amel yaparsa o kurtulan olur ْ َن4 24 Nerede olursan ol ölüm sana yetişir Ne zaman haset edersen helak olursun Nerede günah işlersen işle Allah Teala seni bilir Hangi alim kibirlenirse Allah Teala ona gazaplanır Her nerede yaparsan, amelin (fiilin) yazılır Ne zaman tövbe edersen/Tövbe ettiğin zaman tövben kabul olur İlminle amel ettiğin zaman/Ne zaman ilminle amel edersen, insanların en hayırlısı olursun Ne zaman Kur’an okursan, mutluluk hissedersin Her nerede Nasıl ُ اَ ْنَ َ ُ نْ ُدْ ِر ْ َك ْا َ ْو ت ِْك09ْ َ َ &ْ ُْدF َ َ Iَ 4َ َ ُ Q ْ َك0َ ْ4 َ ْ ُ ْذ ِبF ) َا Iَ َ4 َ ُ Q Sُ ْ,Lِ @ْ ُ َْ ٍِم َ َ َ @ر3 5اَى ُ َك0 ْ4ِ* ْ ْل ُ ْ َ ب4َ +ْ َ َ ُ ْ 6َ َأَ ْن Fَ َ F ) َأ 5أي َ ُ ْ 6َ 5 6 7 8 9 َا ِْذ َ َ ُبْ ُ ْ( َ@ ْل َ ْو َ@ ُك َ إِ ْذ10 َ ا َِذا َ إِ َذا11 َاَ )ن َ اَ ) ن12 َ َ ْ َ ا13 َ َ ْ َ 14 ْ @ِ ْ َ ْل4 َ س َ 0ِ4 ِ َْر ا%َ ِْك َ ُ ن َ دَ ِة4 @ِ ُْر4#ْ َ ََ ْ(رَ ْا ا ْ ُ(رْ آن (4) ﺤروف ﺘﻨﺼب اﻝﻔﻌل اﻝﻤﻀﺎرعMUDARİ FİİLLERİ NASB EDEN EDATLAR Allah Teala’ya itaat etmemi severim/itaat etmeyi seviyorum Iَ 4َ َ Q َ <َ ِ اَنْ اُطDاُ&ِب Allah Teala, asla kafirleri bağışlamayacaktır َ * ِِر َن0ِْ Iَ 4َ َ ُ Q َِر+Lْ َ ْن,َ َن ْ أ1 ﻝَ ْن2 ُ Dاُ&ِب َم0ْ ِ4 ْ ْ اُ&َ > َل اF َ ِْر4ُ طو َل ْا َﻜ ْﻰ3 “Allah Teala’ya itaat ediyorum” diyen kimseye (cevaben) “O :" ِ َ نْ َ' َل6َ 1َ ْ َل ا%ُ َْ' ْو ُ َك "إِ َذنْ َ د إِ َذ ْن4 ُ< ِ"أُط hade/ Öyleyse cennete girersin” sözün DİKKAT! Şart için kullanılıp da iki fiili cezmetmeyen bazı edatlar da vardır. Bunlar: (( > ) َ ْوŞayet), (َ ( > ) َ ْوŞayet olmasaydı), ( َ ( > ) َ ْوŞayet olmasaydı), ( َ ) > (dığında), (Burada fiili muzariyi cezm eden edat değil, şart edatıdır.) ( َ 0 ُ ) > (Ne zaman olsa, her oluşunda) (( > ) ا َِذاdığında), ( َ( > ) اFakat, bununla beraber) İlim tahsil edebilmem için ömrün uzun olmasını seviyorum ÖRNEK CÜMLELER ِ َم0 َ َ ُ ا ْ َ ِر ضI َ َ ْ&ِ( َ ْو اHasta perhize uysaydı, kurtulurdu) ٌش ِا ْ َ ن َ 3َ َ َوا ُء9َ ْ ( َ ْو َ اHeva ve heves olmasaydı, insan yaşamazdı) ُ6 ِ3 ا رSُ @D &ِ ُ ُ َط ن0ْ D دَ َل ا3َ ( ا َِذاSultan adil olunca, halk onu sever.) ŞARTIN CEVABININ BAŞINA “FA” NIN GELMESİ Cevap (cümlesi), şart (cümlesi) olmaya uygun olmadığı zaman, cevabın fa ile gelmesi vacip olur. Bu da cevabın; 1) isim cümlesi 2) fiili camid(türemeyen=sabit= ْ م4ِ gibi) veya 3) taleb (istek) ifade eden veya 4) kendisinden önce ْ َن, َ' ْد, س,ف َ َ ْوve َ (edatlarından birisi) geçen bir fiil cümlesi olma durumunda olur. Dilerseniz bunları örneklerde daha net bir şekilde görelim: . ُ و ٌر#ْ َ Sُ ُ ْ4 َ *َ ِْر%َ ْاEَ ِاE4َ َ ْ( َ نKim iyiliğe=hayra koşarsa, onun koşması=çabası şükürle karşılanır.) =Cevap fa ile sağlandı.=> Kişi iyiliğe=hayra koşmazsa çabası şükürle karşılanmaz diye anlam çıkmamaktadır=> Bu da şart cümleciği olmadığını gösterir. =İsim cümlesi Yukarıdaki örnekte cevap cümlesi, yani fa ile başlayan bölüm, cevap cümlesi olmaya uygun değildir bu yüzden cevap fa ile başlayan bir cümleyle sağlanmıştır. Ve cevap dikkat edilirse isim cümlesi yani yukarıda sayılan dört maddeden birincisi olarak gelmiştir. Burada dikkat edilecek en önemli husus şudur: İlk bölümde verilen bir şart cümlesi bulunmamaktadır. Yani cevaplanacak bir şart cümlesi yoktur. Başka bir deyişle, şöyle olsaydı şöyle olurdu ya da böyle olmasaydı böyle olmazdı diye bir şart yoktur. Şart ve şart edatlarıkonusu anlatıldığında hatırlanacak olursa, cevaplanacak şart cümlecikleri vardı. Ve ilk cümledeki şarttan dolayı 25 ikinci cümlede cevap oluşuyordu. Burada ise şarta bir cevap verilmiyor aksine, ortaya çıkan sonuç, tespit fa ile cevaplanıyor. ÖRNEKLER: َت0ْ َ4*َ َ ْ َم4ِ *َ َ( اِنْ اَ ْ رَ ْتَ َوا ِدَ ْ كEğer anne babana ikramda bulunursan, yaptığın iş ne güzeldir!) = Camid cümle= ْ َم4ِ = çekimli değildir ve türemez.) Ayrıca anne babana ikram etmezsen kötüdür diye bir mana çıkmaz ve cevap şarta bağlı değildir. ك َ َ 'َ َ ُ@ْطِ ْل َ د8*َ ( اِنْ َ َ َ د ْقEğer tasaddukta bulunursan=sadaka verirsen, sadakanı başa kakarak boşa çıkarma) =Burada da bir talep vardır.= Dikkat edilirse “fa” nın cevap olarak geldiği kısımda şartın cevabı yoktur. Sadece olması gereken bir tespit, bir durum, bir istek ortaya konmuştur. Yani sadaka vereceğin zaman başa kaktığında sadakanın boşa çıkacağı sonucu ortaya çıkmıştır. Bir şarta bağlı durum söz konusu değildir. ُر َ ُ َكFُ ْ َ ف َ رْ َ* َ ْو1ِ َ ْ( ِانEğer ticaret yaparsan, (sonuçta ) malın artacaktır. =Sevfe ile gelecek manası verilen bir cümle. =Burada “fa”lı cümle ile ortaya çıkacak bir sonuç bildirilmiş, herhangi bir şart cümlesine bağlı kalınmadan olacak durum gözler önüne serilmiştir. Yani malın çoğalacağı bir şarta bağlı değil, ticaret yapılınca ortaya çıkan doğal bir sonuç olarak bildirilmiştir. Sُ &َ ْ ُ ْ<@ِ *َ ُ( ا َِذا َ َ َ& َك ا طِ @ بDoktor sana nasihat ettiğinde, onun nasihatine uy) = Talep cümlesi =Burada doktorun nasihat etmesinin sonucunda ona uyulması istenmektedir. Yine fa ile başlayan bir cevap sözkonusudur, nasihate şöyle olursa uy, böyle olursa uyma şeklinde bir şart ortaya konmamış, yalnızca nasihate uyulması istenmiştir. GAYR-İ MUNSARIF Gayr-i munsarıf isim, sonuna tenvin almayan ve kesre yerine de fetha ile cer edilen (sonuna esre alan) isimdir. Şimdi gayr-i munsarıfın çeşitlerini inceleyelim: a) Özel isim: Müennes veya yabancı kelimeleri kaynaştırılmış veya sonuna elif veya nun ilave edilmiş veya fiil vezninde gelmiş veya ilk harfi ötreli ikinci harfi fethalı üç harfli müzekker bir isim ise; tenvinden menedilir (gayri munsarıf olur) ُ ْ رَ َْو, َ& – ِ ُل3 َ ْ َ رْ َ ُم – ِاgibi Örneğin; ُز َ* ُر-َ ْد َ نُ – َِز ُد3 – ت b) Sıfat: َ ُء8 ْ4*َ – َ ُل4*ْ َ ا- َI0 ْ4*َ - َُن8 ْ4*َ vezninde olduğunda gayr-i munsarıf olur. Sıfat ل4+ - ل4* vezninde olduğunda ُر%َ ُ اve ُ<َ ُ1 kelimelerinde gayr-i munsarıf olur. َ 0َ Fْ َ – ُ ُء – رُ َ@ ع,ْ Örneğin; ُ( َ ْ َرانsarhoş) ( – َ ْ َرىsarhoş-müe) ث َ @َ – ُ – اَ ْ@ َ ضgibi c) İsim: Cem’in son şekli kalıbında geldiği veya müenneslik alameti olan elifi memdude veya elifi meksure ile bittiğinde gayr-i munsarıf olur. Örneğin; (hamile) I0َ @ْ ُ& – ُارس ِ َ ِذ ْ رَ ى – َ &ْ رَ ا ُء – َدgibi Gayr-i munsarıf mudaf veya elif lamla marife kılındığında kesre ile cerredilir. Örneğin; 6ِ َ س ْا َ ِد ِ ار ِ َ ِنْ َد-)ِ ِ +َ َ ْ @ِ gibi MEBNİ İSİMLER Sonundaki hareke değişmeyen ve bütün terkiplerde bir kalan isme “mebni” denilir. Mebni isimlerden bazıları şunlardır: 1) Zamirler, İsm-i işaretler, İsm-i mevsuller, Şart isimleri, Soru isimleri, Fiil isimleri Bunları tamamı Araplardan duyulduğu şekilde mebni olurlar, yani sonları değişmez. 2) Onikinin ilk kelimesi hariç, onbirden ondokuza kadar olan sayılar, her iki kelimenin fetha olması üzere mebnidir. 3) İdafete girmeyen bazı zarflar (yani mudafun ileyh görünürde olmayan fakat mana bakımından vardır) Bunlar ise zamme üzere mebnidir. 4) Nefyeden (yani yasaklayan) ( ) nın ismi, mudaf veya mudafa benzer olmadığı zaman mebnidir. Bu isim, ne ile nasb ediliyorsa o hal üzere mebnidir. 5) “S ْ ” َوile biten isimler kesre üzere mebnidir. Dilerseniz bunları örneklerde daha net bir şekilde görelim: ÖRNEKLER: ٌد9ِ َ ْ1ُ ِ ٌذ0ْ ِ َ َ( اBen çalışkan bir öğrenciyim) (Zamir) ٌ ِد دَ ة1َ 6ٌ َ ( َھ ِذ ِه َ ْد َرBu yeni bir okuldur) (İsmi işaret) 26 Eِ ُو0 َ3 َ ِذ ن,) اD( اُ&ِبBana öğretenleri severim) (İsmi mevsul) ُ ( اَ ْ َ َ َ ُ و ُ وا ُدْ ِر ْ ُ ُم ا ْ َ ْوHer nerede olursanız ölüm sizi bulur) (Şart ismi) ت DEِ03َ َ ف َ& ُ َك َ ْ َ (Nasılsın, ey Ali?) (Soru edatı) ََ ْ رُك: َم0 َ َ ْ ا َِذا0 َ& (Biri konuştuğunda sen sus!) (Fiil ismi) ً َ َ 6َ َر َةK ْ ( َط َرOnbeş güvercin, uçtu.) (11-19 arası sayı) ْ <َ س َ ْ !َ ت َ ْ ل ُ َو ِنْ َ ْ ُد. ْ_ ْا َ ْ ُر ِن ِ ِ (Sonra da önce de emir Allahındır.) (Görünürde muzafın ileyhi olmayan fakat mana bakımından var olan) ُQ ِا0َ ,َ( َ اAllahtan başka ilah yoktur.) (La’nın ismi, muzaf veya muzafa benzer değil) ا &ْ ِو6ِ Tِ َ ِنْ أ0ِ ْ ِ َ َو+ (Sibeveyh, büyük nahiv alimlerindendir.) MEBNİ FİİLLER Mazi fiilerin hepsi mebnidir. Aynı şekilde bütün emir fiiller ve bazı muzari çekimler de mebnidir: a) Mazi fiil; fetha (üstün) üzere mebnidir. Ancak kendisine cem-i müzekker vavı bitiştiğinde zamme (ötre) üzere mebni olur. Kendisine harekeli merfu bir zamir bitiştiğinde de sükun (cezim) üzere mebni olur. Örneğin; ِر@ُوا#َ – ِر@ َْن#َ - ب َ ِر#َ b) Mudari fiil; Te’kid nununa doğrudan (araya başka kelime girmeden bitiştiğinde) fetha (üstün) üzere mebni olur. Cem-i müennes nununa bitiştiğinde sükûn üzere mebni olur. Örneğin; َ ْدن9ِ َ ْ1 َ – دَ ن9ِ َ ْ1 َ َ c) Emir fiil; sonu sahih olup kendisine bir şey bitişmediğinde sükun üzere mebni olur. Kendisine Cem-i müennes nunu bitiştiğinde de böyledir. Örneğin; اَ ْ ِر ْ َن- اَ ْ ِر ْم Kendisine tesniye elifi veya cem-i müzekker vavı veya muhataba ya’sı bitiştiğinde nunun hazfı üzere mebni olur. Örneğin; ُوا9@ِ َ ْ ْظ – ِا+َ ْ&ِدِي – ا9ِ َ ْ1ِا Sonu illetli olduğunda illet harfinin hazfi üzere mebni olur. Örneğin; ِا ْ َ< – اِرْ ِم – ا ُ ْد ُع Kendisine te’kid nunu bitiştiğinde fetha üzere mebni olur. Örneğin; دَ ن9ِ َ ْ1ِا TE’KİD (PEKİŞTİRME) Te’kid: Kendisinden önce geçeni pekiştirmek için zikredilen bir tabidir. Yani bir önceki kelimeyi kuvvetlendirir. İki çeşittir: a) Lafzi te’kid: Bu lafzın (sözün) isim veya fiil veya edat veya cümle olarak tekrarlanmasıyla yapılır. Örneğin; .> َم04َ ُ ْ َ> َم ا04َ ُ ْ ( اَ&ْ َ ِر ُم اÖğretmene hürmet ederim, öğretmene.) قD &َ ْ َر ا9َ َر َظ9َ ( َظHak ortaya çıktı, ortaya çıktı.) ا ْ&َ >قI0َ َ3 ََ ْم اَ ْ ت4 َ َ ْم4 َ (Evet, evet sen haklısın) )ٌ 1ِ َ َ ٌ) اَ ْ ت1ِ َ َ( اَ ْ تSen başarılısın, sen başarılısın) b) Manevi te’kid: Bu şu kelimelerden biri zikredilerek (kullanılarak) yapılır: ْ1 ُون 4 َ َ َ ا- 6ٌ 3َ – ٌ< ِ 1َ – لD ُ – َ 0ِْ – َ8 ِ – ٌس+ْ َ – ٌ ْن3َ Bunlardan her birine, te’kid edilene (pekiştirilen kelimeye) uygun bir zamirin bitişmesi gerekir. Örneğin; ْ َء1َ (Kızın kendisi bizzat geldi) ُ ْ @ِ ْ َت ا 9َ ُ +ْ َ ت َ9َ ْ 3َ 6َ (ِ ت ْا ُ ( َ' َر ْأHikayeyi bizzat okudum) • Muttasıl (bitişik) ve müstetir (gizli) zamir merfu munfasıl (ayrık) zamirle pekiştirme yapılır. • Muttasıl (bitişik) ve müstetir (gizili) merfu zamir, ancak munfasıl (ayrık) zamirle pekiştirme yapıldıktan sonra ٌس+ْ َ ve ٌَ ْن3 kelimeleri ile pekiştirilirler. Örneğin; َ( اَ ْ َر ْ ُ َك اَ ْ تBizzat sana ikramda bulundum.) ُك َ +ْ َ َ( ُ' ْتَ اَ ْ تSen bizzat kendin kalktın) Te’kid; ref, nasb ve cer olarak irabında te’kid edilene= pekiştirilene uyar. 27 BEDEL BEDEL: i’rabta kendinden önceki isme tabi olan isimdir. MÜBDELÜN MİNH: Bedelden önceki isme denir. Tümden bir parçanın(bedelü’l-ba’d mine’l-Küll) ve iştimal bedelinde mübdelün minhe dönen bir zamir vardır ve mübdelün minhe mutabıktır. Bedelin dört çeşidi var: 1-Mutabık Bedel: @َدَ ُل ا ْ ُ >ل َِن ا ْ ُ >ل: Mübdelün minhe eşit olan, ona tamamen uygun bedele mutabık bedel َ @َدَ ٌلveya @َدَ ُل ا ْ ُ >ل ِنَ ا ْ ُ >لdenir. ُط ِ@ ٌق Örnek: َ@ ْ ٍرE@ِ َْ دَ أ4@َ 6َ *َ 8َِ % ْ ب ا ِ ط%َ ْ َ رُ @ْنُ ا3ُ 6ُ +َ 0ِ %َ ْ َ اI َ َو @دل S @دل َ ْ ِْن 6ِ +َ ِر# ث ا د & Uا ة ا ُو ر أَ@ُو ھ َُر َْر َةDE@ِ &َ َا ِ ِ َ ِ َ @دل S @دل 2-Tümden bir parça bedel:( ض َِن ا ْ ُ >ل ِ ْ4@َ ْ )@َدَ ُل ا: Bedelin hepsini değil de bir parçasını ifade eden bedel çeşidine denir. Örnek: Sُ +ُ ْ ِ ْ ُل0 اI, َ َ @دلS @دل 3-İştimal bedeli : ِ َ ِل#ْ Nا ِ @َدَ ُل: İştimal bedeli, mübdelün minhe mutabık değildir, ondan bir parça da değildir. Ancak mubdelun minhin şümulüne girer. Örnek: Sُ 'ُ ُ ُل ِ ْد1 ا رEِ @َ 1َ ْ3َا @دلS @دل ُ ْ4ِ َ Sُ َ ِ َُ َل أ1ت ا ر @دلS @دل ُ 0َ َLْ َ @َدَ ُل ا ْ ُ َ@ ِ ِن)ا: Mübdelün minh ile hiç ilgisi olmayan yanlışlıkla söylenen kelimedir. 4-Mubayin bedel: (ط Örnek: ِ ُذ0ْ > َ ا,> ُم0 َ4ُ ْ َ َء ا1 @دلS @دل HAL Hal, fiil olurken, failin, mefulun veya her ikisinin durumunu gösteren sözdür. Türkçedeki durum zarfı karşılığıdır. (nasıl?) sorusuna cevap teşkil eder. Çocuk koşarak geldi. َ َء ا ْ َو َ ُد <َ دْ ًوا1 Halid binmiş olarak geldi. ً ِ ِ ٌد َرا%َ َء1َ Cümlelerindeki altı çizili kelimeler hal’dir, failin durumunu göstermektedir. Hasta sütü soğuk olarak içti.ِ بَ َ ِردً ا0 َ& ْ ِربَ ا ْ َ ِر ضُ ا#َ Mahmudu uyur halde gördüm. ُ ْ ََرا ً ِ َ ت َ &ْ ُ و ًدا Cümlelerindeki son kelimeler de hal olup mefulun durumunu göstermektedir. ً َ ِ% َ 6ُ 9َ ِ +َ ْ ُ ْؤ َ ُل ا Meyve olgun olarak yenir. Su soğuk olarak içilir. رَ بُ ا ْ َ ُء َ ِر ًدا#ْ َ Cümlelerindeki son kelimeler de haldir, naibu failin durumunu göstermektedir. Not: Bir cümlede, birden fazla hal olabilir. ً 6ِ َ% ً ِ َ َء َط ِھ ٌر رَ ا1 Tahir binmiş olarak gülerek geldi. Çocuk ağlayarak, bağırarak oturdu. 6ً ِ & َ ً ِ َ ُل+ْ س ا >ط َ 0َ 1َ Hal sahibine sahibul hal denir, umumiyetle marife olur. HALİN ÇEŞİTLERİ: Hal, yalnız bir kelimeden ibaret olabileceği gibi, isim cümlesi, fiil cümlesi, zarf, carr ve mecrur da olur. a)İsim cümlesi: Hal olan isim cümlesinin başında, bu cümleyi asıl cümleye bağlayan, hal wawı denen bir waw bulunur. Bildiğiniz halde Allah’a eşler yapmayınız. َ ُوا _ِ اَ ْ دَ ا ًدا َواَ ْ ُ ْم َ ْ َ" ُ ون04َ ْ1 َ 8َ *َ ُ @ِ , َ' َ َل ا ْ َ Subay susamış olarak savaştı. K ط < و ھ و ُط َ ُ َ َ ن b)Fiil cümlesi: Hal olan fiil cümlesinin de başında, eğer cümlede, sahibul hale ait bir zamir yoksa bu cümleyi asıl cümleye bağlayan hal wawı bulunur. ) , ْم َ ْط" ُ ِ ا,َ ِا ْ َ ْ َ( َظ ا ْ ِ َ ُم َو İmam güneş doğmadığı halde uyandı. س ُ ْK c)Zarf: ُ ْ4 ِ َ Arkadaşımın sesini, kapı arkasında olduğu halde işittim ب ِ َ ,ْ ف ا َ "ْ !َ Iِ( ت َ ْوتَ َ ِد d)Carr ve mecrur: 28 Mahmud, sevinçle bir mektup okudu َ رَ حFِ 6ً َ َ َ'رَ أَ َ &ْ ُ و ٌد ِر NOT: Hal, durumunu bildirdiği isme tekil-ikil-çoğul ve müzekker-müenneslik açısından uyar. Ancak İnsan dışındakilerin çoğullarının haberi, sıfatı, fiili, hali vb. müennes-tekil gelir HALİN ÇEŞİTLERİ ِل6َ ,ْ اع ا ُ أَ ْ َو 1- Hal tek kelime olursa genelde ism-i fail olur. Elim-lamsız ve üstünlü olarak gelir ان '<ِ َ ْ ِن ََ ْو َ ُد '<ِ ِ نU َء ا1َ ً ِ<' َء ا ْ َو َ ُد1َ ِ َ َء ا ْ َو َد1َ _ Çocuk -iki-lar oynayarak geldiler ً َ ِ<'َ ت ْ َ1 ; ْن ْ Tَ َ1 ; ْ Tَ َ1 ُ َ @ِ ْ ءت ا ُ ْ @ِ ْ ت ا ت ٍ َ ِ<' ت ِ َ َ ِ<' ت ا ْ ِ@ ْ َ ِن Bir kız-iki-lar oynayarak geldiler 2- Hal mazi fiil olursa başına ( ْ) َو َ'دgelir. Ali arabasına binmiş olduğu halde geldi. 0ُ َ ََ ) ر+ َدْ رَ ِب.َ َوJIِ0 َ3 َ َء1 3- Hal muzari fiil olursa başına bir şey gelmez. Ancak başında ( ْ ) َ'دvarsa ()وilave edilir. َ ) ُرK U َ ُ > ُم ا ف04َُ ْ َل ا%َ َد Öğretmen sınıfa öğrencileri müjdeleyerek girdi. ط َ" َب,ا 4- Hal isim cümlesi olursa başına () َوgelir. ُ ْر9ِ َ َ َا İnsanlar uyurken ben uyumadım. َ ) سُ َ ِ ُون,ت َو ا 5- Halde harf-i cer veya zarf varsa, aynen kalır. ُ ََرا Hilali bulutlar arasında gördüm. ب ِ 6َ +,ا ) َ َل َ ْن89ِ ْ ْت ا Ziynetleri içinde kavminin yanına çıktı.0ِ ِ َ ِزFِ Sِ ِ َ' ْوI0َ َ3 َرَ ج%َ ATF Arapçada Atıf Harfleri - Bağlaç Harfleri - Bağlaçlar ْ َ ِن- َ – – إِ – َ@ ْلI &َ – م – أَ ْمFُ – ف – أَ ْو َ – َو - Harfleri, kelime veya cümleleri aynı hükme bağladıkları için Atıf Harfi / Atf-ı Nesak olarak isimlenirler. - Şayet bu harfler; kelime veya cümleleri aynı hükme (fiile) bağlamıyorsa, atf-ı nesak olarak görev yapmazlar. Atıf harflerinden önceki kelimelere matufun aleyh, sonraki kelime veya cümleye de matuf denir. * Matuf, matufun aleyh'in harekesini alır. İsim isime, fiil fiile, cümle cümleye atfedilir. Atıf harfi arada olmaksızın da atıf yapılabilir. Bu durumdaki atıf harfi MAHZÛF sayılır. ( ) َوharfinin cümledeki görevleri hakkında örnekler: Atf-ı nesak edatı olur. Müfret kelimeleri “ile” manasıyla ve cümleleri “-ip” manasıyla bağlar. Şayet öncesi ile sonrası arasında zıtlık varsa “fakat ise, de” anlamlarını verir. Kelimelerin işinde (veya hükme bağlanışında), öncelik ve sonralık aranmaz kaidesi vardır. Atf-ı nesak olarak kullanıldığı cümlelerde, bir "MÂNA DÖNGÜSÜnü saklarlar. Örnek: ( ) أُ ِط ُ ﷲَ َو ا ﱠ ُ َلMatuf olan ( )ا ﱠ ُ َلlafzı, matufun aleyh olan (َ )ﷲlafzının harekesini almıştır. ِﺴ :(ق ْ َﻋ/) ف ْ اَْﻝ َﻌ ُط ُط َ ﻨ ف اﻝ Allah’a ve Resulüne itaat ediyorum İftitah tekbiri vacip olur, kıyam da (hemen peşinden vacip olur) (Önce) ilim, sonra amel vacip olur İnsanlar öldü, hatta peygamberler de (öldüler) Kuşluk (namazını) dört veyahut sekiz (rekat) kıl Ya vacip veya müstehap (olarak) amel et Allah Teala’nın rızasını mı istiyorsun, yoksa gazabını mı? İyiyi amel et, kötüyü değil Helali belki iyisini talep et Gösteriş helal olmaz, fakat ihlas (helal olur) : َ َ ِن,ْ ف ا ُ َ< ْط Nebimiz Muhammed’e (asv) iman ettik ُ ر,ا ) َ َوQ ُ< ِأُط َول+ َ ُمJِ , َ ْ* ِ َ ِحNا ِ ُبُ َ ْ ِ@ رَ ة1ِ َ َ َ ُل4 ُم ُ )م ا0ْ 4ِ بُ ا1ِ َ ْ َ ِ َ ُء/ اF ) 6َ َُ تَ ا س ً َ ِ َ َ اَ ْو4ً @َ أَرI َ&ُ, َ >ل ا ًّ 6َ َ +ْ ُ ) ً@ َو ِا1 ِ ْ َ ْل ِا ) َوا3ِا 0ُ ْ! َط+ ُ ُبُ اَ ْم0 َ ْطIَ 4َ َ ِQ َء, َ اَ ِر ًU+ َ َ' ً&ِ َ ْ َ ْل3ِا ً U َ ً َ لْ َط8&َ ُْب0ا ُ ْط ٌَصL!ِْ ِنْ ا,َ ٌءTَ ل ِرD &ِ َ َ ( ُم8َ ةُ وا8َ اSِ ْ 0َ َ3) َ ) ٍد6ُ َ > @ِ َ @ِ َ آ َو1 َ ف2 مU ُ ) F 6َ اَ ْو ) ِا اَ ْم 'َ َْ ل ْ ِن,َ 3 4 5 6 7 8 9 10 29 LAZIM FİİL-MÜTEADDİ FİİL Lazım fiil; faili ile yetinen ve herhangi bir mefulun bihi nasb etmeyen (almayan) fiillerdir. Yani eğer bir fiil, bir mefule ihtiyaç duymadan mana tamamlanabiliyorsa bu fiil lazım fiildir. ُ ْ @ِ ْ ت ا Örneğin: JE0ِ َ3 َس0َ َ1 (Ali oturdu.) ت ِ @َ ( َذ َھKız gitti) > ُم04َ ُ ْ َر َج ا%َ (Öğretmen çıktı) Yukarıdaki örneklerde görüldüğü üzere, gelen fiiller herhangi bir mefule ihtiyaç duymamışlardır. O halde bu fiiller lazım fiillerdir. Müteaddi fiil ise, bir veya daha çok mefulun bihi nasb eden, yani mefule ya da mefullere ihtiyaç duyan fiillerdir. O halde aşağıdaki örnekleri incelememizde fayda vardır: Örneğin: َُ ْ َ ُذ ا درْ سUرَ حَ ْا#َ (Hoca dersi açıkladı) َح+ D َ اJEِ03َ ( أَ َ َلAli elmayı yedi.) Yukarıda da görüldüğü üzere, gelen fiiller, meful almışlar ve cümleler de bu şekilde oluşmuştur. O halde bu fiiller müteaddi fiillerdir. Örneğin: Ali geldi (Nesne almadı- Geçişsiz fiil) Ali eve geldi (Nesne aldı- Geçişli fiil) Sonuç olarak Arapça’da; • Lazım fiil, meful almayan Müteaddi fiil ise meful alan fiillerdir. Geçişli fiil, dört kısma ayrılır: Bir mefulun bihi nasb eden fiiller: ( Bir meful alan fiiller) Mefulun bih, failin işlediği işten etkilenen 1) isimlerdir. Yani hepimizin bildiği genel manada meful de diyebiliriz. Bu fiillerin bazıları şunlardır: ( اَ َ َلYedi) ِ َظ+&َ (Ezberledi) ( َ' َرأOkudu) vb. Örneğin: Sُ َ ْ َ ُر دَ ر3ُ ِ َظ+&َ (Ömer dersini ezberledi) 2) Aslı mübteda ve haber olan iki mefulun bihi nasb eden (alan) fiiller: Bunlar : a) 1َ &َ (Biri hakkında iyi düşündü), د3َ (Saydı), َم3َ ( َزiddia etti) , َل4َ 1َ (Yaptı, kıldı), ( َظنZannetti) , ب َ ِ &َ (Sandı) , َل%َ (Hayal etti, farz etti) , ب َ ( َو َھHibe etti) Yukarıdaki bu fiiller, zan ifade eder. b) ( دَ َرىBildi, idrak etti) , ( َراَىGördü) , ْم04َ َ (Öğren) , ِ َم0ـ3َ (Bildi) , َد1َ ( َوBuldu) , I+َ ْ َ( اBirini buldu). Yukarıdaki fiiller kesin bilgi ifade eder. c) َل4َ 1َ (Yaptı, kıldı) , ب َ ( َو َھHibe etti) , َذ%َ ( ِاEdindi) , ( َ َر َكTerk etti) , ( َردReddetti) , Yukarıdaki fiiller bir şeyi bir halden başka bir hale dönüştürmeyi ifade ederler. 3) Asılları mübteda ve haber olmayan iki mefulu nasb eden (iki meful alan) fiiller : Bunlar: َم03َ (Öğretti) , Iْ َط3َ( اVerdi) , ( َ َ َلSordu) , )َ َ َ (Bağışladı) , َ< َ َ (Engel oldu) , َ َ (Giydirdi) , I َ (İsim verdi) , َ( اَ ْ َ@سElbise giydirdi) , ( َھدَ ىHidayet etti) 4) Üç mefulu nasb eden fiiller (Üç meful alan fiiller) Bunlar: َ ( &َ دAnlattı, aktardı) , ََ َ@ر1 (Zorladı) , َْ َ@ر1َ( اZorladı) , َ @َ َ (Haber verrdi) , َ @َ ْ َ( أHaber verdi) , م0َ ْ3َ( اBildirdi, öğث retti) , ( اَ َرىGösterdi) fiilleridir. Sonuç olarak Arapça’da geçişli (müteaddi) fiillere meful gelmesi hususu; • Bir meful alan fiiller • Aslı mübteda-haber olup iki meful alan fiiller a) Zan ifade edenler b) Kesin bilgi ifade edenler c) Bir halden başka hale dönüştürmeyi ifade edenler • Aslı mübteda-haber olmayan ve iki meful alan fiiller • Üç meful alan fiiller olmak üzere incelenebilir. 30 SIFAT-I MÜŞEBBEHE SÜLASİ MÜCERRED (YALIN HALDE) FİİLLERİN BABLARI Bunlar altı tanedir: (Birinci bab:Mazi=>Fetha Muzari=> Zamme)( ُب – َ ْ ُب َ َ َ ) ُل4ُ +ْ َ – َل4َ *َ (İkinci bab: Mazi=> Fetha / Muzari=> Kesra( ُْ ِرب, َ – ََ رَ ب, ) ُل4ِ +ْ َ – َ َل4*َ (Üçüncü bab: Mazi=> Fetha / Muzari=> Fetha ( ُب – َ ْذ َھب َ ُل ) َذ َھ4َ +ْ َ – َل4َ *َ (Dördüncü bab: Mazi=> Kesra / Muzari=>Fetha) ( ُم0َ ْ4 َ -ِ َم03َ ) ُل4َ +ْ َ – َل4ِ *َ (Beşinci bab:Mazi=>Zamme /Muzari=>Zamme) ( ُ ُل ) &َ ُنَ َ &ْ ُن4ُ +ْ َ – َل4ُ *َ (Altıncı bab: Mazi=> Kesra / Muzari=> Kesra) ( ُ ُل ) &َ ِ بَ – َ &ْ ِ ب4ِ +ْ َ – َل4ِ *َ Sıfat-ı müşebbehe; kendisiyle nitelenen şahıstan ayrılmayan sabit bir sıfata delalet etmek üzere üç harfli lazım bir fiilden yapılan bir kiptir. Örneğin; ٌ( َ& َ نgüzel), ( َ ِر ٌمCömert), ٌْ ب4 َ (zor), ُْ َ@ ن4#َ (tok) Sıfat-ı müşebbehe َ* ِر َحbabından (dördüncü babtan) üç vezinde gelir. a) Fiil, üzüntü veya sevince delalet ettiğinde ٌل4ِ *َ vezninde gelir. Müennesi 6ٌ 0َ 4ِ *َ dür. (Semai) Örneğin; 6ٌ َ ( َ& ِزنٌ – َ& ِزüzgün erkek-bayan), – َ* ِر ٌح6ٌ &َ ( َ* ِرsevinen erkek-bayan) b) Fiil, kusur veya süs veya renge delalet ettiğinde ُل4َ *ْ َ اvezninde gelir. Müennesi de َ ُء8 ْ4*َ dür. (Gayr-ı munsarıf, kıyasi) BURADAKİ VEZİNLER KIYASİ (YANİ KALIPLI-KURALLI) Örneğin; ُء1َ ْر3َ – ْ َر ُج3َ( اTopal erkek-bayan), ( اَ&ْ َو ُر – َ& ْو َرا ُءHuri gözlü erkek-bayan) c) Fiil, bir boşluk veya doluluğa delalet ettiğinde َُن8 ْ4*َ veznindedir. Müennesi, I0َ ْ4*َ dır. (Gayr-ı munsarıf ve kıyasi) Örneğin; I4َْ @#َ – ُ ن4َْ @#َ (tok erkek-bayan), I3َ ْو1َ – ُ ن3َ ْو1َ (aç erkek-bayan) Sıfat-ı müşebbehe َ رُ َمbabından (beşinci babdan) birçok vezinde gelir. Bu vezinlerin en çok bilinen ve kullanılanı altı tanedir. َ ٌل4*ُ ْ ٌل4*َ ٌل4ِ *َ َ ٌل4*َ ْ ٌل4*ُ VEZİN َ ٌل4*َ ٌب0ُْ َُرا ٌح ٌَ َ@ ن1 ٌ&َ َ ن ٌل9ْ َ َ ِ ٌل1 (çığlık sertÖRNEK korkak Kolay güzel güzel atan), katı • İsm-i fail ve ismi meful’den her biri devamlı bir niteliğe delalet ettiğinde, Sıfat-ı müşebbehe; bunların vezninde gelebilir. Örneğin; ب ِ 0ْ (َ ْ ( َط ِھ ُر اtemiz kalpli), 6ِ َ ( ْ َ ِد ُل ْا4ُ (orta boylu), <ِْ @ذبُ ا ط9َ ُ (İyi huylu) AYRICA; 1) َ ُل4*ْ َ اve َ ُء8 ْ4*َ kalıpları gayr-ı munsarıftır. (Renk, kusur ve sakatlık bildirenler) 2) Sarf ilmi ile uğraşan âlimlerden bir kısmı, ism-i fail ile sıfat-ı müşebbehe aynı şeydir demişlerdir. 3) ُل4َ *ْ َ>= اMüennesi => َ ُء8 ْ4*َ => Cemisi => ْ ٌل4*ُ => Bu kalıplar kıyasidir, yani kurallıdır, kalıplıdır. Diğer kalıplar ise semaidir; yani sözlüklerden bakılarak ve kullanılarak öğrenilir, belli bir kurala dâhil değildirler. ْ (Karanlık) ya da ْ َ دَ َل3ِ>= ا 4) Mezid fiillerin sıfatı müşebbehesi; ism-i failleridir. Örneğin; َم0َ ِ ٌم >= اَ ْظ0ُظ ْ َ ِد ٌل4ُ (Orta yollu) 5) Sıfat-ı müşebbehe lazım fiilden yapılırken, ismi fail hem lazım hem müteaddiden yapılır. 6) İsm-i fail daha çok hal ve istikbal (gelecek), bazen de mazi içindir. Oysa sıfat-ı müşebbehe yalnız geniş zaman içindir. 7) Sıfat-ı müşebbehe devamlılık bildirir. 8) Sıfat-ı müşebbehe fail alır. 9) Sıfat-ı müşebbehe failine mudaf olabilir. Örneğin; ُ ِق0%ُ ْ ( ھ َُو َ& َ نُ اO güzel huyludur) 10) Sıfat-ı müşebbehe bazen istisnai olarak müteaddi (geçişli) fiillerden de gelebilir. Örneğin: َم0ِ َ3 => ِ ٌم0 َ3 31 11) Sülasilerde semai, mezidlerde ise kıyasidir. (genellikle) İSM-İ MAKSUR, İSM-İ MENKUS, İSM-İ MEMDUD a) Maksur isim, sonunda devamlı elif-ya bulunan isimdir. Üç hareke bunların sonunda takdir edilir. ْ @ت ْ Örnek: . َذىU ِ ِ َ ُدَ ى َو َ ْم9ْ ِا َ@ َ< اI َ +َ ْ ( َھ َذا اBu delikanlı, doğru yola uydu ve eziyet verici bir şey yapmadı) gibi. b) Menkus isim, sonunda bir önceki harf kesreli olan devamlı “ya” bulunan isimdir. Merfu’ veya mecrur olduğunda (zamme ve kesre) ağır geldiği için, sonunda bu harekeler takdir edilir. Örnek: .Eِ َ1ْ اI0َ َ3 E ِ, (َ ( &َ َ َم ْاHâkim, suçluyu mahkûm etti. Gibi. Fakat bu isim mansub olduğu zaman, sonunda fetha ortaya çıkar. ُ َ( أKadı’yı gördüm) Örnek: Eَ ِ, (ِ ْت ْا Bu isimler nekira olarak geldiklerinde kelimenin sonunaki ‘’ya’’ harfi düşer. Merfu ve mecrur halinde ise ض ٍ 'َ َ& َ َم ُ َ َرأşeklinde yazılır. ٍن1َ I0َ 3َ şeklinde gelir, mansub halinde ise ‘’ya’’ harfi tekrar ortaya çıkar ve ً ِ, 'َ ْت b) Memdud isim, sonunda kendisinden önce zaid elif (eklenmiş elif) olan her murab (sonu değişebilen) isimdir. ُ ْ ( ِا&ْ َ َرOkuyuculara hürmet ettim) gibi. Örnek: ت ا ْ ُ(را َء İSM-İ MENSUB İsm-i Mensub: Sonuna, kendisinden önceki harfin harekesi kesreli, şeddeli bir “ ”يharfi eklenen isimdir. Bu, sonunda “ ”يbulunmayan isme mensubiyeti (aitliği) göstermek için yapılır. • İsmin sonunda müenneslik “ ”ةsi varsa hazfedilir (düşürülür.) Örneğin; 6ٌ ( َ ْ َطMalta) JE ِ( َ ْطMaltalı) • İsim, üç harfli maksur (sonunda elif-i maksure bulunan) bir isim ise, veya elif-i memdude ile sona eren müennes bir isim ise, son harfi “‘ ”وa çevrilir. Örneğin: َ َ3 (baston) Jَ َ ِوي3 ----- ( َ &ْ رَ ا ُءÇöl) J َ &ْ رَ ِويgibi • İsim dört harfli maksur veya menkus bir isim ise ( ) اve (’) يyı (’) وa çevirmek ve bunları hazfetmek (düşürmek) caizdir. Örneğin; ًI ْ4 َ (Mana) Jْ َ ِوي4 َ veya JEِ ْ4 َ (Manevi) ----E ِ, َ ( اMazi, geçmiş) DE ِ, َ اveya Dَ ِوي, َ ( اMazi ile ilgili, geçmiş) • İsim, beş veya daha fazla harfli maksur veya menkus bir isim ise nisbet ( ) يsı eklenmeden önce kelimenin son harfi hazfedilir. (düşürülür) Örneğin; Iَ +( ا ُ ْ َطMustafa) DEِ+( ا ُ ْ َطMustafa’ya ait) َ ِري#ْ ُ ( اMüşteri) D َ ِري#ْ ُ ( اMüşteri ile ilgili, müşteriye ait) • İsim, ikinci harfi kesreli, üç harfli bir isim ise, nisbet yapılmadan önce ikinci harfi fethalı kılınır. ٌ ِ0 َ (Kral) Örneğin; ك JEِ 0َ َ (Krala ait)----- ( ا ِِ@ ٌلDeve) JEِ0@َ ( ِاDeve ile ilgili) • Şeddeli ( ) يile sona eren isme nisbet yapıldığında bu ismin üç hükmü vardır: a) Eğer şeddeli ( ) يbir harften sonra gelirse, birinci ( ) يaslına, ikinci () ي, (’) وa çevrilir ve bundan önceki harfin harekesi fetha kılınır. ٌ ) َط ْوJَط َو ِوي Örneğin; JE( َطTay—aslı= ي Diğer örnek: JE َ& (Canlı) J( &َ َِويcanlıya ait) b) Eğer şeddeli “ ”يiki harften sonra gelirse, birinci ( ) يhazfedilir, ikinci (‘ ) و( ) يa çevrilir ve bundan önceki harfin harekesi fethalı kılınır. Örneğin; JEِ0 َ3 (Ali) J ِوي0َ َ3 (Aliye ait) c) Eğer şeddeli ( ) يüç veya daha fazla harften sonra gelirse, hazfedilir. Örneğin; JEِ4*ِ #َ (Şafi-i) JE4ِ *ِ #َ (Şafi’ye ait) Diğer örnek: DE ِ ْ( ُ رKürsü, sandalye) DE ِ ْ( ُ رKürsüye ait, sandalyeye ait) İsim 6ٌ 0َ 4ِ *َ veya 6ٌ 0َ 4َ *ُ vezninde ise, “ “ يve “ ”تhazfedilir (düşürülür) ve ikinci harf fethalı kılınır. Örneğin; 6ٌ +َ ِ &َ (Hanife) JEِ+ َ &َ (Hanifeye ait) Diğer örnek; 6ٌ ( ُ'رَ َظKurayze) JE ِ( ُ'رَ ظKurayze’ye ait) • Lame’l fiil (son harfi) hazfedilen ve kök harflerinden ikisi üzerine kalan üç harfli her isme nisbet yapıldığında bu isim aslına döndürülür. 32 Örneğin; ( َ ٌدEl) J( َدَ ِويEl ile ilgili) Diğer örnek; ٌ( اَبBaba) J( اَ َ@ ِويBabaya ait) ٌ َ Diğer örnek; ( اخKardeş) J ِوي%َ َ( اKardeşe ait) İSM-İ TAFDİL, İsm-i Tafdil: iki şeyin nitelendiği bir sıfatta, birinin diğerinden daha üstün olduğunu gösteren kiptir. Örneğin; >Eِ03َ ْ ُم ِن0َ ْ3َ( َز ْ ٌد اZeyd Ali’den daha bilgilidir.) İsm-i tafdil üç harfli fiilden َ ُل4*ْ َا, müennesi I0َ ْ4*ُ vezninde yapılır. Bu fiilin malum, tam, olumlu, çekimli, yalın, farklılığı kabul eden, renk, kusur veya süse delalet etmeyen bir fiil olması şarttır. İsm-i tafdilin üç kullanılış şekli vardır: A) Başında “ “ الbulunmaması ve mudaf olmaması: Bu durumda müfred müzekker olması ve kendinden sonra da “mufaddalun aleyh’in (kendisine karşı başkası üstün tutulmuş olanın=kıyas var) “min” ile mecrur olarak getirilmesi gerekir. DİKKAT KIYAS VAR! Örneğin; ( َز ْ َ بُ اَ ْ َ@رُ ِنْ َ رْ َ مZeynep Meryem’den daha büyüktür.) gibi. . ُ< ِنْ ا َ ِل+َ ْ َ ُم ا0ِْ 4 ْ َ( اİlim, maldan daha faydalıdır.) . ِ ٍد%َ ْ ُم ِن0َ ْ3َ ا6ُ َ ِ( َ* طFatma, Halid’den daha bilgilidir.) ْ سُ اَ ْ َ@رُ ِنْ ا َ( َ ِر# َ( اGüneş, Ay’dan daha büyüktür.) B) Başında “‘ ”الin bulunması: Bu durumda ism-i tafdilin mevsufuna uyması gerekir ve kendinden sonra “mufaddalun aleyh” (=kendisini başkası üstün tutulmuş olan=kıyas getirilmez) DİKKAT KIYAS YOK! ÖRNEKLER: ُ ْ @ِ ْ َ( اEn büyük kız çalışkandır.) gibi. .ٌدَ ة9ِ َ ْ1ُ ت ا ْ ُ @ َْرى ٌ.60َ ِ َ1 رَ ىLDْ ا6ُ *َ ْرLُ ْ َ( اEn küçük oda güzeldir.) ب ِ َ ْا6ِ َ ( اَ ْ َو َ ُد ا َ ْ َ@ ُر ِ@ َ ْ ِزEn büyük erkek çocuk, baba yerindedir=baba makamındadır) C) a-Marifeye mudaf olması durumunda: Bu durumda kendinden öncekine uyması ve uymaması caizdir. (Yani uyabilir de uymayabilir de) ÖRNEKLER: ُ (Mekke, şehirlerin en değerlisidir.) ُن ِ َرفُ ْا ُ د#ْ َ ا6ُ َ ya da ُن ِ ْا ُ دI*َ ْر# ْ ُ ْ ْ َ َ َ .س ا ل ُ * ا 0 ا ء ُ 0 4 ُ ا Ya da (س َ, ََ ِ ون4 َ ِ ِ ِ ُل ا, *َ َ) ا. (Amel eden âlimler, insanların en faziletlisidir. ) > ْ > . ُل ا َ ِء, َ *َ َز ْ َ بُ اYa da ( ا َ ِءI0َ ْ,*ُ ) ( Zeynep, kadınların en faziletlisidir.) C) b-Nekreye mudaf olması: Bu durumda müfred ve müzekker olması gerekir. ÖRNEKLER: ُ (Tuba, en faziletli kadındır) gibi. ُل ِا ْ َرأَ ٍة, َ *ْ َ اE@َ طو ْ ْ ْ َ َ . ٍل1َ ُ< ِر+ ِم ا0ِ4 ُل ا1َ ( ِرİlim adamları, en faydalı adamlardır.) ( َ رْ َ ُم اَ ْ @َرُ ِا ْ رَ أَ ٍةMeryem, kadınların en büyüğüdür.) 33 ARAPÇA EZBER KELİMELER 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53 55 57 59 61 63 65 67 69 َبُ ج ا"!َ ء%ا +َ ),!ِا ء4 َ ْ َ ُ م ا5َ !ْ أ 9َ :ﱠ8ِا ًA َ 8ْ ِ إ- =ِ8>َ? – <َ8أ ُ َCَ%ا ث -َ! D إ- E 7ُِ ? – ب َ Dأ َ ٌ-ط َ Gَ إ-H 0ِ ُ? -ط َ Gأ َ َ َج, ْGِا Iَ َ َ, ْGِا َ َ ى,Gِا ْ =ُ َ ةKLا ْ َ ُخ ج%ا ُ َ انKLا َ َر,Kِا َ Kأ ﱠ َدَب%ا Baba 2 Gülümsemek 4 Beyaz 6 Edinmek 8 Gelmek 10 Mobilya 12 Cevap vermek 14 İhata Etmek, Çevrelemek 16 İhtiyaç duymak 18 Toplanmak, Kutlamak 20 İçermek, kapsamak 22 Erkek kardeş 24 seçmek 26 Geciktirmek 28 Edebiyat, Edep 30 Yemek Malzemeleri 32 Sebep Olmak 34 Kulak 36 Tarımsal Araziler 38 Pirinç 40 Iَ ْ أَرGöndermek َ Z َ أَرEmzirmek 42 ُ أد ََو ات ا (ﱠ ِم ... < دﱢي إWُ? – <َ أ ﱠدى إ ُ ُذن ج ا"ذان%ا - ﱠQِ راY= ا ﱢZ ِ َ َرا%ا ُرْ ُز%ا ُ ِ_َ َرا% ج ا-`َ ?َ ِر%ا ^ a? ِ ْ َأ ِدم/ ُ ع ا%ا ة9َ ِ8 َ% ذ ج ا, ُ%ا Koltuk, Kanepe, Divan, Taht Aspirin 48 Gelecek Hafta 50 Hoca, profesör 52 -Gا َ ِ, ْ L اİstirahat, teneffüs ﱠ, ِ اHazırlanmak ق َ cْ ,ْ ِ اKapsamak, İçermek - Iِ ﱡ/,)َ? – I ﱠ/َ, لd/ِ, ْ َ /ْ َ, e َ َع ِا ِا ِا َأ 44 46 54 56 58 Azaltmak, Kaldırmak, Bağımsız Olmak 60 Uyanmak 62 Hızlanmak Teslim olmak, Müslüman +1َ َ أolmak ُ َ ْ ا% اTicari Pazarlar - ِر?ﱠ7َ ﱢ, ق ا 64 َ َ ى,gْ ِ اSatın almak 66 68 70 '()*آبْ = آ -ِ َ./ْ 0ُ 1ِ ٌإ! َ ة 6َ 7َ ﱠ8ِا َ;َ18ْ َأ -َ ِ8آ - ﱠ:ِ ?ﱠ ِر, ُر اCَ "ا َ Fَ َ,Dِا ٌْ َ بG إ- ﱡE0ِ ُ? – ﱠEGَأ َ َ َم,Gِا I ﱠ,Gِا ًAَ ْGَأ ُ Kْ ُ%ا َ َ اتKَ% ج اP ْ ِ َ اع ج,KLا ْ تQَ ِ ا,KLا ْ ْ اء4 َ: ُ م ا4 َ Kأ َأَ ْد َرك Ağustos Enjektör İğnesi Yönelmek Mahvetmek, Yok Etmek Gelen, aşağıdaki Tarihi Eserler Toplanmak sevmek Saygı Göstermek İşgal Etmek Bazen Kız kardeş İcat, Buluş Yeşil İdrak Etmek, Kavramak ٌ-َ?َ> ِد8 - دﱢيW? – أ ﱠدىEda Etmek, Yerine Getirmek َ ْ آذار= رْ سMart إِ َرادَة- ُ ?ِ ُ? – أَ َرا َد َ َ8 ْاِر E ٍ ِ10َ ِ! أُرْ ٌز =Zا ِ َ َر%َرْ ض ج ا%ا Iُ َ َْر%ا İstemek Yükselmek Sütlaç Yer Dul +َ Gََ اِ ْزدKalabalık Olmak ُ ُ ْ ُ% اHafta ِ! َ%ع ج ا =Z F ُ ع ا% اGeçen Hafta َل, َ( ع, ْ ْ َ, ْ ض َ ِ اDeğiştirmek ِ اGüç Yetirebilmek ِ اGösteri Yapmak Dosdoğru Olmak, Yerin- َ َم/,ْ ِ اde Olmak ﱠFَ, ْ ِ اDevam Etmek َ ُ%ُ ْ َ ةُ ج ا% اAile ; ِ آÜzgünüm -ِ ّ ! َ ا ِن ا1ُْ ُء اFَ ْ َ أArap Ülkelerinin İsimleri أَ ْ َ د م ا ﱠSiyah ) ْ دَاء ﱠ,gِ اOluşturmak h 34 71 73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 101 103 105 107 109 111 113 115 117 ُ ِ! i َ َ%ْ َ ُ ج اiLا َ ْiِا ( َد =Gِ Z َ َ%< ج ا0َ ْZَ%ا aِْ ? َ ُ ا َ ا-Qَ إِط َ نQَأ َ Fَ,Qْ ِا َادًاQْ إ- ّ ِ ُ? – ﱠQَ َأ َa1Qَأ ُ-ِ ﱠ.ط َ َ ُد اQْ َ%ا ُ -ِ ﱠ%' ا17 َ ُح,ِ,kْ ِا ِ -ِ ِ ,ا ﱡ أَ َم Parmak 72 Avlamak 74 Kurban 76 Anne-Babaya İtaat 78 Yardım Etmek 80 Umre Yapmak 82 Hazırlamak 84 İlan Etmek 86 Milli Bayramlar 88 Türk Millet Meclisinin Açılması Tertiplemek, Düzenlemek, Kalmak Yakınlaşmak, Yakın Olب َ َ ,ْ ِ اmak Kanaat Etmek, İkna Olَ َ.,ْ ِ اmak <j َ ْ أEn Uzak, Uç أَ َ َم ًd ْ َ أ- I ُ >? – I َ أ ُ-َ 8ِ `َ ُ ا- "ا h َ 0َ, ِا h َ j َ ْ َأ 90 96 98 102 Daktilo 104 Katılmak, kayıt olmak 106 108 110 112 114 116 118 120 121 Cilt Hastalıkları 122 Sinirsel Hastalıklar 124 İmkan Bulmak 126 Müstehap İşler 128 123 125 127 129 131 133 135 137 139 Emir, Yönetici Sözünü Kestiğim İçin َ /Fُ ِ ; ٌ ِ آAأ ^ ِ dَ َ -ِ َ ط Üzgünüm ْ +َ sَ,Aِ اDüzenli Olmak <7َ Aْ أKurtarmak َ>َmAْ أYapmak, İnşa Etmek َلY َ Aْ ِ اİnzivaya Çekilmek Vermek Dini Bayramlar Kapatmak <mَ kْ أİfşa Etmek, Yaymak َ َح,ْ ِ اTeklif Etmek, Önermek 119 َ تA 0 َ ِ, ْ L نُ ج ا0َ ِ, ْ L اSınav, imtihan ُ-ّ? ِ 1ْ 7ِ َ ْ اضُ ا%ا ُ-ّ ِ j َ َ اض ا%ا َa` ْ َأ - ﱠ0َ َ,)Fُ ُ ُ ُر ا%ا ُ َ َ اء%َ ِ ُ ج ا%ا Hoşuma Gitti 94 Yemek yemek -A % اEmanet, Güvenilirlik Özür Dilemek ٌ- َ إ- + /ُ? – أ َمİkamet etmek, oturmak 100 - ﱠGِ ) ا ﱢaِ َ َ% اTuristik Yerler P ِ ْ َ ْ أَ َم اEvin önünde ر9, َ Qْ ِا =ِ.َ 7َ Qَأ َ Qْ َأ <( -ِ ﱠ.? ُد ا ﱢQْ َ%ا h َ 1*ْ َأ 92 İkram Etmek Yapıştırmak Konferans Vermek, Ders ً َ ةZ َ 0َ ُ </ أAnlatmak َ ء/ﱢ1 إ َ< اGörüşmek Üzere Göndermek, Yayınlamak, ْ َرiَ أİlan Etmek ْ ُ م ا ﱠiَ أSarı ْ َ اءj - ﱠ0ِ ْZُ% اKurban ْ Hafif Yiyecekler -َ ِ :َ ا-Fَ ِ ط%ا 130 132 134 136 138 140 -ِ ?ﱠn ْ َ% ِ! أَ َ ﱠÇoğunluğun Kararıyla -ﱢ ﱠ1 أAzınlık a 7)ِ ُ% اOksijen ت ا ﱢo"ا ُ-( ﱢ ﱠ ُ Tıbbi Aletler ا ﱠ ﱢمHِ cْ Z َ ُ- آTansiyon Aleti ُ بpِ, L اİltihap, Apse ْ Kُ <َ/ْ أHutbe Sunmak ً-َ ( َ ُمo"ج ا تp ُ ﱠ%ج ا +ُ َ َ% ْاElem, Acı, Ağrı ُ ﱡم% اAnne - َ ﱠ/F اa % اKutsal Yerler أ م ا ) ﱡ َر ِةYazı tahtasının önünde Örnek Olmak, Boyun In, اEğmek ِ) ُء. ْ َ أَة ج اL اKadın ُ-ّ Gِ َ اضُ ا ﱡ و% اPsikolojik Hastalıklar ' ِ ْ أDün ًA F?ِ إ- a ِ Wُ? – َa َ آİman etmek ُ- َ ِk ﱠ. ُ ُر ا% اYararlı İşler ْ Tek Başına Yaşaması َ ِ ? أن ُْ َ هG َوr َ ,Aِ اBeklemek َs <َ pَ,Aِا 5 َ :Aْ ِا َ Aْ ِا h1( <َ/ ِ Fُ ُم اcAْ أ Bitmek Alçalmak Ayrılmak, Çıkmak Müzik Nağmeleri 35 141 143 145 147 149 151 153 155 157 159 161 163 165 167 169 171 173 ;ُ جAْ َ%ا Burun َ فA"ُ ف=اAُ%ا + ﱠ, اِھÖnem Vermek Hire’de oturanlar, ِة0ِ اI أھhireliler ^ َ !ِ ًd أ ْھHoş geldin, hoş bulduk <i َ ْ أَوTavsiye Etmek -ٍ َ Kِ أَيﱡNasıl Yardımcı Olabilirim 4 ً ?َ أAynı zamanda, …de,…da Sağlam İman, Olgun Iُ ِ ` نُ اFَ ?Lِ اİman -َ? ا َ ِدÇöl ! ِر ٌدSoğuk 6َ س َ َ ََأo Iُ ا َ ِطBatlın Hiçbir Temeli Yok 6.ْ ِ َ-7َ ِ,َAَo I ا طBatılın Hiçbir Sonucu Yok َ -َ_ ِ قdط ِvِ! 101 Pare Top Atışıyla ِ ٍ َk ْ ِ -ِ َ/1ْ ط َ-ٍ /1وط ' ِ `ْ َ ِ! Aksine ُ 0ُ ُ ج اw ُ ْ0َ اAraştırma ث َ ْ َ ُد% ا0 اKaradeniz ْ َ ة0َ ُ اGöl 142 144 146 148 150 152 154 156 158 160 162 164 166 168 170 172 174 175 Ortaya Çıkarmak, İcat ُ َ ْ َ? – !َ َ َع Qً ْ ِ! - ع Etmek 176 177 ا ُ ْ ُج ج ا ُ ُو ُجBurç, Kule, Hisar 178 179 ُ ? ِ َ اPosta ﱠ ِد ا ﱠQَ ُرYْ ِ! Gül Çekirdeği ' ِ Fْ m 180 181 182 184 185 187 189 191 193 195 197 199 201 203 205 207 209 ُ-Qَ 4ِ اTicari Mal, Yük ُ-ِ ﱠAّ ا (ﱠBattaniye ج ا ( نa( ا ً n َ! - w َ ? – w ! 5َ ا 5cُ ا ّ ل/َ ا ات/ ة ج ا/ ا - 0A ة/ ا ء/َ! - <َ/ ? – =َ ِ/! ؟+ُ ِطF ا (ﱠ+` ِ ِ! دdِ ج ا1َ ا ﱠ ء. ا 186 188 Karın 190 Göndermek 192 Bazı 194 Kin, Nefret, Tiksinti 196 Bakkal 198 İnek 200 İnek Zayıftır 202 Kalmak 204 Domates Kaça? 206 Belde, ülke 208 Bina Yapan, Duvar Ustası 210 (Allah) Yolunda Harca- h َ Aْ َ أmak Hicaz’da oturanlar, hicaz ِز70ِ اIُ أَ ْھlılar َ-` ﱠIُ أھMekke’de oturanlar, Mekkeliler Iَ Fَ أَ ْھ ٍأ ﱠو ُل ّ ة ُ? = ْأ? ر َ F,ْ َ = ل1?أ İhmal Etmek İlk Kez Mayıs Eylül َُ ْ! اب% ا َ بُ ج اKapı ُ ن7َ Aْ ا ِذ 4 ً ْ َ! - ُ5 ِ َ? – ض َ ! 6 k َ _ ةko Iُ ا ط ُ ّ/0,َ?o Iا ط h Patlıcan Yumurtlamak Batılda Hiçbir Fayda Yok Batıl Gerçekleşmez Qً ُ ُ! - ُ ِ َ? – ع َ َ! Satmak -َ ْ ا َ ُ5َ !ْ %ْ ُ ا0َ ا 67?إ َ ُ 0! ً-َ? !ِ َا- ُ!َ َأَ – ?َ ْ َأ Bamya Akdeniz Ege Denizi Başlamak ل/8 ُ اPortakal Soğuk Keskindir, Dondu- ٌ ا َ ْ د ِرسrucudur =ِ ﱡA و,`َ % ا ? اElektronik Posta, ً()ْ َ! - ُH)ُ َ? – َH)َ َ! Yaymak, Sermek, Açmak -Fَ )ْ َ! Gülücük َ َ اPatates ُ'( ِط َ !ْ َ% ج اIُ ( َ َ اŞampiyon, Kahraman, ( ُل Önder x (ِ اYavaş h َ _ ' دF ِ َK َ! Beş dakika sonra َ اUzak ر9Q c! Özürsüz 'ِA ُو/ْ َ اMaydanoz -. F ة/ اİnek Şişmandır َوىd/َ اBaklava ور ﱢI`! Bütün Memnuniyetimle ٍ -ّ .D%د اd اYabancı Ülkeler I 1 zَ1 Fَ ! Az Bir Tutar Karşılığında ت.َ ج اP.ِ اKız 36 211 213 215 217 219 221 223 225 227 229 231 233 235 237 239 241 243 245 247 249 251 253 255 257 259 261 263 265 267 269 271 273 275 277 279 281 283 285 ِدق.َ ق ج ا.ُ ا -ا ُ ظ aْ َ ْ َ/ اa َ! Kّ >8 وج: ة اg>8 j ِ اP08 ﱠ ث0َ8 ِ ا9ﱠ, ِ ة ج ا9, ا ُ نFُD ﱠ, ا }َ ﱠYَ8 <َ1Qَ َلj ُ 0ُ َِ( ُ ا,)ْ َ8 ُ1 ْ َ ِ ٍةn َ ت ٍ ق َ َ َ) ﱠ8 Fَk ُA = =A n اa? m8 َ ھ8َ Fındık 212 Boza 214 İki parantez arası 216 Gecikmek 218 Çıkış Vizesi 220 Sıfırın Altında 222 Konuşmak 224 Bilet 226 Tercüman 228 (Kızak) Kaymak 230 Birçok Bilgiyi Elde Etme İmkânın Var 232 Alışveriş Yapmak 234 Kasım 236 Sözleşmek, Anlaşmak 238 ً ْ َ8 - E َ ,َ? – E ِ 8َ Yorulmak ارس ِ F اIُ َ (ﱠ8 Okullar Tatil Edilir تF 1 , ج ا+ 1 , اDuyuru, Yönerge ْIﱠ4َ 8َ Buyurun ? ِر/, ِ ? ج ا/, اRapor َ َ` ﱠن8 Oluşmak ^?ِ َ 1َ ِ, اTeleferik Yetişmiş Kız Öğrenci, ّ ة ا9 F1, ا -!9pF Terbiyeli Kız Öğrenci اءp َ ﱡ ث ا18 Hava Kirliliği ت.?ِ F, ج اa? ِ Fﱠ, اAlıştırma 'F, اİstemek, Aramak i َ .َ8 Yardımlaşmak -َ~ِ pْ ﱠ, ا >ﱠZ َ8 a ﱢ, ا َ :ُ َوا-ِ Fَ_ِ ﱠ% ا-? A C ( ِء -k /n ا -Dّdﱠn ا ابCَ%ﱢ ب=اn ﱠ ب ج اn ا ان7ِ ر ج ا7 ا EِA D ء.َ 7ُ ن ج ا7َ ا -p 7 = اa 7َ ا ْ ران7ُ ار ج ا7ِ ا 240 242 244 246 248 250 252 صi ن.ُ! 5َ ا ر7 ﱠ, ج ا ﱡDِ , ا -? رpF7 > ' ا8 ... ه7ِ8 ة4 َ .ْ Fِ اP08 ;ﱠ1:8 يﱡYِ ْ َ ابُ ا ﱠ,ا ﱡ ً ْ َ8 - ك ُ ُ ,ْ َ? – ََ َ ك8 ﱠو َجYَ8 Sıkıştırılmış Bina Yumurta Tüccar Cumhuriyetin Kuruluşu …İn Karşısında Masanın Altında Geri Kalmak Sembolik Toprak Terk Etmek Evlenmek +َ ﱠ1)َ َ8 Teslim Almak !َ , ُوّل = أ% اa? m8 Ekim َ( ﱠر8 Gelişmek َ َون8 Yardımlaşmak ر, Anayasanın Değiştirilme- اI? 8 si +ﱠ1 َ َ8 Öğrenmek ح, اElma ? /, اTakdir, Onay +ﱠ1`َ8 Konuşmak ز1ْ ﱢ, اTelevizyon 9 ِ dﱠ, ج ا9 Fِ 1ﱢ, اÖğrenci 254 -! ْ , ﱡ ث ا ﱡ18 Toprak Kirliliği 256 Fْ ﱠ, اHurma - ﱠQ ت.?ِ Fَ8 Genel alıştırmalar ُ ْ ُ? = زF ﱡ8 Temmuz 258 260 262 Hazırlık 264 Abdest Almak 266 İncir 268 İmam hatip lisesi 270 Kültür 272 Buzdolabı 274 Elbise 276 Komşu 278 Yanında, Kenarında 280 Korkak 282 Alın 284 Duvar 286 Almak, Yemek, Kullan- َول.َ8 mak ت, ا ﱡDut ; ﱠ8 Durmak -َ ِ ?ﱠA ﱠn اLise ّ? َ n ا ﱡAvize ل/C% ج اI/n اAğırlık نFC% ج اaFَ ﱠn اFiyat, Eder مn ا ﱡSarımsak ت7 ج ا- ِ 7َ اÜniversite Y_ ا7 ة ج اY_ 7 اÖdül a 7ُ اPeynir ادD% ﱡ ج ا7 اDede ﱠات7 ﱠ ة ج ا7 اNine 37 287 289 291 293 295 297 299 301 303 305 307 309 311 313 315 317 319 321 323 325 327 329 331 333 335 337 339 341 343 345 347 349 351 353 355 357 ُ ُد7ُ ? ج ا7َ ا ُ ْ ي7َ ا ق ِ m ? ةاD َ رY7َ ا ) مD% ج ا+)7 ا <1Q% اa 7 ا ....aQ ءdDِ 288 Koşu 290 Şark gazetesi 292 Havuç ? ةY7 ا 296 I % اa 7 ا 298 ن7 ن =اD% ج اa 7 ُ ا 300 ً 1ْ Dَ - Eِ17? – Eَ1D Cisim, Beden Üst Göz Kapağı Ayrılma, Tahliye Rızık Kazanmak, Elde زق ِ ِ ُ اE1Dَ Etmek دF7َ اKatı, cansız, donuk دىFD==A n دى اFD ةK"ا -ّ F7 ا - 1) اIF7 ا IFَ 7ُ ج ا-1Fُ7 ا I F7َ ا ّ ِ .ْ 7ُ ا د.7ُ ي ج ا تp7ِ ج ا-p7ِ ا ﱡ7َ ا ) از اD ج7 ﱠ0ُ جﱡ ج ا0 ا رﱞG < F رس اG 302 304 Olumsuz Cümleler 310 Cümle 312 Güzel 314 Asker 316 Yön 318 Hava 320 Pasaport 322 Hacı 324 Sıcak 326 Kaleci 328 - ! DL اIF7 ا - .F اIF7 ا a ء ا طD أرFD ح ا ﱠ.Dَ -k 0j ب G زpDِ ٍ YّpDَ -َ! ِ Dَ% اب ج ا7َ ا ُ ش7ُ ج اrْ 7َ ا ED ا0 ج اED 0 ا رس0 ا تdk 0 ج ا-1k 0 ا 330 7 ة اdi P ن وG 332 - ( اEGُ 334 ً طGُ - Hِ 0? – Hِ G 336 Göz Bebeği 338 Demir 340 Ayakkabı 342 ام0 اHaram Göz Kapağı Sebep Olmak, Kazanmak FD - F7? – FD Toplamak 308 İp, Şerit Alt Göz Kapağı < و% دَى اFُD Cemadiyelula Dernek, Kulüp -.` ُ َ) ﱢ- ﱠG Ağrıkesici Hap Ada ً ُ1Dُ - 'ِ17? – 'َ1D Oturmak 306 ( ن0ِ ج اHِ_ 0 اDuvar ًAYُG - نYَ 0? – نYG ِ ) ء0ِ ا َ) ًاG - )ُ 0? – )َ Gَ hُ1:ُ اa)ُG •j َ 0ِ ج ا-ﱠj0ِ ا -Iُj0?– <1Q IjG dً j َ G ًs Gِ - eَ 0? – eِ G 294 Cemadiyessani ﱠ` م0ُ ج ا+ِ 0 اHakim, Hüküm Veren ل0ِ ج اI 0َ ا ت0 ج ا- َ 0َ ا ? 0ا -?9ِ ْGَ%اء ج ا90ِ ا ْ اسDَ% َ س ج ا7َ اZil, çan _ ا7 ? ة ج ا7 اGazete ارY ﱠ7 اKasap Yeni Olumlu Cümleler Olumsuz Cümleler Ülkenin Her Tarafı Gazetecilik Yönü Bilgisayar Hazırlamak Cevap Ordu Kaş Bekçi Otobüs Sabah Namazı Vakti Geldi Tabiat Sevgisi Boşa Çıkmak, Başarısızlığa Uğramak Rezervasyon Y ْ70َ ا w? ِ 0َ اHadis, modern, çağdaş h_ ا0َ ج ا-/? ِ 0َ اBahçe ارة0 اIsı, Hararet, Ateş, Sıcaklık Kurtuluş Savaşı, Özgürlük Üzülmek, Yas Tutmak 346 Çorba 348 Kıskanmak 350 Güzel Ahlak 352 Ders saati 354 - d/, L ب ا0 اSavaşı ُ .ُ? = ? انYG Haziran ) ب0ِ اHesap ُa)َ 0َ اGüzel, iyi aj0 ن ج اj0 اAt, Kısrak داjG - j ُ 0? – jG Devşirmek, Biçmek Elde Etmek 356 رًا4 ُ Gُ 4 ُ 0َ? Korumak 358 344 4 َ Gَ Gelmek ًs Gِ - eَ ْ0َ? – eِ Gَ Ezberlemek, korumak 38 359 361 363 365 367 369 371 373 375 377 379 381 383 385 387 389 391 393 395 397 399 401 403 405 407 409 411 413 415 417 419 421 423 425 427 429 431 433 تd 0 ج اI 0 ا دG% ج ا0 ا ^ h0 ا ل/ُ? h0 ا aَ/0ُ ج ا-َ./ْ 0ُ ا ّقd0َ ا ً 1ْ Gَ - Eُ10? – Eَ1Gَ م/1ُ0 ا َ ? ت1ْ 0َ ا َ ء10ُ ; ج ا10َ ا َمF0 ا اFG - Fَ 0? – Fِ G - K <Fً Gُ Toplantı, Tören 360 Torun 362 Haklısın 364 Hak Söylenir 366 Enjektör, Şırınga 368 Berber 370 (Hayvanı) Sağmak 372 Boğaz, Gırtlak 374 Tatlı 376 Müttefik 378 Güvercin 380 Övmek, Hamdetmek 382 Hafif Ateş 384 ار0ِ اDiyalog +ﱢ1 Fُ ل اGَ ةا0ا ﱠام:ُ ِدم ج ا: ا تo : ج ا- : ا ﱠ ز:َ ا زK% ج اY :ُ ا Dً ُوKُ - ُج:َ? – َ َ جK -?9ِ ْG% ا-َAاYKِ •ﱞKَ = َ 'ﱞK Öğretmenin etrafında 388 Günlük Hayat 390 Hizmetli, hademe, işçi 392 Teyze 394 Fırıncı 396 Ekmek 398 Çıkmak 400 Ayakkabı Dolabı 402 Marul Huşu duymak, konsantre Qً mُ Kُ - mَ :? – mَ َK olmak مj:ِ اDüşmanlık, Tartışma ﱡ:ا ( ط:ُ ج اH ( رK%َ( ج ا: ا 1َْ K - 1َ :? – 1K I 1: ا ر:ِ ا 386 404 406 408 Hat, Çizgi 410 Tehlike 412 (Elbise) Çıkardı 414 Dost 416 Salatalık Onlarla Onun Arasında 6. ! و+p. ! دَا َرDöndü تD D ج ج اD اTavuk, Piliç aK َد ﱠSigara İçmek - ا ﱢراEğitim-öğretim ا ﱠرس ج ا ﱡ ُروسDers ﱠول% ا رس اBirinci ders ءQ د-ً ةQ دQ ? Q دÇağırmak, Davet Etmek ّد-ق ّ ?–ق ّ ( دKapı) Çalmak 418 420 422 424 426 428 430 432 434 =ّ Dِ َ ﱡ:, اI 0 ا ^ 1Q h0 ا ^ h0 ا ل/0 ج اI/0َ ا E_ /0َ ج ا- ِ/0 ا لd0 ا h10َ ا ى10َ ا E 10 ا +ُ 0َ ا مF ﱠ0َ ا dً Fْ Gَ - IFِ 0? – IFG -َ Fْ 0ِ ا Mezuniyet Töreni Haklısın Haklısın Tarla Çanta, valiz Helal Boğaz Helva, Tatlı Süt Kayınpeder Hamam, banyo Taşımak Perhiz, Korunan Şey Çevirmek, tercüme et ﱠلGَ mek -ّ ِ َرFَ ة ا0 اOkul hayatı ّ ت0 ج ا-ّ 0 ا الKْ َ% ل ج ا: ا E_ : ا رK% ج ا:َ ا َ ﱡ: ا H_ ا: ج ا-(? : ا بn ا-AاYKِ بmK% ج اEm: ا Yılan Dayı Kaybeden, Başarısız Haber Yanak Harita Elbise Dolabı Tahta, Kereste ةF0 ل اj:ِ اÖvülen Özellikler ْ اوات4 َ: ا >(: ا ِE1/ ن ا/ K َ ء1:ُ ج ا- 1: ا رF:ُ ج اF: ا -A : ا Yeşillik, Sebze-Meyve Hata, Yanlış Kalp Çarpıntısı, Nabız Halife Şarap, Alkollü İçki İhanet 'ْ! ا ﱢPekmez ًo Kُ د- IKُ َ? – IK دGirmek تD ج ا رﱠا-D ا ﱠ ﱠراBisiklet ً- A C ً-D درİkinci Dereceden Ders görmek, eğitim ً ُدرُو- َد َرس – ?َ ْ رُسalmak 8 ر ج ا ﱠ, ا ﱡAnayasa, Tüzük, Düstur ً kَ د- َk ? – k دÖdemek, Uzaklaştırmak ^14k a ً-/ دBir Dakika Lütfen 39 Delalet Etmek, İşaret 440 443 - oَ د- َد ﱠل – ?َ لﱡEtmek ا وﱠارKavşak هFِ دَوْ َرة اTuvalet, Lavabo د? ك% ا ?^ ج اHoroz 0ْ! َذ- ‚َ!9? – ‚! ذKesmek, Boğazlamak 445 ذ ن% ج اa 9َ اÇene 446 435 437 436 -?دو% ا واء ج اİlaç 450 451 ً! َذھ- Eَھ9? – Eَ َذھGitmek َ ِة/ ُذو اZilkade -(! ا ﱠاBağ, Rabıta 452 ةG وا- ! :ِ,Aدَورة ا د? ن% ج اa? ِ ا ُ ذ ُر%راع ج ا9ا ﱢ ع Q رك و8 8ِذ َ ى آ -Z ? ِ ب واm ا -ﱠ70ِ ُذو ا ) ٌد0 +1Q ٍ ذو ْ ُ م/1ُ0 ا-Gرا 453 ا أس ج ا ؤوسBaş, Kafa 454 I َ را 455 ةQ ُ ا-=Q< – ? ُ اQ راGözetmek 456 ً?ْ َرأ- رأى – ?َ َ ى P ا- ر!ﱠEv Hanımı 458 0ْ! ِر- ‚َ! ? – ‚ِ!ر Bağlamak, İlişkili Olmak 460 Rebiulevvel 462 Sıralamak, Düzenlemek 464 Recep 466 ayak 468 Yaralı Bir Adam 470 Merhametli 472 Fُر!ﱠ =A n ر! ا ءDَر% ء ج اDا ﱠ Qً Dُ ُر- Dِ َ? – Dَ ر لDِ ج اIDا ﱠ تdG ج ا-1G ا •Kَر ﱠ 439 441 447 449 457 459 461 463 465 467 469 471 (! ر- Hُ! ? – Hَ!ر وّل%َر! ا Eّ8ر EDر َ IُD ْر% ج اI ْD ا ﱢ بj ُ IُDر +G ا 473 • K اUcuz 475 ِرز- رزق – ? ُزقVermek F ر- +ُ ? – + َ رResim Yapmak 477 479 Rızıklandırmak, Rızık ً- *ْ َر- E* َ? – E َ *ِ رİstemek, Rağbet Etmek 442 444 448 474 476 478 480 481 ّ اRaf, Terek فk ﱠف ج ا ﱡ 482 483 ج ا ِ ب- 484 485 ر م% ج ا+ ا ! ُ ُر- E َ َ? – Eِ ر ًّA َر- رن – ?َ ﱡن ﱠ ِ تZ ? ج ا-Z ? ِ ا ا ِ ?‚ ج ا ِ ? ح ر_ ' ا زراء ّ َ ز- الYَ? – زال oوا 487 489 491 493 495 497 499 501 503 اBoyun, Köle Rakam, Numara 486 Binmek 488 (Zil) çalmak 490 Spor 492 Rüzgar 494 Başbakan 496 Yok Olmak, Zail Olmak 498 جDY ا ﱡCam 500 ِ ( ز ة اFıtır Sadakası, Fıtır Zekatı 502 ءd َ Y ج ا ﱡI Y ا ﱠArkadaş 504 Bir Seçim Dönemi Din Kol Atatürk’ü Anma, Gençlik Ve Spor Bayramı Zilhicce İlim Sahibi Kıskanılır Lokum Çetleşmek,Mesajlaşmak, Mektuplaşmak Görmek Kazanmak, Elde Etmek, Kar Etmek Belki Rebiussani Taraf, Bölge, Çevre, Civar Geri dönmek Adam Yolculuk Ruhsat Vermek Selam Almak, Cevap ر ّدا- <1Q< – ? ّد1Q ر ّدVermek I_ ج ا ﱠ- ا ﱢMektup, risale Razı Olmak ءZ ِر- <َ Z ? - =Zر َ İstememek, Kaçınmak, .... aَْ Q E*ِ رUzak Durmak k ر- k ? – k رYükseltti, Kaldırdı Uyumak, Yatmak, Sakin ر دا- ُ ? – رleşmek Hَ1* + اYanlış Numara E َ ُ ج ا- ُ اDiz ا ﱢ ? حRüzgâr نZ ? = ج اZ ? ا ﱢSporcu ﱡ ر? ف% ا ﱢ ?; ج اKöy, Kır ِز? رة- ورYُ َ? – زا َرZiyaret etmek ُE ِ!Y ا ﱠKuru Üzüm Ekin Ekmek, Toprağı -Q زرا- رعY? َ – زرعİşlemek مYُ اNezle, Grip ھ جY ا Çiçek ھ رY زھ ر=ا%ا 40 505 507 509 511 513 515 517 519 521 523 525 527 529 531 زواج%وج ج اY ا ﱠEş, Karı-Koca E 1F ا-G Oyun Sahasının Alanı َ Qَ ن/ )ِ ا ) ق ج ا ا ) _‚ ج ا ﱡ) ﱠ ح Eﱠ /ْ َ - hِ )َ? – hَ َ ر,ا )ﱢ دات7ّ ) دَة ج ا7ا ) ﱠ ا ﱠ ) ? ج ا ﱡ) ُر ا ) دة ً - < َ )? – < َ ا ﱠ ) ُ ط/ - H/)? – H/ 533 ُ` ت- P`ُ )? – P` 535 تdFَ pْ Fُ ا-ﱠ1 َ ... <1Q +ﱠ1 َ 537 539 541 543 545 547 549 551 553 555 557 559 561 563 565 567 569 571 573 575 577 ا Kolun Elden Dirseğe Ka- Q ج ا ) اQِ ) اdar Olan Kısmı ًoاWُ - َ >َل – ?)ْ>َلSormak, istemek 510 Bacak, Uyluk 512 Turist, Seyahat Eden 514 Sebep Olmak 516 Geçmek 518 Perde 520 Kilim, Halı 522 Yatak, Döşek, Karyola 524 Saadet, Mutluluk 526 Gayret Etmek, Koşmak 528 Yolculuk 530 Düşmek 532 َ Mutlu aُ ) ُ ج ا-. ) اGemi ا ﱠTavan, Çatı ف/; ج ا )ﱡ/ْ ) Susmak 534 ً.`َ - a`ُ )َ? – aَ` Çöp Sepeti 536 Yol Gizlemek Isıtıcı, Şofben Hızlı Fiyat, Eder (Bir yerde) yaşamak,oturmak -(1) اSalata -Q Fّ ) اkop كF %^ ج اF) اBalık ات.) ج ا-.) اYıl, Sene -1~ِ َ%ال ج اW ا )ﱡSoru اق% ا ) ق ج اÇarşı, Pazar فL ّ رة اAmbulans ا ﱠKötülük, Günah -~) ﱢ ِرع ج ا ﱠm اCadde ارعm ا ﱠŞair َ اءm ج ا ﱡQِ m يm اÇay -ّ ْ ا َو-` m اİnternet ُ ِرق7m اAğaç Yapraklıdır 542 546 Sur, Duvar 548 Araba 550 Beyefendi / Hanımefendi 552 Genç, Delikanlı 554 Sahil, Deniz Kenarı 556 İzlemek 558 Şubat 560 ً! ْ gُ - َ بmَ? – ِ بg İçmek (Suda) Yüzmek 540 Kolay ارgَ% ﱡ ج اm اŞer, Kötülük Şoför اتF) ء ج اF) اGök 544 ر7g% ة ج ا7m اAğaç ن/_ ) ج اh_ ) ا -G ِ - ‚َ )? – ‚ Iُ ) ج ا ﱡI ) ا ْ ًا, َ - ُ,)? – , ا ﱠ -A :) ﱠ ا ﱠ ?ِ ) ر%ا ﱢ) ج ا 538 Diş ء,m اKış ورF ط= ا g ﱡ ِ !َ ءpْ `َ ا- َ ِ g رg% ج اmّ ا اتm ج ا- m ا ج ا ﱠ-ﱠ/m ا ﱠ ق/m 508 ن,?Y ا ﱠZeytin - )? – رYürümek Yardım etmek Selam Vermek Gök Saftır, Berraktır, - k i ءF) اBulutsuzdur ً Fْ َ - Fَ )? – Fِ İşitmek ن. َ%ﱡ ج اa)ا ﱢ Ipا )ﱠ ار%ا ُ) ر ج ا ا ﱠ ) ﱠ رة ج ا ) ﱠ رات ا ) ة/ ا ) ﱢ ﱠ ن=ا ﱠm بﱡ ج ا ﱡm ا ﱠ بm x اطm ج اx طm ا َھg ِ?َ اk = طgُ 506 562 564 566 568 Trafik Polisi 570 Elektrik şirketi 572 Saç 574 Dudak 576 Apartman Dairesi 578 Ahize, Kulaklık, Stetos- Cesaretlendirmek, Des- 7ّ g teklemek ا ﱠŞurup ابm Açıklamak, şerh etmek, Gً ْ gَ - َ حmَ? – َ حg yarmak 8 قg Türkiye’nin Doğusu نg Şaban راgُ - ُ m? – َ gَ Hissetmek ا ﱠKötülük, Mutuzluk وة/m ْ` ًاgُ Teşekkür ederim 41 6َ8َo `gُ - ' طFm ا َ ن4 رpgَ ﱠالg ا ﱠ - m ا ﱠ ِدقj ‚َ k i – مj? - مi َ ِ =ً i ً i Gً i 579 581 583 585 587 589 591 593 595 597 599 601 603 605 607 609 611 613 615 617 619 621 623 625 627 629 631 633 635 637 639 641 643 645 647 649 651 ن Çikolata 580 Güneş Parlaktır 582 Ramazan Ayı 584 Şevval 586 Çatal, Diken, Kılçık 588 Doğru, Sadık 590 Tokalaşmak 592 Oruç Tutmak, Kendini Bir Şeyden Tutmak 594 Sabahleyin Gazetecilik Zor Bir Mes-ّ g -.p -k 0j ِ اlektir ا ﱠGazeteci 0j ِ ّ= ج ا0َ j ;0ُ ﱡj ج ا- 0j ا ا ﱠ -اj اغi% ْ غ ج اj َ ا ﱢ اطj ا ا ﱠ E j -! ﱡj ا 600 602 Sadakat, Arkadaşlık 604 Şakak 606 Yol 608 Zor 610 Zorluk 612 ٌ َi َ Safer a? د اFQِ ةdj اNamaz Dinin Direğidir ? وق ا.i ُ Posta Kutusu 614 616 Şehit Şavt, Dönüş Arkadaş, Dost Olmak Havaalanı Salonu ْ نj ا ﱠÇocuk ِ ﱡ= ج ا ﱢj -0j اSağlık, Sıhhat ‚ 0j ا اعj ُ ا ا ﱠ ورj ُ ر ج اj ِ ءi% ج اh? ِ j ا ﱠفi َ داi ُ - َ j? – َ i ا ﱠ cِ j ًاi َ - Sahih, Gerçek, Doğru Baş Ağrısı Göğüs Arkadaş (Fiilin) Çekimini Yapmak Yükselmek, Çıkmak Küçük Temiz Olmak, Öz Olmak, ْjَ? – َ i Duru Olmak 7 ة اdi Sabah Namazı -َ ِ1 ْjَ8 - =ﱢ1jُ? – <ﱠ1i Namaz Kılmak 620 .ُi - َ.j? – .i Yapmak ابj اDoğru ﱡ َ رj ﱡ رة ج اj اFotoğraf, Resim j اAv ; j اYaz ً( Z - Hُ 4? – Hَ Z َ Harekelemek ادZَ% ﱡ ج ا4 ِ اZıt ! Z- ِب4? – بZ Vurmak, Dövmek ْ;ُ ا ﱠZ َ İşitmenin Zayıf Olması ِ Fْ ) ا ﱠGürültü ءZ 4 ! ا ( ! ج ا ( اPul ًk ط ا- ط فَ – ?( فTavaf Etmek تo ج ا ( ِو- ا ( ِوMasa, Sehpa ا (ﱠ ﱠ خAşçı ِط ﱠ ء% ج اE ا (ﱠDoktor Iِ DاY ِ م اFَ 0 اh? طPosta Güvercini Yoluyla 622 Ses 624 Avcı 626 Eczane 628 Subay 630 Kocaman, İri 632 Düşmanlara Karşı 634 Zaruri, zorunlu 636 Tansiyon 638 Misafir 640 Taze, Yeni 642 Öğrenci 644 a _ ا َ ﱠاh? طYarışçı, Atlet Yoluyla Ay 618 Put ا ( _ ة ج ا ( _ اتUçak ْ ط ق%ا جhَ ا (ﱠTabak ج ا ﱡh? ( اYol ( ُق Güneş aْ َ.CL َح اi Pazartesi sabahı 598 Gazete ﱡj اSınıf ﱡ فj ﱠ; ج ا م.i% ج ا+.ﱠj ا اتi% ت ج اj ا ّدj ا ﱠ ا ﱠ -ّ َ ْ j H! ا4 ج اH! 4 ا -F:4 ا اءQ% ﱠ اZ ِ ا ﱠ ُوريﱡ ِ 4 ا مHcZ ا ﱠ ﱡ ف4 ْ; ج ا4 َ ط زَ ٌج ج ا ﱡEِ ( ا ّبd( 596 'Fm ا ُpgْ %ُ ر=اpm ج ا ﱡpm ا اءpm ج اpm ا اطg% ط ج اm ا ب0i% ج اEGِ j ا رi ( رF ا- i 646 648 650 652 Üretmek, İmal Etmek, Çağrı, Duyuru, Seslenme ﱢ اء. اh? طYoluyla 42 653 655 657 659 661 663 665 ْ َ%ا ( م ج ا -Fَ ِ ط F ط- + َ (? – + ِ ط '/ْ ا (ﱠ Qً 1ُ ط- ُ1(? – 1ط ا( ج ا( ر َ F1 ظ- +ِ1s? – +َ1ظ ا ﱡ ps 667 669 671 +iا 677 683 685 687 689 691 693 695 656 Hava Durumu, İklim 658 Doğmak, Görünmek 660 Kuş 662 Zulmetmek 664 Öğlen 666 İslam alemi, İslam dün- İbadet Etmek, Kulluk دةQِ - ُ ? – َ Q Etmek I7 ﱠQ Aceleleştirmek دd ه ا9 د ُ ﱠ` ن ھQ Bu Ülkelerin Nüfusu ^1 ِ Fُ ا ل أ س اAdalet Mülkün Temelidir k Q- ف –? فQ Bilmek ءm َ اAkşam Yemeği E_ j ج ا-! j ِ اSargı k j ر ج اj اSerçe ء4Q% ج ا4 اAza, Organ -ّ j ا-1( اYaz Tatili 697 Toplantı Yapmak, Ant- ًا/َQ - ِ/ ? – /Q laşma Yapmak 699 701 Yemeğin Tadına Bakmak اyası I َ Qَ Davranmak رةQِ İbaret, oluşmak 675 681 654 ً دةQ Genellikle ا ِزبBekar ج ا-Fi اBaşkent = ِ ﱡd L ا+َ 673 679 Yemek ب 0 ا-g g <1Q Bilgisayar Ekranında Bir Vapur İle, Vapur Yo- 703 ٍةKِ ! aِ , <1Q luyla 705 راتF رة ج اF ِ اApartman 707 709 711 713 ًdFَ Qَ - IFَ َ? – IFِ Q .Qِ ق.Q% ج اh.ُ ا ً .َQ - =ِ. َ? – <.Q 715 دQ%ج ا 717 <0Zَ% اQ ا ) ىa ا aُ Q% ج ا ن=اa ا * در 719 721 723 668 670 672 Bayat Yemek Küçük Çocuk Hava Ilıktır Uzun Zarf, Durum, Hal Zannetmek Sırt, Arka Adil Yaşamak Tedavi Etmek 674 امQ% ا م ج اYıl 676 لF ج ا ُ ﱠI ِ اİşçi دQِ جQ Kul, Köle 678 680 682 684 686 688 690 692 694 696 698 700 702 704 Çalışmak 706 708 Yanında 710 Boyun 712 Kastetmek, Yani 714 ِ اBayram Pِ_ ا ( م ا ْ ا ﱢ ط ل%ا جI( ل, '/( ا I? ( ا وفs ف ج اs ا ًّ.َ ظ- aُ ﱡs? - aظ ﱠ َ ا ُpظ% ر=اps ج اps ا دل ج ا ِد ن mً ْ Qَ - r ِ ? – ش َ Q } Q 716 Kurban Bayramı 718 Sol Göz 720 Göz, Pınar, Kaynak 722 Ayrılmak, Terk Etmek 724 h,ْ ِ اKöle ادQ%ا د ج ا ت ج ا- َ ا ا َ ْ ضُ ج ا ُ ُوض I)َ َ ا ءmِ ا j ا نF1 اj ِ Q ُ ُ ع% ا-1(Q Adet, sayı Mercek, Mikroskop Sunma, Öneri, Gösteri Bal Yatsı İkindi Limon Suyu Haftasonu tatili Pardon, Rica Ederim, اQ Özür Dilerim En Genel Anlamıyla, Her قdطL< ا1Q Halükarda Güçleri Ve Takatleri Öl+pِ, وط+ ِ ھpُD < َ ِر1Q çüsünde مFQْ َ% ج ا+ ا َ ﱡamca تF ج ا ﱠ-F ا ﱠHala =ِ Q ِ! IFِ Q .Q a? و. َ ان ج ا. ا ا ِ دة ج ا ِ دات Çobanlık Yaptı …Dığında,…Dığı Zaman Adres, Başlık Muayenehane Ulusal Egemenlik Bayra=ل ا ﱠ و ﱢd/, Lِ اQ mı ( اQ Ramazan Bayramı <.Fُ اa اSağ Göz ً! *ِ - E c?َ – * بYok Olmak, Olmamak =ِ c اPahalı 43 725 727 729 731 733 735 737 739 741 743 745 747 749 751 753 755 757 759 761 763 765 767 769 771 773 775 777 779 781 783 785 787 789 791 793 795 797 799 * ًا -?9ِ *%اء ج ا9cِ ا ً ْ *َ - ُسc? – َ* َ س ! ءcُ ج اE? cَ ا ن0ُj ا- )ّ * Yarın 726 Gıda, Besin 728 (Ağaç) Dikmek 730 Garip, yabancı 732 Bulaşık Makinesi 734 e 1c اKalın, Kaba, İri, Ağdalı م.*% ج ا+.c ا ; cُ ا ^ َ* ُ ذ ُ مcُ ج ا+ْ cَ ا َ ًزاk - زَ – ?َ ُ زk -p ا َ ت,َ ة ج ا,َ ا - •0َ ? – •0k j ْ0k 736 Koyun, Küçükbaş Hayvan 738 Golf 740 Bunun dışında 742 Bulut, Sis 744 Kazanmak 746 Meyve 748 Genç kız 750 Muayene Etti 752 Feda Etmek, Fidye Olarak ا ًءkَ - ى – ?َ ِ يk Vermek ا َ اغ ج ا َ ا* تBoşluk G َ k - ِح – ? َ حk Sevinmek ادkَ% ا َ د ج اFert, kişi ا ُ ُنFırın ج ا ِ َ قh? اTakım, Hizip, Parti لjُ ج اI ْjَ اMevsim, Bölüm, Ara ;? : اI ْjَk Sonbahar Tercih etmek, üstün Iﱠ4َk tutmak ًd ْ َk - I َ ? – I َ k Yapmak َ اء/ُ ج ا/ اFakir نGّd ّح ج اd اÇiftçi Iُ 1ُ ( اYeşil)Biber ن. ج اaّ اSanat, Fen, Bilim ّ ن. اSanatkâr =ّ ﱢ.َk Sanatsal دQ% ا_ اk Bayramların Faydası =ُ ٌل َ دا_ِ ﱞk Yer Fıstığı -/ /0 = اk Gerçekte -? p.ِ = اk Sonunda 8 ب.D =k Türkiye’nin Güneyinde 8 لFg =k Türkiye’nin Kuzeyinde اءp َ ى ا7 =k Hava Akımında ل/0 اH = وk Tarlaların Ortasında 754 756 760 762 764 766 768 770 772 774 778 780 782 784 786 788 790 792 794 796 798 800 اءcَ ا 8 َُ* ْ ب َ فcُ ج ا-k ْ cُ ا ﱠcَ ا -َ ) ً *ُ - I)c? d) ِ – I)* Öğle Yemeği Türkiye’nin Batısı Oda Çamaşır Makinesi Yıkamak Anlaşılmaz, Kapalı Gel.... <1Q + ُ* ﱠmek ِ ء.*َ%ِ ﱡ= ج ا.cَ اZengin *ﱠ دD * ن ا رس ج ا i ا -7Z ِ A -p ا 0,ْ َk - ‚َ, َ? – ‚َ,k Değiştirmek Yok, Bulunmuyor Binici, Atlı Fasulye Meyve Olgundur Açmak ذ:k% ج ا9:ِ اBaldır, But ا ِ اش ج ا ُ ُ شYatak, Döşek, Yaygı ﱠجk Gidermek, Aralamak اسk%ا س ج ا -ّ ا و hُ,)ُ ا لj ُ ُ ج اI ْjَ ا ! اIjk Dişi At Binicilik Fıstık Sınıf, mevsim İlkbahar Pasta, (Mayalanma_ ( ا َ ِ( ة ج اmış)Ekmek ًا/َk - / ? – /k Kaybetmek, Yitirmek `َ ﱠk Düşünmek اهk% ج ا+ ا -َ .ِ kْ َ% ء ج ا.ِ ا ِدق.َ ق ج ا.ُ ا Fْpَk - +َp ? – +pِ k رًاk -َ?= ا ِ اk - Ad = ا ) و اk ِ= أ ن ﷲk غ1ُ اaّ ِ =k لj8L ل ا7 =k - رF ' اA =k Iَ َ! َ Ağız Avlu, bahçe Otel Anlamak Hemen, Acilen Başlangıçta Gizli Ve Açık Allah’a Emanet Ol Ergenlik Çağında İletişim Alanında Aynı Okulda Karşılamak 44 801 803 Sürmek, Komutanlık Etmek ِد ن/ ِدم ج ا/ اGelen دة- د/? – د 802 804 827 - ' /? – س Q ا/ ة ج اQ / ا وعm اI h َ _ ِ دmْ Qَ I َ ام% ا- َ َم/ ا ِ اءة-ُ َ أ/ْ َ? – َ أ َ ْ ع/ ا ُ َ ى/ ج ا-? ْ َ/ ا -ّ Gِ َYُ/ ا َ ﱠ/ ا بj a طd) ر اj 829 ا اغP ء و4 Boş Vakti Geçirmek 830 831 ُ(ُ/ ِ( ر ج ا/ ا ( ن% ج اa(ُ/ ا اYً ْ َ - Yِ /? – Y - 1/ ا ص َ +1 ٍ iر +Fَ ِ/ ج ا-Fِ ﱠ/ ا ‚Fْ َ/ ا I!ِ .َ/ ج ا-1ُ .ْ ُ/ ا ﱠة/ ا -َ .ُ َ ِيﱡ ا ﱠ ب,`ُ ج اEِ8 ` ا Tren 832 Pamuk 834 Sıçramak 836 Kale 838 Kurşun Kalem 840 Zirve, Doruk, Tepe 842 Buğday 844 Bomba, Gülle 846 Güç, Kuvvet 848 Sağlam Bünyeli 850 Yazar 852 Şampiyonluk Kupası 854 Yeterli 856 Aralık 858 Koç, Başkan 860 Kitap 862 Yazı, yazmak 864 Omuz 866 Yalan Söylemek 868 Keder, Sıkıntı, Dert 870 Masa Tenisi 872 Sandalye 874 Kırmak 876 805 807 809 811 813 815 817 819 821 823 825 833 835 837 839 841 843 845 847 849 851 853 855 857 859 861 863 865 867 869 871 873 875 - ( >س ا -َ ِk َ َ F)َ ?وّل = ِد% ن اA ش%ُ ج اr `َ ا Eُ,`ُ ب ج ا,` ا -! ,`ِ ا ف, %ِ; ج ا,` ا – ب9ِ `? – ب9َ ً!9ِ َ = !9ْ ِ ج ا ُ` َ ب-! ْ `ُ ا -ةا(و =ّ ِ ا ُ` ِ ّ= ج ا َ` ا ) ا- ) ُ `? – ) Ölçtü, Kıyasladı 806 Kaide, Kural 808 Boy 810 Başlamadan Önce 812 On dakika önce 814 Ayak 816 Okumak 818 Kabak 820 Köy, kasaba 822 İrin Tabakası 824 Kasap 826 Padişahların Sarayları 828 درون/ ِدر ج ا/ اGüçlü, Kudret Sahibi رﱠة/ ا س1ُ7 ا-Q -1k / ا ُ ﱠ اد/ دَة=ا/ َ _ ج ا/ ا ا َ( رI ّم +? / ا اص%ُ ْ ص ج ا/ ا َ ِرب% ج اE? / ا -_ ھ د-? / ا = ﱡ1ِ Kِ ا ا+ْ)ِ/ ا •j َ َ/ ج ا-ﱠjِ/ ا j/ ا Kıta Oturma Odası Kafile, Grup Önder, lider, komutan Kahvaltıdan Önce Sunmak Eski Hap Akraba, yakın Köy Sakindir, Sessizdir Yatılı bölüm Hikâye, kıssa Kısa Geçirmek, hüküm ver ًء4َ - =4/? – <4 َ َ mek ِ ;ِ_ (َ/ اKadayıf Y k َ/ ُ ﱠ ز ج ا/ ا =ِ اYُ ْ َ/ ا ُ 1َ/ ا h I 1/ ا ل7 ا-F = ا َ رF/ ا ةp/ ا َ ْ اس%َ س ج ا/ ا H?َ ار/ ِ اط ج ا/ ا سW` ا `>س ج ا َ>َk ًA ِ = ًA ْ َ َ ن ?َ ُ` ن ْ ِ? .َ?==A n ن اA `َ ا -? ب ا وا, -ّ :? ر, اE,` ا n`َ ا Eldiven Yüksek Atlama Endişe Az Dağın Zirvesi Ay Kahve Parantez, yay Parmak (Hacim Ölçüsü) Kupa, Bardak Mükâfatlandırmak Olmak, idi Ocak Büyük Roman Tarihi Kitaplar Çok ا ُ` ﱠاثPırasa ّ ةا -1) َ َم/ ة ا EُA ْ `ُ ا ا َ` ُ) ل Basketbol Futbol Lahana Tenbel 45 877 879 881 883 885 887 889 891 893 895 897 mْ - ;m`? ِ – ;m Keşfetmek ^ْ `َ اKek 61 ﱠSorumluluğunu Aldı تFِ1`َ ج ا-Fِ1`َ ا ﱢ ّ ت1`ُ ج ا-ﱢ ﱠ1`ُ ا ﱢE ا (ﱠ-ّ 1 -َk .`ُ ا - َ `ُ ا Iِ! َُ= أ ْ ٍ ٍ ُ َ !ﱠ, 903 905 907 909 911 913 915 917 919 9?9 -.) %) ن ج ا1 ا E َ 1 ج ا ﱡ-َ 1ا ﱡ = ! <1Q (:? +ْ 929 931 937 939 941 943 945 Tıp fakültesi 888 Künefe 890 Kabak 892 Görüşmek İçin 894 Kilometrekare 896 898 900 Oyuncu 902 Anayasal Tasarı, Şablon 904 Badem İçi 906 Giyinmek 908 Komisyon, 910 Lezzetli 914 Oyuncak 918 Aklıma Gelmedi 920 َ Başka Bir Dinde Bile Ol- 924 َ Kَ آaٍ ?< ِد1Q اA salar زة1 اBademcik هF ء ج اF اSu ^ ؟Fُ ْ اAdın ne? ُ Kul Devam Ettiği Müd- دام اdetçe -َA>ْ َذFِ اMinare Uygulama Yapmak, İştigal Etmek و! تmF ت واo >F اYiyecekler Ve İçecekler َرس ِھ ونF ج ا - `ا =ّ .ا ِ` ح ا ط -? ِ - =ِ `َ? – < ِ* ام1ِ تpَ L ا-ﱢ ﱠ1ُ ؟+ْ َ اب%ا ُ` ب ج ا َ ّن َ ;؟ Ka’be Milli Mücadele Yeterli Olmak Kilogram İlahiyat Fakültesi Kaç? Bardak Oluşturmak Nasıl Görevimiz, Teşekküre ED< ا ا1Q َ `g o Gerek Yok -ّ? 0! مd` ( ا, أo Ben Burada Özgürce . ھKonuşamıyorum eGَ َo Dikkat etmek ‚_ ج َ ا-0_o ْ ِز7َ ﱡ اEُ -)ِ %ﱢ س ج ا1 ا a 1ا م01 ج ا+01 ا Tasarı, Liste, Tablo Ceviz İçi Elbise Süt Et Benim Güzel Bir Fikrim َ ﱠVar -1 FD ` ةk ي ً وYُ - َ مY1َ? – مYِ َ Gerekli Olmak Dil 922 933 935 886 ^ َ ﱠ+ ﱠp1 اAllah’ım Sana Yöneldim 925 927 Fakülte ّ mF ا+01 اIzgarada Et, Kızartılmış Et 912 ي 921 923 882 884 Bunun İçin, Bundan Do^ ذIDَ%ِ layı نQِ d ج اEQِ dا ﱠ -? ر, د-0_o ﱠ ِز1 ﱡ اEُ ) - ' 1? – ' -.7ﱠ1 ا 880 Kelime ^ 1Q E7? o Sana Gerekmez 899 901 1 878 ِھF اBecerikli راةF اMaç, Karşılaşma ` ُ ﱢErken ِ! ,, ُ Ard Arda 926 928 930 - ا ! ﱠ-َc1 ا ﱡArap dili )Fْ - ُ'Fَ 1? -'Fَ Dokundu İzin Verirsen, İzninle, َP ْ0Fَ ْ َ Affedersin تG ﱠ1 ج ا-G ﱠ1 اLevha, Tablo ان% ن ج ا1 اRenk =ّ A F ء اF اMaden Suyu ً8 َ - تF? – تÖlmek …Hakkında Ne Düşünüyorsun? Görüşün nedir? 934 ؟.... =k `ُ ﱢ8 ذا َر ْأ?ُ^؟ 936 ي.Q 938 َ ال% ل ج اF اMal _ ةF اSofra 932 940 942 944 946 Bende Yok, Yanımda Yok Canlı, Doğrudan, Hemen ةgَ F اArdından ? ِة7 َ< ا. َ Gazete binası ;Gِ ,Fَ ; ج ا0, َ Fُ اMüze 46 947 949 951 953 955 957 959 961 963 965 967 969 971 973 975 977 979 981 983 985 987 989 991 993 995 997 999 1001 1003 1005 1007 1009 1011 1013 ّ :,F ا •j Q /َ,Fُ ا < تَ إ4G <َ, َ َ ؟- …ﱠA n ا ? ةg -Q 7 َ ونp,7F ج اpِ ,7Fُ ا ّتd7F ج ا-ﱠ17Fَ ا ن.7F ا ﱢ ر0َ Fُ ا Uzman, Mütehassıs 948 Emekli 950 Liseye ne zaman geldin? 952 Şiddetli Bir Açlık 954 Çalışkan, müctehid 956 Dergi 958 Deli 960 Kitap Telif Eden, Yazar 962 ّ 0َ Fَ اİstasyon -( •F ﱠ0َ Fُ ا نj ُ ِ1:Fُ ِ• ج ا1:Fُ ا ةj ُة َ ﱢر ُ نFُ َرﱢ س ج اFُ ا -ِ ا_ِ ﱠ,!L ا- ْ َرFَ ا ? ونFُ ? ج اFُ ا م9َ ورا- ﱡFُ ? – ﱠ ْ آةFِ ا ىKُﱠة أ G hِk اF ج اhk Fِ ا +ھ 5? ِ F ا اYFَ ر ج اYFِ ا -/َ! )Fُ ا -ّ ! د اdِ ا-G ) ِ I_ )F ج ا- >)F ا ‚َ )F ا تmْ َ,)Fُ < ج اmَ,)Fُ ا ً . ِ َ ,) ُ ّ . ا7)F ا ي -ّ G )F ا 966 Samimi, ihlaslı 968 Kısa Bir Müddet 970 Öğretmen 972 İlkokul 974 Müdür 976 Zemmedilmiş, Yerilmiş 978 Geçmek, Uğramak 980 Ayna 982 Bir Kere Daha 984 Merhaba, Hoş Geldin 986 Dirsek 988 Merhem, Krem 990 Hasta 992 Flüt, Zurna, Nefesli Çalgı 994 Yarışma, müsabaka 996 Arap Ülkeleri Yüzölçümü 998 Sorun, Mesele, Durum 1000 Havuz, Yüzme Havuzu 1002 Hastane 1004 Yararlanarak 1006 Mescidi Nebevi 1008 1010 1012 1014 1016 1017 1019 ً mْ َ - =mِ Fَ? – <mَ Yürümek I ْjFَ اSerum -1ِn َ% ل ج اnFِ اÖrnek ل7F ا ن7Fُ م ج ا7Fُ ا ﱠاب. ' ا17 ِ ن0Fُ ج اE ِ 0Fُ ا ﱠم0Fُ ا 964 Tuzlu Leblebi Tiyatro Haşlanmış Et, Kaynamış ق1)F ا+01 اEt ِرطmFَ َ ط ج اmFِ اNeşter E َ ,Fُ اYorgun ھ تYَ ﱠ.َ,F ه ج اYَ ﱠ.َ,Fُ اGezinti, Piknik Yeri, Park 1018 1020 ت Alan Günahkâr Meclis Muhasebeci Muharrem Manav, Sebze-Meyve ﱠ:َ ﱡ اI0 َ Satılan Yer ِر4 َ َ,:Fُ اLaboratuar 1:F ق ج ا1:Fَ اYaratık, Yaratılmış IKَ Fَ ا ارس ِ Fَ ج ا- ْ َرFَ ا ِk اFَ َ ج اk Fِ ا ُنFُ ج ا-.? Fَ ا ?ا9Fَ ? ع ج ا9Fِ ا ّEGَ َ أaْ َ َ ْ ُءFَ ا < َ !ﱠFُ ا ضG Fِ ا ْ اض% َ ض ج اFَ ا Y اF ج اY Fا ُ ُوءة }ِ اYFَ َ} ج اYْ Fِ ا ) ًء -F? / اD )F ا ونk )F ِ ج اk )Fُ ا ) واةFُ ا - < ا َوmَ,)ْ ُ dً Fِ ْ َ,) ُ Dِ )F ج ا7)Fَ ا 0) َ - ‚)َ Fَ? – ‚) َ )Fِ ا ) ِطFَ ( َ ة ج ا Giriş Okul (Silah) Top Şehir Radyo, Yayın İstasyonu Kişi Sevdiğiyle Beraberdir Reçel Tuvalet, Klozet Hastalık Merkez Kişilik Olarak Paten, Kayak Akşamleyin Eski Mescitler Yolcu Eşitlik Devlet hastanesi Kullanarak Mescit, cami Silmek Cetvel E7َ mْ Fِ اVestiyer, Askı لcmF ا ج-1`mFُ ا تd`mF =اIِ mF ا ‚ ! jFَ ح ج اjFِ ا ‚ jF ج ا-01jFَ ا Meşgul Sorun, Problem Lamba Fayda, Maslahat 47 1021 1023 1025 1027 1029 1031 1033 1035 1037 1039 1041 1043 1045 1047 1049 1051 1053 1055 1057 1059 1061 1063 1065 1067 1069 1071 ِA jFَ َ ج ا. ْjFَ ا ﱡ4 ِ Fُ ا ( رF ا †ِ! (Fَ ( َ† ج اFَ ا َ Fِ ا -ﱠ1s ٍن. نُ أ7 1022 Zararlı 1024 Havaalanı 1026 Mutfak 1028 Şemsiye 1030 Diş Macunu 1032 َ ْ ُ Çoğunluk, Çoğu +s نFُ ﱢ1 َ Fُ ج ا+ﱢ1 َ Fُ اÖğretmen •َcFَ اSancı, Karın Ağrısı َ داتFُ اKelimeler ! /F ج ا/F اKabir, Mezar =ّ 1/F اKızarmış, Kavrulmuş =ِ : ` ن اF ا Eِ8 `Fَ ج ا-َ ,َ `Fَ ا - ِ ! _ِ ﱠpْ `َ ا-)َ َ.`ْ Fِ ا P ِ َ ت اAُ َ` ﱠ -ّ k j !' اdF ا ‚1ْ Fِ ا EQِ dFَ ج اE َ 1Fَ ا `1 ُ - 1 ُ – ^ِ1F?-^َ1 َ ِ,Fْ Fُ ا ج-Z َ ﱢFَ Fُ ا تZ Fَ Fُ ا َ ؟aْ?َ أaْ ِ -? ِ َ G ﱞد4 ُ ر !h4 ِ َ - َ (Fُ ا +Qِ (Fَ ج ا+ َ (Fَ ا -ّ _ mُ ا-7َ Fُ ا E,` َ ْ ِ ضُ ا 1036 1038 1040 1042 1044 1046 Kütüphane, kitapevi 1048 Elektrik Süpürgesi 1050 Evin Bölümleri 1052 Yün Elbiseler 1054 Tuz 1056 Saha, oyun alanı 1058 Sahip Olmak 1060 Eğlenceli 1062 Hemşire 1064 1066 1068 1070 1072 Yakalamak, Menetmek 1074 Muhallebi 1076 Mühendis 1078 Var, Mevcut 1080 Muz 1082 Memur 1084 Durak 1086 Pencere 1088 Temsilci, Vekil, Delege 1090 Marangoz 1092 Dilbilgisi, Yön 1094 Antibiyotik Boğaz Köprüsü Etüt, mütalaa Lokanta, yemekhane Işınlı Tedavi Kitap Sergisi Pastörize, Dezenfekte +ﱠ/ َ ُ Edilmiş ِبcF اAkşam, Mağrib 1034 Boş Yer Nereli? Mola Yeri, Hava Şartları, خ.Fُ اİklim }ﱢ0 ِ ^ ا. Haccın Farzları م.Fَ اUyku, Rüya .ْ - َ.F? – َ. َ 1075 -ﱠ ِ ﱠ1َpFُ ا 1077 ن .pFُ ِ س ج ا.َpFُ ا 1079 دD Fَ ا 1081 ْ زFَ ا ﱠ ﱠ 1083 َ ظ نFُ َ ظ; ج اFُ ا 1085 ;ِ اFَ ْ ِ; ج اFَ ا 1087 9ِkﱠ ا. ة ج ا9kِ . ا 1089 ّاب. ج ا ﱡE_ّ َ. ا 1091 ر7ﱠ ﱠ. ا 1093 0. ا 1073 Fabrika r 7 اrﱢ, ُ وشFَ ا صﱡ/Fَ َ•ﱡ ج ا/Fِ ا ` ن جF ا -.` %=اa %ا Eِ8 `Fَ ج اEَ,`Fَ ا َ` ﱠFُ ا ) ات ْ` اةFِ ا َََ َ َ? – ‡ ْ ٌءI ِ - ُ‡F -F َ dFُ ا ;Gِ dFَ ج ا- 0َ 1ْ Fِ ا hQِ dFَ ج ا-َ/ َ 1ْ Fِ ا ز,FFُ ا IﱠnFَ Fُ ا -ّ? ا ) د-ّ ! Ordu Müfettişi Dayalı, Döşeli Makas Yer, Mekan Büro Kuruyemiş Ütü Doldurmak Boks Yorgan Kaşık Mümtaz, Seçkin Mümessil, Temsilci ا-`1FF اSuudi Arabistan Krallığı ً (ُ =^ َ ِ14َk aْ ِ Lütfen E ِ .Fُ اUygun, münasip -~k ا اh ط.F ا - mَ .Fِ ا E .F ج اE`ِ .F ا aَpFِ ج ا-.ْpFِ ا hِk اFُ ا ﱢذنWF ا اء ا وح9*ِ </ F ا E ِ .Fُ اQِ Fَ ا دي. ا ً ْ َA - َ ُم.َ? – َمA = FQ E_ A ًG 7ََ A - ‚7. َ َ? – ‚7َ A - اA - َ ُم.? – ِ مA Sıcak Bölgeler, Mıntıkalar Havlu Omuz Meslek Uygun, muvafık Müezzin Müzik Ruhun Gıdasıdır Uygun Randevu Kulüp Uyumak Savcı Başarılı olmak Pişman Olmak 48 1095 1097 1099 1101 1103 1105 1107 1109 1111 1113 1115 1117 1119 1121 1123 1125 1127 1129 1131 oوYA - لY.? – لYA A )ِA - <َ ).َ? – =َ )ِ A اmْ A - mُ .? – mA ُ;jﱢ. ا َ A - ُs.? – sA ًاs ; sﱠ. ا 9َ ﱠA İnmek 1096 Unutmak 1098 Yayınlamak 1100 Yarım 1102 Bakmak 1104 Temiz 1106 Uygulamak Faydalı Olmak, Yarar ً ْ َA - َ .? – َ Aَ Sağlamak رpA% ج اp. اNehir, Akarsu ارA%ُ ر ج ا. ا I? ِ !ْ ) ن= أA ;ِ8َ اp ِ; ج ا8 p ا َ تp ج ا-َ p ا 1141 1147 1149 1151 1153 1155 1157 1159 1161 1163 1165 1167 E 7Q Telefon 1118 Baş, Tepe ً ھُ ط- Hِ p? – Hَ ھİnmek, Düşmek, Alçalmak ! ھُ و- َ بp? – ھ َ بKaçmak, Uzak Durmak FG%ل اdpِ اKızılay Üzülmek, Endişelenmek ....ب ِ + ھَ ﱠNiyeti Olmak ً~? ِ َ ً~ .َ ھAfiyet Olsun ا? تpِ ج ا-? اpِ اHobi وراق% ج ا- ا رYaprak 1139 1122 1116 1145 1137 1120 Nisan 1124 1126 1128 1130 1132 Haydi, Mescide Gidelim 1134 Karşılaşmak 1136 Baba – Anne 1138 Öğün 1140 Yönlendirmek 1142 Sevgi 1144 Dağıtmak, Bölüştürmek, و ﱠزعPaylaştırmak -ّ ! , وز? اMilli Eğitim Bakanı تdi َ اFُ اI_ وİletişim Araçları I_ ج ا-1 اAraç ًo i ُ ُو- Ij َ َوUlaşmak ِ َ ? – Ii ً ْZ َو- 4 َ َ? – Z َ وBırakmak, koymak ةk َ اVefat, Ölüm ً ْ َو- ;ِ/َ? – ;َ وAyakta durmak =ِ,! ? أBabacığım مd L اaQ ِk ?ُ اİslamı Savunuyor ان0 ت اE ?ُ) ﱢCanlıların Ve Bitkilerin ت. واÖlümüne Sebep Olur 1146 1148 1150 1152 1154 1156 1158 1160 1162 1164 1166 1168 Kişi Aktivite, Etkinlik Metin, nass, delil Anayasal Düzen Temizlemek Nağme, Ezgi Aynı Şey د/ﱡ. ج ا/ْ ﱠ. اPara 4 ً pَA - 5َp.? – 5pA اعA%َ ع ج ا. ا ت ِ َھ (ﱠ ل/ﱠ. ﱠال ) ا7 ; ا8 p ا ّ ھ- ﱡEُp? – ﱠEھ 1112 1114 1143 1135 1110 Nur, Işık 7)F إ < ا.! ّ ھ 6Dا َ َو ا اِ ة- ِا ا تDَ َ ج ا-َ ْD َ ا 6ﱠDَو ا ِداد 1133 1108 -F)َ َA ط طm. ط ج اm. ا صj.ﱠ•ﱡ ج ا ﱡ. ا ِري, م اsﱢ. ا ;ﱠsَA مcA% ج ا+c. ا xm َ ْ'ُ اA Uyanmak Çeşit, Tür Getir, ver Cep Telefonu (Rüzgâr) Esmek ا أ9 ھBu Garip Bir Şey ھ ام%َ َ م ج اp اPiramit 4K%ل اdpِ اYeşilay ك.ُ ھOrada = ﱞ/A ھ اؤھ >ھَ ﱠ EDِ ا ا ِ وا ً! Dُ ُو- E7ِ َ? – EDَ َو ْD َ ا < و% ة اG َ ا َو ﱠدع Havası Temizdir Hazırlamak Ödev, görev, vacip Geniş Gerekmek, vacip olmak Ağrı, Sancı Birinci ünite Uğurlamak, Yolculamak Ağır Yük, Günah, Sorumوزار% ا ِ ْزر ج اluluk ا ز? ج ا ُ َزراءBakan ا ِ دة I/. اI_ و جd ِ ا- iو ُ ُو- ‚ُ 4 ًG Z َ َ ? – ‚Z َ َو َوط ن% ج اaا ط Q ُو- ُ َ/? – َ َو دoو%ا َ ج ا َ ْ? ِ ي%ا َ ج ا ا )ر Yastık Taşıma Araçları Reçete Açığa – Ortaya Çıkmak Vatan, ülke Düşmek, Bulunmak Çocuk El Sol =ِA ? ُ) ﱡBeni Sevindirir 49 1169 1171 1173 1175 1177 1179 İnsanın Sağlığına Zarar ) نAL ا-ﱠ0j ُ ? Verir ِ ِ! ﱡ4 ْ =c .? ….Ması Gerekir .... أن ا َمBugün G% ? م اPazar Günü ءCdn ? م اSalı Günü ' F: ? م اPerşembe Günü a Fِ اSağ 1170 1172 1174 1176 1178 1180 a? ر.ْ َ = ي.k; أ a .CLم ا ر! ء%م ا - F7 م ا P)ما ? ? ? ? ? Mandalina Pazartesi Günü Çarşamba Günü Cuma Günü Cumartesi Günü ZIT ANLAMLI KELİMELER 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53 55 . a ّ 1 َ = ×ا/ ا ةW َ × َ أ ْ . `َ Aْ َ ف × أ,Qإ ر/ِ,Gإ ام × إ aِ_ َK × a ِ أ .aُ 4َ َ 8 × ِ) م/Aْ إ =:ِ َ × I :ِ َ! jَ! x <FQأ . َ × َوP.ِ! ﱢك0, ُ × Pِ! َC َ/َ! × َ رC -ّ : × اp7 ا ر × !َ ِردGَ .+ّ.pDَ × -ّ.Dَ امGَ × لdGَ ٌ َ × = ﱞGَ Pّ p ُ × نjGِ َ ابi َ × ْ>( َK -Dَ Dَِد?^ × د =ِ *َ × =ِ َذ َءDَ × Eَ َ َذھ َ فDَ ×-! رُط ِ َ × أط َ ش . بGَ × +1 ِ .; 0َِ A × a Fِ َ َنQ Dَ × ْ َ نgَ ا ﱠ .‚ ِ )َ ,Fُ ِ ? × اm a /َ? × ^gَ Acımasız X Yumuşak 2 E. Aslan X D. Aslan 4 İtiraf etti X İnkar etti 6 Saygınlık X Küçümseme 8 Güvenli X Hain (Alçak) 10 Bölünme X Dayanışma 12 Cimri X Cömert 14 Kör X Göre bilen 16 Kız X Erkek Çocuğu 18 Sabit X Hareketli 20 Öküz X İnek 22 Sesli X Sessiz 24 Soğuk X Sıcak 26 Cennet X Cehennem 28 Helal X Haram 30 Diri X Ölü 32 Kısrak X Aygır, At 34 Yanlış X Doğru 36 Horoz X Tavuk 38 Zeki X Aptal 40 Gitti X Geldi 42 Islaklık X Kuruluk 44 Sağır X Duya bilen 46 Barış X Savaş 48 Şişman X Zayıf 50 Tok X Aç 52 Katı (Sert) X Hoşgörülü 54 Şüphe etmek X Kesin bilmek 56 <َ(Qْ × أ9َ َKَأ 5َ !ْ أ ْ َ د × أ Iَ ْ َ< × أ1Qْ أ ْ ×أ َم ;1َK َمYَpAْ × إj, َ Aْ إ َ ِي,m ُ × ِ_ َ! ُ سQَ × شmُ َ! ?ِ َ × !َ ِ(=ء ؤمmَ8 ×َ ؤل8 ; ِ Kَ × I ِ/َC ‚ ِ َ × I Fِ Dَ ْ ّ × َر ِديD َﱠ × َ َ هEGَ Qَ × Gُ . ن8 ر × آFGِ َ َ حk × نYُْ G +Qِ َA × amِ َK َ ِرجK ×IKَا ِ د =َ )َِ A × َ َذ َذ َھ ب × إ? ب . × إ أةIُDَر ُ َ نDَ × ع7َ g .=/َg × َ ء × أرْ ضF َ .rِ َ × ةgَ ;i َ × ء,gِ َ@ ن1َ ع × ا1#D ا ب.Dَ × لFgَ Aldı X Verdi Siyah X Beyaz Üst X Alt Ön X Arka Kazandı X Yenildi Satıcı X Alıcı Güler yüz X Suratı asık Yavaş X Hızlı İyimserlik X Kötümserlik Ağır X Hafif Güzel X Çirkin İyi X Kötü Sevdi X Nefret etti Hür X Köle E: Eşek X D. Eşek Üzülmek X Sevinmek Sert X Yumuşak İç X Dış Hatırladı X Unuttu Gitmek X Gelmek Erkek X Kadın Yiğit X Korkak Mutlu X Mutsuz Gök X Yer Koyun X Koç Kış X Yaz Cesur=Yiğit x Korkak Kuzey X Güney 50 57 59 61 63 65 67 69 71 73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 101 103 105 107 109 111 113 115 117 َ × ‚ِ i ‚ِ ط َ Iْp َ × Eْ i َ . ء × ھُ وءZ َ Z َ َ j ِ َ × I?ِ ط َ aظ ِھ × !َ ِط xاط ِ ِ= × َوQَ . Aَ × دdَQ • Kِ َ* ِ= × َر . ِ/َk × =ِ.*َ ْ k . ْ ﱢGﱢق × و َ Dَ َ َ × َو/َk .' َ َ1Dَ × َ َم ? Dَ × +? َ × ِھ ّةHِ nِ َ × I ِ1َ cِ i َ × َِ َم× ُ ُ` تd َ E1i َ × aّ ِk َ × a ِ W ُ فDَ × Iّ1 ُ • َ ّ1 × ﱠ .-ّ0i ِ × َ َض ِk Aَ × ّ 4 ِ ُ .َ ِرغk × ء1Fْ َ ّ ُ × (Eّ8 ُ ) +s. ّ (+s. ُ *َ ) Hﱠ1 َ: ُ َeَ/ْ َ, َ َم × إA .ر9ِ َ × ; sَِ A = ِ َ × ھَ ِدئ . َP َC × ب َ َ َھ ‚ 0ِ gَ × ِkَوا َ )َِ Q × َ )ُ َ? İyi X Kötü 58 Zor X Kolay 60 Gürültü X Sessizlik 62 Uzun X Kısa 64 Dış X İç - Açık X Gizli 66 Yüksek X Alçak 68 Yükseldi X Alçaldı ـ 70 Pahalı X Ucuz 72 Zengin X Fakir 74 Böl X Birleştir 76 Kaybetti X Buldu 78 Kalktı X Oturdu 80 Eski X Yeni 82 E. Kedi X D.Kedi 84 Az X Çok 86 ب9ِ َ × ْ قi ِ ^0ِ Z َ × <`َ! َ ِ × َواh ﱢZ َ ِدلQَ × +ِ ظ I ِھD × +ِ َ Q ن × َر?ّ نm(َQ ً ً × ِ ّ ا.1َQ قgَ × َ* ب -Q Fَ Dَ × َ ْ دk .‚َ 7َA × Imِ َk Konuşmak X Susmak 90 Yumuşak X Sert 92 İnançlı X İnançsız 94 Islak X Kuru 96 Uzattı X Kısalttı 98 Hastalık X Sağlık 100 Zararlı X Faydalı 102 Dolu X Boş 104 َP0َ8 × ق َ َk . ُ ْ َ! × Iُ ْ َ َ َ! × E?ِ َ .(‚( َ ) ‚ْ i َ × َْ ;ِZ َ ×َ ي ِطgَ × َنd)ْ َ .( pِ َ,7 ُ ) رpَ َA × I َ =F_ِ × دَاP W ُ ُ َ ّ` × ُ ﱢ K>, Iِ Qَ × ُ ن. ْ7 َ .5ِ َ:. ُ × ِ َ8 ُ .‚ 0ِ i َ × 5?ِ َ hُ1c ُ × ُ ح, َ . حFْ) َ × ع.Fْ َ 106 IFَ Dَ × -َ َA Büyük X Küçük Düzenli X Düzensiz 88 Uyudu X uyandı 108 Temiz X Kirli 110 Sakin X Katı 112 Kaçtı X Direndi 114 Bol X Kıt 116 Kolay oldu X Zor oldu 118 َ i َ × Hَ ََ َل =ھYَA َ ×ُ رA َمdظ َ ء.ِ! × ھَ ْ م . ِدرi َ × ارد ِ َو . َُو ِ َ × َ ت × ?َ) رa Fِ َ? Doğru X Yalan Güldü X Ağladı Dar X Geniş Zalim X Adil Alim X Cahil Susuz X Suya doymuş Açıkça X Gizlice Batı X Doğu Fert X Cemaat Başarısız oldu X Başarılı oldu Üst X Alt Önce X Sonra Yakın X Uzak Dip X Yüzey Güçlü X Zayıf Tembel X Çalışkan Gece X Gündüz Geçici X Devamlı Erken X Geç Deli X Akıllı Yüksek X Alçak Hasta X Sağlıklı Açık X Kapalı Yasak X Serbest D. Deve X E. Deve İndi X Çıktı Işık X Karanlık Yıkmak X Yapmak Gelir X Gider Doğdu X Öldü Sağ X Sol 51 اﻝﺘﺤﻴﺎت /واﻝﺘﻌﺎرف اﻝﺴﻼم ﻋﻠﻴﻜم وﻋﻠﻴﻜم اﻝﺴﻼم ﺼﺒﺎح اﻝﺨﻴر ﺼﺒﺎح اﻝﻨور ِ ﻤﺎاﺴﻤك؟ ﻤﺎاﺴﻤك/ ﻤرﺤﺒﺎ. أﻫﻼً وﺴﻬﻼً / َ ً ِ ﻤﺎاﺴﻤك /و ِ ﻤﺎاﺴﻤك؟ أﻨت أﻨت َ و َ ﺤﺎﻝك /ﻜﻴف ِ ﺤﺎﻝك؟ ﻜﻴف اﻝﺤﺎل /ﻜﻴف َ ﺸﻜر. اﻝﺤﻤد ﷲ ,وأﻨﺎ ﺒﺨﻴرً ,ا ﻨت /ﻤن أﻴن ِ أﻨت؟ ﻤن أﻴن أ َ اﺴﻤﻲ أﺤﻤد /اﺴﻤﻲ ﻓﺎطﻤﺔ ﻤﺤﻤد /اﺴﻤﻲ ﻝﻴﻠﻰ اﺴﻤﻲ ّ أﻨت /و ِ أﻨت ﻜﻴف اﻝﺤﺎل؟ ﺒﺨﻴر ,اﻝﺤﻤد ﷲ ,و َ أﻨﺎ ﻤن إﺴطﻨﺒول. ِ ﻤﺎﺠﻨﺴﻴﺘك؟ ﺠﻨﺴﻴﺘك / ﻤﺎ َ ﻤن ﻫذا /ﻤن ﻫذﻩ؟ ﻫذاﺼدﻴﻘﻲ /ﻫذﻩ ﺼدﻴﻘﺘﻲ. ﻤﺎاﺴﻤﻪ /ﻤﺎاﺴﻤﻬﺎ؟ اﺴﻤﻪ ﻜرﻴم /اﺴﻤﻬﺎ ﻋﺎﺌﺸﺔ. ﻤﺎﻤﻬﻨﺘﻪ /ﻤﺎ ﻤﻬﻨﺘﻬﺎ؟ ﻤدرﺴﺔ. ﻤدرس /ﻫﻲ ﻫو ﻴﺎ أﺤﻤد /ﻴﺎﻓﺎطﻤﺔ ﻫل ﻫذا ﻤدرس؟ ﻨﻌم ﻫذا ﻤدرس. وﻫل ﻫذﻩ ﻤﻬﻨدﺴﺔ؟ أﻴﻀﺎ. ﻻ ,ﻫذﻩ ﻤدرﺴﺔ ً ﺘرﻜﻲ /أﻨﺎ ﺘرﻜﻴﺔ. أﻨﺎ ﻤن ﺘرﻜﻴﺎ/ .أﻨﺎ أﻨﺎ ﺴﻌﻴد ﺒﻤﻌرﻓﺘك. ﻓت ﺒﻤﻌرﻓﺘك. ﻓرﺼﺔً ﺴﻌﻴدةً .ﺘﺸر ُ ﻤﺴﺎء اﻝﻨور إﻝﻰ اﻝﻠﻘﺎء ﻤﻊ اﻝﺴﻼﻤﺔ .ﻓﻲ أﻤﺎن اﷲ. ﻤﺴﺎء اﻝﺨﻴر اﻷﺴرة واﻝﺒﻴت واﻷﻗﺎرب ﻫذﻩ ﺼورة أﺴرﺘﻲ وأﻗﺎرﺒﻲ ﻤﻤن ﺘﺘﻜون أﺴرﺘك وأﻗﺎرﺒك؟ ّ اﻷﻗﺎرب أﻓراد اﻷﺴرِة و ُ ﻤن ﻫذا؟ ﻫذا واﻝدي ﻜرﻴم ,ﻫو ﻤﻬﻨدس. وﻤن ﻫذﻩ؟ ﻫذﻩ واﻝدﺘﻲ ﺴﻤﻴرة ,ﻫﻲ رﺒﺔ اﻝﺒﻴت. ﻝك ؟ أﺨﺎ َ ﻜم ً ﻜم أﺨﺘًﺎ ﻝك؟ ﻝﻲ أخ واﺤد. وﻝدا ﻝك؟ ﻜم ً ﻜم ﺒﻨﺘًﺎ ﻝك؟ وﻫل ﻫذا أﺨوك؟ ﻝﻲ أﺨت واﺤدة. ِ وﻝدان اﺜﻨﺎن. ﻝﻲ ﻝﻲ ﺒﻨﺘﺎن اﺜﻨﺘﺎن. ﻨﻌم ,ﻫو أﺨﻲ طﺎرق ,ﻫو طﺎﻝب ﻓﻲ اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ. وﻤن ﻫذﻩ؟ ﻫذﻩ أﺨﺘﻲ ﺴﻤراء ,ﻫﻲ طﺎﻝﺒﺔ ﻓﻲ اﻝﻤدرﺴﺔ اﻹﺒﺘداﺌﻴﺔ. ﻤن ﻫذا اﻝﻌﺠوز؟ ﻫذا ﺠدي. وﻤن ﻫذا اﻝرﺠل؟ ﻫو ﻋﻤﻲ ,ﻫو ﻤﻬﻨدس ﻤﻌﻤﺎري. 52 وﻫل ﻫذﻩ اﻝﻤرأة ﻋﻤﺘك؟ ﻨﻌم ,ﺒﺎﻝﻀﺒط ,ﻫﻲ ﻋﻤﺘﻲ. ﻤﺎ ﻤﻬﻨﺘﻬﺎ؟ ﻫﻲ ﻤﻤرﻀﺔ ﻓﻲ اﻝﻤﺴﺘﺸﻔﻰ. ﻤﺎ ﺸﺎء اﷲ. ٍ ﺨدﻤﺔ؟ ي اﻝﺒﺎﺌﻊ :أﻫﻼً وﺴﻬﻼً ،أ ِ اﻝﻤﻼﺒس ﺒﻴﻊ ﻓﻲ ﻤﺤل ِ ﻗﻤﻴﺼﺎ ﻤن ﻓﻀﻠك. اﻝﻤﺸﺘري :أرﻴد ً اﻝﻤﺸﺘري :ﺒﻜم ﻫذا اﻝﻘﻤﻴص؟ اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﺘﻔﻀل ،ﻗﺴم اﻝﻘﻤﺼﺎن ﻫﻨﺎ. ات ﺘرﻜﻴ ٍ اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﺒﺨﻤس ﻝﻴر ٍ أي ﻗﻤﻴص ﺘرﻴد؟ ﺔ . أﺒﻴض. اﻝﻤﺸﺘري :أﻨﺎ ﺒﺤﺎﺠﺔ إﻝﻰ ﻗﻤﻴص َ اﻝﻤﺸﺘري :أﻴن ﻗﺴم اﻷﺜو ِ اب؟ اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﻫذا ﻫو اﻝﻘﻤﻴص اﻷﺒﻴض. اﻝﺜوب؟ اﻝﻤﺸﺘري :ﺒﻜم ﻫذا ُ ﺘﻔﻀ ْل ،ﻗﺴم اﻷﺜواب ﻫﻨﺎك. اﻝﺒﺎﺌﻊّ : اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﺒﻌﺸر ﻝﻴرات ﺘرﻜﻴﺔ. اﻝﺜوب ﻤن ﻓﻀﻠك. اﻷﺒﻴض ،وﻫذا اﻝﻘﻤﻴص آﺨذ ذﻝك اﻝﻤﺸﺘريُ : َ َ َ ﺸﻜر ،وﻫذﻩ أﺠرﺘك. اﻝﻤﺸﺘريً :ا ﺘﻔﻀل ﻴﺎ ﺴﻴدي. اﻝﺒﺎﺌﻊّ : اﻝﺒﺎﺌﻊ :إﻝﻰ اﻝﻠﻘﺎء. ِ ﻝﻠﻨﺴﺎء؟ ﻤﻼﺒس ﻋﻨدك ﻋﻔوا ﻫل َ ُ ﺴﻤﺎءً : ٍ ﻓﺴﺘﺎن. ﺴﻤﺎء :أﻨﺎ ﺒﺤﺎﺠﺔ إﻝﻰ اﻝﻤﺸﺘري :إﻝﻰ اﻝﻠﻘﺎء ،ﻤﻊ اﻝﺴﻼﻤﺔ. اﻝﺒﺎﺌﻊ اﻝﺤوار ﺒﻴن ﺴﻤﺎء و ِ ﻤﻼﺒس ﻝﻠﻨﺴﺎء. اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﻨﻌم ،ﻋﻨدي ُ أﺼﻔر. ﻓﺴﺘﺎن أﺨﻀر وﻫذا ﻓﺴﺘﺎن اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﻫذا ٌ ٌ ُ ُ ِ ﻤﻘﺎﺴك؟ طﺒﻌﺎ ،وﻝﻜن ﻤﺎ اﻝﺒﺎﺌﻊً : ِ اﻝﻴﺴﺎر. اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﺘﻔﻀﻠﻲ ،ﻏرﻓﺔُ اﻝﻘﻴﺎس ﻫﻨﺎك ،ﻋﻠﻰ أزرق؟ ﺴﻤﺎء :ﻫل ﻋﻨدك ﻓﺴﺘﺎن ُ اﻝﻤﻘﺎس اﻝﻤﺘو ﺴط ﻤﻨﺎﺴب ﻝﻲ. ﺴﻤﺎءَ : ﻴوﻨس: َ ﻴوﻨس: َ ﻴوﻨس: َ ﻴوﻨس: َ وﻴوﺴف ﻴوﻨس اﻝﺤوار ﺒﻴن َ َ ﻴوﺴف :ﻨﻌم ،ﻫو ﻜذﻝك. ﻤن اﻝﻜﺘﺎب؟ اﻝﻤﺠﻠد َ ﻫل ﻫذا ﻫو َ اﻝﺴﺎدس َ ُ ﻴوﺴف :ﻫذا ﻫو اﻝﻤﺠﻠد اﻝﺴﺎﺒﻊ. أﻴن اﻝﻤﺠﻠُ د اﻝﺴﺎﺒﻊُ؟ َ ﻴوﺴف :ﻫﻨﺎك ﻋﻠَﻰ اﻝرف. اﻝﻌﺎﺸر؟ أﻴن اﻝﻤﺠﻠُ د َ ُ ﻴوﺴف :ﻫل ﻫﻲ اﻝﺴﻴﺎرة اﻝﺴﺎدﺴﺔ؟ ﺸﻜر. ًا َ ﻴوﻨس :ﻨﻌم. َ ﻴوﻨس :ﻫذﻩ ﻫﻲ اﻝﺴﻴﺎرةُ اﻝﺴﺎﺒﻌﺔُ. َ اﻝﻤ ِ ﻌرض. َ ﻴوﻨس :ﻫﻨﺎك ﻓﻲ َ ﻴوﺴف :أﻴن اﻝﺴﻴﺎرة اﻝﺴﺎﺒﻌﺔ؟ َ ﺸﻜر .وأﻴن اﻝﺴﻴﺎرةُ اﻝﻌﺎﺸرةُ؟ ﻴوﺴفً :ا َ ي ﻓﻲ اﻝﺴوق اﻝﻤرﻜز ٍ ﺨدﻤﺔ؟ أي اﻝﺒﺎﺌﻊ: ﻤرﺤﺒﺎ ، ً أﻴﻀﺎ؟ اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﺘﻔﻀﻠﻲ ،ﻫذﻩ ﻫﻲ اﻝدﺠﺎﺠﺔ ،وﻤﺎذا ﺘرﻴدﻴن ً آﺨر؟ اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﺘﻔﻀﻠﻲ ،ﻫل ﺘطﻠُﺒﻴن ً ﺸﻴﺌﺎ َ اﻝﻤ أرةُ :أرﻴد دﺠﺎﺠﺔً. اﻷﺨﻀر. اﻝﻔﻠﻔل اﻝﺒﺼل اﻝطﻤﺎطم و اﻝﻤ أرةُ :أرﻴد اﻷﺤﻤر و َ َ َ َ َ ِ اﻝﺒﻴض. اﻝﺒ ن و َ ﻠﺢ و ُ اﻝﻤ أرةُ :ﻨﻌم ،اﻝﻤ َ 53 ِ ِ ﺴﺎب؟ اﻝﻤ أرةُ :ﻜم اﻝﺤ ُ طﺒق َﺒ ٍ ﻴض وﻫذﻩ ُﻋﻠﺒﺔُ ِﻤْﻠ ٍﺢ. اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﺘﻔﻀﻠﻲ ،ﻫذا ُﺒ ن ،وﻫذا ُ اﻝﺨﻀروات ﺒﺈﺤدى ﻋﺸرةَ ﻝﻴرةً ﺘرﻜﻴﺔً و ﺒﺎﺜﻨﺘﻲ ﻋﺸرةَ ﻝﻴرةً ﺘرﻜ ﻴﺔً. اﻝﺒن واﻝﻤﻠﺢ واﻝﺒﻴض ا اﻝﺒﺎﺌﻊ :اﻝدﺠﺎج و ْ ﺘﻔﻀل ،ﻫذا ﻫو اﻝﻤﺒﻠَﻎُ. اﻝﻤ أرةُ: ْ ِ اﻝﻠﻘﺎء. ﺸﻜر ،إﻝﻰ اﻝﺒﺎﺌﻊً :ا طﺎﻝب ﻓﻲ اﻝﻤﻜﺘﺒﺔ اﻝﺒﺎﺌﻊ :أﻫﻼً وﺴﻬﻼً. ﻌﺠم ﻋرﺒ ﻲ – ﺘرﻜ ﻲ؟ اﻝطﺎﻝب :ﻫل ﻋﻨدك ُﻤ َ اﻝطﺎﻝب :ﺒﻜم ﻫذا اﻝﻤﻌﺠم؟ ِ اﻝﻤﻌﺎﺠِم ﻋﻨدي. أﺤدث ﺘﻔﻀل ،ﻫذا اﻝﻤﻌﺠم اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﻨﻌم، ْ ُ اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﺒِﺘﺴﻊَ ﻋﺸرةَ ﻝﻴرةً ﺘرﻜﻴﺔً. اﻝطﺎﻝبٍ : ص؟ ﻏﺎل ﺠ دا ،ﻫل ﻋﻨدك ﻤﻌﺠم َ أرﺨ ُ اﻝﺒﺎﺌﻊ :اﻝدﻓﺎﺘر واﻷﻗﻼم ﻫﻨﺎ ،واﻝﻜﺘب ﻫﻨﺎك. ﺸﻜر. ًا اﻝطﺎﻝب: اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﻨﻌم ،ﻫذا اﻝﻤﻌﺠم أرﺨص ﻤﻨﻪ ،وﺜﻤﻨﻪ أﻴﻀﺎ؟ ﺴت ﻋﺸرةَ ﻝﻴرة ﺘرﻜﻴﺔ .وﻤﺎذا ﺘرﻴد ً ِ اﻝﻜﺘب واﻝدﻓﺎﺘر واﻷﻗﻼم. اﻝطﺎﻝب :أﻨﺎ ﺒﺤﺎﺠﺔ إﻝﻰ ﺒﻌض أﺤﻼم :ﺠﺎﺴم! اﻨظُر إﻝﻰ ﻫذﻩ اﻝ ﺸﻘﺔ. ﻨﺎت ِ ﺸﻘﺔ ﻝﻺﻴﺠﺎر اﻝﺒﻴتَ / ﻤﻜو ُ ﺠﺎﺴم :اﻝﺼورة ﺠﻤﻴﻠﺔ .أﻴن ﻫذﻩ اﻝﺸﻘﺔ؟ ﺠﺎﺴم :إذن ﻫﻲ ﻗرﻴﺒﺔ ﻤن ﻤﺤطﺔ اﻝﻤﺘرو ،وﻫل ﻫﻲ ﻤﻔروﺸﺔ؟ أﺤﻼم :ﻓﻲ ﺤﻲ اﻝﺘﺤرﻴر. وﻤوِﻗد أﺤﻼم :ﻨﻌم ،ﻝﻬﺎ ﻏرﻓﺔ اﻝﻨوم وﻏرﻓﺔ اﻝﺠﻠوس وﻤطﺒﺦ وﺤﻤﺎم و ِﻤ ٌ رﺤﺎض .اﻝﻐرف ﻤﻔروﺸﺔ ﺒﺎﻷﺜﺎث ،وﻓﻴﻬﺎ ﺘﻠﻔزﻴون َ ﻜﻬرﺒﺎﺌﻲ ﻴوﺠد رﻗم اﻝﺴﻤﺴﺎر ﻓﻲ اﻹﻋﻼن؟ وﺜﻼﺠﺔ وﻏﺴﺎﻝﺔ اﻝﺼﺤون. ﺠﺎﺴم :ﻫل َ ﺠﺎﺴم :ﻓﻜرة ﺠﻴدة. ﻨﺘﺼل ﺒﻪ اﻵن. أﺤﻼم :ﻨﻌم ،ﻫﻴﺎ ْ اﻝﻴوم اﻷول ﻓﻲ اﻝﻤدرﺴﺔ ﻤﺼطﻔﻰ :ﻋﻔوا أﻴن اﻝﻤ ِ ﻘﺼف؟ َ ً ﻤﺼطﻔﻰ :ﻨﻌم ،ﻫذا ﻫو اﻝﻴوم اﻷول ﻝﻲ ،ﻜم اﻝﺴﺎﻋﺔ؟ ِ اﻷرﻀ ﻲ ،ﻫل أﻨت ﺠدﻴد ﻓﻲ ﻤدرﺴﺘﻨﺎ؟ ﺼﺎﻝﺢ :ﻓﻲ اﻝطﺎﺒق ﺼﺎﻝﺢ :اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﻌﺎﺸرة. اﻝﺸﺎي؟ وﻨﺸرب ﻤﻌﺎ ﻤﺼطﻔﻰ :ﺸﻜرا ،ﻫل ْ ْ َ ﻨذﻫب ً درﺴﺎ ﻋﻨدك ﻓﻲ اﻝﺼﺒﺎح؟ ﻤﺼطﻔﻰ :ﻜم ً ﻨذﻫب. ﺼﺎﻝﺢ :ﻨﻌم ،ﻫﻴﺎ ْ ٍ دروس. ﺼﺎﻝﺢ :أرﺒﻌﺔُ ﻤﺼطﻔﻰ :أﻨﺎ ﻓﻲ اﻝﺼف اﻝﻌﺎﺸر. ﺼﺎﻝﺢ :ﺒﺎﻝﻤﻨﺎﺴﺒﺔ ،ﻤﺎ اﺴﻤك؟ ﻤﺼطﻔﻰ :أﻨﺎ ﻤﺼطﻔﻰ وأﻨت؟ ﺼﺎﻝﺢ :أﻨﺎ ﺼﺎﻝﺢ ،ﺘﺸرﻓﻨﺎ. ﻤﺼطﻔﻰ :ﺘﺸرﻓﻨﺎ. ﺼﺎﻝﺢ :ﻤﺘﻰ ﺘﺴﺘﻴﻘظ ﻋﺎدةً؟ اﻝﻔطور؟ ﺼﺎﻝﺢ :وﻤﺘﻰ ﺘﺘﻨﺎول َ أﻨت؟ ﻤﺼطﻔﻰ :ﻓﻲ أي ﺼف َ ﻤﺼطﻔﻰ :أﺴﺘﻴﻘظ ﻓﻲ اﻝﺴﺎدﺴﺔ. ﺼﺎﻝﺢ :ﻓﻲ اﻝﺼف اﻝﺘﺎﺴﻊ ،وأﻨت؟ ﻤﺼطﻔﻰ :ﻓﻲ اﻝﺴﺎﺒﻌﺔ. ﺼﺎﻝﺢ :ﻤﺎذا ﺘﺘﻨﺎول ﻓﻲ اﻝﻔطور؟ ﻴﺘون واﻝﻤرﺒﻰ ﻋﺎدةً. ﻤﺼطﻔﻰ: اﻝﺠﺒن واﻝز َ َ داﺌﻤﺎ. ﻤﺼطﻔﻰ: ً أﺤﻴﺎﻨﺎ ،ﻝﻜن َ أﺸرﺒﻪ ﻗﺒل اﻝﻨوم ً اﻝﺤﻠﻴب ﻓﻲ اﻝﻔطور؟ ﺼﺎﻝﺢ :ﻫل ﺘﺸرب َ 54 اﻝﻨﺸﺎط ﻓﻲ اﻝﻤﺴﺎء ﺸوﻗﻲ :إﻝﻰ أﻴن أﻨت ذاﻫب ﻴﺎ ﺼدﻴﻘﻲ؟ َ ﺸوﻗﻲ :ﻫل ﺘَﺴ ُﻜن ﻤﻊ أﺴرﺘك؟ َ ﺸوﻗﻲ :ﻤﺎذا ﺘﻔﻌل ﻓﻲ اﻝﻤﺴﺎء ﻋﺎدة؟ َ ﺸوﻗﻲ :ﻫل ﺘُﺸﺎﻫد اﻝﺘ ْﻠ ِﻔزﻴون ﺒﻌد ذﻝك؟ َ ﺸوﻗﻲ :ﻝﻤﺎذا؟ ﻫل ﺘﻨﺎم ﻓﻲ وﻗت ﻤﺒﻜر؟ َ ﺸوﻗﻲ :ﻓﻲ أي ﺴﺎﻋﺔ ﺘﻨﺎم ﻋﺎدةً؟ َ ظم. ﺸوﻗﻲ :إ َذ ْن أﻨت طﺎﻝِب ُﻤﻨﺘ َ َ أﻨت؟ َ ﺸوﻗﻲ :أﻴن ﺘﺴﻜن َ أﻨت؟ َ ﺸوﻗﻲ :ﻓﻲ أي َﺸﻘﺔ ﺘﺴﻜن َ ﺼﺒﺎح؟ ﺨﺎﻝد :ﻫل ﺘﺘﻨﺎول اﻝﻔطور ﻜ ل ٍ ﺨﺎﻝد :ﻤﺎذا ﺘُ ِﺤ ب ﻓﻲ اﻝﻔطور؟ ﺨﺎﻝد :ﻫل ﺘُﻔﻀل اﻝزﺒدةَ ﻓﻲ اﻝﻔطور؟ ِ اﻝﻔطور؟ ﺨﺎﻝد :وﻤﺎذا ﺘﺸرب ﻓﻲ اﻝﺸﺎي ﻋﺎدةً. ﺨﺎﻝد :أﻨﺎ أﺸرب َ ﺴردار :أﻨﺎ ذاﻫب إﻝﻰ اﻝﺒﻴت. َ ﺴردار :ﻨﻌم ،أﺴﻜن ﻤﻊ أﺴرﺘﻲ. َ ﺴردار :أﺴﺘرﻴﺢ ﻗﻠﻴﻼً. َ أدر ُس ﻗﻠﻴﻼً وﺒﻌد ذﻝك أُﺸﺎﻫد اﻝﺘﻠﻔزﻴون ﻝﻤدة ﻗﺼﻴ ٍرة. َ ﺴردار :ﻻُ ، أﻨﺎم. ﺴردار :ﻻ ،أُﺴﺎﻋد أﺨﻲ اﻝﺼﻐﻴر ﻓﻲ دروﺴﻪ ﻗﻠﻴ ً َ ﻼ ،ﺜم ُ أﺤﻴﺎﻨﺎ ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺜﺎﻨﻴﺔَ ﻋﺸرةَ. ﺴردار: أﺤﻴﺎﻨﺎ أﻨﺎم ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺤﺎدﻴﺔَ ﻋﺸرةَ و ً ً َ أﻜون ﻜذﻝك. ﺴردار :أُﺤﺎول أن َ َ ﻋﺸر. ﺴردار :ﻓﻲ اﻝطﺎﺒق َ َ اﻝﺤﺎدي َ ﺴردار :ﻓﻲ اﻝﺸﻘﺔ اﻝﺜﺎﻨﻴﺔَ ﻋﺸرةَ. َ اﻝوﺠﺒﺎت اﻝﻴوﻤﻴ ُﺔ ُ ﻓﻲ اﻝﻔطور اﻝﻔطور وﺠﺒﺔ ﻤﻬﻤﺔ. ﺼﺒﺎح، ﻤﺤﻤود :ﻨﻌم ،أﺘﻨﺎول اﻝﻔطور ﻜ ل ٍ ُ اﻝﺒﻴض واﻝﻌﺴ َل ﻤﻊ ِﻗطﻌﺔ ٍ ﺨﺒز. ﻤﺤﻤود :أﺤب ﻓﻲ اﻝﻔطور ﻴﺘون و َ اﻝﺠﺒن واﻝز َ َ ﻤﺤﻤود :ﻻ ،ﻻأ ُﻓﻀل اﻝزﺒدة ﻓﻴﻪ. ﻋﺼﻴر اﻝﻔو ِ ﻤﺤﻤود :أُﻓﻀل ِ أﻨت؟ اﻜﻪ ﻋﺎدةً ،و َ َ اﻝﺤﺴﺎء؟ ﻨوري :ﻫل ﺘرﻴد طﺒﻘًﺎ َ آﺨ َر ﻤن َ ﻨوري :ﻫل ﺘُ اﻝﺴﻤك؟ اﻝدﺠﺎج أم ﻔﻀل َ َ ﻨوري :ﻫل ﺘرﻴد اﻝﺴﻠطﺔ ﻤﻊ اﻝﺴﻤك؟ اﻝﺤﺎر ﻋﻠﻰ اﻝﺴﻤك؟ اﻝﻔﻠﻔل ﻨوري :ﻫل ﺘﻔﻀل َ ﻨوري :ﻤﺎذا ﺘﻔﻀل ﺒﻌد اﻝطﻌﺎم؟ اﻝﺒﻘﻼوةَ أم اﻝﻘﻬوةَ؟ ﻨوري :أﻨﺎ أﻓﻀل اﻝﻘﻬوة. ﺸﻜرا ،ﻋﻨدي ﻏﺴﺎﻝﺔُ اﻝﺼﺤون. ﻨوري :ﻻً ، ﻓﻲ اﻝ َﻐداء ﻋﺜﻤﺎن :اﻝﺤﺴﺎء ﻝذﻴذ ،وﻝﻜن ﻫذا ﻴﻜﻔﻲ. اﻝﺴﻤك ،ﻤن ﻓﻀﻠك. ﻋﺜﻤﺎن: َ ﻋﺜﻤﺎن :ﻻ ،ﻻأرﻴد. ﺸﻜر. ﻋﺜﻤﺎن :ﻻً ،ا ﻋﺜﻤﺎن :أﻓﻀل اﻝﺒﻘﻼوةَ ،وأﻨت؟ ِ ﺤون؟ ﻋﺜﻤﺎن :ﻫل أُﺴﺎﻋ ُدك ﻓﻲ ﻏﺴﻠﺔ اﻝﺼ ُ اﻝﻌﺸﺎء ﻓﻲ َ اﻝﻤﺸﺘري :ﻤﺴﺎء اﻝﺨﻴر. اﻝﺠرﺴون :ﻤﺴﺎء اﻝﻨور. ﺘوﺠد طﺎوﻝﺔ ﻓﺎﻀﻴﺔ؟ اﻝﻤﺸﺘري :ﻫل َ ﺸﻜر. اﻝﻤﺸﺘريً :ا اﻝﻤﺸﺘري :أرﻴد ِ ُرز واﻝﺴﻠطﺔ. اﻝﺒﺎزﻻ َء واﻷ َ ل ،ﻫﻨﺎك طﺎوﻝﺔ ﻓﺎﻀﻴﺔ ﻋﻠﻰ اﻝﻴﻤﻴن. اﻝﺠرﺴون :ﺘﻔﻀ ْ اﻝﺠرﺴون :ﻤﺎذا ﺘرﻴد ﻤن اﻝﻤﺄﻜوﻻت؟ اﻝﺠرﺴون :ﻫل ﺘرﻴد اﻝﻌﺼﻴر ﻤﻊ اﻷﻜل؟ 55 اﻝﻤﺸﺘري:ﻻ،ﻻأرﻴد اﻝﻌﺼﻴر،أرﻴد ﻤﺎء ﻤﻌدﻨﻴﺎ ﺒﺎﻝﻠﻴﻤون،ﻤن ﻓﻀﻠك .اﻝﺠرﺴون:ﺤﺎﻀر ،ﻫل ﺘَطﻠُب اﻝﻘﻬوة أم اﻝﺸﺎي ﺒﻌد اﻷﻜل؟ اﻝﺠرﺴون :ﺴﺎدةً أم ُﺴ ﻜر زﻴﺎدة؟ اﻝﻤﺸﺘري :اﻝﻘﻬوةَ ﻤن ﻓﻀﻠك. اﻝﺠرﺴون :ﺤﺎﻀر ﻴﺎﺴﻴدي. أﻴﻀﺎ. اﻝﻤﺸﺘري :ﻗﻬوة ﺴﺎدة ﻤن ﻓﻀﻠك ،وأرﻴد اﻝﻔﺎﺘورة ً اﻝﺤوار ﺒﻴن اﻝﻤﺸﺘري واﻝﺠرﺴون اﻝﻤﺸﺘري :ﺠرﺴون! ٍ ﺨدﻤﺔ؟ ي اﻝﺠرﺴون :ﻨﻌم ،ﻴﺎ ﺴﻴدي ،أ اﻝﺠرﺴون :ﻨﻌم ،ﻴﺎ ﺴﻴدي ،ﻤﺎذا ﺘرﻴد ﻓﻲ اﻝﻔطور؟ ﻴوﺠد اﻝﻔطور ﻓﻲ ﻫذا اﻝﻤطﻌم؟ اﻝﻤﺸﺘري :ﻫل َ أﻴﻀﺎ؟ اﻝﻤﺸﺘري :أرﻴد اﻝﺨﺒز واﻝﺠﺒن واﻝزﻴﺘون واﻝﺒﻴض واﻝﻤرﺒﻰ .اﻝﺠرﺴون :ﻫل ﺘرﻴد اﻝﻌﺴل ً اﻝﺠرﺴون :ﻤﺎذا ﺘﺸرب ﻴﺎ ﺴﻴدي؟ اﻝﻤﺸﺘري :ﺒﺎﻝطﺒﻊ ،أﻨﺎ أﺤب اﻝﻌﺴل. ﺸﺎي ﻤن ﻓﻀﻠك. اﻝﻤﺸﺘري: ﻓﻨﺠﺎن ٍ َ ﺸﻜرا ،ﻫذا ﻴﻜﻔﻲ. اﻝﻤﺸﺘري :ﻻً ، اﻝﻌطﻠﺔ؟ إﺒراﻫﻴم :أﻴن َ ﻗﻀﻴت ُ إﺴطﻨﺒول. ﻤﺼطﻔﻰ :ﻗﻀﻴﺘُﻬﺎ ﻓﻲ َ آﺨ َر؟ اﻝﺠرﺴون :ﺤﺎﻀر ،ﻫل ﺘرﻴد ً ﺸﻴﺌﺎ َ أﺴﺒوع ﻓﻲ إﺴطﻨﺒو َل وﺼﻠت إﻝﻰ إﺴطﻨﺒول؟ إﺒراﻫﻴم :ﻤﺘﻰ َ ِ وﺠﺎﻤﻊ اﻝﺴﻠطﺎن أﺤﻤد وﻤﺘﺤف طوﺒﻘﺎﺒﻲ. ﺘﺤف آﻴﺎﺼوﻓﻴﺎ اﻷﺤد ﻴوم زرت َﻤ َ ﺼﺒﺎﺤﺎ .وﺒﻌد اﻝظﻬر ُ ً َ ﻤﺼطﻔﻰَ : إﺒراﻫﻴم :وﻤﺎذا ﻓﻌﻠت ﻓﻲ اﻷﻴﺎم اﻷُﺨرى؟ وﻴوم اﻷرﺒِﻌﺎء واﻝﺨﻤﻴس وﻴوم اﻝﺜﻼﺜﺎء ﻤﺼطﻔﻰ :ﻴوم اﻹﺜﻨﻴن ُ ُ أﺨذت َﺠوﻝﺔً ﻓﻲ َ ذﻫﺒت إﻝﻰ اﻝﺴوق اﻝﻤﺴﻘوفَ ، اﻝﻤﻀﻴقَ ، ِ اﻝﺴﺒت. ﻴوم ﺘﺠو ُ ﻝت ﻓﻲ ﻻﻝﻠﻲ َ وﺒﺎﻴزﻴد وﺼﻠﻴت اﻝﺠﻤﻌﺔَ ﻓﻲ ﺠﺎﻤﻊ أﻴوب ورﺠﻌت إﻝﻰ ﺒﻠدي َ إﺴطﻨﺒول. أﻴﺎﻤﺎ ﺠﻤﻴﻠﺔً ﻓﻲ إﺒراﻫﻴم :إ َذن َ َ ﻗﻀﻴت ً أﺤﻤد وﻋﺎﺌﺸ َﺔ اﻝﺤوار ﺒﻴن َ ﻓﻌﻠت ﻓﻲ ﻨﻬﺎﻴﺔ اﻷﺴﺒوع؟ ﻋﺎﺌﺸﺔ :أﻫﻼً ،ﻤﺎذا ﻤرﺤﺒﺎ. أﺤﻤد: َ ً أﻨت ﻤﺎذا ِ أﺤﻤد :ذﻫﺒت إﻝﻰ اﻝﻤﺴرح .و ِ ﺴﺎﻓرت إﻝﻰ إﺴطﻨﺒول. ﻋﺎﺌﺸﺔ: ﻓﻌﻠت ﻴوم اﻷَﺤد؟ ُ ِ ﻋﺎﺌﺸﺔ :ﺴﺎﻓرت إﻝﻴﻬﺎ ﻝزﻴﺎرة أﻗﺎرﺒﻲ. ﺴﺎﻓرت إﻝﻰ إﺴطﻨﺒول؟ أﺤﻤد :ﻝﻤﺎذا ﻋﺎﺌﺸﺔ :ﻴوم اﻷرﺒِ ِ ِ ﻌﺎء رﺠﻌت ﻤن إﺴطﻨﺒول؟ أﺤﻤد :ﻤﺘﻰ َ اﻝﺼﻴف اﻝﻤﺎﻀﻲ س :ﻤن ﺴﺎﻓر إﻝﻰ ﺒﻠد أوروﺒﻲ؟ اﻝﻤدر ُ س :إﻝﻰ أﻴن ﺴﺎﻓرت ﻴﺎ ﺴﺎﻤﻲ؟ اﻝﻤدر ُ اﻝطﺎﻝب :أﻨﺎ ﺴﺎﻓرت ﻴﺎ أﺴﺘﺎذ. اﻝطﺎﻝب :ﺴﺎﻓرت إﻝﻰ ﻓرﻨﺴﺎ ﻴﺎ أﺴﺘﺎذ. اﻝطﺎﻝب :ﺴﺎﻓرت إﻝﻴﻬﺎ ﻝزﻴﺎرة أﻗﺎرﺒﻲ ،ﻷن ﺒﻌض أﻗﺎرﺒﻲ ﻫﻨﺎك ﻴﺎ أﺴﺘﺎذ. س :ﻝﻤﺎذا ﺴﺎﻓرت إﻝﻴﻬﺎ ﻴﺎ ﺴﺎﻤﻲ؟ اﻝﻤدر ُ ﻜﻨت ﻗد ﺴﺎﻓرت إﻝﻴﻬﺎ ﻤرﺘﻴن ﻤن ﻗﺒ ُل. س :ﻫل ﻜﺎﻨت ﻫذﻩ أول زﻴﺎرة ﻝك إﻝﻰ ﻓرﻨﺴﺎ؟ اﻝطﺎﻝب :ﻻ ،ﻴﺎ أﺴﺘﺎذُ ، اﻝﻤدر ُ 56 وﺸﺎﻫدت ﺒرج أﻴﻔل .إﻨﻪ ﺒرج طوﻴل ﺠ دا. اﻝطﺎﻝب :ﻨﻌم ،زرت ﺒﺎرﻴس أﻴﻔل؟ رت ﺒﺎرﻴس وﺸﺎﻫدت ﺒرَج َ ُ َ س :ﻫل ُز َ اﻝﻤدر ُ اﻝطﺎﻝب :ﻨﻌم ،ﻴﺎ أﺴﺘﺎذ .إﻨﻬﺎ ﺒﻠد ﺠﻤﻴل ﺠ دا .وأﻨﺎ أرﻴد اﻝﺴﻔر إﻝﻴﻬﺎ ﻤرةً أﺨرى. ك ﻓرﻨﺴﺎ؟ َﻋﺠﺒﺘْ َ س :ﻫل أ َ اﻝﻤدر ُ س :إن ﺸﺎء اﷲ ﻴﺎ ﺴﺎﻤﻲ. اﻝﻤدر ُ ِ اﻝﻌﻤﻴﺎء أطﻔﺎل اﻝﻘرﻴﺔ وﻝﻌﺒﺔ اﻝﻘطﺔ َ ﺤﻠﻴﻤﺔ :ذﻫب ﻝِﻴرَﻋﻰ اﻝﺒﻘرةَ. ﺨﻠﻴل :أﻴن ﻋﻠﻲ؟ ﻴﻌ ود؟ ﺨﻠﻴل :ﻤﺘﻰ ُ ﻋﻠﻲ؟ طﺒﻌﺎ ،ﻝﻤﺎذا ﺘَﺴﺄَل ﻋن ﺤﻠﻴﻤﺔ :ﻋﻨد ُﻏروب اﻝﺸﻤس ً ﺒﺼ ِ ﻷن ﻋﻠﻴﺎ ﻤﻌروف ِ إذن َﻴﺄﺘﻲ ﺒِﺎﻝﺘﺄْﻜﻴد ، دﻗﻪ. ﺤﻠﻴﻤﺔْ : ِ ِ اﻝﻴوم. ﺨﻠﻴل :ﺘﺤدﺜﻨﺎ أﻤس واﺘﻔَﻘﻨﺎ ﻋﻠﻰ ﻝُﻌﺒﺔ اﻝﻘطﺔ اﻝﻌﻤﻴﺎء َ ﺤﻠﻴﻤﺔ : ٍ ﺴرور. ﺒﻜل اﻝﻤﺸﺎرﻜﺔَ ﻓﻲ اﻝﻠْ ﻌﺒﺔ؟ ﺨﻠﻴل :أﺘُرﻴدﻴن ُ ِ ِ ِ اﻝﻠﻘﺎء. ﺤﻠﻴﻤﺔَ :ﺤ َﺴًﻨﺎ ،إﻝﻰ ﻤﻌﺎ. ﻠﻌ َ ب ً ﺨﻠﻴل :أﻨﺎ ذاﻫب اﻵن ،وﻝﻜن أﻋود ﻋﻨد ﻏروب اﻝﺸﻤس ﻝَﻨ َ ﺨﻠﻴل :ﻓﻲ أﻤﺎن اﷲ. ﻗﻀﺎء ِ اﻝﻤﻔَﻀﻠ ُﺔ وﻗت اﻝﻔر ِ ُ اغ /اﻝ ِﻬواﻴﺎت ُ ِ ﺼ ِ أﻨت؟ ك؟ أَرﻫﺎن :ﻤﺎ ِﻫواﻴﺘُ َ ص اﻝﻘﺼﻴ ِرة ،وﻤﺎ ﻫواﻴﺘك َ أَرﺠﺎن :أُﺤب ﻗراءةَ اﻝرواﻴﺎت واﻝﻘَ َ أَرﺠﺎن :ﺠﻤﻴل ،ﻫل ﻗرأت رواﻴﺔً ِل‘‘ﺒﻴﺎﻤﻲ ﺼﻔﺎء‘‘؟ اﻝرﺴم. أَرﻫﺎن :أﺤب اﻝﻤوﺴﻴﻘﻰ و َ أت رواﻴﺔً ﻝﻪ ،ﻝﻜن ﻗرأت رواﻴﺔ ِل‘‘زﻴﻨب ﻏزاﻝﻲ‘‘ أَرﻫﺎن :ﻻ ،ﻤﺎ ﻗر ُ أَرﻫﺎن :إﻨﻬﺎ رواﻴﺔ ﺠﻤﻴﻠﺔ وراﺌﻌﺔٌ. أَرﺠﺎن :ﻤﺎ رأﻴك ﻓﻴﻬﺎ؟ اﻝرﻴﺎﻀﺔ اﻝﺠد :ﻫل ﺘﺤب اﻝرﻴﺎﻀﺔَ ﻴﺎ اﺒﻨﻲ؟ أي ﻓرﻴ ٍ ق ﺘُ َﺸ ﺠ ُﻌﻪ؟ اﻝﺠد : اﻝﺠد :و ِ ﻴﻘﺎ؟ أﻨت ﻴﺎ اﺒﻨﺘﻲ ﻫل ﺘﺸﺠﻌﻴن ﻓر ً أي ِر ٍ ﻴﺎﻀﺔ ﺘُﻔَﻀﻠﻴن؟ اﻝﺠد :إذن ، اﻝﺤﻔﻴد :ﻨﻌم ،أﺤب اﻝرﻴﺎﻀﺔ وﺨﺎﺼﺔ ﻜرةَ ِ اﻝﻘدم. ب اﻝوطﻨِ ﻲ. اﻝﺤﻔﻴد :أ َ ُﺸﺠﻊ اﻝﻤﻨﺘَ َﺨ َ ق ﻓﻲ ﺤﻴﺎﺘﻲ .ﻷﻨﻨﻲ ﻻأﺤب ﻜرةَ ِ ي ﻓرﻴ ٍ اﻝﻘدم. ﻌت أ اﻝﺤﻔﻴدة :ﻻ ،ﻤﺎ َﺸﺠ ُ اﻝﺤﻔﻴدة :أﻓﻀل ﻜرة اﻝﺴﻠِ ﺔ. ﻋﻀو ﻓﻲ ﻨﺎدي اﻝرﺴم أﻨﺎ ُ ﻓَ ِ اﻝرﺴم؟ أﻨت ﻫذا ﺨري :ﻫل رﺴﻤت َ َ َ ﺠﺎن :ﻻ ،ﻤﺎ رﺴﻤﺘُﻪ أﻨﺎ ،رﺴﻤﻪ ﺼدﻴﻘﻲ ﻝِﺠرﻴدة اﻝﻤ ِ وﻫوﻋﻀو ﻓﻲ ﻨﺎدي اﻝرﺴم. درﺴﺔ. ُ َ َ َ ََ ﻓَ ِ ﺨري :ﻫذا راﺌﻊ! وأﻨﺎ ﻋﻀو ﻓﻲ ﻨﺎدي اﻝﺘﻤﺜﻴل. ﺠﺎن :ﻤﺎ ِ طﺔ ﻫذا اﻝﻨﺎدي؟ أﻨﺸ َ ﺨري :ﻋرض اﻝﻤﺴرﺤﻴ ِ ﺎت. ﻓَ ِ َ ْ ُ َ ْ َ ِ ِ ٍ ُﺨرى ﻓﻲ اﻝﻤدرﺴﺔ؟ ﺠﺎن :ﻋﻠﻰ ﻓﻜرة ،ﻤﺎ ﻫﻲ اﻷﻨدﻴﺔُ اﻷ َ ﻓَ ِ ﺨري :ﻓﻲ اﻝﻤدرﺴﺔ ﻨﺎدي اﻝﺤﺎﺴوب ،ﻨﺎدي اﻝﻤﻜﺘﺒﺔ ،ﻨﺎدي اﻝﻔن واﻝﺜﻘﺎﻓﺔ ،ﻨﺎدي اﻝ ﺸﻌر ،ﻨﺎدي اﻝرﻴﺎﻀﺔ ،ﻨﺎدي اﻝﺴﻴﺎﺤﺔ ،ﻨﺎدي ُ اﻝﻤرور ،ﻨﺎدي اﻝﺸطرﻨﺞ ،ﻨﺎدي ِ ﺒﺎﺤﺔ. اﻝر َﺤﻼت ،ﻨﺎدي اﻝﺴ َ اﻝﻨﺎس واﻷَﻤﺎﻜن راﺌد :إﻝﻰ أﻴن ﺘُﺴﺎﻓر ﻴﺎ زﻴﺎد؟ زﻴﺎد :إﻝﻰ آﻨطﺎﻝﻴﺎ. 57 راﺌد :آﻨطﺎﻝﻴﺎ؟ ﻫل ﻫﻲ ﻓﻲ إﻴطﺎﻝﻴﺎ؟ راﺌد :أﻴن ﺘَﻘَﻊ آﻨطﺎﻝﻴﺎ؟ راﺌد :ﻫل ﺴﺘزور ﻤدﻴﻨﺔ أُﺨرى ﻓﻲ ﺘرﻜﻴﺎ؟ زﻴﺎد :ﻻ ،ﻫﻲ ﻓﻲ ﺘرﻜﻴﺎ. زﻴﺎد :ﺘﻘﻊ ﻓﻲ َﺠ ِ ﻨوب ﺘرﻜﻴﺎ ،وﻫﻲ ﻤدﻴﻨﺔ ﺴﺎﺤﻠﻴﺔ. زﻴﺎد :ﻨﻌم ،ﺴﺄزور ﻤدﻴﻨﺔ ‘‘وان’’ ﻓﻲ اﻝﺸرق ،وﻤدﻴﻨﺔ ‘‘طراﺒزون’’ ﻓﻲ اﻝ ﺸﻤﺎل. إﺴطﻨﺒول ﻓﻲ اﻝﺴﻨﺔ اﻝﻤﺎﻀﻴﺔ ،ﻫل ُزْرت ﻫذﻩ اﻝﻤدﻴﻨﺔَ؟ راﺌد :أﺨﻲ زَار ﻤدﻴﻨﺔَ َ زﻴﺎد :ﻻ ،ﻝَ ْم أ َُزْرَﻫﺎ. أﻴﻀﺎِ .ﻷﻨﻬﺎ ﺠﻤﻴﻠﺔ وﺘﺎرﻴﺨﻴﺔ. راﺌدُ :زْر ﻫذﻩ اﻝﻤدﻴﻨﺔَ ً زﻴﺎد :ﻜﻴف أ ِ إﺴطﻨﺒول ﻤن ﻤدﻴﻨﺔ طراﺒزون؟ َﺼ ُل إﻝﻰ َ ِ ﺒﺎﻝﺤﺎﻓﻠﺔ. راﺌد :ﺒﺎﻝطﺎﺌرة ْأو رﺤﻠﺔ إﻝﻰ ﺒﻠد ﻋرﺒﻲ ﺒﻌض اﻝﻤﻌﻠوﻤﺎت ﻋن اﻝﺒﻼد اﻝﻌرﺒﻴﺔ. ﺤﺴن :ﻤن ﻓﻀﻠك ﻴﺎ ﺴﻴدي ،أرﻴد َ ِ ِ اﻷﻤﺎﻜن اﻝﺴﻴﺎﺤﻴﺔ ﻓﻲ اﻝرﻴﺎض ،و ِ ِ ِ اﻝروﻀﺔ اﻝﻤطﻬرة ﻓﻲ اﻝﻤﻜرﻤﺔ و ﺒﻌض ﻤﺤﻤد :أﻫﻼ وﺴﻬﻼ ،ﻴﻤﻜﻨك زﻴﺎرة اﻝﻜﻌﺒﺔ ﻓﻲ ﻤﻜﺔَ ﺜم ﺘُﺴﺎﻓر ﻤن ﻫﻨﺎك إﻝﻰ اﻷُردن ﻤﺒﺎﺸرة. اﻝﻤدﻴﻨﺔ اﻝﻤﻨورةّ ، ﺤﺴن :ﻜم ﺴﺎﻋﺔً ﺘﺴﺘﻐرق اﻝرﺤﻠﺔ ﻤن اﻝﺴﻌودﻴﺔ إﻝﻰ اﻷردن؟ ِ ٍ ﻨﺼف. ﺴﺎﻋﺎت ،ﺘرﻜب اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝوﻝﺤدة واﻝﻨﺼف وﺘَﻨزل ﻤﻨﻬﺎ ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝراﺒﻌﺔ واﻝ ﻤﺤﻤد :ﺜﻼث ﺤﺴن :ﻤﺎ ﻫﻲ اﻷﻤﺎﻜن اﻝﺘﺎرﻴﺨﻴﺔ واﻝﺴﻴﺎﺤﻴﺔ ﻓﻲ اﻷردن؟ ﻤﺤﻤد :اﻷردن ﺒﻠد ﺠﻤﻴل ،ﻓﻴﻬﺎ ﻤدﻴﻨﺔ اﻝﺒﺘر ِ اء اﻝﺘﺎرﻴﺨﻴﺔُ ،ﺴﺘُﺸﺎﻫد ﻫﻨﺎك ﺒﻴوﺘًﺎ َﺤ َﺠ ِرﻴﺔً. ﺤﺴنٕ :واﻝﻰ أﻴن ﺴﺄﻨﺘﻘل ﻤن اﻝﺒﺘر ِ اء؟ ارﻜب اﻝﺴﻔﻴﻨﺔ ﻫﻨﺎك ﻝﻠوﺼول إﻝﻰ ﻤﺼر. ﻤﺤﻤد: اذﻫب إﻝﻰ ﻤدﻴﻨﺔ اﻝﻌﻘﺒﺔ ﺒﺎﻝﺤﺎﻓﻠﺔ و ْ ْ ﻜر ﻝك ﻋﻠﻰ ﻫذﻩ اﻝﻤﻌﻠوﻤﺎت. ﺤﺴن :ﺸ ًا ﻤﺤﻤد :رﺤﻠﺔً ﺴﻌﻴدةً إﻝﻰ ﺒﻠد ﻋرﺒﻲ أﻨﺎ ﺴﻌﻴد ﺠ دا ،ﻷﻨﻨﻲ ﺴﺄﺴﺎﻓر إﻝﻰ اﻷردن ﻝوﺤدي .ﻓﺄﺴرﺘﻲ ﻤﺸﻐوﻝﺔ ﺠ دا .ﺴﺄﺴﺎﻓر ﺒﺎﻝطﺎﺌرة ،ﻓﻬﻲ ﺴرﻴﻌﺔ وﻤرﻴﺤﺔ. ﺴﺄﻗﻴم ﻓﻲ اﻷردن ﻓﻲ ﻓﻨدق ٍ أﺨﻴر ﻜﺒﻴر .ﺴﺄَﻗﻀﻲ ﺜﻼﺜﺔ أﻴﺎم ﻓﻲ اﻷردن .وﺴﺄزور ﻓﻴﻬﺎ اﻝﻤﺴﺎﺠد واﻝﻤﺘﺎﺤف واﻷﺴواق .و ًا ﺴﺄﺸﺘري ﺒﻌض اﻝﻬداﻴﺎ ﻝﻸﻗﺎرب. اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻴﺄﺘﻲ اﻝﻤﺴﻠﻤون ﻤن أﻨﺤﺎء اﻝﻌﺎﻝم إﻝﻰ ﺒﻠدي أﻴﻀﺎ اﻝروﻀﺔ اﻝﻤطﻬرة _ ﻝﻠﺤﺞ ،ﻷن اﻝﻜﻌﺒﺔ اﻝﻤﺸرﻓﺔ ﻓﻲ ﺒﻠدي .وﻓﻴﻪ ً وأﻤﺎﻜن ﻤﻘدﺴﺔ أﺨرى. _ ﺒﻠدي ﻏﻨﻲ ﺠ دا ﺒﺎﻵﺜﺎر اﻝﻘدﻴﻤﺔ واﻷﻤﺎﻜن اﻝﺘﺎرﻴﺨﻴﺔ واﻝدﻴﻨﻴﺔ واﻝﺴﻴﺎﺤﻴﺔ ،وﻓﻴﻪ اﻷﻫرام وأﺒو اﻝﻬول. _ اﻨب .وﻫو ﺠﺴر ﺒﻴن آﺴﻴﺎ وأوروﺒﺎ .وﺸﻌﺒﻪ ﻜرﻴم وأﻫل ﻀﻴﺎﻓﺔ. ﺘﺤﻴط اﻝﺒﺤﺎر ﺒﺒﻠدي ﻤن ﺜﻼﺜﺔ ﺠو َ ٍ ﻏﺎﻝﺒﺎ .ﻓﺎﻝﻜﺜﻴر ﻤن اﻝﻨﺎس ﻓﻲ اﻝﻌﺎﻝَم ﻴﺘﺤدث ﻝﻐﺘَﻨﺎ. ﻝﻨﺎ أﺴﻠوب ﻓﻲ ُﺸ ْرب اﻝﺸﺎي .وﻻﻨﺘﻌﻠم ﻝﻐﺎت أﺨرى ً _ 58 _ ٍ ود ْﻴن. اﻷرز ًا ﻴﻌﻴش ﻓﻲ ﺒﻠدي ﻤﻠﻴﺎر وﻨﺼف اﻝﻤﻠﻴﺎر ﻜﺜﻴر وﻨﺄﻜل اﻝطﻌﺎم ﺒِ ُﻌ َ ﻨﺴﻤﺔ .ﻨﺤب َ اﻷﻤﺎﻜن اﻝﺘﺎرﻴﺨﻴﺔ ﻓﻲ ﺘرﻜﻴﺎ ﻨدﻴم :أﻴن ﻤﺘﺤف ﺤﻀﺎرات اﻷﻨﺎﻀول؟ ارﻜب اﻝﻤﺘرو ﻤن ﻫذﻩ اﻝﻤﺤطﺔ إﻝﻰ "أوﻝوس" ﻋﻴﺴﻰ: ْ ﻨدﻴم :وﺒﻌد ذﻝك؟ ِ ش ﻋﻠﻰ ِ ِ ِ اﻝﻤﺘﺤف ﻓﻲ ﻨﻬﺎﻴﺔ اﻝطرﻴ ِ اﻤ ِ ق. طول اﻝﺸﺎرِع ،ﺴﺘَﺠد َ ﻋﻴﺴﻰ :اﻨزل ﻓﻲ ﻤﺤطﺔ "أوﻝوس" ﺜم اﺘﺠ ْﻪ إﻝﻰ اﻝﻴﻤﻴن ،و ْ ِ اﻝﻤﺘﺤف؟ ﻫﺎب إﻝﻰ ﻨدﻴم :ﻜم دﻗﻴﻘﺔً ﻴﺴﺘﻐرق اﻝذ ُ ٍ ﺴﺎﻋﺔ ﻤ ْﺸ ًﻴﺎ. ﻨﺼف ﻋﻴﺴﻰ: َ اﻝﻤﺘﺤف ﻗرﻴب ﻤن َﻗﻠﻌﺔ أﻨﻘرةَ؟ ﻨدﻴم :وﻫل ُ ِ ﻤﺴﺠد "ﺤﺎﺠﻲ ﺒﺎﻴرام" ﻋﻨد اﻝﻌودة ﻤن اﻝﻘﻠﻌﺔ. ﻋﻴﺴﻰ :ﻨﻌم ،وﺒﺈﻤﻜﺎﻨك زﻴﺎرةُ ﻨدﻴم :وﻤﺎ ﻫﻲ اﻷﻤﺎﻜن اﻷﺨرى اﻝﻤﻬﻤﺔُ ﻓﻲ أﻨﻘرة؟ ﻋﻴﺴﻰ :ﺤدﻴﻘﺔ اﻝﺤﻴواﻨﺎت ،وﺒرج "آﺘﺎﻜوﻝﺔ" وﺤدﻴﻘﺔ "آﻝﺘﻴن ﺒﺎرك" وﻤﺴﺠد "ﻜوﺠﺎﺘﺒﺔ". ﻴد اﻝﻠﻐﺔ اﻝﻌرﺒﻴﺔَ! أﻴن ﺘﻌﻠﻤﺘَﻬﺎ؟ ﻨدﻴم :ﻤﺎﺸﺎء اﷲ ،أﻨت ﺘُ ِﺠ ُ ﻋﻴﺴﻰ :ﺘﻌﻠﻤﺘُﻬﺎ ﻓﻲ ﺜﺎﻨوﻴﺔ اﻷﺌﻤﺔ واﻝﺨطﺒﺎء. اﻝﺤﻴﺎة اﻝﻴوﻤﻴﺔ ِ اﺴﺘﻴﻘظت ﻓﻲ ٍ ﺼﺒﺎح ِ ِ ذﻫﺒت إﻝﻰ اﻝﻘرﻴﺔ اﻝﻔطور ﻤﻌﺎ .وﺒﻌد زت أﻤﻲ ﻴوم وﻗت ﻤﺒﻜر اﻝﺴﺒت .وﺠﻬ ْ ُ ُ َ اﻝﻔطور وﺘﻨﺎوﻝﻨﺎ ً َ ِ ﻨوﻋﺔً، ﻝزﻴﺎرة أﻗﺎرﺒﻲ ﻫﻨﺎك .ﺜم ﺒﻨت ﺨﺎﻝﺘﻲ إﻝﻰ اﻝﻘرﻴﺔ ﻝزﻴﺎرﺘﻲ . أﻝﻌﺎﺒﺎ ُﻤﺘَ ْ ﺘﺠو ُ ﺠﺎءت ُ ﻝت ﻤﻌﻬﺎ داﺨل اﻝﻘرﻴﺔ وﺤوﻝﻬﺎ .ﻝﻌ ْﺒﻨﺎ ً ٍ ورِﻗ ﻴﺔً ﻤﻊ أوﻻد ﻋ ﻤﻲ .ﻗﻀﻴت اﻝﻌطﻠﺔَ ﻓﻲ اﻝﻘرﻴﺔ ﻫﻜذا. وطَﻴرﻨﺎ طﺎﺌرات َ اﻝﺤﻴﺎة اﻝﻴوﻤﻴﺔ ﻨﻬض ﺨﺎﻝد ﻤن ﻨوﻤﻪ ﻤﺒﻜرا ،ﺜم ﻏﺴل َ ِ ﻴﺘون طور .أﻜل ﺨﺎﻝد َ اﻝﺠﺒن واﻝز َ اﻝﺨﺒز و َ ﻴد ْﻴﻪ ووﺠﻬَﻪ ﺒﻌد ذﻝك ﺘﻨﺎول اﻝﻔَ َ ً ﻴض واﻝﻌﺴلِ ، أﺴﻨﺎﻨﻪ .ﻗﺒل اﻝﺨروج ﻤن اﻝﺒﻴت ﺠﻬز ﺤﻘﻴﺒﺘَﻪ .وﺒﻌدﻩ ﺤﻤل ﺤﻘﻴﺒﺘَﻪ وﺨرج ﻤن اﻝﺒﻴت. اﻝﺤﻠﻴب وﻨظف وﺸرب َ َ اﻝﺒ َ وَ ﻬر .ﺒﻌد ِ ورﻜب اﻝﺤﺎﻓﻠﺔَ .ﺒدأت ِ ذﻫب إﻝﻰ اﻝﻤوﻗف ِ اﻝدراﺴﺔ ذﻫب ﺨﺎﻝد إﻝﻰ اﻝدراﺴﺔُ ﻤﺒ ﻜ ًار واﻨﺘﻬت ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝواﺤدة ظُ ًا اﻝﻤﻜﺘﺒﺔ ﺜم رﺠﻊ إﻝﻰ ﺒﻴﺘﻪ ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝراﺒﻌﺔ. ﻗﻀﺎء اﻝﻌطﻠﺔ ِ ﻜﺘﺎﺒﺎ ﻋن آﻨطﺎﻝﻴﺎ .ﻓﻲ ﺴﺘﻘﻀﻲ أﺴرة ﻓرﻴد ﻋطﻠﺘَﻬﺎ ﻓﻲ آﻨطﺎﻝﻴﺎ .ﺴﺘذﻫب اﻷﺴرة إﻝﻰ آﻨطﺎﻝﻴﺎ ﺒﺎﻝﺴﻴﺎ ِرة .ﻴﻘ أر ﻓرﻴد ً ور ﺠﻤﻴﻠﺔ .اﻝﺠو ُﻤ ْﺸ ِﻤس ﻓﻲ آﻨطﺎﻝﻴﺎ ﻓﻲ اﻝﺼﻴف ،وداﻓﺊ ﻓﻲ ﺼٌ اﻝﻜﺘﺎب ﻤﻌﻠوﻤﺎت ﻜﺜﻴرة ﻋن ﻫذﻩ اﻝﻤدﻴﻨﺔ .وﻜذﻝك ﻓﻴﻪ ُ أﺤﻴﺎﻨﺎ .ﺘَﻘَﻊ آﻨطﺎﻝﻴﺎ ﻋﻠﻰ ﺸﺎطﺊ اﻝﺒﺤر اﻷﺒﻴض اﻝﻤ ِ ﺘوﺴط .ﻓرﻴد ﺴﻌﻴد ﺠ دا ﻷﻨﻪ ﺴﻴﻘﻀﻲ اﻝﻌطﻠﺔَ ﻓﻲ ﻫذﻩ وﻤﻤطر ً ُ اﻝﺸﺘﺎءُ ، ِ اﻝﺠﻤﻴﻠﺔ. اﻝﻤدﻴﻨﺔ اﻝﺸﺨﺼﻴﺎت اﻝﻤﺜﺎﻝﻴﺔ ﺤﻴﺎة ﻤﺤﻤد ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم طوﺒﻰ :ﻤﺎذا ﺘﻘ أر ﻫذﻩ اﻷﻴﺎم؟ ﻜﺘﺎﺒﺎ ﻋن ﺤﻴﺎة رﺴوﻝِﻨﺎ اﻝﻜر ِﻴم. أﺤﻤد :أَﻗ أر ً 59 ِ اﻝرﺴول اﻝﻜر ِﻴم. إذن ُﻗ ْل ﻝﻲ ﻤﺎاﺴم طوﺒﻰْ : طوﺒﻰ :وﻤﺎ ﻝﻘﺒﻪ؟ ﺴﻴدﻨﺎ ﻤﺤﻤد؟ طوﺒﻰ :ﻤﺘﻰ ُوِﻝد ُ طوﺒﻰ :أﻴن وﻝد؟ طوﺒﻰ :ﻤﺎاﺴم و ِ اﻝدﻩ؟ طوﺒﻰ :وﻤﺎ اﺴم واﻝدﺘﻪ؟ أﺤﻤد :اﺴﻤﻪ ﻤﺤﻤد. أﺤﻤد :ﻝﻘﺒﻪ اﻷﻤﻴن. أﺤﻤد :ﻓﻲ ِ 12ﻤن رﺒﻴﻊ اﻷول ﺴﻨﺔ .571 ِ اﻝﻤﻜرﻤﺔ. أﺤﻤدُ :وﻝد ﻓﻲ ﻤﻜﺔَ أﺤﻤد :اﺴم واﻝِِدﻩ ﻋﺒد اﷲ. أﺤﻤد :اﺴم واﻝدﺘﻪ آﻤﻨﺔ. ﻋﺎش اﻝﻨﺒ ﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم؟ ﻜم ﺴﻨﺔً َ طوﺒﻰْ : طوﺒﻰ :أﻴن ﺘُوﻓﻲ رﺴول ِ اﷲ؟ ُ َ أﺤﻤد :ﺘوﻓﻲ ﻓﻲ اﻝﻤدﻴﻨﺔ اﻝﻤﻨورة. أﺨﻴر ﻜﻴف ﺘَ ِ اﻝرﺴول؟ ف ت! َﻤﻌﻠوﻤﺎﺘُ َك ﻗوﻴﺔ ﻋن رﺴوﻝِﻨﺎ اﻝﻜر ِﻴم .و ًا َ ﺼ ُ أﺤﺴ ْﻨ َ طوﺒﻰَ : أﺤﻤد :ﻫو ﻤﻌﻠم وﻤرﺸد وواﻝِد رﺤﻴم ٕواﻨﺴﺎن ﻜرﻴم ،ﺤﻴﺎﺘﻪ ﻤﺘو ِ اﻀﻌﺔ ِ ورﺴﺎﻝﺘﻪ ﻋﺎﻝﻴﺔ. ُ ِ ﻤن ﻗﺼص اﻷﻨﺒﻴﺎء ﻋﺎﻤﺎ. أﺤﻤد :ﻋﺎش ً 63 ﻋﺜﻤﺎن :ﻤﺎذا ﺘﻘ أر ﻴﺎ ﻋﻤر؟ ﻋﺜﻤﺎن :ﻤﺎذا ﺘﻌرف ﻋن ﺴﻴدﻨﺎ آدم ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم؟ آدم. ﻋﺜﻤﺎن :ﻨﻌم ،ﻫذا ﺼﺤﻴﺢُ ،ﻜﻠﻨﺎ ﻤن َ أت ﻗﺼﺔَ ﺴﻴدﻨﺎ ﻤوﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم؟ ﻋﺜﻤﺎن :ﻫل ﻗر َ َﻗر ﻗﺼص اﻷﻨﺒﻴﺎء ﻓﻲ اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم ﻋﻤر :أ َأ ﻨﺒﻲ ﻓﻲ اﻷرض .اﷲ ﺨﻠﻘﻪ ﻤن ﺘراب. ﻋﻤر :ﻫو أول ﺒﻌﻀﻬم ﻓﻲ اﻝﻘرآن. ﻋﻤر :ﺒﻌدﻩ ﺠﺎء أﻨﺒﻴﺎء ﻜﺜﻴرون .ذﻜر اﷲ َ ٍ ﻗﺼﺔ ﻓﻲ اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم. ﻋﻤر :ﻨﻌم ﻗرأﺘُﻬﺎ .إﻨﻬﺎ أطو ُل ِ إذن ،أﻨت ِ ف ﻤﺘﻰ وﻝد ﺒﺎﻝﻀﺒط. وﻝﻜن طﺒﻌﺎ ،ﻫو ُوﻝد ﻓﻲ ﻻأﻋر ُ ﻤﺼرْ ، ﻋﺜﻤﺎنْ : ﺘﻌرف أﻴن ُوﻝد ﻤوﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم؟ ﻋﻤرً : َ ﻋون وﻗﺒل اﻝﻤﻴﻼد .ﻋﻤر :ﻫذا ﺼﺤﻴﺢ. ﻋﺜﻤﺎن: ﻻأﺤد ﻴﻌرف ذﻝكّ ، َ وﻝﻜﻨﻪ وﻝد ﻓﻲ ﻋﻬد ﻓر َ اﻝﻤ ِ ﻴن ﻓﻲ اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم. ﻋﺜﻤﺎن :وﻫل ﺘﻌرف ذﻜور َ َ أﺴﻤﺎء اﻷﻨﺒﻴﺎء َ ﻋﺜﻤﺎن :إذن ،اُذﻜر أﺴﻤﺎء ﺒﻌ ِ ﻀﻬم ﻤن ﻓﻀﻠِك. ْ طﺒﻌﺎ. ﻋﻤر :ﻨﻌمً ، ﻋﻤر :ﻨوح ،إﺒراﻫﻴم ،إﺴﻤﺎﻋﻴل ،إﺴﺤﺎق ،ﻴﻌﻘوب، ﻴوﺴف ،داود ،ﺴﻠﻴﻤﺎن ،ﻋﻴﺴﻰ ،ﻤوﺴﻰ ،ﻤﺤﻤد ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم. ﻤن ﺤﻴﺎة اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ﻋﻤر :اﻝﺴﻼم ﻋﻠﻴﻜم. اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ﻋﻤر :ﻜﻴف ﺤﺎﻝك؟ ﺤﻀرت؟ ﻫل ﻫﻨﺎك ﻤﺸﻜﻠﺔ؟ اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ﻋﻤر :ﻝﻤﺎذا َ اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ﻋﻤر :ﻤﺎ ﻫﻲ ﻤﺸﻜﻠﺘﻬﺎ؟ ِ ي :وﻋﻠﻴﻜم اﻝﺴﻼم. اﻝﺒدو ِ رت ﻗﺒل ﻗﻠﻴل ﻤن اﻝﺒﺎدﻴﺔ. ي :اﻝﺤﻤد ﷲ ،أﻨﺎ أرﻋﻰ اﻹﺒ َل، اﻝﺒدو وﺤﻀ ُ َ ِ ﺤﻀرت ﻝزﻴﺎرة أﺴرﺘﻲ ،زوﺠﺘﻲ ﻋﻨدﻫﺎ ُﻤﺸﻜﻠﺔ. ي: اﻝﺒدو ُ ﻻﺘوﺠد ﻗﺎﺒﻠﺔٌ ﺘُﺴﺎﻋدﻫﺎ ﻓﻲ ِ ِ اﻝوﻻدة. ي :ﺴﺘَﻠِد زوﺠﺘﻲ ﻝﻜن اﻝﺒدو َ ﻋﻤر إﻝﻰ ﺒﻴﺘﻪ وﻗﺎل ﻝزوﺠﺘﻪ( اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ﻋﻤر: ُ ﺴﺄﻋود ﺒﻌد ﻗﻠﻴل) .ذﻫب ُ ِ ﻤرﻀﺎة اﷲ؟ ب اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ﻋﻤر :ﻴﺎأم ﻜﻠﺜوم ،ﻫل ﺘُرﻴدﻴن َﻜ ْﺴ َ ِ ﺴﺎﻋدﺘك. ﻨذﻫب إﻝﻰ اﻤرٍأة ﺘﺤﺘﺎج إﻝﻰ ُﻤ اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ﻋﻤر :ﻫﻴﺎ ﻴﺎأﻤﻴر اﻝﻤؤﻤﻨﻴن. أم ﻜﻠﺜوم :ﻫذا ﻤﺎأرﻴدﻩ ْ َ ﻨذﻫب. طﺒﻌﺎ ﻫﻴﺎ ْ أم ﻜﻠﺜومً : 60 ِ ِ ﻌﻤر ِ اﻝﺨطﺎب رﻀﻲ اﷲ ﻋﻨﻪ اﺒن ﺴﻴرة ذاﺘﻴﺔ ﻝ َ ﻤﺎﺌﺔ وو ٍ ﺨﻤﺴ ٍ اﻝﺨطﺎب ﻤن أﺼﺤﺎب رﺴول اﷲ .وﻝِد ﺴﻨﺔَ ِ ) 581 ِ ﻝﻘﺒﻪ "اﻝﻔﺎروق" ،ﻷﻨﻪ اﺤدة ﻋﻤر اﺒ ُن وﺜﻤﺎﻨﻴن( مُ . َ ُ ُ ٍ ِ ِ ِ ق ﺒﻴن اﻝﺤ أﺒدا ﻤن ﻗول اﻝﺤ ق .ﺘوﻝﻰ اﻝﺨﻼﻓﺔَ ﺒﻌد أﺒﻲ ٍ َﻴ ِ وﺜﻼﺜﻴن( م. ﺒﻊ ق واﻝﺒﺎطل ،وﻻ ﺒﻜر ﺴﻨﺔَ ) 634ﺴﺘﻤﺎﺌﺔ وأر ٍ ﻴﺨﺎف ً ُ ﻔر ُ َ اﻝﻌﺎدل .وﻫو رﺌﻴس ﻤﺘو ِ ﻨﻤوذج ﻓرﻴد ِﻝ ِ ِ ِ ِ ﺒﺸؤون اﻀﻊ ﻴﻬﺘَ م ﻠﺤﺎﻜم ﻋﻤر اﻝﺸﻌب ،وﻝﻪ ﻓﻲ ذﻝك ﻗﺼص طرﻴﻔﺔ .ﺘُُوﻓَ ﻲ ﺴﻨﺔَ ٌ ٌ ُ اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ُ ِ ٍ اﻷﻜرِم )ﺼﻠﻰ اﷲُ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠَ م(. ﺒﻌﻴن( م .ﻓﻲ اﻝﻤدﻴﻨﺔ اﻝﻤﻨورة َ ) 644ﺴﺘﻤﺎﺌﺔ وأرَﺒ ٍﻊ وأر َ ودﻓﻨﻪ اﻝﻤﺴﻠﻤون ﺒﺠﺎﻨب اﻝرﺴول َ اﺒن ٍ ﻌﻠﻲ ِ طﺎﻝب رﻀﻲ اﷲ ﻋﻨﻪ ﺴﻴرة ذاﺘﻴﺔ ﻝِ رﺴول اﷲ .ﻝﻘﺒﻪ "أﺴ ُد ِ ﺨﻤﺴ ِﻤ ٍ اﷲ" .وﻝِد ﺴﻨﺔَ ِ ) 599 ِ ٍ وﺘﺴﻊ ﺎﺌﺔ ﻜرم اﷲُ وﺠﻬَﻪُ ﻤن أﺼﺤﺎب اﺒن أﺒِﻲ طﺎﻝب ٍ ﻋﻠ ﻲ ُ ُ َ ُ رﺴول ِ ِ اﷲ ﻤﻊ أﺒﻲ ٍ وﺘزوج آﻤ َن وﺼﻠﻰ ﻤﻊ ﻋﻠﻲ ﻓﻲ ﺒﻴت رﺴول اﷲ . ﺒﻜر وﺨدﻴﺠ َﺔ .وﺘَرﺒﻰ َ وﺘﺴﻌﻴن( ﻓﻲ ﻤﻜﺔَ .ﻫو أو ُل َﻤن َ رﺴول ِ ٍ اﷲ .وﻫو اﻝﺨﻠﻴﻔﺔُ اﻝراﺒﻊ .إﻨﻪ ﻤﻌروف ﺒﻔﻀﻠﻪ وﻋﻠﻤﻪ َ ِ ﺒﻔﺎطﻤﺔَ ِ ِ ﻴن( ﺒﻨت وﺸ َﺠﺎﻋﺘﻪ .اُ ْﺴﺘُ ْﺸ ِﻬ َد ﻋﻠ ﻲ ﻓﻲ ) 21واﺤد وﻋﺸر َ ُ ِ اﺤدة وﺴﺘﻴن( .ودﻓﻨﻪ اﻝﻤﺴﻠﻤون ﻓﻲ اﻝﻨﺠ ِ ﺎﺌﺔ وو ٍ ﻤن رﻤﻀﺎن ﺴﻨﺔَ ) 40أرﺒﻌﻴن( ﻝﻠﻬﺠرة ) 661ﺴﺘِ ﻤ ٍ اﻷﺸرف. ف َ َ َ َ ﺼورة أﻗﺎرﺒﻲ ِ اﻷﻗﺎرب. ﻤراد :ﻫذﻩ ﻫﻲ ﺼورة أﺴرﺘﻲ ﻤﻊ ﺴﻤﻴر :أﺴرة ﻤﺤﺒوﺒﺔ. اﻝوﺤﻴد ﻓﻲ اﻷُﺴ ِرة. اﻝوﻝد ﻤرادً :ا ُ ﺸﻜر .ﻜﻤﺎ ﺘُﺸﺎﻫد ،أﻨﺎ ُ ﻤراد :ﻨﻌم ،وﻫذا أﺒﻲ اﺴﻤﻪ ﺨﺎﻝد. ات. ﺴﻤﻴر :إ َذن ﻝﻴس ﻝك إﺨوة وأﺨو ٌ ﺴﻤﻴر :ﻫو طوﻴل ﺠ دا. ﻤدرﺴﺔ ﻤﺘﻘﺎﻋدة. ﻴﻤﺎء .ﻫﻲ ُﻤﻲ ،اﺴﻤﻬﺎ َﺸ ُ ﻤراد :ﻨﻌم ،وﻫذﻩ أ ّ اﻝﺒِدﻴن ﻓﻬو أﺨوﻩ. ﻤراد :اﻝرﺠل اﻝﻨﺤﻴف ﻫو ﺠدي ،أﻤﺎ اﻝرﺠل َ ﻤراد :ﻫذﻩ اﻝﻌﻤﺔ ﻤرﻴم ،وﻫذﻩ اﻝﻌﻤﺔ ُزﺒﻴدة. ﺴﻤﻴر :وﻤن ﻫذان اﻝرﺠﻼن؟ ﺴﻤﻴر :ﻤن ﻫﺎﺘﺎن اﻝﻤرأﺘﺎن؟ ﺴﻤﻴر :وﻤن ﻫؤﻻء؟ ﺒﻨت اﻝﻌ م ﻤﺼطﻔﻰ. ﻤراد :ﻫذا ﺨﺎﻝﻲ أُورﻫﺎن ،وﻫذا اﻝﻌم ﻤﺼطﻔﻰ ،وﻫذﻩ اﻝﺨﺎﻝﺔُ ﻨرﻤﻴن .وﻫذﻩ ﻝﻴﻠﻰ اﻝﺼﻐﻴرةُ وﻫﻲ ُ ﺴﻤﻴر :ﻴﺒدو أﻨﻬﺎ ﻋﺼﺒﻴﺔ. ﻤراد :ﻻ ،ﺒﺎﻝﻌﻜس .ﻫﻲ أَﺤﻠَﻰ ﻤن اﻝ ﺴ ﻜر. اﻝﺨﻀرو ِ ِ ِ ات ا ﺒﻌض اء ﺸر ُ اي ﺨدﻤﺔ ﻴﺎ آﻨﺴﺔُ؟ ي : ﻀ ِر اﻝ ُﺨ َ ِ ِ اﻝﺨ ِ ﻀﺎر .ﺒﻜم اﻝﺒﺎزﻻّء ﻤن ﻓﻀﻠك؟ اء ﺒﻌض ُ ﺴﻤﻴرة :أرﻴد ﺸر َ ي :اﻝﺒﺎزﻻء ﺒﻠﻴرة و ٍ ٍ ﻤﻤﺘﺎز. ط وﻝﻜﻨﻬﺎ ﻤن ﻨوٍع اﺤدة ﻓﻘ ْ ﻀ ِر اﻝ ُﺨ َ ﺴﻤﻴرة :ﻴﺒدو أﻨﻬﺎ طﺎزﺠﺔ. ي :ﻜم ﻜﻴﻠو ﺘرﻴدﻴن ﻴﺎ آﻨﺴﺔ؟ ﻀ ِر اﻝ ُﺨ َ ﺴﻤﻴرة :ﻴﻜﻔﻲ ﻜﻴﻠو ،ﻷﻨﻨﻲ ﺴﺄﺸﺘري ﺨﻀ ارو ٍ ات أﺨرى. أﺨﻀر وﻜوﺴﺔُ ،ﻜﻠﻬﺎ طﺎزﺠﺔ وﻤﻤﺘﺎزة. ي :ﻋﻨدﻨﺎ ﺴﺒﺎﻨﺦ وﻓﺎﺼوﻝﻴﺎ وﺒطﺎطﺎ وﺒﺎذﻨﺠﺎن وﻓﻠﻔل ﻀ ِر اﻝ ُﺨ َ ُ ﺴﻤﺤت أﻋطﻨﻲ ﻜﻴﻠو ﺒطﺎطﺎ وﺒﺎذﻨﺠﺎن ،وﺜﻼﺜﺔ ﻜﻴﻠوﻏر ٍ ﺴﻤﻴرة :إن اﻝﺨﻀ ارو ِ اﻤﺎت ﻤن اﻝﻔﺎﺼوﻝﻴﺎ ات طﺎزﺠﺔ ِﻓﻌﻼً ،ﻝو َ وﻨﺼف ﻜﻴﻠو ٍ أﺨﻀر. ﻓﻠﻔل واﻝﺴﺒﺎﻨﺦ، َ َ آﺨر؟ ﻀ ِر ي :ﺤﺎﻀر ﻴﺎ آﻨﺴﺔ ،ﻫل ﺘرﻴدﻴن ً اﻝ ُﺨ َ ﺸﻴﺌﺎ َ 61 ﺸﻜر .ﻋﻠﻰ ﻓﻜ ٍرة ،أﻋﺠﺒﺘﻨﻲ ﻨظﺎﻓﺔُ ﻫذا اﻝﺴو ِ ق. ﺴﻤﻴرة :ﻻً ،ا ي :ﻫذا ﺼﺤﻴﺢ ،ﻷن ﻫؤﻻء اﻝﻌﻤﺎ َل ﻴ اﻝﺴوق ﻜ ل ٍ ﻴوم. ﻨظﻔون ﻀ ِر َ اﻝ ُﺨ َ ّ ُ أﻓراد اﻷﺴرة أﻨﺎ ﺨﺎﻝد ،أﻨﺎ ﻤﻬﻨدس ﻓﻲ ﺸرﻜﺔ ﺨﺎﺼﺔ .وﻫذﻩ زوﺠﺘﻲ ،اﺴﻤﻬﺎ ﺨدﻴﺠﺔ .ﻫﻲ ﻤدرﺴﺔ ﻓﻲ اﻝﺜﺎﻨوﻴﺔ .ﻨﺤن ﻨﺴﻜن ﻓﻲ أﻨﻘرةَ ﺒﺘرﻜﻴﺎ .وﻫذﻩ ﺼورة أﺴرﺘﻲ ﻤﻊ أﺼدﻗﺎﺌﻨﺎ. درﺴﺎن ﻓﻲ اﻻﺒﺘداﺌﻴﺔ. ﻝﻨﺎ طﻔﻠﺘﺎن .ﻫﺎﺘﺎن زﻴﻨب وﻨرﻤﻴن .زﻴﻨب ﻓﻲ اﻝﺘﺎﺴﻌﺔ ﻤن ﻋﻤرﻫﺎ .وأﺨﺘﻬﺎ ﻓﻲ اﻝﺴﺎﺒﻌﺔ .ﻫﻤﺎ ﺘَ ُ إﺴطﻨﺒول. ﺸرطﻲ ﻤﺘﻘﺎﻋد وﺤﻤﺘﻲ ﻤﻤرﻀﺔ ﻤﺘﻘﺎﻋدة .ﻫﻤﺎ ﻴﻌﻴﺸﺎن ﻓﻲ ﻫذان واﻝد وواﻝدة زوﺠﺘﻲ .ﺤﻤﻲ َ ّ وﻫؤﻻء ﺼدﻴﻘﺎﺘﻨﺎ .ﻫذﻩ ﺴﻤﻴرة ،ﻫﻲ ﻤﻬﻨدﺴﺔ ﺤﺎﺴوب .وﻫذﻩ ﺒﺸرى ،ﻫﻲ طﺒﻴﺒﺔ .أﻤﺎ ﻫذﻩ ﻓﻬﻲ أﺨت ﺒﺸرى ،اﺴﻤﻬﺎ ِ اﻝدرﺠﺔ؟ ﻷﻨﻬم ﻴﺤﺘﻔﻠون ﺒذﻜرى زوا ِﺠﻨﺎ. ﻜﺒرى .ﻫﻲ َﻋ ْزﺒﺎء .ﻝﻤﺎذا ﻫؤﻻء اﻝﻨﺎس ﻤﺴرورون ﻝﻬذﻩ ﺤﻴﺎة اﻝطﺎﻝب/اﻝﺼدﻴﻘﺎن/ﻤﺤﻤود وﻨوري ﻴﺴﺘﻴﻘظ اﻝﺼدﻴﻘﺎن ﻓﻲ ﺴﺎﻋﺔ ﻤﺒﻜرة ﻜل ﻴوم .ﻫﻤﺎ ﻴﺘﻨﺎوﻻن اﻝﻔطور ﻋﺎدة ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺜﺎﻤﻨﺔ .ﺒﻌد اﻝﻔطور ﻴﺠﻬز اﻝﺼدﻴﻘﺎن ﺤﻘﻴﺒﺘﻬﻤﺎ ،ﺜم ﻴرﺘدﻴﺎن اﻝﻤﻼﺒس وﻴﺨرﺠﺎن ﻤن اﻝﺒﻴت ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺘﺎﺴﻌﺔ واﻝرﺒﻊ ﻝﻠذﻫﺎب إﻝﻰ اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ .ﻴﺒدأ اﻝدرس ﻋﺎدةً ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺘﺎﺴﻌﺔ واﻝﻨﺼف. طﺎﻝﺒﺎ وطﺎﻝﺒﺔً .ﻝﻜن ﻨوري ﻴدرس ﻓﻲ ﻗﺎﻋﺔ ﻜﺒﻴرة .ﻴوﺠد ﻓﻴﻬﺎ ﻤﺤﻤود ﻴدرس ﻓﻲ ﻗﺎﻋﺔ ﺼﻐﻴرة .ﻴوﺠد ﻓﻴﻬﺎ ﻋﺸرون ً طﺎﻝﺒﺎ وطﺎﻝﺒﺔً. أرﺒﻌون ً ﻓﻲ اﻝﻤدرﺴﺔ/اﻝدرس أﻤﻴن :ﻤﺘﻰ ﻴﺒدأ اﻝدرس ﻜل ﻴوم؟ ﻨوري :ﻴﺒدأ ﻓﻲ اﻝﺜﺎﻤﻨﺔ ﺘﻤﺎ ًﻤﺎ. أﻤﻴن :وﻤﺘﻰ ﻴﻨﺘﻬﻲ؟ ﻨوري :ﻴﻨﺘﻬﻲ ﻓﻲ اﻝواﺤدة ﺒﻌد اﻝظﻬر. أﻤﻴن :ﻫل ﺘذﻫﺒون إﻝﻰ ﺒﻴوﺘﻜم ﺒﻌد اﻝدرس؟ ﻨوري :ﺒﻌض اﻝطﻼب ﻴذﻫﺒون إﻝﻰ ﺒﻴوﺘﻬم ،وﺒﻌﻀﻬم ﻴﻠﻌﺒون ﻜرة اﻝﺴﻠﺔ ﻓﻲ ﻗﺎﻋﺔ اﻝرﻴﺎﻀﺔ ،وﺒﻌﻀﻬم ﻴذﻫﺒون إﻝﻰ اﻝﻤﻜﺘﺒﺔ ﻝﻠﻘراءة. أي ﻤوا د ﺘدرﺴون ﻓﻲ ﻤدرﺴﺘﻜم؟ أﻤﻴن : ﻨوري :ﻨدرس ﻤوا دا ﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ،ﺒﻌﻀﻬﺎ دﻴﻨﻴﺔ ﻤﺜل اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم واﻝﺤدﻴث واﻝﺘﻔﺴﻴر وﺒﻌﻀﻬﺎ ﺜﻘﺎﻓﻴﺔ ﻤﺜل اﻝﺠﻐراﻓﻴﺎ واﻝﻔﻴزﻴﺎء واﻝﻜﻴﻤﻴﺎء ،وﺒﻌﻀﻬﺎ ﻝﻐوﻴﺔ ﻤﺜل اﻝﻠﻐﺔ اﻝﺘرﻜﻴﺔ واﻝﻠﻐﺔ اﻝﻌرﺒﻴﺔ واﻝﻠﻐﺔ اﻹﻨﺠﻠﻴزﻴﺔ. أﻤﻴن :إ َذ ْن ،اﻝدراﺴﺔ ﻤﻤﺘﻌﺔ وﻤﻔﻴدة ﻓﻲ ﻨﻔس اﻝوﻗت. اﻝطﺎﻝﺒﺎت ﻓﻲ اﻝﻜﻠﻴﺔ ﻴﺴﻜن ﻓﻲ دار اﻝطﺎﻝﺒﺎت. ﻫن ّ ﻋﺎﺌﺸﺔ وزﻴﻨب وﺴﻤراء طﺎﻝﺒﺎت ﻓﻲ ﻜﻠﻴﺔ اﻝﺘرﺒﻴﺔ ،ﻗﺴم اﻝﻠﻐﺔ اﻝﻌرﺒﻴﺔّ . 62 اﻝﺼدﻴﻘﺎت ﻤﺸﻐوﻻت ﺠ دا ﻫذﻩ اﻷﻴﺎم .ﻓﺎﻻﻤﺘﺤﺎﻨﺎت ﻗرﻴﺒﺔ .ﻝذﻝك ﺘذﻫب اﻝﺼدﻴﻘﺎت ﻜل ﻤﺴﺎء إﻝﻰ ﻤﻜﺘﺒﺔ اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ ﺒﻌﺎ .ﻴﻜون ﻋﺎدة ﻝﻠدراﺴﺔ .ﻝﻜن ﻗﺒل ذﻝك ﻴذﻫﺒن إﻝﻰ ﻤطﻌم اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ ﻝﺘﻨﺎول اﻝﻌﺸﺎء ﺒﻴن اﻝﺨﺎﻤﺴﺔ واﻝﻨﺼف واﻝﺴﺎﺒﻌﺔ إﻻ ر ً طﺎﺒور طوﻴل أﻤﺎم ﺒﺎب اﻝﻤطﻌم .إ ْذ ﻴﺘﻨﺎول اﻝطﻌﺎم أﻜﺜر ﻤن أﻝف طﺎﻝب ﻓﻲ اﻝﻤطﻌم. ِ ِ ﺒﻌﺎ .ﺘرﺠﻊ اﻝﺼدﻴﻘﺎت ﺒﻌد ﺘﻨﺎول اﻝﻌﺸﺎء اﻝﺼدﻴﻘﺎت ﻴذﻫﺒن إﻝﻰ اﻝﻤﻜﺘﺒﺔ ،وﻴدرﺴن ﻫﻨﺎك ﺤﺘﻰ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺘﺎﺴﻌﺔ إﻻّ ر ً ﺒﻊ .اﻝﻤﻜﺘﺒﺔ ﻗرﻴﺒﺔ ﻤن دار اﻝطﺎﻝﺒﺎت. إﻝﻰ دار اﻝطﺎﻝﺒﺎت ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺘﺎﺴﻌﺔ واﻝر ِ ﺘَ ِ ﺒﻌض اﻝوﻗت ﻤﻊ ﺼدﻴﻘﺎﺘﻬن ،ﺜم ﻴذﻫﺒن إﻝﻰ اﻝﻔراش. ﻘﻀﻲ اﻝطﺎﻝﺒﺎت َ اﻝﻨﺸﺎط ﻓﻲ اﻝﺼﺒﺎح/ﻤﺎذا ﻓﻌل اﻝﺼدﻴﻘﺎن أﻤس؟ وﺤﺴﻴن طﺎﻝﺒﺎن ﻓﻲ اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ .ﻋﺒداﷲ ﻴدرس ﻓﻲ ﻗﺴم اﻝﻠﻐﺔ اﻝﻌرﺒﻴﺔ .وﺤﺴﻴن ﻴدرس ﻓﻲ ﻗﺴم اﻝﻠﻐﺔ اﻹﻨﺠﻠﻴزﻴﺔ. ﻋﺒداﷲ ُ ﻫﻤﺎ ﻴﺴﻜﻨﺎن ﻓﻲ ﻨﻔس اﻝ ﺸﻘﺔ. ﺘُرى ﻤﺎذا ﻓﻌل اﻝﺼدﻴﻘﺎن ِ أﻤس؟ اﺴﺘﻴﻘظ اﻝﺼدﻴﻘﺎن ﻓﻲ ﺴﺎﻋﺔ ﻤﺒﻜرة ،وﺘﻨﺎوﻻ اﻝﻔطور ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺜﺎﻤﻨﺔ .ﺒﻌد اﻝﻔطور ﺠﻬز ﻜل واﺤد ﺤﻘﻴﺒﺘﻪ ،ﺜم ﻝﺒﺴﺎ ﻤﻼﺒﺴﻬﻤﺎ وﺨرﺠﺎ ﻤن اﻝﺒﻴت ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺜﺎﻤﻨﺔ واﻝﻨﺼف ﻝﻠذﻫﺎب إﻝﻰ اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ. ﻨﻔس اﻝدرس .ﻜﺎﻨت اﻝﻘﺎﻋﺔ ﻤزدﺤﻤﺔً وﺼل اﻝﺼدﻴﻘﺎن إﻝﻰ اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ وذﻫﺒﺎ إﻝﻰ ﻨﻔس اﻝﻘﺎﻋﺔ .ﻷﻨﻬﻤﺎ ﺴﻴدرﺴﺎن َ ِ اﻷﺴﺘﺎذ. طﺎﻝﺒﺎ ﻴﻨﺘظرون دﺨول ﺒﺎﻝطﻼب .وﻜﺎن ﻓﻴﻬﺎ ﺨﻤﺴون ً ﺘﺠول ﻓﻲ اﻷﻨﺎﻀول ﺼﺒﺎﺤﺎ .ﺜم ﺘﻨﺎوﻝﺘﻤﺎ اﻝﻔطور ﻓﻲ ﺘل ﻋﻼء ﻓﻲ اﻷﺴﺒوع اﻝﻤﺎﻀﻲ ﻏﺎدرﺘﻤﺎ أﻨﻘرة واﺘﺠﻬﺘﻤﺎ إﻝﻰ ﻗوﻨﻴﺎ .ووﺼﻠﺘﻤﺎ إﻝﻴﻬﺎ ً اﻝدﻴن وزرﺘﻤﺎ ﻤﺘﺤف ﻤوﻻﻨﺎ ﺠﻼل اﻝدﻴن اﻝروﻤﻲ واﺸﺘرﻴﺘﻤﺎ اﻝﻬداﻴﺎ وﺴﺎﻓرﺘﻤﺎ إﻝﻰ ﻗﻴﺼري ﺒﻌد اﻝﻐداء .وﺼﻠﺘﻤﺎ إﻝﻰ ﻗﻴﺼري وﺴﺠق وﺼﻠﻴﺘﻤﺎ ﺼﻼة ﻓﻲ اﻝﻤﺴﺎء وﻨزﻝﺘﻤﺎ ﻓﻲ ﻓﻨدق ﺒﺠﺒل أرﺠﻴﺎس وﺘزﻝﺠﺘﻤﺎ ﻋﻠﻰ اﻝﺜﻠﺞ واﺸﺘرﻴﺘﻤﺎ ﻤن اﻝﺴوق َﺒﺴطُرﻤﺔ ُ اﻝظﻬر ﻓﻲ ﻤﺴﺠد ﻜﺒﻴر .ﺜم ﻏﺎدرﺘﻤﺎ ﻗﻴﺼري ﺒﻌد اﻝﺼﻼة واﺴﺘرﺤﺘﻤﺎ ﺒِِﻘﻴرﺸﻬﻴر ،ﻫﻨﺎك اﻝﺸﺎي واﻝﻘﻬوة ،ﺜم رﻜﺒﺘﻤﺎ اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﻤﺴﺎء. ورﺠﻌﺘﻤﺎ إﻝﻰ أﻨﻘرة ً اﻝﻨﺸﺎط ﻓﻲ اﻝﻤدرﺴﺔ/ﻤﺘﻰ ﻴﺒدأ اﻝدرس وﻴﻨﺘﻬﻲ؟ زﻴﻨب :ﻤﺘﻰ ﺒدأ درﺴك ِ أﻤس؟ زﻴﻨب :وﻤﺘﻰ اﻨﺘﻬﻰ؟ ﺘﻤﺎﻤﺎ. ﻤﺤﻤد :ﺒدأ ﻓﻲ اﻝﺜﺎﻤﻨﺔ ً ﻤﺤﻤد :اﻨﺘﻬﻰ ﻓﻲ اﻝﺜﺎﻨﻴﺔ ﺒﻌد اﻝظﻬر. طﺎﻝﺒﺎ ﻓﻲ ﺼﻔﻜم؟ زﻴﻨب :ﻜم ً زﻴﻨب :ﻤﺎذا ﻓﻌﻠﺘم ﺒﻌد اﻝدرس؟ طﺎﻝﺒﺎ. ﻤﺤﻤد :ﻓﻲ ﺼﻔّﻨﺎ ﺜﻼﺜون ً اﻝرﻴﺎﻀﺔ وﺒﻌﻀﻬم ذﻫﺒوا إﻝﻰ اﻝﻤﻜﺘﺒﺔ ﻝﻠﻘراءة. ﻤﺤﻤد :ﺒﻌض اﻝطﻼب ذﻫﺒوا اﻝﻰ ﺒﻴوﺘﻬم ،وﺒﻌﻀﻬم ﻝﻌﺒوا ﻜرة ّ اﻝﺴﻠﺔ ﻓﻲ ﻗﺎﻋﺔ ّ أي ﻤو ّاد درﺴﺘم أﻤس؟ زﻴﻨبّ : ﻴﺎﻀﻴﺎت واﻝﻜﻴﻤﻴﺎء. ﻤﺤﻤد :درﺴﻨﺎ اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم واﻝﺠﻐراﻓﻴﺎ واﻝﻠﻐﺔ اﻝﻌر ّﺒﻴﺔ اﻝر ّ ً أﻤﺎ ﺒﻌد اﻝظّﻬر ﻓدرﺴﻨﺎ ّ ﺼﺒﺎﺤﺎّ . زﻴﻨب :إذن ،ﻋﻨدﻜم ﺨﻤس ﺤﺼص ﻜ ّل ﻴوم .ﻤﺤﻤد :ﻨﻌم ،ﻫذا ﺼﺤﻴﺢ. 63 اﻝﻨﺸﺎط ﻓﻲ اﻝﻤﺴﺎء/اﻝﺼدﻴﻘﺎت ﻓﻲ اﻝﻤﻜﺘﺒﺔ وﺘﺤدﺜْن ﻗﻠﻴﻼً ﻋن اﻝﺼدﻴﻘﺎت ﻓﻲ ﻜﺎﻓﻴﺘﻴرﻴﺎ اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ ﺸﻴﻤﺎء وﺸرﻤﻴن ٕواﻴﻨﺠﻲ طﺎﻝﺒﺎت ﻓﻲ ﻜﻠّّﻴﺔ اﻝﺘّْرﺒﻴﺔ. ّ ْ إﺠﺘﻤﻌت ّ اﻝﻤﺴرﺤﻴﺎت واﻹﻤﺘﺤﺎﻨﺎت. ﻤوﻀوﻋﺎت ﻤﺸﺘرﻜﺔ ﻤﺜل اﻷﻓﻼم و ّ ْ اﻝﺼدﻴﻘﺎت إﻝﻰ ﻤطﻌم اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ .ﻋﻨدﻤﺎ وﺼﻠن اﻝﻰ اﻝﻤطﻌم ،ﻴﺎ إﻝﻬﻲ! ،ﻫﻨﺎك طﺎﺒور طوﻴل ﺤﺎن ﻤوﻋد اﻝﻌﺸﺎء ﻓذﻫﺒت ّ اﻝرﺠوع إﻝﻰ اﻝﻜﺎﻓﻴﺘﻴرﻴﺎ ﻝﺘﻨﺎول وﺠﺒﺔ ﺴرﻴﻌﺔ. ﻗررت اﻝﺒﻨﺎت ّ أﻤﺎم اﻝﻤطﻌم .ﻓﻲ اﻝطّﺎﺒور ﺜﻤﺎﻨون أو ﺘﺴﻌون طﺎﻝﺒﺎّ . اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺘّﺎﺴﻌﺔ. ﺒﻌد اﻷﻜل ،ذﻫﺒت اﻝﺒﻨﺎت إﻝﻰ اﻝﻤﻜﺘﺒﺔ .ودرﺴن ﻫﻨﺎك ﺤﺘّﻰ ّ ﺜم ذﻫﺒن إﻝﻰ اﻝﻨﺼف .ﻗﻀت اﻝﺒﻨﺎت ﺒﻌض اﻝوﻗت ﻤﻊ رﺠﻌت اﻝﺼدﻴﻘﺎت إﻝﻰ ﺴﻜن اﻝطّﺎﻝﺒﺎت ﻓﻲ اﻝﺘّﺎﺴﻌﺔ و ّ ّ ﺼدﻴﻘﺎﺘﻬن ّ اﻝﻔراش. اﻝرﺠوع ﻤن اﻝﻤدرﺴﺔ ﻤﺴﺎء .وﺨﻠﻌﻨﺎ اﻝﻤﻼﺒس اﻝﻤدرﺴﻴﺔ ﺜم ﻝﺒﺴﻨﺎ اﻝﻤﻼﺒس اﻝﻴوﻤﻴﺔ وأﻋددﻨﺎ اﻝﻤﺎﺌدة واﺠﺘﻤﻌﻨﺎ ﺤول رﺠﻌﻨﺎ ﻤن اﻝﻤدرﺴﺔ ً ﻤﻌﺎ.ﺒﻌد ذﻝك ﺴﺎﻋدﻨﺎ أُ ﻤﻨﺎ و ّأدﻴﻨﺎ ﺼﻼﺘﻨﺎ .ﺜم ﻋﻤﻠﻨﺎ واﺠﺒﻨﺎ وﺸﺎﻫدﻨﺎ اﻝﺘﻠﻔزﻴون وﻗرأﻨﺎاﻝﻜﺘب وذﻫﺒﻨﺎ إﻝﻰ اﻝﻤﺎﺌدة وﺘﻨﺎوﻝﻨﺎ اﻝﻌﺸﺎء ً ﻏرﻓﺘﻨﺎ. ﺘﻨﺎو ُل اﻝوﺠ ِ ﺒﺎت اﻝﻴوﻤﻴﺔ َ ُ اﻝﻤدرس :أﻨﺘﻤﺎ ،ﻜم وﺠﺒﺔً ﺘﺘﻨﺎوﻻن ﻋﺎدة ﻓﻲ اﻝﻴوم؟ اﻝطﺎﻝﺒﺎن :ﻨﺘﻨﺎول ﻋﺎدة ﺜﻼث وﺠﺒﺎت ﻴﺎأﺴﺘﺎذ ،اﻝﻔطور واﻝﻐداء واﻝﻌﺸﺎء. اﻝﻤدرس :ﻤﺎذا ﺘﺄﻜﻼن ﻓﻲ اﻝﻔطور؟ اﻝطﺎﻝﺒﺎن :ﻨﺄﻜل ﻓﻲ اﻝﻔطور اﻝﺨﺒز واﻝﺠﺒن واﻝزﻴﺘون واﻝﺒﻴض واﻝﻤرّﺒﻰ. اﻝﻤدرس :ﻫل ﺘُﻔَ رب اﻝﺸﺎي أم اﻝﺤﻠﻴب ﻓﻲ اﻝﻔطور؟ ﻀﻼن ُﺸ َ أﺒدا. أﺤﻴﺎﻨﺎ ﻨﺸرب اﻝﺤﻠﻴب ،وﻝﻜن ﻻﻨﺸرب اﻝﻘﻬوة ﻓﻲ اﻝﻔطور ً اﻝطﺎﻝﺒﺎنُ :ﻨﻔﻀل ﺸرب اﻝﺸﺎي ﻋﺎدةً و ً اﻝﻤدرس :ﻤﺎذا ﺘﻨﺎوﻝﺘﻤﺎ ﻓﻲ اﻝﻔطور ﻫذا اﻝﺼﺒﺎح؟ اﻝطﺎﻝﺒﺎن :ﻜﺎﻝﻌﺎدة ،ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺜﺎﻤﻨﺔ واﻝﺜﻠث أﻜﻠﻨﺎ اﻝﺨﺒز واﻝﺠﺒن واﻝزﻴﺘون واﻝﻤرﺒﻰ وﺸرﺒﻨﺎ اﻝﺸﺎي. أﻴﻀﺎ؟ اﻝﻤدرس :ﻫل أﻜﻠﺘﻤﺎ اﻝﺒﻴض ً اﻝطﺎﻝﺒﺎن :ﻻ ،ﻤﺎأﻜﻠﻨﺎ اﻝﺒﻴض ﻫذا اﻝﺼﺒﺎح. اﻝﻤدرس :ﻝﻤﺎذا ﻤﺎأﻜﻠﺘﻤﺎ اﻝﺒﻴض ﻫذا اﻝﺼﺒﺎح؟ اﻝطﺎﻝﺒﺎن :ﻷﻨﻨﺎ ﻨﺄﻜل اﻝﺒﻴض ﺜﻼث ﻤر ٍ ات ﻓﻲ اﻷﺴﺒوع و ﻻﻨﺄﻜﻠﻪ ﻴوﻤﻴن ُﻤﺘﺘﺎﻝﻴﻴن ﻋﻠﻰ اﻹطﻼق. اﻝﻤدرس :إن اﻝﻔَطور وﺠﺒﺔ ﻫﺎ ﻤﺔ. ﻓﻲ اﻝﻐداء/ﻤطﻌم أﻨﻘرة أﺤﻤد :ﻤﺎ رأﻴﻜم ﻓﻲ اﻝذﻫﺎب إﻝﻰ ﻤطﻌم أﻨﻘرة ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺜﺎﻨﻴﺔَ ﻋﺸرةَ و ِ اﻝﺜﻠث؟ ﺴﻠﻴم :وﻝِ َم ﻻ؟ وﻝﻜن ﻫل ﻫذا اﻝﻤطﻌم ﻨظﻴف؟ أﺤﻤد :ﻨﻌم ،ﻫو ﻤطﻌم ﻨظﻴف وأﺴﻌﺎرﻩ ﻤﻨﺎﺴﺒﺔ. ﻨذﻫب إﻝﻴﻪ ،ﻝﻘد ﺤﺎن وﻗت اﻻﺴﺘراﺤﺔ. ﻫﻴﺎ ْ ﺴﻠﻴمّ : 64 ِ ﺴﺎدةُ ،ﻤﺎذا ﺘُ ﻔﻀﻠون ﻤن اﻝﻤﺄﻜوﻻت؟ ﺘﻔﻀﻠوا ،أﻫﻼً وﺴﻬﻼً ﻴﺎ َ اﻝﻨﺎدلّ : اﻝﻤﻘﻠِﻴﺔَ ﻤﻊ اﻝﺴﻠطﺔ. ﺴﻠﻴم :ﻨرﻴد اﻷرز ﺒﺎﻝﻠﺤم واﻝﻔﺎﺼوﻝﻴﺎ وﻗﻠﻴﻼً ﻤن اﻝﺒطﺎطﺎ َ اﻝﻠﺒن. ﺠﺎﺴم :أﻨﺎ أُﻓﻀل اﻷرز ﺒﺎﻝدﺠﺎج واﻝﺒﺎزﻻّ َء و َ ﻨور :أﻨﺎ ﺴﺄﺘﻨﺎول اﻝﺤﺴﺎء أوﻻ ،ﺒﻌدﻫﺎ أرﻴد ﺴﻤ ًﻜﺎ َﻤ ِ اﻝﺨﻀﺎر. ﺸوﻴﺎ ﻤﻊ ﺴﻠطﺔ ُ أي ﺨدﻤﺔ أﺨرى؟ اﻝﻨﺎدل : ﺸﻴﺌﺎ آﺨر. ﺸﻜرا ،ﻻﻨرﻴد ً أﺤﻤدً : اﻷم :ﻤﺴﺎء اﻝﺨﻴر ﻴﺎ ﺒﻨﺎت. ﺘﻨﺎول اﻝﻌﺸﺎء ُ ِ اﻝﻴوم. اﻝﺒﻨﺎت :ﻤﺴﺎء اﻝﺨﻴر أ ﻤﻲ ،أﻫﻼً وﺴﻬﻼً ،أﻨت ﻤﺘﺄﺨرة َ ِ اﻝﺸرﻜﺔ ﻓﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺴﺎﺒﻌﺔ إﻻّ ﺜُﻠُﺜًﺎ. ﺨرﺠت ﻤن اﻷم :ﻨﻌم ،ﻜﺎﻨت ﻋﻨدي أﻋﻤﺎل ﻜﺜﻴرة اﻝﻴوم ،وﻝذﻝك ُ ِ ﺸﻴﺌﺎ ﻓﻲ اﻝﺸرﻜﺔ؟ اﻝﺒﻨﺎت :ﻫل ﺘﻨﺎوﻝت ً ﺸﻴﺌﺎ ،واﻵن "ﺘَ ِ ﻋﺼﺎﻓﻴر ﺒطﻨِﻲ" .ﻤﺎذا ﺠﻬزﺘُ ن ﻝﻠﻌﺸﺎء؟ ﺼﻴﺢ ﻝت ً اﻷم :ﻻ ،ﻤﺎ ﺘﻨﺎو ُ ُ زت اﻝﺴﻠطﺔَ. اﻝﺒﻨﺎت :ﻋﺎﺌﺸﺔ أﻋ دت ﻓَ ِطﻴر اﻝﺴﺒﺎﻨﺦ وﺤﺴﺎء اﻝطﻤﺎطم ،ﻓﺎطﻤﺔ ْ ص ،أ ﻤﺎ أﻨﺎ ﻓﺠﻬُ طﺒﺨت اﻷرز و ُ اﻝﺤ ﻤ َ اﻝﻌﺸﺎء؟ ﺘﻨﺎوﻝﺘن اﻷم :ﺴﻠِﻤت ﻴدا ُﻜ ن .ﻫل َ اﻝﺒﻨﺎت :ﻻ ،ﻤﺎ ﺘﻨﺎوﻝﻨﺎ اﻝﻌﺸﺎء ،اﻨﺘظر ِ ﻤﻌﺎ. ﻨﺎك ﺤﺘﻰ ﻨﺘﻨﺎو َل اﻝطﻌﺎم ً َ َ اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻻأﺸرب اﻝﻘﻬوة ﻓﻲ وﻗت ﻤﺘﺄﺨر .ﻷَﻨﻨﻲ ﻻأﺴﺘطﻴﻊ اﻝﻨوم ﻋﻨد ﺸرﺒِﻬﺎ.طﻌﻤﻬﺎ ﻝذﻴ ًذا ﺠ دا. َﻀﻊ ز َ أ َﻴت اﻝزﻴﺘون ﻓﻲ اﻝﺴﻠطﺔ ﺒﺎﻝﻠﻴﻤون ﻝﻴﻜون ُ -ﻋﻨدﻤﺎ أﺸرب ﻤﺎء زﻤزم أﺸﻌر ﺒﺎﻻطﻤﺌﻨﺎن .ﻷﻨﻪ ﻤﺎء ﻤﺒﺎرك. ﺤﻠو. أﺘﻨﺎول آﻴس ﻜرﻴم ﻓﻲ اﻷﻴﺎمّ طﻌﻤﻪ ٌ اﻝﺤﺎرة ﻤن اﻝﺼﻴف وأﺸﻌر ﺒﺎﻝﻔَرح ﻷن َ وﻴظن اﻝﺒﻌض أﻨﻨﻲ أ ِ َﺒﻜﻲ. طﻊ اﻝﺒﺼل ﺘَْﻨ ِزل اﻝ دﻤوع ﻤن ﻋﻴﻨ ﻲ ﻋﻨدﻤﺎ أﻗ َُ َﺸم اﻝﻔﻠﻔل اﻷﺴود أ ْ ِ س وﻫو ُﻴﻀﻴف ﻝذةً ﻝﻸطﻌﻤﺔ. َﻋط ُ ﻋﻨدﻤﺎ أ ُ ّﻴﻨب ﻫذا اﻝﻤﺴﺎء؟ ﻤﺎذاْ ﻓﻌﻠت اﻝﺴﻴدة ز ُ ﺸﺎي وﻏﺴﻠت اﻷطﺒﺎق ﺜم ﻗرأت اﻝﻤﺠﻠﺔَ. ي وﺸرﺒت ﻓﻨﺠﺎن ٍ -ﻫﻲ أﻜﻠت اﻝﻠﺤم اﻝﻤﺸو اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻵن اﻝﺴﺎﺒﻌﺔ إﻻﺜﻠﺜًﺎ .ﻤﺎاﻝذي ْﻝم ﺘَﻔﻌْﻠﻪ اﻝﺴﻴدة زﻴﻨب إﻝﻰ اﻵن؟اﻝﻤوﻗد وﻝم ﺘﻜﺘب اﻝرﺴﺎﻝﺔ. ﺘطﺒ ْﺦ اﻝﺒﺎذﻨﺠﺎن وﻝم ﺘَُﻨظْ اﻝﺴﻴدة زﻴﻨب ْﻝم ﺘﻀﻊ اﻝﺴﻠطﺔ ﻓﻲ اﻝﺜﻼﺠﺔ وﻝم ُف َ ﻋطﻠﺔ ﻨﻬﺎﻴﺔ اﻷﺴﺒوع اﻷب :ﻤﺎ رأﻴك ﻓﻲ اﻝذﻫﺎب إﻝﻰ اﻝﺴﻴﻨﻤﺎ ﻴوم اﻝﺴﺒت؟ ﻨذﻫب ﻴوم اﻷَﺤد. اﻷم :ﻓﻜرة راﺌﻌﺔ ،وﻝﻜن ﺸﻴﻤﺎء ﻋﻨدﻫﺎ دروس إﻀﺎﻓﻴﺔ ،إذن ْ اﻷب :طﻴب ،أﻴن ﻫﻲ اﻵن. دروﺴﻬﺎ ﻓﻲ اﻝﻐرﻓﺔ .ﻫل أُﻨﺎدﻴﻬﺎ. اﻷم :أظن أﻨﻬﺎ ﺘﺴﺘذﻜر َ 65 اﻷب :ﻻ داﻋﻲ ،أﻨﺎ أذﻫب إﻝﻴﻬﺎ ،وأﺴﺄﻝﻬﺎ ﻋن أرﻴِﻬﺎ. َ اﻝذﻫﺎب إﻝﻰ اﻝﺴﻴﻨﻤﺎ ﻴوم اﻷﺤد ،ﻤﺎر ِ أﻤك ﻨرﻴد اﻷب :ﻴﺎاﺒﻨﺘﻲ أﻨﺎ و ِ أﻴك؟ َ اﻝﺒﻨت :أﺸﻜرﻜﻤﺎ ﻴﺎ أﺒﻲ ،وﻝﻜن ﻋﻨدي ﻤوﻋد ﻤﻊ ﺼدﻴﻘﺘﻲ ﻝﻴﻠﻰ ﻴوم اﻷﺤدِ ،اذﻫﺒﺎ أﻨﺘﻤﺎ. )ﺒﻌد ﻤدة ﻗﺼﻴرة( اﻷب :وأﻨﺘﻤﺎ إﻝﻰ أﻴن ﺴﺘذﻫﺒﺎن؟ اﻝﻤﺴرح ،ﻝﻘد اﺘﻔﻘﻨﺎ ﻋﻠﻰ ﻫذا ،ﻴوم اﻝﺨﻤﻴس اﻝﻤﺎﻀﻲ. اﻝﺒﻨت :ﺴﻨذﻫب إﻝﻰ َ اﻝذﻫﺎب إﻝﻰ اﻝﻌﻤرة ﺠﻌﻔر :ﻴﺎ أﺒﻲ أﻨت ﺘﻌرف ﺼدﻴﻘﻲ ﺤﻤزةَ ،ﻫو وأﺴرﺘﻪ ﺴﻴذﻫﺒون إﻝﻰ اﻝﻌﻤرة ﻓﻲ اﻝﻌطﻠﺔ ،ﻫل ﺘُرﺴﻠﻨﻲ ﻤﻌﻬم؟ ﺤﻤزة :أرﺠوك ﻴﺎ ﻋﻤﻲ اﺴﻤﺢ ﻝﻪ. اﻝواﻝد :ﻜﻴف ﺘذﻫﺒون ﻴﺎ ﺤﻤزة ،ﺒﺎﻝطﺎﺌرة أم ﺒﺎﻝﺤﺎﻓﻠﺔ؟ ﺤﻤزة :أﻋﺘﻘد ،ﺴﻨذﻫب ﺒﺎﻝطﺎﺌرة ،ﻫل ﺴﺘﺴﻤﺢ ﻝﺼدﻴﻘﻲ؟ أﻴﻀﺎ ُﻜﻨﺎ ﻨرﻏب ﻓﻲ زﻴﺎرة اﻷﻤﺎﻜن اﻝﻤﻘدﺴﺔ ﻫذﻩ اﻝﺴﻨﺔَ ،وﻝﻜن ﺒﻌض اﻝظروف َﻤ َﻨﻌﺘﻨﺎ ﻤن اﻝزﻴﺎرة. اﻝواﻝد :ﻓﻲ اﻝﺤﻘﻴﻘﺔ ،ﻨﺤن ً ﻨذﻫب ﻓﻲ اﻝﺴﻨﺔ اﻝﻘﺎدﻤﺔ إن ﺸﺎء اﷲ. ِاذﻫﺒوا أﻨﺘم ﻫذﻩ اﻝﺴﻨﺔ وﻨﺤن ُ اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻋﻠﻲ طﺎﻝًِﺒﺎ ﻓﻲ ﻫذﻩ اﻝﻤدرﺴﺔ. أﻨﺎُ ﺘﺨرﺠت ﻓﻲ اﻝﺜﺎﻨوﻴﺔ وﻤﺎ زال ّ اﻝطﻌﺎم ﺠﺎﻫز وﻤﺎ زال اﻷوﻻد ﻴﻠﻌﺒون ﻓﻲ اﻝﺤدﻴﻘﺔ. ﻤﺎزال أﺒﻲ ﻓﻲ ﻤﻜﺔَ اﻝﻤﻜرﻤﺔ رﻏم اﻨﺘِﻬﺎء ﻤوﺴم اﻝﺤﺞ. ﺴﺂﺨذ ﻤﻌﻲ اﻝﻤظﻠﺔَ ﻤﺎ دام اﻝﻤطر ِﻨﺎزﻻً. -اﻨﺘﻬﻰ اﻝﺸﺘﺎء وﻤﺎ زال اﻝﺜﻠﺞ َﻴ ِﻨزل. اﻝﺼف. رن اﻝﺠرس وﻤﺎ زال اﻝطﻼب أﻤﺎم ّ -ﻻﻴﻨﺘﻬﻲ اﻝﻔﻘر ﻤﺎ داﻤت اﻝﺤرب ﻤﺴﺘﻤرةً. ﻓﻜﺎﻫﺔ ﺘﻤل :أﻫﻼً وﺴﻬﻼً ﻴﺎ درﺴون .ﻤﺎذا ﻴﻔﻌل أﻫﻠﻲ وأﻗﺎرﺒﻲ؟ ﺘﻤل :ﻜﻴف ﺤﺎل اﻝدﻴك اﻷﺼﻔر؟ ﺘﻤل :ﻝﻜن اﻝﺤﻤﺎر ﻜﺎن ﻓﻲ اﻝﻤطﺤﻨﺔ. آﻩ ،ﻝﻘد ﻤﺎت أﺒﻲ! ﺘﻤل ْ : أﻴﻀﺎ! ﺘﻤل :آﻩ ،ﻝﻘد ْ ﻤﺎﺘت أﻤﻲ ً ب ﺒﻴﺘﻲ أﻝﻴس ﻜذﻝك؟ ﺘﻤل :ﻗل ﻴﺎ درﺴون ،ﻝﻘد َﺨ ِر َ درﺴون :اﻝﺤﻤد ﷲ ﻜﻠﻬم ﺒﺨﻴر. درﺴون :ﻝﻘد ﻀرﺒﻪ اﻝﺤﻤﺎر وﻤﺎت. أﺤﻀر ﺘﺎﺒوت أﺒﻴك ﻤن اﻝﻤطﺤﻨﺔ. درﺴون :ﻻ ،اﻝﺤﻤﺎر َ درﺴون :ﻨﻌم ،إﻨﻪ ﻤﺎت ﺒﺴﺒب اﻝﺤزن اﻝﺸدﻴد ﻋﻠﻰ وﻓﺎة أﻤك. درﺴون :ﻨﻌم ،إﻨﻬﺎ ﻤﺎﺘت. درﺴون :ﻻ ،ﻴﺎ ﺘﻤل ،ﻤﺎ زال ﺒﻴﺘُك ﻴﺤﺘرق. اﻝﻌطﻠﺔ اﻝﺼﻴﻔﻴﺔ /زﻴﺎرة إﻝﻰ ﻤﺼر ﻤرﺤﺒﺎ ،ﻨﺤن ﻗﺎدﻤﺎت ﻤن ﺘرﻜﻴﺎ ،وﻨرﻴد ﺜﻼث ﻏرف ﻝﻤدة أﺴﺒوع. : اﻝﺴﺎﺌﺤﺎت ً ﻓور. ﻝﻜن ﺜﻼث ﻏرف ًا ﺒﻜن ﻓﻲ ﻤﺼر .أ ْ َﺤ ُﺠز ّ ﻤوظف اﻻﺴﺘﻘﺒﺎل :أﻫﻼً وﺴﻬﻼً ّ اﻝﺴﺎﺌﺤﺎت :ﺴﻨﻀﻊ اﻝﺤﻘﺎﺌب ﻓﻲ اﻝﻐرف وﺴﻨذﻫب إﻝﻰ اﻷﻫرام ،ﻜﻴف ﻨﺼل إﻝﻴﻬﺎ ﻤن ﻓﻀﻠك؟ ﺘﺼﻠن إﻝﻰ ﻫﻨﺎك ﺨﻼل ﻨﺼف ﺴﺎﻋﺔ. ﺴﻴﺎرة أﺠ ٍرة ،ﺴوف ﻤوظف اﻻﺴﺘﻘﺒﺎل :أطﻠُب ﻝَ ُﻜ ن ّ َ ﻨﻔﻀل رﻜوب اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ. اﻝﺴﺎﺌﺤﺎت :وﻝﻜن ﻨﺤن ّ 66 ﻋﺒ ْرن اﻝطرﻴق ﺜم ْارَﻜ ْﺒن اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﻤن اﻝﻤوﻗف ،و ْاﻨ ِزْﻝ َن ﻤن اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﻋﻨد ﺸﺎرع اﻷﻫرام .ﻫﻨﺎك ﻤوظف اﻻﺴﺘﻘﺒﺎل :إذن اُ ُ ﺸﺎﻫدن اﻷﻫر َام. ﺴﺘُ َ اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﺴﺘﻠﻌب اﻝﺒﻨﺎت ﻜرة اﻝﺴﻠﺔ ﺼﺒﺎح ﻴوم اﻹﺜﻨﻴن. ﺴﺘﺴﺎﻋد اﻝﺒﻨﺎت أﻤﻬﺎﺘِ ِﻬن ﻓﻲ اﻝﻤﺼﻨﻊ ﻴوم اﻷرﺒﻌﺎء. ﺴﺘﻘ أر اﻝﺒﻨﺎت اﻝرواﻴﺎ ِت ﻴوم اﻝﺠﻤﻌﺔ. -ﺴﺘﺘﺼﻔﺢ اﻝﺒﻨﺎت ﻓﻲ اﻹﻨﺘرﻨت طَوال ﻴوم اﻷَﺤد. ﺴﺘزور اﻝﺒﻨﺎت اﻝﻤﺘﺤف ﻤﻊ آﺒﺎﺌﻬن ﻴوم اﻝﺜﻼﺜﺎء. ﺴﺘذاﻜر اﻝﺒﻨﺎت ﻤﺎ دة اﻝﻜﻴﻤﻴﺎء ﻴوم اﻝﺨﻤﻴس. -ﺴﺘﺄﻜل اﻝﺒﻨﺎت اﻝطﻌﺎم ﻓﻲ اﻝﺒﻴت ﻴوم اﻝﺴﺒت. وﺴﺎﺌل اﻝﻨﻘل واﻝﻤواﺼﻼت / اﻝوطﻨﻲ اﻝذﻫﺎب إﻝﻰ اﻝﻤﺠﻠس ّ اﻝوطﻨﻲ. ﻤﺒﻨﻰ اﻝﻤﺠﻠس :ﻤن ﻓﻀﻠك ،ﻫل ﻤن اﻝﻤﻤﻜن أن ﺘَ ُدﻝﻨﻲ ﻋﻠﻰ َ ّ اﻝ ﺎب ﺸ ّ اﻝوطﻨﻲ اﻝﻘدﻴم أو اﻝﺠدﻴد؟ ﺸرطﻲ اﻝﻤرور :إﻝﻰ أﻴن ﺘرﻴد أن ﺘذﻫب ﺒﺎﻝﻀﺒط ،إﻝﻰ اﻝﻤﺠﻠس ّ ّ اﻝ اﻝوطﻨﻲ اﻝﺠدﻴد ،ﻫل ﻫو ﺒﻌﻴد ﻋن ﻫﻨﺎ؟ :أرﻴد أن أذﻫب إﻝﻰ اﻝﻤﺠﻠس ﺎب ﺸ ّ ّ ﺴﻴﺎرة أﺠرة. ﺸرطﻲ اﻝﻤرور :ﻨﻌم ،ﺒﻌﻴد ،ﻋﻠﻴك أن ﺘَرﻜب اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ أو أن ﺘﺄﺨذ ّ ّ اﻝ ﺎب ﺸ ّ ﺸرطﻲ ّ اﻝ ﺎب ﺸ ّ ﺸرطﻲ ّ ﻤﺤت؟ :ﻤن أي ﺠﻬﺔ ﺘﺄﺘﻲ اﻝﺤﺎﻓﻠﺔُ ،ﻝو ﺴ َ ِ ِ ﻝﻜﻲ ﺘرَﻜب اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﻤن اﻝﻤوﻗف. اﻝﻤرور :اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﺘﺄﺘﻲ ﻤن اﻝﺠﻬﺔ ُ اﻝﻤﻘﺎﺒﻠﺔ ،اُﻋﺒر اﻝطرﻴق ْ :أﻴن ﺴﺄ ِ َﻨزل ﻤن اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ؟ ﻨزل ﻤن اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﻓﻲ اﻝﻤوﻗف اﻝﺨﺎﻤس. اﻝﻤرورِ :ا ْ ﻓﻲ ﻤﺤطﺔ اﻝﻘطﺎر/اﻨﺘظﺎر اﻝﻘطﺎر اﻝﺴرﻴﻊ ﻤﺤﻤود :أﻫﻼً ﻤﻠﻴﺢ ،أﻨﺘظر وﺼول اﻝﻘطﺎر اﻝﺴرﻴﻊ. َﻤﻠﻴﺢ :أﻫﻼً ﻴﺎ ﻤﺤﻤود ،ﻤﺎذا ﺘﻔﻌل ﻫﻨﺎ؟ َﻤﻠﻴﺢ :ﻤن ﺘﻨﺘظر؟ ﻤﺤﻤود :ﺴﻴﺄﺘﻲ أﺨﻲ طﺎرق وﺼدﻴﻘﻪ ﻤراد. ﻤﺤﻤود :ﻴﺄﺘﻴﺎن ﻤن إﺴطﻨﺒول ،ﻫﻤﺎ ﻴدرﺴﺎن ﻓﻲ ﺠﺎﻤﻌﺔ إﺴطﻨﺒول. َﻤﻠﻴﺢ :ﻤن أﻴن ﻴﺄﺘﻴﺎن؟ َﻤﻠﻴﺢ :ﻫل ﻴﺄﺘﻴﺎن ﻝﻘﻀﺎء ﻋطﻠﺔ ﻨﺼف اﻝﺴﻨﺔ؟ ﻜﻲ ﺘﺘﻌرف ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ؟ ﻤﺤﻤود :ﻨﻌم ،ﻤﺎرأﻴك ﻓﻲ اﻨﺘظﺎرﻫﻤﺎ ً ﻤﻌﺎ ْ َﻤﻠﻴﺢ :آﺴف ﻋﻨدي ﻤوﻋد ﻤﻊ اﻷﺼدﻗﺎء اﻵن ،وﻝذﻝك ﻋﻠ ﻲ أن أذﻫب ﻨﺤو اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ ﻤﺒﺎﺸرة. آﺨَر إن ﺸﺎء اﷲ. ﻤﺤﻤود :إذن ﺘزورﻨﺎ ﻓﻲ وﻗت َ اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻜت اﻝﺴﻴﺎرة ﻴﺎأﻴﻬﺎ اﻝﺴﺎﺌق. ﻨس ﻓﺘﺢ اﻝﻌ داد إذا ﺤر َ ﻻﺘَ َط ﺤزام اﻷﻤﺎن ﻤن ﻓﻀﻠك ﻋﻨد إﻗﻼع اﻝطﺎﺌرة. اُرُﺒ ْﻤﻘﻌدا ﻤن اﻝدرﺠﺔ اﻷوﻝﻰ ﻓﻲ اﻝﻘطﺎر. -أرﻴد ً اﻝدراﺠﺔ اﻝﻨﺎرﻴﺔ اﻝﺨوَذة ﻋﻨدﻤﺎ ﺘرﻜب ﻻﺘﻨس ﻝُْﺒس ُ -ﻤن ﻓﻀﻠك أﺠرة اﻝﺘذﻜرة اﻝﻤطﺎر/ﺤﺠﺎج ﻤن ﺘرﻜﻴﺎ زوار. ﻤوظف اﻻﺴﺘﻘﺒﺎل :ﻫؤﻻء ﻋﺎﻤل اﻝﻔﻨدقَ :ﻤن ﻫؤﻻء اﻝﻨﺎس؟ ﻋﺎﻤل اﻝﻔﻨدق :ﻤن أﻴن ﻴﺄﺘون؟ ﻤوظف اﻻﺴﺘﻘﺒﺎل :ﻴﺄﺘون ﻤن ﺘرﻜﻴﺎ. ﻋﺎﻤل اﻝﻔﻨدقٕ :واﻝﻰ أﻴن ﻴذﻫﺒون اﻵن؟ ﻤوظف اﻻﺴﺘﻘﺒﺎل :ﻴذﻫﺒون إﻝﻰ اﻝﻤدﻴﻨﺔ اﻝﻤﻨورة ﻝﻜﻲ ﻴزوروا اﻝروﻀﺔ اﻝﻤطﻬرة. 67 ﻋﺎﻤل اﻝﻔﻨدق :ﻫل ﻨزل اﻝﺤﺠﺎج اﻷﺘراك ﻓﻲ ﻫذا اﻝﻔﻨدق ﻤن ﻗﺒ ُل؟ ﻋﺎﻤل اﻝﻔﻨدق :أﻋﺘﻘد ،ﻝن ﻴﻨﺴﻰ اﻷﺘراك ﺨدﻤﺘَﻨﺎ اﻝﺠﻴدةَ. اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻤوظف اﻻﺴﺘﻘﺒﺎل :ﻻ ،ﻫذﻩ أول ﻤرة. أﺠل ،ﻓﻬذا ﻤﺎ ﻨرﺠوﻩ. ﻤوظف اﻻﺴﺘﻘﺒﺎلْ : اﻨﺘظر ﻓﻲ ﺼﺎﻝﺔ اﻻﻨﺘظﺎر ﺤﺘﻰ اﻹﻋﻼن ﻋن إﻗﻼع اﻝطﺎﺌرة. ِاﺘِ ﺠﻪ إﻝﻰ ﺒﺎب اﻝﻤدﺨل وﻗ د ْم اﻝﺒِطﺎﻗﺔ ﻝﻠﻤوظف اﻝﻤﺴؤول. ُﻴرﺠﻰ اﻝوﺼول إﻝﻰ اﻝﻤطﺎر ﻗﺒل ﻤﻐﺎدرة اﻝطﺎﺌرة ﺒِﺴﺎﻋﺘﻴن. ْ ﺴﻠْ م اﻝﺤﻘﺎﺌب ﺜم اﺴﺘﻠِم ﺒطﺎﻗﺔ اﻝطﻴران.ِ -اذﻫب ﻤﺒﺎﺸرةً إﻝﻰ ُﺸﺒﺎك اﻝﺠوازات. رﺴﺎﻝﺔ ﻤن أخ إﻝﻰ أخ أﺨﻲ اﻝﻌزﻴز، ﺤﺎر واﻝﻨﺎس دﻤﻬم ﺨﻔﻴف وﻝﻜن ﻋﻨدي اﻝﺠو ﻫﻨﺎ أﻨﺎ اﻵن ﻓﻲ ﻋطﻠﺔ ﺒﻤﺼر .ﻓﻲ اﻝﺤﻘﻴﻘﺔ ،اﻝﻘﺎﻫرة ﻤدﻴﻨﺔ ﻜﺒﻴرة . أﺠدﻫﺎ ﺤﺘﻰ اﻵن .اﺸﺘرﻴت ﺒﻌض اﻝﺤﺎﺠﺎت .ﻫﻨﺎ أﺴﻜن ﻓﻲ ﻓﻨدق اﻝﻨﻴل .ﻓﻲ ﻤﺸﻜﻠﺔ. ﻓﻘدت ﺤﻘﻴﺒﺔ ﺴﻔري ﻓﻲ اﻝﻤطﺎر وﻝَم ْ ُ أﺘﺴوق .اﻝﻤﺤﻼت ﺠﻤﻴﻠﺔ ﻫﻨﺎ وأﺴﻌﺎرﻫﺎ رﺨﻴﺼﺔ .اﻝﻴوم زرت اﻷﻫرام وﻓﻲ اﻝﻤﺴﺎء ﺘﺠوﻝت ﻓﻲ أﺘﺠول وﻓﻲ اﻝﻤﺴﺎء ّ اﻝﻨﻬﺎر ّ اﻝﻨﻴل ﺒﺎﻝﻤرﻜب .واﻝﻘﺎﻫرة ﺠﻤﻴﻠﺔ ﺠ دا .إﻝﻰ اﻝﻠﻘﺎء. أﺨوك ﺤﺴن وﺴﺎﺌل اﻻﺘﺼﺎﻻت/اﻝﻤﺨﺘرﻋون ﻫﻨﺎك اﺨﺘراﻋﺎت ﻤﻬﻤﺔ َﻏﻴ َرت أﺴﺎﻝﻴب اﻻﺘﺼﺎل ﻓﻲ اﻝﻌﺎﻝم .ﻓﻲ ﻋﺎم 1844أرﺴل ُﻤورس ُﻤﺨﺘرع اﻝﺘﻠﻐراف ﺒرِﻗﻴﺔ ﺒرﻗﻴﺔ أ ِ َﻜﺘب ﻓﻴﻬﺎ" :ﻤﺎذا َﺨﻠق اﷲ؟" .ﻓﻘد ﻜﺎﻨت ﺘﻠك أول ٍ ُرﺴﻠت ﻓﻲ اﻝﺘﺎرﻴﺦ. ﺘﻌﺎل ،أرﻴدك ﻫﻨﺎ". وﻓﻲ ﻋﺎم 1876اﺘﺼل ﻏراﻫﺎم َﺒ ْل ﻤﺨﺘرع اﻝﻬﺎﺘف ﺒﺄﺤد اﻝﻤﺴﺎﻋدﻴن ﻝﻪ ،ﻓﻘﺎل" :اﻝﺴﻴد واﺘﺴونَ ... اﻨدﻫش واﺘﺴون ﻝﻬذا اﻝﺼوت اﻝوارد ﻤن اﻝﺠﻬﺎز .ﻓﻘد ﻜﺎن ﻴﺴﺘﻤﻊ إﻝﻰ أول ﻤﻜﺎﻝﻤﺔ ﻫﺎﺘﻔﻴﺔ ﻓﻲ اﻝﺘﺎرﻴﺦ. اﻹﻴطﺎﻝﻲ ﻤﺎرﻜوﻨﻲ ﺼوﺘﻪ ﻋﺒر اﻝﻬواء دون اﺴﺘﺨدام َﻜﺒﻼت .وﻫﻜذا اُﺨﺘُِرع اﻝﻬﺎﺘف اﻝﻼﺴﻠﻜ ﻲ وﻓﻲ ﻋﺎم 1895أرﺴل ّ ِ ﻠﻴﻨ ُﺴون " أول رﺴﺎﻝﺔ وﻤ ْ أﻤﺎ اﻻﺨﺘراع اﻝراﺒﻊ ﻓﻬو ﻴﻤﺜل ذروةَ اﻻﺘﺼﺎﻻت ﻝﺤ د اﻵن .ﻓﻲ أواﺨر ﻋﺎم 1971أرﺴل " ﺘُ ْ ِ ﺼﺎﻨﻌﻲ اﻝﺘﺎرﻴﺦ. إﻝﻜﺘروﻨﻴﺔ .وﺒذﻝك أﺼﺒﺢ ﻤن ﺘﺼﻔﺢ ردﺸﺔ َد َ َﻤوِﻗﻊ اﻝﻜﻠﻤﺎت وﺘﻌرﻴﻔﻬﺎ :ﻗﻠب ﺼﻔﺤﺎت ﻋﻠﻰ ﻤواﻗﻊ اﻹﻨﺘرﻨت. ِ اﻝﻤﺒﺎﺸرة ﻋﻠﻰ اﻹﻨﺘرﻨت. :اﻝﻤﺤﺎدﺜﺔ :اﻝﻌﻨوان اﻝﻤوﺠود ﻋﻠﻰ اﻹﻨﺘرﻨت. ق ﺒﺎﻝرﺴﺎﻝﺔ اﻹﻝﻜﺘروﻨﻴﺔ. ُﻤرﻓَق َ :ﻤﻠَ ّ ف ﻴُرﻓَ ُ ﺒﺤث ﺒِواﺴطﺔ ﻋن ﻤوﻀوع أو َﻤوﻗﻊ. ُﻤ َﺤرك َﺒﺤث :ﺒرﻨﺎﻤﺞ ﺘَ َ اﻝﺼﻔﺤﺔ اﻝرﺌﻴﺴﻴﺔ :اﻝﺼﻔﺤﺔ اﻷوﻝﻰ ﻋﻨد اﻝدﺨول إﻝﻰ اﻝﻤوﻗﻊ. ﻀ ِوﻴﺔ اﻝﻌ ْ ُ ﻀوﻴﺔ اﻝﻤوﻗﻊ. :اﻨﺘﺴﺎب إﻝﻰ ُﻋ ْ اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ َﻓﻀل ﻤن اﻝﺘﻠﻔزﻴون. -1اﻷﻝﻌﺎب اﻝﺤﺎﺴوﺒﻴﺔ راﺌﻌﺔ ﺠ دا ،اﻝﺤﺎﺴوب أ َ 68 ٍ ﺸﻲء. وﻴﻨﺴون ﻜ ل -2ﺘَﺄﺨذ اﻷﻝﻌﺎب اﻝﺤﺎﺴوﺒﻴﺔ ﻤن اﻷطﻔﺎل وﻗﺘًﺎ طوﻴﻼً ،إﻨﻬم ﻴﺒدأون ﺒﺎﻝﻠﻌب ﻋﻠﻰ اﻝﺤﺎﺴوب َ ﺤﺼل ﻋن طرﻴق اﻹﻨﺘرﻨت ﻋﻠﻰ ﻤﻌﻠوﻤﺎت ﻫﺎﺌﻠﺔ. -3اﻹﻨﺘرﻨت ﻤﻔﻴد ﻝﻠﻐﺎﻴﺔ .ﺒﺈﻤﻜﺎﻨك أن ﺘَ ُ أﺸﻴﺎء ﻜﺜﻴرة .اﻝﻤﻌﻠوﻤﺎت اﻝﺤﻘﻴﻘﻴﺔ ﻋن اﻝﺤﻴﺎة ﻻﻴﻤﻜن ﺘَ َﻌﻠُ ﻤﻬﺎ ﻋن طرﻴق -4ﻻأﻋﺘﻘد أن اﻷطﻔﺎل ﻴﺘﻌﻠﻤون ﻤن اﻝﺤﺎﺴوب ً اﻹﻨﺘرﻨت. ﻀون ﻜل أوﻗﺎﺘِﻬم أﻤﺎم اﻝﺤﺎﺴوب. اﻝﻤراﻋﻲ وﻴﻠﻌﺒون ﻜرة اﻝﻘدم ﺴﺎﺒﻘًﺎ ،وﻝﻜﻨﻬم اﻵن َﻴﻘْ ُ -5ﻜﺎن اﻷطﻔﺎل َﻴرُﻜﻀون ﻓﻲ َ ِ اﻝﺴﺒب ﻻﺒ د ﻝﻸطﻔﺎل أن ﻴﻠﻌﺒوا ﻋﻠﻰ اﻝﺤﺎﺴوب. -6ﻋﻨدﻤﺎ ﻴﻠﻌب اﻷطﻔﺎل ﻋﻠﻰ اﻝﺤﺎﺴوب ،ﻴﺘﻌﻠﻤون ﻤﻨﻪ اﻝﻜﺜﻴر .وﻝﻬذا ِ اﻝﻌﻨف. وﻴوﺠد ﻓﻲ ﻫذﻩ اﻷﻝﻌﺎب ﻗﺘل اﻝﻨﻔس وأﻋﻤﺎل -7ﻜﺜﻴر ﻤن اﻷﻝﻌﺎب اﻝﺤﺎﺴوﺒﻴﺔ ﺴﻴﺌﺔ ﺠ داَ . -8ﻝﻲ أﺼدﻗﺎء ﻤن ﻤﺨﺘﻠف دول اﻝﻌﺎﻝم .وﻝم أ ِ أﺤدا ﻤﻨﻬم ﺤﺘﻰ اﻵن ،ﻤﻊ ذﻝك ِ اﻝﻜﺜﻴر .إن اﻝﺤﺎﺴوب ﻓﻲ أﻋرف ﻋﻨﻬم ُﺸﺎﻫ ْد ً َ ﻨظري ﺒﺎب ﻴﻨﻔﺘﺢ ﻋﻠﻰ اﻝﻌﺎﻝَم. ن أﻴﺘﻬﺎ إﻴﺠﺎﺒﻴﺔ وأﻴﺘﻬﺎ ﺴﻠﺒﻴﺔ. -9اﻗ أر اﻝﻔﻘرات اﻵﺘﻴﺔ ﺜم ﻋﻴ ْ -10اﻤ ْ ﻤﺴﺘﻌﻴﻨﺎ ﺒﺎﻝﻜﻠﻤﺎت ﻤن اﻝﻘﺎﺌﻤﺔ. ﻸ اﻝﻔراﻏﺎت ﺒﺎﻷﺴﺌﻠﺔ اﻝﻤﻨﺎﺴﺒﺔ ً -11ﻤن ﻓﻀﻠك َﺴ ﺠ ْل رﺴﺎﻝﺘك ﻓﺴﺄﻋود إﻝﻴك ﻓﻲ أﻗرب ﻓرﺼﺔ. ِ ط ﻋﻠﻰ اﻝرﻗم 9ﻝﻠﺘرﺠﻤﺔ إﻝﻰ اﻹﻨﺠﻠﻴزﻴﺔ. ﻀ َﻐ ْ -12ا ْ ُ -13ﻴرﺠﻰ اﻹﺘﺼﺎل ﻓﻴﻤﺎ ﺒﻌد. ﺤﺎﻝﻴﺎ. -14اﻝرﻗم اﻝذي ﺘَطﻠﺒﻪ ﻤﺸﻐول ً -15اُْﻨﻘُْر اﻝرﻗم اﻝداﺨﻠ ﻲ ﻝﻠﺸﺨص اﻝذي ﺘطﻠﺒﻪ. ﺴﺘﺨدم. -16اﻝرﻗم اﻝذي ﺘطﻠﺒﻪ ﻏﻴر ُﻤ َ اﻝﺜﺎﻨوي. َدرس ﻓﻲ اﻝﺼف اﻝﺜﺎﻨﻲ -17 ً ﻤرﺤﺒﺎ اﺴﻤﻲ ﻝﻴﻠﻰ .أﻨﺎ ﻤﺼرﻴﺔ ﻤن ﻤدﻴﻨﺔ اﻹﺴﻜﻨدرﻴﺔ .وأﻨﺎ ﻓﻲ اﻝﺨﺎﻤﺴﺔَﻋﺸرةَ .وأ ُ ﺘﺤﻴﺎﺘﻲ. /ﻤﻊ ّ اﻝﻬﺎﺘف وأﻫﻤﻴﺘﻪ اﻝﺠوال ﻀروري ﺒﺎﻝﻨﺴﺒﺔ ﻝﻲ ،ﻷن ﻤﺤﺎﻀراﺘﻲ ﻓﻲ اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ ﺘﻨﺘﻬﻲ ﻓﻲ وﻗت ﻤﺘﺄﺨر .وﺒواﺴطﺔ ُﻤ َﻨﻰ َﺒ ْﻜر :إن اﻝﻬﺎﺘف اﻝﻨﻘﺎلّ / ِ ﻻﻴﺸ ﻜل أَﻫﻤﻴﺔً ﻜﺒﻴرة. ﻋﻠﻲ .وﺒﺎﻝﻨﺴﺒﺔ ﻝﻨوﻋﻴﺔ اﻝﻬﺎﺘف ﻓﻬذا ُ اﻝﻬﺎﺘف اﻝﻨﻘﺎل ﺘَطﻤﺌ ّن أﺴرﺘﻲ ّ ﻜﻤﻤﺜل أﺤﺘﺎج إﻝﻰ ﻫذا اﻝﻬﺎﺘف ﻝﻜﻲ َﻫﻴﺜم ﻨﺒﻴل :إن اﻝﻬﺎﺘف اﻝﻨﻘﺎل ﻤن َوﺠﻬﺔ ﻨظري ﻀرور ّ ي ﻓﻲ وﻗﺘﻨﺎ اﻝﺤﺎﻀر .وأﻨﺎ ُ ِ أﺤدث ﺠﻬﺎز اﻝﻬﺎﺘف اﻝﻨﻘﺎل. أﺤرص ﻋﻠﻰ اﻤﺘِﻼك أﺘواﺼل ﻤﻊ زﻤﻼﺌﻲ ّ اﻝﻔﻨﺎﻨﻴن .أﻤﺎ ﻋن ﻨوﻋﻴﺔ اﻝﻬﺎﺘف اﻝﻨﻘﺎل ﻓﺄﻨﺎ ُ ﻀﺎر ﻓﻲ اﻝوﻗت ِ ﻨﻔﺴ ِﻪ. ﻤﻔﻴدا وﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون ا أن اﻝﻬﺎﺘف اﻝﻨﻘﺎل ﺴﻼح ذو ﺤ دﻴن ،ﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون ً ﻤﺤﻤد أﺒو ﺘَُرْﻴﻜﺔ :ﺒرأﻴﻲ ّ ٍ ﺤدﻴﺜﺔ. أﺤب ﻓﻲ اﻝﻬﺎﺘف اﻝﻨﻘﺎل أن ﻴﻜون ذا ﺘﻘﻨﻴ ٍﺔ ﻝﻠﺸﻜوى أو ﻝﻺﺴﺘﻔﺴﺎر اﻝﺤوار َ ِ ﺼﻠﻴﺤﻪ. اﻝﻤﺸﺘري :ﻫﻨﺎك َﺨﻠَل ﻓﻲ اﻝﺤﺎﺴوب اﻝذي اﺸﺘرﻴﺘُﻪ ،أرﻴد ﺘَ َ اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﻫل ﻤﻌك وﺜﻴﻘﺔ اﻝﻀﻤﺎن؟ اﻝﻤﺸﺘري :ﻨﻌم ﻫﺎ ﻫﻲ. ﺸﻴﺌﺎ. اﻨﺘﻬت ،ﻤﻊ اﻷﺴف ،ﻻﻨﺴﺘطﻴﻊ أن اﻝﺒﺎﺌﻊ :وﻝﻜن ﻤدة اﻝﻀﻤﺎن ﻗد َ ﻨﻌﻤل ً ْ 69 ......................... اﻝﻤﺸﺘري :ﻫذا اﻝﺜوب اﺸﺘرﻴﺘﻪ ﻤﻨﻜم وﻝﻜﻨﻪ ﻜﺒﻴر ﻋﻠﻲ .اﻝﺒﺎﺌﻊ :أﻨﺎ آﺴف ﻴﺎ ﺴﻴدﺘﻲ ،ﻻأﺴﺘطﻴﻊ ﻤﺴﺎﻋدﺘَك. ﻜﺒﻴر. ﻗﻠت ﻝﻲَ :ﺴﺘُﻐﻴرﻩ إن ﻜﺎن ًا اﻝﻤﺸﺘري: َ وﻝﻜﻨك َ ِ اﻝﻤدﻴر ﻤن ﻓﻀﻠك. اﻝﻤﺸﺘري :أرﻴد ﻤﻘﺎﺒﻠﺔَ اﻝﺒﺎﺌﻊ :أﻨﺎ آﺴف ﻴﺎ ﺴﻴدﺘﻲ. ......................... اﻝﻤﺸﺘري :أرﻴد ﻤﺸﺎﻫدة أﻨواع اﻝﻬواﺘف اﻝﺠواﻝﺔ. اﻝﻤﺸﺘري :ﺒﺎﻝﻜﺎﻤﻴ ار وﺒﺠودة ﻋﺎﻝﻴﺔ ﻓﻲ اﻝﺼوت. ﺘﻔﻀ ْل ،ﻤﺎ اﻝﻨوع اﻝذي ﺘطﻠﺒﻪ؟ اﻝﺒﺎﺌﻊ ّ : اﻝﺒﺎﺌﻊ :ﻫذا ﻫو اﻝﻤودﻴل اﻝﻤﻨﺎﺴب ﻝك. ......................... -ﻜم اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻵن؟ -اﻝﺜﺎﻤﻨﺔ وﺨﻤس وأرﺒﻌون دﻗﻴﻘﺔ. -أﻝﻴﺴت ﻫذﻩ اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﺤﺎﻓﻠﺔ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺘﺎﺴﻌﺔ إﻝﻰ إﺴطﻨﺒول؟ -ﺒﻠﻰ. ......................... اﻝﻤوظف :ﺘﻔﻀل إﻝﻰ ﻗﺴم اﻝﻔواﺘﻴر. ﻠﻌت ﻋﻠﻰ ﻓﺎﺘورﺘك ﺒدﻗﺔ؟ اﻝﻤوظف :ﻫل اط َ ِ ِ اﻝﻤﻜﺎﻝﻤﺎت. ﻝﺘﻔﺎﺼﻴل طﻠﺒﺎ اﻝﻤوظف :إذن ﻗَ د ْم ً اﻝﻤﺸﺘري :ﻤﺒﻠﻎ اﻝﻔﺎﺘورة ٍ ﻜﺜﻴر. ﻋﺎل ،رﻏم أﻨﻨﻲ ﻻأﺘﻜﻠم ًا وﺠد اﻝﺘﻔﺎﺼﻴل ﻓﻲ اﻝﻔﺎﺘورة. اﻝﻤﺸﺘري :ﻨﻌم ،وﻝﻜن ﻻﺘُ َ اﻷﻋﻴﺎد اﻝدﻴﻨﻴﺔ ﻓﻲ اﻹﺴﻼم ِ اﻝﻤﺒﺎرك رﻤﻀﺎن ﺸوال ﺒﻌد اﻨﺘﻬﺎء ﺸﻬر دﻴﻨﻴﺎنّ ،أوﻻﻫﻤﺎ :ﻋﻴد اﻝﻔطر اﻝﻤﺒﺎر ُ ﻫﻨﺎك ﻋﻴدان ّ َ ك وﻴﺒدأ ﻓﻲ اﻝﻴوم اﻷول ﻤن ﺸﻬر ّ وﻴﺴﺘﻤر ﻋﻴد اﻝﻔطر ﺜﻼﺜﺔ أﻴﺎم. اﻝذي ﻴﺼوم ﻓﻴﻪ اﻝﻤﺴﻠﻤون ّ وﻴﺴﺘﻤر أرﺒﻌﺔ أﻴﺎم وﻴذﺒﺢ ﻓﻴﻪ اﻝﻤﺴﻠﻤون ك ﻴﺒدأ ﻓﻲ اﻝﻴوم اﻝﻌﺎﺸر ﻤن ﺸﻬر ذي اﻝﺤﺠﺔ وﺜﺎﻨﻴﻬﻤﺎ :ﻋﻴد اﻷﻀﺤﻰ اﻝﻤﺒﺎر ُ ّ ِ اﻝﻘﺎدرون ﻤﺎﻝﻴﺎ اﻷﻀﺤﻰ .وﻴُ اﻷﻀﺎﺤﻲ ﻋﻠﻰ اﻝﻔﻘراء. ﺤوم وزﻋون ﻝُ َ ﻴﻠﺒس اﻝﻤﺴﻠﻤون ﻤﻼﺒس ﺠدﻴدةً ﻓﻲ أﻴﺎم اﻝﻌﻴد .واﻷطﻔﺎل ﻴﻠﺒﺴون ِ ﻴدﻴﺎت .وﻴﺘﺒﺎدل اﻝﻨﺎس اﻝزﻴﺎرات وﻴﻬﻨﺊ ﺒﻌﻀﻬم اﻝﺒﻌض اﻝﻌ ّ َ اﻝرد ﻋﻠﻰ ﻫذﻩ اﻝﻌﺒﺎرة "وأﻨﺘم ﺒﺄﻝف ﺨﻴر". ﺒﻌﺒﺎرة "ﻜل ﻋﺎم وأﻨﺘم ﺒﺨﻴر" وﻋﺎدة ﻴﻜون ّ واﻝﻜل َﻴﺸﻌر ﺒﺎﻝﻔرح ﻓﻲ ﻫ َذﻴن اﻝﻌﻴدﻴن اﻝﻠ َذﻴن أﻫداﻫﻤﺎ اﷲ ﻝﻠﻤﺴﻠﻤﻴن. اﻷﻋﻴﺎد اﻝوطﻨﻴﺔ ٍ ٍ وطﻨﻴﺔ ﻓﻲ ﺘرﻜﻴﺎ ﻴﺤﺘﻔل ﺒﻬﺎ اﻝﻤواطﻨون ﻋﻠﻰ أﻨﺤﺎء ﺘرﻜﻴﺎ.ﻫذﻩ اﻷﻋﻴﺎد ﻫﻲ: أﻋﻴﺎد ﻫﻨﺎك أرﺒﻌﺔ ذﻜﺎر ﻻﻨﻔﺘﺎح ﺴﻴﺎدة اﻝوطﻨﻴﺔ واﻷطﻔﺎل :ﻴﺤﺘﻔل اﻝﺸﻌب ﺒﻬذا اﻝﻌﻴد ﻓﻲ اﻝﺜﺎﻝث واﻝﻌﺸرﻴن ﻤن ﺸﻬر أﺒرﻴل ﻤن ﻜل ﺴﻨﺔ ﺘِ ًا ﻋﻴد اﻝ اﻝﺘرﻜﻲ اﻝﻜﺒﻴر وﻴﺤﻀر إﻝﻰ ﺘرﻜﻴﺎ أطﻔﺎل ﻤن ﻤﻌظم دول اﻝﻌﺎﻝم ﻝﻴﺸﺘرﻜوا ﻓﻲ اﻻﺤﺘﻔﺎﻻت ﺒﻤﻨﺎﺴﺒﺔ اﻝﻌﻴد. ﻤﺠﻠس اﻷﻤﺔ ّ ﻋﺸر ﻤن ﺸﻬر ﻤﺎﻴو ﻤن ﻜل ﺴﻨﺔ ،ﻷن ﻤﺼطﻔﻰ ﻜﻤﺎل وﺼل ﻋﻴد اﻝﺸﺒﺎب واﻝرﻴﺎﻀﺔ :ﻴﺤﺘﻔل اﻝﺸﻌب ﺒﻬذا اﻝﻌﻴد ﻓﻲ اﻝﺘﺎﺴﻊ َ َ إﻝﻰ ﻤدﻴﻨﺔ ﺼﺎﻤﺼون ﻓﻲ ﻫذا اﻝﻴوم .وﻫﻲ أول ﻤﺤطﺔ ﻓﻲ ﺤرب اﻻﺴﺘﻘﻼل. اﻝﺘرﻜﻲ ﻋﻠﻰ ﺘذﻜﺎر ﻻﻨﺘﺼﺎر اﻝﺠﻴش ًا ﻋﻴد اﻝﻨﺼر :ﻴﺤﺘﻔل اﻝﺸﻌب ﺒﻬذا اﻝﻌﻴد ﻓﻲ اﻝﺜﻼﺜﻴن ﻤن ﺸﻬر أﻏﺴطس ﻤن ﻜل ﺴﻨﺔ ّ اﻷﻋداء ﻓﻲ ﺤرب اﻻﺴﺘﻘﻼل. ﺘذﻜﺎر ﻹﻋﻼن اﻝﺠﻤﻬورﻴﺔ. ًا ﻋﻴد اﻝﺠﻤﻬورﻴﺔ :ﻴﺤﺘﻔل اﻝﺸﻌب ﺒﻬذا اﻝﻌﻴد ﻓﻲ اﻝﺘﺎﺴ ِﻊ واﻝﻌﺸرﻴن ﻤن ﺸﻬر أﻜﺘوﺒر ﻤن ﻜل ﺴﻨﺔ 70 اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ -1ﻴﺄﺘﻲ ﻋﻴد اﻝﻔطر ﺒﻌد ﻋﺒﺎدة ﻋظﻴﻤﺔ ﻫﻲ اﻝﺼوم. -2ﻋﻴد اﻷﻀﺤﻰ ﻴﺄﺘﻲ ﺒﻌد ﻋﺒﺎدة أﺨرى ﻋظﻴﻤﺔ ﻫﻲ اﻝﺤﺞ. -3ﻗﺒل طﻠوع اﻝﺸﻤس ﺼﺒﺎح ﻴوم اﻝﻌﻴد ﻴﺘﺠﻪ اﻝﻤﺴﻠﻤون إﻝﻰ اﻝﻤﺴﺎﺠد ﻝﻴؤدوا ﺼﻼة اﻝﻌﻴد وﻝِﻴﺴﻤﻌوا اﻝﺨطﺒﺔ. -4ﻓﻲ اﻝﻌﻴد ﻴزور ﻜل ﻤﺴﻠم أﻗﺎرﺒﻪ وأﺼدﻗﺎءﻩ وﺠﻴراﻨﻪ وﻴﺘﺒﺎدﻝون اﻝﺘﻬﺎﻨﻲ. -5ﻴﺸﻌر اﻝﻔﻘراء ﺒﺎﻝﺴﻌﺎدة ،ﻷن اﻷﻏﻨﻴﺎء ُﻴﺤﺴﻨون إﻝﻴﻬم. اﻝﻔرح ﻓﻲ اﻝﻌﻴد أﻨﺎ ﻤن ﻤدﻴﻨﺔ ﻤوﻏﻼ وﻋﻤري واﺤد وﻋﺸرون .أﻨﺎ اﻵن ﻓﻲ اﻝﺨدﻤﺔ اﻝﻌﺴﻜرﻴﺔ ﺒﻤدﻴﻨﺔ ﻫ ﻜﺎري .ﻫذا أول ﻋﻴد أ ِ َﻗﻀﻴﻪ ُ ّ ﺒﻌﻴدا ﻋن أﺴرﺘﻲ .وﻝذﻝك أﺸﻌر ﺒﺎﻝﺤزن ﺒﻌض اﻝﺸﻲء وﻝﻜﻨﻨﻲ أﺸﻌر ﻓﻲ اﻝوﻗت ِ ﻨﻔﺴ ِﻪ ﺒﺴﻌﺎدة ﻜﺒﻴرة ﻷﻨﻨﻲ أﻗوم ﺒوظﻴﻔﺔ ً ﻤﻘ دﺴﺔ. اﻝﻴوم ﻻﺘوﺠد ﺘﻤرﻴﻨﺎت ﻋﺴﻜرﻴﺔ ،ﻨُﺸﺎرك ﻓُرﺤﺔ اﻝﻌﻴد ﻤﻊ زﻤﻼﺌﻨﺎ وﻗﺎدﺘﻨﺎ .ﺒﻌد ذﻝك أﻗف ﻓﻲ اﻝطﺎﺒور أﻤﺎم ﻜﺎﺒﻴﻨﺔ اﻝﺘﻠﻴﻔون أﻨﺘظر دوري ﻝﻼﺘﺼﺎل ﺒﺄﺴرﺘﻲ ،وﻓﻲ أﺜﻨﺎء ذﻝك أﺴﻤﻊ ﺒﻌض اﻹﻋﻼﻨﺎت ﻋن زﻴﺎرات اﻝﻌﺎﺌﻼت. ﻜﺜﻴر ﻷﻨﻨﺎ ﻨﻌرف أن ﻻﻨﺤزن ًا وﻨزور زﻤﻼءﻨﺎ ﻓﻲ اﻝوﺤدات اﻷﺨرى وﻨﺘﺒﺎدل اﻝﺘﻬﺎﻨﻲ ﺒﻤﻨﺎﺴﺒﺔ اﻝﻌﻴد اﻷﻀﺤﻰَ ، اﻝﻤواطﻨﻴن ﻴﻌﻴﺸون ﻓﻲ أﻤن وﺴﻼم ﺒﻔﻀل ﺤﻤﺎﻴﺘﻨﺎ ﻝﻠوطن. أﻫﻤﻴﺔ اﻷﻋﻴﺎد ﻨﺸر اﻝﻤﺤﺒﺔَ اﺌد ﻜﺜﻴرة؛ ﻤﻨﻬﺎ اﻻﺠﺘﻤﺎﻋﻴﺔ وﻤﻨﻬﺎ اﻝﻔردﻴﺔ .اﻷﻋﻴﺎد أﻴﺎم ﺒﻬﺠﺔ وﺴرور ﻓﻬﻲ ﺘَ ُ ﻝﻸﻋﻴﺎد اﻝدﻴﻨﻴﺔ واﻝوطﻨﻴﺔ ﻓو ُ واﻝﻤودة ﺒﻴن اﻷﻓراد اﻝذﻴن ﻴﻨﺘﺴﺒون إﻝﻰ اﻝدﻴن ِ ﻨﻔﺴﻪ أو اﻝذﻴن ﻴﻨﺘﻤون إﻝﻰ وطن واﺤد. وﺘﺴود اﻷﻋﻴﺎد اﻝدﻴﻨﻴﺔ روح اﻝﺘﻌﺎون واﻝﺘﻀﺎﻤن ﺒﻴن اﻝﻤﺴﻠﻤﻴن ﺤﻴث ﻴﻘدم اﻷﻏﻨﻴﺎء ﻤﺴﺎﻋدات ﻝﻠﻔﻘراء ﻗﺒل ﻋﻴد اﻝﻔطر ﻴذﺒﺤون اﻷﻀﺤﻰ اﻝﻠﺤوم اﻝﻤﺒﺎرك وذاﻝك ﺒﺘﻘدﻴم اﻝزﻜﺎة وﺼدﻗﺔ اﻝﻔطر .أﻤﺎ ﻓﻲ ﻋﻴد اﻷﻀﺤﻰ اﻝﻤﺒﺎرك ّ ﻓﻴوزع اﻝﻤﺴﻠﻤون اﻝذﻴن ّ ﻋﻠﻰ اﻝﻔﻘراء .ﺒﺎﻹﻀﺎﻓﺔ إﻝﻰ ذﻝك ﻴﺘﺒﺎدل اﻝﻨﺎس اﻝزﻴﺎرات واﻝﺘﻬﺎﻨﻲ واﻝﻬداﻴﺎ. اﻝﺤرّﻴﺔ واﻻﺴﺘﻘﻼل .ﻓﺎﻝﻜل ﻴﺸﻜر اﻝﻠّﻪ ﻋﻠﻰ ﻨﻌﻤﺔ اﻝوطن. أﻤﺎاﻷﻋﻴﺎد اﻝوطﻨﻴﺔ ﻓﺘﺴود ﻓﻴﻬﺎ روح ّ ّ اﻝﻌزة ﺒﺎﻝوطن واﻝﺴﻴﺎدة و ّ اﻝﺼﻼة اﻹﺒن :أراك ﺘﺼﻠﻲ ﺒﺎﻨﺘظﺎم ﻴﺎ أﺒﻲ ،ﻤﺎ ﺴﺒب ذﻝك؟ ﺒﻨﻲ. اﻷب :اﻝﺼﻼة واﺠﺒﺔ ﻴﺎ ّ اﻹﺒن :ﻋﻠﻰ َﻤن ﻫﻲ واﺠﺒﺔ ﻴﺎ أﺒﻲ؟ ﺴن اﻝﻤراﻫﻘﺔ. اﻷب :ﻋﻠﻰ ﻜل ﻤﺴﻠم وﻤﺴﻠﻤﺔ ﺒﻌد ﺒﻠوغ ّ اﻹﺒن :ﻜم ﻋددﻫﺎ ﻓﻲ اﻝﻴوم؟ اﻷب :ﻨﺼﻠّﻲ ﺨﻤس ﻤرات ،وﻫﻲ ﺘﺴﻤﻰ اﻝﺼﻠوات اﻝﺨﻤس. اﻹﺒن :وﻤﺎ أﺴﻤﺎؤﻫﺎ ﻴﺎ أﺒﻲ؟ اﻷب :ﺼﻼة اﻝﻔﺠر ،ﺼﻼة اﻝظﻬر ،ﺼﻼة اﻝﻌﺼر ،ﺼﻼة اﻝﻤﻐرب وﺼﻼة اﻝﻌﺸﺎء. ﻋز وﺠل اﻝﺼﻼة ﻋﻠﻰ اﻝﻤﺴﻠﻤﻴن؟ اﻹﺒن :ﻝﻤﺎذا ﻓرض اﻝﻠّﻪ ّ 71 اﻷب :اﻝﺼﻼة ﻝﻬﺎ ﻓواﺌد ﻜﺜﻴرة ﺒﻌﻀﻬﺎ ﻨﻔﺴﻴﺔ وﺒﻌﻀﻬﺎ اﺠﺘﻤﺎﻋﻴﺔ .ﻴﻘول اﻝﻠّﻪ ﺘﻌﺎﻝﻰ "إن اﻝﺼﻼة ﺘﻨﻬﻰ ﻋن اﻝﻔﺤﺸﺎء واﻝﻤﻨﻜر". ﺨﺎﺼﺔ ﺒﻴن اﻝرب وﻋﺒدﻩ. وﻝﻜﻨﻬﺎ ﻗﺒل ﻜل ﺸﻲء ﺼﻠﺔ ّ اﻹﺒن :أرﻴد ان أﺘﻌﻠم اﻝﺼﻼة ﻴﺎ أﺒﻲ. اﻷب :إذن ﺘﻌﺎل ﻤﻌﻲ إﻝﻰ اﻝﻤﺴﺠد ﻝﺼﻼة اﻝﺠﻤﻌﺔ. اﻹﺒن :ﺤﻘًﺎ ﻴﺎ أﺒﻲ! ﻤﺎ أﻋظم ﺴﻌﺎدﺘﻲ ﻷﻨﻨﻲ ﺴﺄﻜون ﻤن اﻝﻤﺼﻠﻴن. ﻤﺎذا ﻨﻔﻌل ﻓﻲ اﻝﻌﻴد ﻗﺒل اﻝﻌﻴد ﻨذﻫب إﻝﻰ اﻝﺴوق وﻨﺘﺴوق .ﻨﺴﺘﻴﻘظ ﻓﻲ وﻗت ﻤﺒﻜر ﺼﺒﺎح اﻝﻌﻴد وﻨرﺘدي ِ ظﻬر ﻤﻊ اﻝﻌ ِﻴدّﻴﺎت .وﻨﺘﺠول ًا ّ أﻴﺎدي أطﻔﺎل اﻝﺠﻴران وﻓﻲ ﻴدﻨﺎ ﻜﻴس ﻝﺠﻤﻊ اﻝﻤﻠﺒس .ﺜم ﻨذﻫب ﺒﻌد اﻝظﻬر ﻤﻊ ﺠﻤﻴﻊ أﻓراد اﻷﺴرة ﻝزﻴﺎرة اﻷﻗﺎرب .وﻨﻘﺒل َ ِ دﻤﻰ أﻴدﻴﻬم .و ًا اﻝﻜﺒﺎر ﻓﻲ اﻷﺴرة .وﻫم ﻴﻌطُوﻨﻨﺎ ﻤﺼروف اﻝﺠﻴب .ﻫﻨﺎك ﻨﺴﺘﻠم ﻫداﻴﺎ ﻤن اﻝﻜﺒﺎر اﻝذﻴن ﻗﺒْﻠﻨﺎ َ أﺨﻴر ﻨﺸﺘري ً ِ ﻤﺘﻌﺎ. و ً أﻝﻌﺎﺒﺎ ﺒﺎﻝﻨﻘود اﻝﺘﻲ ﺠﻤﻌﻨﺎﻫﺎ ﻓﻲ اﻝﻌﻴد .وﻓﻲ اﻷﻴﺎم اﻷﺨرى ﻤن اﻝﻌﻴد ﻨﻠﻌب ﻤﻊ اﻷﺼدﻗﺎء وﻨﻘﻀﻲ وﻗﺘًﺎ ُﻤ ً ﺼﻴﺎم رﻤﻀﺎن/ﻝﻤﺎذا ﻨﺼوم؟ اﻝوﻝد :ﻫل ﺴﺘَﺴﻤﺤﺎن ﻝﻲ ﺒﺎﻝﺼوم ﻫذا اﻝﻌﺎم؟ اﻝواﻝد :ﺘﺴﺘطﻴﻊ أن ﺘﺼوم ﺒﻌض أﻴﺎم رﻤﻀﺎن. وﻴوﻤﺎ ﻓﻲ آﺨرﻩ. وﻴوﻤﺎ ﻓﻲ وﺴطﻪ ً ﻴوﻤﺎ ﻓﻲ ﺒداﻴﺔ رﻤﻀﺎن ً اﻝواﻝدة :ﻤﺜﻼً ،ﺒﺈﻤﻜﺎﻨك أن ﺘﺼوم ً اﻝوﻝد :وﻝﻤﺎذا؟ أﻨﺎ أﺤب أن أﺼوم ﻜ ل ﻴوم رﻤﻀﺎن. ﻓﺸﻴﺌﺎ. ﺸﻴﺌﺎ ً اﻝواﻝدة :وﻝﻜن ﻴﺎاﺒﻨﻲ ﻴﺠب أن ﺘﺘﻌود ﻋﻠﻰ اﻝﺼوم ً ﺼﻐﻴرا ،اﻝدﻴن ﻴﺴر ﻻﻋﺴر. ﻋﻤرك ً اﻝواﻝد :ﻨﻌم ،وﻤﺎ زال ُ اﻝوﻝد :وﻝﻜن ،اﻝواﻝدان ﻤﺴؤوﻻن ﻋن اﻝﺘرﺒﻴﺔ اﻝدﻴﻨﻴﺔ ﻷوﻻدﻫﻤﺎ ،أﻝﻴس ﻜذﻝك؟ أﻴﻀﺎ .ﻋﻨدﻤﺎ ﺘﺼل اﻝﻌﺎﺸرة ﻤن ﻋﻤرك ﺘﺼوم ﺒﺎﻨﺘظﺎم. اﻝواﻝدة :ﺒﻠﻰ ،وﻝﻜﻨﻬﻤﺎ ﻤﺴؤوﻻن ﻋن ﺼﺤﺘﻬم ً اﻝوﻝد :إذن ،أﻤﺎﻤﻲ ﺴﻨﺘﺎن طوﻴﻠﺘﺎن ﻷﻜون ﻤن اﻝﺼﺎﺌﻤﻴن. ﺘﻤران ﺒﺴرﻋﺔ. اﻝواﻝد :ﻻﺘَْﻘﻠَق ﻴﺎ اﺒﻨﻲ! اﻝﺴﻨﺘﺎن ّ ﻨﺤ ّﺞ اﻝﺤﺞ /ﻝﻤﺎذا ُ ِ ﻴﻠﺒ ُس ﻫؤﻻء اﻝرﺠﺎل ﻫذﻩ اﻝﻤﻼﺒس اﻝﺒﻴﻀﺎء ﻴﺎ أﺒﻲ؟ ﻤﺤﻤد :ﻝ َم َ اﻷب :ﻫؤﻻء اﻝرﺠﺎل ذاﻫﺒون ﻝﻠﺤﺞ وﻫذﻩ ﻤﻼﺒس اﻹﺤرام. ﻤﺤﻤد :ﻤﺎ ﻫو أﺠر اﻝﺤﺞ؟ ﺒﻨﻲ .ﻗﺎل اﻝﻨﺒﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠّم" :اﻝﺤﺞ اﻝﻤﺒرور ﻝﻴس ﻝﻪ ﺠزاء إﻻّ اﻝﺠﻨﺔ" اﻷب :أﺠرﻩ ﻋظﻴم ﻴﺎ ﻤﺤﻤد :ﻝﻤن اﻝﺤﺞ واﺠب؟ ٍ اﻷب :اﻝﺤﺞ واﺠب ﻝﻤن اﺴﺘطﺎع إﻝﻴﻪ ﺴﺒﻴﻼً ﻤن اﻝﻤﺴﻠﻤﻴن واﻝﻤﺴﻠﻤﺎت .وﻝﻠﺤﺞ أرﺒﻌﺔ أرﻜﺎن ﻫﻲ :اﻹﺤرام واﻝوﻗوف ﺒﻌرﻓﺔَ وطواف اﻹﻓﺎﻀﺔ واﻝﺴﻌﻲ ﺒﻴن اﻝﺼﻔﺎ واﻝﻤروة. ﻤﺤﻤد :أﻋﺘﻘد أن اﻝﺤﺞ ُﻤﺘﻌب وﻝﻜﻨﻪ ﻤﻤﺘﻊ. اﻷب :ﻤﻌك ﺤق .ﻫل ﺘﺤب أن ﺘَﺤﺞ اﻝﻌﺎم اﻝﻘﺎدم؟ 72 ﻜﺜﻴر ﻴﺎ أﺒﺘﻲ .ﻫل ﺴﺘﺄﺨذﻨﻲ ﻤﻌك إﻝﻰ اﻝﺤﺞ؟ ﻤﺤﻤد :ﻨﻌم ،أﺤب أن أﺤﺞ ًا أﻜﻤﻠت دراﺴﺘك ﺒﻨﺠﺎح. اﻷب :وﻝِم ﻻ ،إذا َ ﺤﻴﺎة ﻤﺤﻤد ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم /طﻔوﻝﺘﻪ ﻴﺘﻴم اﻷب واﻷم أﺼﺒﺢ َ ُوﻝد اﻝطﻔل اﻝﻤﺤﺒوب ﻤﺤﻤد ﻓﻲ ﻤﻜﺔ ﺒ َﺸﻤﺎل اﻝﺠزﻴرة اﻝﻌرﺒﻴﺔ" ،ﻋﺎم اﻝﻔﻴل" )أي ﻓﻲ ﻋﺎم 571اﻝﻤﻴﻼدي(. ﻝﻘد ﻤﺎت أﺒوﻩ ﻋﺒد اﷲ ﻗﺒل ﺴﺘﺔ أﺸﻬر ﺘﻘر ًﻴﺒﺎ ﻤن وﻻدة ﻫذا اﻝطﻔل اﻝﺠﻤﻴل .وأرﺴﻠﻪ أﻗﺎرﺒﻪ إﻝﻰ اﻝﺼﺤراء ﻝﻴﻌﻴش ﻤﻊ ﻋﺎﺌﻠﺔ ﺒدوﻴﺔ ﻜﺎن ﻫذا ﻤن ﺘﻘﺎﻝﻴد أﻫل ﻤﻜﺔ .ﻴرﺴﻠون ﻜل ﻤوﻝود ﺠدﻴد إﻝﻰ اﻝﺼﺤراء ،ﻷن أﻫل اﻝﺼﺤراء ﻴﺘﺤدﺜون ﻝﻐﺔ ﻋرﺒﻴﺔ ﻓﺼﻴﺤﺔ .وﻜذﻝك ﻴواﺠﻪ اﻷطﻔﺎل أﻋﺒﺎء اﻝﺤﻴﺎة ﻓﻲ اﻝﺼﺤراء .وﺒﻌد ﻫذﻩ اﻝﻔﺘرة رﺠﻊ ﻤﺤﻤد اﻝﺼﻐﻴر إﻝﻰ أﻤﻪ ﻤن اﻝﺼﺤراء وﻫو ﻴﺘﻴم اﻷب واﻷم. ﻓﻲ اﻝﺴﺎدﺴﺔ ﻤن ﻋﻤرﻩ .ﻝﻜﻨﻪ وﺠد أﻤﻪ ﻤرﻴﻀﺔً .وﺒﻌد ﻓﺘرة ﻗﻠﻴﻠﺔ ﻓَﻘَ َد أ ﻤﻪ اﻝﻌزﻴزةَ وأﺼﺒﺢ َ أﻴﻀﺎ وﻫو ﻓﻲ اﻝﺜﺎﻤﻨﺔ ﻤن ﻋﻤرﻩ .وﻫذﻩ اﻝﻤرة دﺨل ﻤﺤﻤد اﻝﺼﻐﻴر وﻗد رﻋﺎﻩ ﺠدﻩ ﻋﺒد اﻝﻤطﻠب ﺴﻨﺘﻴن ،ﻝﻜﻨﻪ ﻓَﻘَ َد ﺠ دﻩ ً ٍ طﺎﻝب. ﺘﺤت رﻋﺎﻴﺔ ﻋﻤﻪ أﺒﻲ ﻋﺎﻤﺎ .ﻓﺎﻜﺘﺴب ﺒذﻝك ِ ﺘﺠرﺒﺔ ﻓﻲ وﺒﻌد ﻓﺘرة ﺨرج ﻤﺤﻤد ﻤﻊ ﻋﻤﻪ إﻝﻰ ﺴورﻴﺔ ﻤﻊ اﻝﻘواﻓل اﻝﺘﺠﺎرﻴﺔ ،وﻋﻤرﻩ اﺜﻨﺎ ﻋﺸر ً اﻝﺘﺠﺎرة .وﺒﻬذﻩ اﻝﺘﺠرﺒﺔ دﺨل ﻤرﺤﻠﺔ اﻝﺸﺒﺎب. ﻤﺤﻤد ﺼﻠّﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠّم ﻓﻲ ﺸﺒﺎﺒﻪ أﺤﻴﺎﻨﺎ أﺨرى .وﻜﺎن ﻤﻌروﻓًﺎ ﺒﺜِﻘﺘﻪ وأﻤﺎﻨﺘﻪ. أﺤﻴﺎﻨﺎ وﻴرﻋﻰ اﻷﻏﻨﺎم طﺎ ﺠ دا .ﻴﺸﺘﻐل ﺒﺎﻝﺘﺠﺎرة ﻜﺎن ﻤﺤﻤد اﻝﺸﺎب ﻨﺸﻴ ً ً ً وﺒﻌد أن ﺠﺎوز اﻝﻌﺸرﻴن ﻤن ﻋﻤرﻩ ،اﻗﺘرﺤت ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻴدة ﺨدﻴﺠﺔ ﺒﻨت ﺨوﻴﻠد أن ﻴﺘوﻝّﻰ ﺸؤوﻨﻬﺎ اﻝﺘﺠﺎرﻴﺔ ،إذ ﻜﺎﻨت اج ،ﻓواﻓق ﻋﻠﻰ ﻫذا اﻝزواج .وﻫو ﺴﻴدةً ﻏﻨﻴﺔ وﻨﺒﻴﻠﺔ .ﻓﺎﺘﻔق ﻤﺤﻤد اﻝﺸﺎب ﻤﻌﻬﺎ .وﺒﻌد ﻓﺘرة اﻗﺘرﺤت ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻴدة ﺨدﻴﺠﺔ اﻝزو َ زواج ﻤﻌروف ﺒﺎﻝﺴﻌﺎدة واﻝﺴرور. ﺘﻬدﻤت ﺒﻌض أﻗﺴﺎم اﻝﻜﻌﺒﺔ .وﺒﻌد إﻋﺎدة ﺒﻨﺎء اﻝﻜﻌﺒﺔ ظﻬر ﻝﻌب ﻤﺤﻤد اﻝﺸﺎب ًا ﻤﻬﻤﺎ ﻓﻲ إﻋﺎدة ﺒﻨﺎء اﻝﻜﻌﺒﺔ .وﻗد ّ دور ّ ﺨﻼف ﺒﻴن اﻝﻘﺒﺎﺌل .ﻜل ﻗﺒﻴﻠﺔ أرادت أن ﺘﻀﻊ اﻝﺤﺠر اﻷﺴود ﻓﻲ ﻤﻜﺎﻨﻪ .ﻓﺎﻗﺘرح أﺤد اﻝﺸﻴوخ اﺨﺘﻴﺎر ﻤﺤﻤد اﻷﻤﻴن َﺤ َﻜ ًﻤﺎ ﻝﺤل اﻝﺨﻼف. ﺨﻠﻊ ﻤﺤﻤد رداءﻩ ووﻀﻊ اﻝﺤﺠر ﻋﻠﻴﻪ ﺜم دﻋﺎ رؤﺴﺎء اﻝﻘﺒﺎﺌل ورﻓﻌوا اﻝﺤﺠر ووﻀﻌوا ﻓﻲ ﻤﻜﺎﻨﻪ .وﻫﻜذا ﺤ ّل ﻤﺤﻤد ﻤﺎﻋﻲ. اﻝﺠ ﻤﺸﻜﻠﺔ ﻜﺒﻴرة ﺒﺎﻝﻌﻤل َ ﺒدء اﻝوﺤﻲ ْ ﻨزل اﻝوﺤﻲ ﻷول ﻤرة ﻋﻠﻰ رﺴول اﷲ وﻫو ﻓﻲ ﻏﺎر ﺤراء ،ﺤﻴث ﺠﺎء إﻝﻴﻪ ﺠﺒرﻴل ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﻓﻲ ﺠﺒل اﻝﻨور ﻋﻠﻰ ُﺒﻌد ِﻤﻴﻠَﻴن ﻤن ﻤﻜﺔ ،وذﻝك ﻓﻲ اﻝﺴﺎﺒﻊ واﻝﻌﺸرﻴن ﻤن ﺸﻬر رﻤﻀﺎن .ﻓﻘﺎل ﻝﻪ اﻝﻤﻠَك: اﻗ أر!ﻗﺎل ﺼﻠّﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠّم: -ﻤﺎ أﻨﺎ ﺒﻘﺎرئ. ودار ﻫذا اﻝﺤدﻴث ﺒﻴﻨﻬﻤﺎ ﺜﻼث ﻤر ٍ أﺨﻴر ﻗﺎل ﻝﻪ اﻝﻤﻠك: ات ،و ًا ّ 73 "اﻗرأ ﺒﺎﺴم رﺒك اﻝذي ﺨﻠق ،ﺨﻠق اﻹﻨﺴﺎن ﻤن ﻋﻠق ،اﻗ أر ورﺒك اﻷﻜرم ،اﻝذي ﻋﻠّم ﺒﺎﻝﻘﻠم ،ﻋﻠّم اﻹﻨﺴﺎن ﻤﺎﻝمﻴﻌﻠم ".ﻓرﺠﻊ رﺴول اﷲ إﻝﻰ ﺒﻴﺘﻪ. ﺒﻌض اﻷﺴﺌﻠﺔ رت ﻋﻠﻰ 50ﻝﻴرة ﺘرﻜﻴﺔ ﻋﻠﻰ اﻝطرﻴق .ﻤﺎذا ﺘﻔﻌل ﺒﻬذﻩ اﻝﻨﻘود؟ ﻫل ﺘﻀﻌﻬﺎ ﻓﻲ ﺠﻴﺒك أم ﺘُﺴﻠﻤﻬﺎ ﻝﻠﺸرطﺔ؟ َ -1ﻋﺜَ َ -2ﺘذﻫب إﻝﻰ اﻝﺴوق ﻤﻊ أﺼدﻗﺎﺌك .ﺒﻌﻀﻬم ُﻴﺸﺠﻌوﻨك ﻋﻠﻰ ِ ﺤﻠوﻴﺎت ﻤن أﺤد اﻝﻤﺤﻼّت ،وأﻨت ﺘَرﻓُض ذﻝك ﻝﻜﻨﻬم ﺴرﻗﺔ ّ ﻀﻐطون ﻋﻠﻴك .ﻤﺎذا ﺘﻔﻌل؟ وﻤﺎذا ﺘﻘول ﻝﻬم؟ َﻴ ُ آﺨر ﻴطﻠﺒون ﻤﺸﺎرﻜﺔ ﻝﻌﺒﺘﻜم .ﻤﺎذا اﻝﻌﺎﻤﺔ .ﺒﻌض اﻝطﻼب ﻤن -3أﻨت ﺘﻠﻌب ﻜرة اﻝﻘدم ﻤﻊ أﺼدﻗﺎﺌك ﻓﻲ اﻝﺤدﻴﻘﺔ ّ ﺼف َ ّ ﺘﻔﻌل أو ﻤﺎذا ﺘﻘول ﻝﻬم؟ ﺘﺨداﻤﻬﺎ .ﻤﺎذا ﺘﻔﻌل أو ﻤﺎذا ﺘﻘول ﻝﻬم؟ -4ﺘﺴﻠّﻤت ّ ﻫدﻴﺔ ﺒﻤﻨﺎﺴﺒﺔ ﻋﻴد ﻤﻴﻼدك .ﺒﻌض اﻝطﻼب ﻓﻲ ﺼﻔك ﻴرﻴدون ْ اﺴ َ أﺨﻼق رﺴول اﷲ ﻴﺸﺠﻊ أﺼﺤﺎﺒﻪ ﻋﻠﻰ اﻝﺘﺠﺎرة .وﻜﺎن ﻴﻘول " :ﻋﻠﻴﻜم ﻴﻤﺎ ﻴﻨﻔق ﻤﺎﻝﻪ ﻝﻠﻤﺤﺘﺎﺠﻴن .وﻜﺎن ّ ﻜﺎن ﺼﻠّﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠّم ﻜر ً ﺨدم ﻨﻔﺴﻪ ﺒﻨﻔﺴﻪ ِ ش .ﻜﺎن ﻴ ِ ﺒﺢ " .ﻝﻜﻨﻪ ﻴﺤ ّذرﻫم ﻤن اﻝﻜذب و ِ ﺒﺎﻝﺘﺠﺎرة ﻓﺈن ﻓﻴﻬﺎ ﺘﺴﻌﺔَ أ ِ وﺨﺎرﺠﻪ، داﺨ َل اﻝﺒﻴت اﻝر ِ ﻋﺸﺎر اﻝﻐ ّ َ َ َ ِ ﺜﻴﺎﺒﻪ وﻴﺤﻤل أﺸﻴﺎءﻩ ﺒﻨﻔﺴﻪ. ﻓﻴﺤﻠب ﺸﺎﺘﻪ وﻴﺨﻴط َ َ ِ ِ ب اﻷطﻔﺎل َﺠ َﻤﻠﻪ ﻋﻨد اﻝﻌودة ﻤن ِرﺤﻠﺔ. ﻴﺼﺎ ﻋﻠﻰ اﻷطﻔﺎل ،ﻴﺸﺎرك ﻓﻲ اﻝﻠﻌب ﻤﻌﻬم .وﻜﺎن ُﻴ ْرﻜ ُ ﻜﺎن ﺤر ً وﻜﺎن رﺴول اﷲ ﻴﻤزح وﻴﺤب اﻝﻤ ْزحِ . ٍ ﻋﺠوز " :اﻝﻌﺠوز ﻻﺘدﺨل اﻝﺠﻨﺔ "َ .ﻓﺒ َﻜ ِت اﻝﻤرأة، ﻓﻤن ﻤزاﺤﻪ أﻨﻪ ﻗﺎل ﻻﻤرأة ُ َ َ وﻋﻨدﺌذ ﻗﺎل ﻝﻬﺎ اﻝرﺴول ﺼﻠّﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠّم " :ﺘدﺨﻠﻴن اﻝﺠﻨﺔ و ِ ٍ أﻨت ﺸﺎﺒﺔ ". اﺌﺢ طﻴﺒﺔً. ﻜﺎن رﺴول اﷲ ﻴﺤب اﻝﺠﻤﺎلَ ،ﻓﻴ َﻠﺒ ُس أﺤﺴن اﻝﺜﻴﺎب ،وﻴﺴﺘﺨدم رو َ َ ﻴﺸﺠﻊ أﺼﺤﺎﺒﻪ ﻋﻠﻰ اﻻﺒﺘﺴﺎمِ ، وﻜﺎن ﻴﺴﺘﻘﺒل أﺼﺤﺎﺒﻪ ﺒوﺠﻪ ِ ﻤﺒﺘﺴٍم .وﻜﺎن اﺒﺘﺴﺎﻤك ﻓﻲ وﺠﻪ أﺨﻴك ﻓﻤن ﻗوﻝﻪ" : َ َ ﺼدﻗﺔٌ ". ﺠزء ﻤن ﺨطﺒﺔ اﻝوداع اﻝﻠﻬم ﻓﺎﺸﻬ ْد .ﻓﻼ أﻴﻬﺎ اﻝﻨﺎس! إﻨﻤﺎ اﻝﻤؤﻤﻨون إﺨوة وﻻ َﻴﺤ ل ﻻﻤرئ ﻤﺎل أﺨﻴﻪ إﻻّ طﻴب ﻨﻔس ﻤﻨﻪ .أﻻ ﻫل ﺒﻠّ ُ ﻐت ّ ﺘرﻜت ﻓﻴﻜم ﻤﺎ إن أﺨذﺘم ﺒﻪ ﻝن ﺘَ ِ ﻀﻠوا ﺒﻌدﻩ :ﻜﺘﺎب اﷲ وﺴﻨﺔ ﺎر ﻴﻀرب ﺒﻌﻀﻜم رﻗﺎب ﺒﻌض ،ﻓﺈﻨﻲ ﻗد رﺠﻌ ن ﺒﻌدي ﻜﻔً ا ُ ﺘَ َ ﻬد. ﻨﺒﻴﻪ ،أﻻ ﻫل ﺒﻠّﻐت اﻝﻠﻬم ﻓﺎ ْﺸ ْ ﺒﻲ أﻴﻬﺎ اﻝﻨﺎس! إن رﺒﻜم واﺤدٕ ،وان أﺒﺎﻜم واﺤد ،ﻜﻠﻜم ﻵدم وآدم ﻤن ﺘراب ،إن أﻜرﻤﻜم ﻋﻨد اﷲ أﺘﻘﺎﻜم ،وﻝﻴس ﻝﻌر ّ أﻋﺠﻤﻲ ﻓﻀل إﻻّ ﺒﺎﻝﺘﻘوى. ﻋﻠﻰ ّ رﺴﺎﻝﺔ رﺴول اﷲ إﻝﻰ ﻜﺴرى ﻓﺎرس ﺒﺴم اﷲ اﻝرﺤﻤن اﻝرﺤﻴم .ﻤن ﻤﺤﻤد رﺴول اﷲ إﻝﻰ ِﻜﺴرى ﻋظﻴم ﻓﺎرس .ﺴﻼم ﻋﻠﻰ َﻤن اﺘّﺒﻊ اﻝﻬدى وآﻤن ﺒﺎﷲ ورﺴوﻝﻪ ،وأﺸﻬد أن ﻻ إﻝﻪ إﻻ اﷲ وأﻨﻲ رﺴول اﷲ إﻝﻰ اﻝﻨﺎس ﻜﺎﻓﺔ ،ﻷُﻨذر ﻤن ﻜﺎن ﺤﻴﺎِ ، أﺒﻴت ﻓﻌﻠﻴك إﺜم أﺴﻠ ْم ﺘَ ْﺴﻠَم ،ﻓﺈن َ ّ اﻝﻤﺠوس. رﺴﺎﻝﺔ رﺴول اﷲ إﻝﻰ اﻝﻨﺠﺎﺸﻲ ِ ﻤن ﻤﺤﻤد رﺴول اﷲ إﻝﻰ اﻝﻨﺠﺎﺸﻲ ِ ك ﻤﻠك اﻝﺤﺒﺸﺔ :ﺴﻼم ﻋﻠﻴك ،إﻨﻲ أﺤﻤد اﷲ إﻝﻴك ،اﷲ اﻝذي ﻻإﻝﻪ إﻻّ ﻫو اﻝﻤﻠ ُ ِ اﻝﺤﺼﻴﻨﺔ، أن ﻋﻴﺴﻰ ﺒن ﻤرﻴم روح اﷲ وﻜﻠﻤﺘﻪ أﻝﻘﺎﻫﺎ إﻝﻰ ﻤرﻴم اﻝﺒﺘول اﻝطﻴﺒﺔ اﻝﻘدوس اﻝﺴﻼم اﻝﻤؤﻤن اﻝﻤﻬﻴﻤن ،وأﺸﻬد ّ 74 وﻨﺼﺤت ﻐت آدم ﺒﻴدﻩٕ ،واﻨﻲ أدﻋوك ﻓﺤﻤﻠت وﺠﻨودك إﻝﻰ اﷲ ّ َ ْ ُ ﻋز وﺠ ّل ،وﻗد ﺒﻠّ ُ َ ﺒﻌﻴﺴﻰ ﻓﺨﻠﻘﻪ اﷲُ ﻤن روﺤﻪ ﻜﻤﺎ ﺨﻠق َ ﺼﺤﻲ ،واﻝﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﻤن اﺘﺒﻊ اﻝﻬُدى. ﻓﺎ ْﻗﺒﻠوا ﻨُ ْ رﺴﺎﻝﺔ رﺴول اﷲ إﻝﻰ ﻤﻠك اﻝروم ِﻫ َرﻗل ﺒﻌد ﻓﺈﻨﻲ أدﻋوك ﺒدﻋوة اﻹﺴﻼم، أﻤﺎ ُ ﻤن ﻤﺤﻤد ﺒن ﻋﺒد اﷲ إﻝﻰ ﻫرﻗل ﻋظﻴم اﻝروم :ﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﻤن اﺘّﺒﻊ اﻝﻬدىّ ، ِ ﻴت ﻓﻌﻠﻴك إﺜم ﺠﻤﻴﻊ ِ اﻷرﻴﺴﻴﻴن" .ﻗل ﻴﺎ أﻫل اﻝﻜﺘﺎب ﺘﻌﺎﻝَوا إﻝﻰ ﻜﻠﻤﺔ ﺴواء ﺒﻴﻨﻨﺎ ﻤرﺘﻴن ،ﻓﺈن ﺘوﻝَ ْ أﺠرك ّ أﺴﻠم ﺘَ ْﺴﻠَم ُﻴؤﺘك اﷲ َ ﺒﺄﻨﺎ ﻤﺴﻠﻤون". ﺸﻴﺌﺎ وﻻ ﻴﺘّﺨذ ﺒﻌﻀﻨﺎ ﻨﻌﺒد إﻻ اﷲَ وﻻ ﻨﺸرك ﺒﻪ ً وﺒﻴﻨﻜم أﻻ َ ﺒﺎﺒﺎ ﻤن دون اﷲ ﻓﺈن ﺘوﻝوا ﻓﻘوﻝوا ا ْﺸﻬدوا ّ ﺒﻌﻀﺎ أر ً ً )ﺴورة آل ﻋﻤران(64 : اﻝﻤ َﻘوﻗس رﺴﺎﻝﺔ رﺴول اﷲ إﻝﻰ ﻤﻠك ﻤﺼر ُ أﻤﺎ ﺒﻌد ﻓﺈﻨﻲ أدﻋوك ﺒدﻋوة اﻹﺴﻼم، ﻤن ﻤﺤﻤد رﺴول اﷲ إﻝﻰ اﻝﻤﻘوﻗس ﻋظﻴم اﻝﻘﺒط :ﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﻤن اﺘﺒﻊ اﻝﻬدىّ ، ِ ﺸﻴﺌﺎ ﻨﻌﺒد إﻻ اﷲَ وﻻ ﻨﺸرك ﺒﻪ ً ﻤرﺘﻴن "ﻗل ﻴﺎ أﻫل اﻝﻜﺘﺎب ﺘﻌﺎﻝَوا إﻝﻰ ﻜﻠﻤﺔ ﺴواء ﺒﻴﻨﻨﺎ وﺒﻴﻨﻜم أﻻ َ ْ أﺠرك ّ أﺴﻠم ﺘَ ْﺴﻠَم ُﻴؤﺘك اﷲ َ ﺒﺄﻨﺎ ﻤﺴﻠﻤون") .ﺴورة آل ﻋﻤران(64 : ﺒﺎﺒﺎ ﻤن دون اﷲ ﻓﺈن ﺘوﻝوا ﻓﻘوﻝوا ا ْﺸﻬدوا ّ ﺒﻌﻀﺎ أر ً وﻻ ﻴﺘّﺨذ ﺒﻌﻀﻨﺎ ً ﻗﺎﻝوا ﻋن اﻝرﺴول اﻝﻜرﻴم اﻝﻤﻬﺎﺘﻤﺎ ﻏﺎﻨدي ﻤﻜﺎﻨﺘَﻪ. ﻤﻘﺘﻨﻌﺎ ﻜ ل اﻻﻗﺘﻨﺎع ﺒﺄن اﻝﺴﻴف ﻝم ﻴﻜن اﻝوﺴﻴﻠﺔ اﻝﺘﻲ ﻤن ﺨﻼﻝﻬﺎ اﻜﺘﺴب اﻹﺴﻼم أﺼﺒﺤت :ﻝﻘد ُ ً اﺨﺘﺎرﻩ اﷲ. ﺒﺎﻝﻨﺒﻲ ﻤﺤﻤد اﻝذي اﻝﻤﺒﻬورﻴن وﻝﺴﺘوي ﺘُ ْ َ :أﻨﺎ واﺤد ﻤن َ ّ ﺸﺎﻋر اﻷﻝﻤﺎن ﻏوﺘﻪ :ﻜﻠﻤﺎ ﻗرأت اﻝﻘرآن ﺸﻌرت ﺒﺄن روﺤﻲ ﺘﻬﺘَز ِ داﺨ َل ﺠﺴﻤﻲ. ﻋﺼر ِ ﻝﻠﻌﻠم واﻝﻨور واﻝﻤﻌرﻓﺔ. ًا اﻝﻨﺒﻲ اﻓﺘﺘﺢ ﺒرﺴﺎﻝﺘﻪ :ﻫذا ﻜﺎرل ﻤﺎرﻜس ّ اﻷرﻜﺎن اﻝﺨﻤﺴﺔ ﻓﻲ اﻹﺴﻼم /ﺸروط اﻝدﺨول إﻝﻰ داﺌرة اﻹﺴﻼم ﻴﺘﻜون اﻹﺴﻼم ﻤن ﺨﻤﺴﺔ أرﻜﺎن أﺴﺎﺴﻴﺔ .ﻗﺎل اﻝرﺴول ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼمُ " :ﺒﻨﻲ اﻹﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﺨﻤس :ﺸﻬﺎدة أن ﻻإﻝﻪ واﻴﺘﺎء اﻝزﻜﺎة ،وﺤﺞ اﻝﺒﻴت ،وﺼوم رﻤﻀﺎن ") .رواﻩ اﻝﺒﺨﺎري وﻤﺴﻠم( أن ﻤﺤﻤدا رﺴول اﷲٕ ،واﻗﺎم اﻝﺼﻼةٕ ، ً إﻻ اﷲ و ّ إن أرﻜﺎن اﻹﺴﻼم ﻫﻲ :اﻝﺸﻬﺎدة ٕواﻗﺎﻤﺔ اﻝﺼﻼة وﺼوم رﻤﻀﺎن ٕواﻴﺘﺎء اﻝزﻜﺎة وﺤﺞ اﻝﺒﻴت. اﻝﺸﻬﺎدة :اﻝﺸﻬﺎدة ﻤﻔﺘﺎح اﻹﺴﻼم .اﻝطرف اﻷول ﻤن اﻝﺸﻬﺎدة " :أﺸﻬد أن ﻻإﻝﻪ إﻻ اﷲ " .واﻝطرف اﻝﺜﺎﻨﻲ ﻤﻨﻬﺎ " :وأﺸﻬد أن ﻤﺤﻤدا رﺴول اﷲ ". ً ﻴوﻤﻴﺎ وﻫﻲ اﻝﻔﺠر واﻝظﻬر إﻗﺎﻤﺔ اﻝﺼﻼة :اﻝﺼﻼة ﺼﻠﺔ ﻤﺒﺎﺸرة ﺒﻴن اﻹﻨﺴﺎن ورﺒﻪ .وﻴﻘﻴم اﻝﻤﺴﻠم اﻝﺼﻼة ﺨﻤس ﻤرات ّ واﻝﻌﺼر واﻝﻤﻐرب و ِ اﻝﻌﺸﺎء. ﺼوم رﻤﻀﺎن :ﻫو اﻹﻤﺴﺎك ﻋن اﻝطﻌﺎم واﻝﺸراب ﻤن ﺸروق اﻝﺸﻤس إﻝﻰ ﻏروﺒﻬﺎ. اﻝﻤﺨﺼص ﻝﻠﻔﻘﻴر واﻝﻤﺤﺘﺎج ﻜل ﺴﻨﺔ .واﻝﺤﻜﻤﺔ ﻤن اﻝزﻜﺎة ﺘطﻬﻴر اﻝﻨﻔوس ﻤن اﻝﺒُ ْﺨل ،وﻫﻲ إﻴﺘﺎء اﻝزﻜﺎة :اﻝزﻜﺎة ﻫﻲ اﻝﺠزء ُ ﺠﺘﻤﺎﻋﻲ .وﻗﺎل اﷲ ﺘﻌﺎﻝﻰ " :إن اﻝذﻴن آﻤﻨوا وﻋﻤﻠوا اﻝﺼﺎﻝﺤﺎت وأﻗﺎﻤوا اﻝﺼﻼة وآﺘَ ُوا اﻝزﻜﺎة ﻝﻬم ﻤن أﻋﻠﻰ درﺠﺎت اﻝﺘﻜﺎﻓل اﻻ ّ ﺨوف ﻋﻠﻴﻬم وﻻﻫم ﻴﺤزﻨون ". أﺠرﻫم ﻋﻨد رﺒﻬم وﻻ ٌ ﺤﺞ اﻝﺒﻴت :واﻝﺤﺞ ﻫﻲ زﻴﺎرة اﻝﻤﺴﺠد اﻝﺤرام وأداء ﻤﻨﺎﺴك اﻝﺤﺞ .ﻴﻘول اﷲ..." :وﷲ ﻋﻠﻰ اﻝﻨﺎس ِﺤﺞ اﻝﺒﻴت ﻤن اﺴﺘطﺎع إﻝﻴﻪ )اﻝﺒﻘرة (277 : ﺴﺒﻴﻼً)."...آل ﻋﻤران (97 : 75 اﺴﺘﺨرج أرﺒﻊ ﺠﻤل اﺴﻤﻴﺔ ﻤن اﻝﻨص ﻓﻲ اﻝﺴﻨﺔ أرﺒﻌﺔ ﻓﺼول ﻫﻲ :اﻝرﺒﻴﻊ واﻝﺼﻴف واﻝﺨرﻴف واﻝﺸﺘﺎء .ﻓﺼل اﻝرﺒﻴﻊ أﺠﻤل اﻝﻔﺼول ،ﻓﺎﻝرﺒﻴﻊ ﺸﺒﺎب اﻝﺴﻨﺔ، ﺘﺸﺘد ﻓﻴﻪ اﻝﺤ اررة ،وﻓﻴﻪ ﺘﻜﺜر اﻝﻔواﻜﻪ ﻤﺜل اﻝﻌﻨب واﻝﺨوخ .ﻓﺼل اﻝﺨرﻴف ،ﻓﺼل اﻷﺸﺠﺎر اﻝﺠﻤﻴﻠﺔ .وﻓﻴﻪ ﻓﺼل اﻝﺼﻴف ّ ﺘﺴﻘط أوراق اﻷﺸﺠﺎر .واﻝﺨرﻴف ﺸﻴﺨوﺨﺔ اﻝﺴﻨﺔ .اﻝﺸﺘﺎء ﺒﺎرد ،ﺸﻤﺴﻪ ﻗﻠﻴﻠﺔ وﺜﻠﺠﻪ ﻜﺜﻴر. اﻝﺤوار ﻋن اﻝﺼﻼة اﻝﻤدرس :ﻝﻤﺎذا ﺘﺘوﻀﺄ ﻗﺒل اﻝﺼﻼة ﻴﺎ ﻓﻴﺼل؟ اﻝﻤدرس :أﺤﺴﻨت ،وأﻴن ﺘﺼﻠّﻲ اﻝﺼﻠوات اﻝﺨﻤس ﻴﺎ ﻤﺤﻤد؟ درﺴﻨﺎ اﻝﻴوم ﻋن اﻝﺼﻼة. اﻝﻤدرس :أﺤﺴﻨت ُ طﺎﻫر أﻤﺎم رّﺒﻲ. ًا ﻓﻴﺼل :أﺘوﻀﺄ ﻷﻗف ﻤﺤﻤد :أﺼﻠﻲ ﻓﻲ اﻝﻤﺴﺠد ﻤﻊ اﻝﺠﻤﺎﻋﺔ. أﻫﻤﻴﺔ أﺠزاء اﻝﺠﺴم اﻝﺸم واﻝﻀﺤك واﻝﺠري. ﻝﺠﺴﻤﻨﺎ أﺠزاء ﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻤﻬﻤﺔ .ﺘﺴﺎﻋدﻨﺎ أﺠزاء اﻝﺠﺴم ﻋﻠﻰ اﻝرؤﻴﺔ واﻝﺴﻤﺎع و ّ ﻋظﻤﻲ .وﻝﻬﻴﻜل اﻝﺠﺴم ﻋظﺎم ﻜﺜﻴرة .وﻋظم اﻷذن أﺼﻐر اﻝﻌظﺎم ﻓﻲ ﺠﺴﻤﻨﺎ .اﻝﻘﻠب ﻴوﺠد داﺨل ﺠﺴﻤﻨﺎ ﻫﻴﻜل ّ ﻋﻀﻠﺔ .وﻴﺴﺎوي ﺤﺠم اﻝﻘﻠب ﺤﺠم ﻗﺒﻀﺔ اﻹﻨﺴﺎن .وﻝﻠﻘﻠب أرﺒﻌﺔ أﺠز ٍ اء .ﻓﻲ ﺠﺴﻤﻨﺎ رﺌﺘﺎن ﻨﺘﻨﻔس ﺒﻬﻤﺎ .وﻴﺤﺘوي اﻝﻬواء ﻋﻠﻰ أﻫم ﻋﻀﻠﺔ ﻓﻲ ﺠﺴﻤﻨﺎ. اﻷﻜﺴﺠﻴن .وﻫو ﻀروري ﻝﺤﻴﺎة اﻹﻨﺴﺎن .ﻓﻲ ﺠﺴﻤﻨﺎ ﻋﻀﻼت ﻜﺜﻴرة .واﻝﻘﻠب ﻫو ّ اس اﻝﺤوار ﺒﻴن اﻝﺤو ّ ﻴوﻤﺎ :أﻨﺎ ﺠوﻫرة ﺜﻤﻴﻨﺔ ،ﺒواﺴطﺘﻲ ﻴﺸﺎﻫد اﻹﻨﺴﺎن اﻝﻤﻨﺎظر اﻝﺠﻤﻴﻠﺔ .ﻝوﻻي ﻝَﻌﺎش اﻹﻨﺴﺎن ﻓﻲ ظﻼم. ﻗﺎﻝت اﻝﻌﻴن ً ﻗﺎﻝت اﻷذن :ﺘﻤﻬﻠِﻲ ﻴﺎ أﺨﺘﻲ...ﻓﻤن اﻝﻨﺎس ﻻﻴرى وﻝﻜﻨﻪ ﻴﺴﻤﻊ ﺒﻔﻀﻠﻲ اﻷﺼوات اﻝﻌذﺒﺔ ﻜﺎﻝﻤوﺴﻴﻘﻰ وﻏﻴرﻫﺎ. ﻤﺼﺎدرﻫﺎ. أﻋرﻓﻪ ﻋﻠﻰ اﻝرواﺌﺢ دون أن ﻴﺸﺎﻫد ﻗﺎل اﻷﻨف :أﻨﺎ أﺴﺎﻋد اﻹﻨﺴﺎن ﻋﻠﻰ اﻝﺘﻨﻔس ،و ّ َ ﻓﻴﻤﻴز ﺒﻴن اﻝﺤﻠو أﻋرف اﻹﻨﺴﺎن ﻋﻠﻰ ذوق اﻝﻤﺄﻜوﻻت واﻝﻤﺸروﺒﺎتّ ، اﻝﺘذوقّ ، ﻗﺎل اﻝﻠﺴﺎن :أﻨﺴﻴﺘم دوري؟ أﻨﺎ ﻋﻀو ّ واﻝﻤﺎﻝﺢ... ﻴﻤﻴز ﺒﻴن اﻝﺒﺎرد واﻝﺴﺎﺨن. ﻗﺎطﻌﻪ اﻝﺠﻠد ﻗﺎﺌﻼً :أﻨﺎ ﻋﻀو اﻝﻠﻤس ،ﺒواﺴطﺘﻲ ﻴﺴﺘطﻴﻊ اﻹﻨﺴﺎن أن ّ اﺴﻲ. ﺼﻤت أﻜﺜر ،ﻓﻘﺎل :وأﻨﺎ ﻻأﺴﺘﻐﻨﻲ ﻋن واﺤدة ﻤن ﺤو ّ ﻝم ﻴﺴﺘطﻊ اﻝﺠﺴم أن َﻴ ُ ﺘﻘدﻴم اﻝﺨﺒر ﻋﻠﻰ اﻝﻤﺒﺘدإ ﻤﻨﻬن .ﻋﻨدﻫﺎ ﻤﻌرﻓﺔ ﺠﻴدة ﺒﺎﻝﻠﻐﺔ اﻝﻌرﺒﻴﺔ ،وﻫﻲ اﻵن ﻓﻲ ﻤدرﺴﺔ اﻷﺌﻤﺔ واﻝﺨطﺒﺎء طﺎﻝﺒﺎت ﻜﺜﻴرات .ﻓﺎطﻤﺔ واﺤدة ّ ﻜﺘﺎﺒﺎ ﺒﺎﻝﻠﻐﺔ اﻝﻌرﺒﻴﺔ ،وﻓﻲ اﻝﻜﺘﺎب ﻗﺼص ﻜﺜﻴرة ﺘﺘﺤدث ﻋن ﺤﻴﺎة اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ .ﻓﺎطﻤﺔ ﺘﺤب ﻗراءة اﻝﻘﺼص اﻝدﻴﻨﻴﺔ .ﻝﻜل ﺘﻘ أر ً ﻜﺜﻴرا ،ﻷﻨﻬﺎ ﻝﻐﺔ اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم واﻷﺤﺎدﻴث اﻝﺸرﻴﻔﺔ. ﻗﺼﺔ ﻓﻲ اﻝﻜﺘﺎب ﺘﺄﺜﻴر ّ طﻴب ﻋﻠﻰ ﻨﻔس اﻹﻨﺴﺎن .ﻓﺎطﻤﺔ ﺘﺤب اﻝﻌرﺒﻴﺔ ً ﺠدا ﻓﻲ ﻨﻔوس اﻝﻤﺴﻠﻤﻴن. ﻝﻠﻌرﺒﻴﺔ ﻤﻜﺎﻨﺘﻬﺎ اﻝﺨﺎﺼﺔ ّ ﻨزول اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم ﻋﻠﻰ ﻤﺤﻤد ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم ﻔرﻗًﺎ ﺨﻼل إن اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم ﻜﺘﺎب اﷲ ﻨزل ﺒﻪ ﺠﺒرﻴل اﻷﻤﻴن ﻋﻠﻰ اﻝﻨﺒﻲ ﻤﺤﻤد ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم .ﻨزل اﻝﻘرآن ُﻤ 23ﻋﺎﻤﺎ ﺤﺴب اﻝظروف واﻷﺤداث .ﻜﺎن اﻝﻨﺒﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم ﻴﻘ أر اﻵﻴﺎت اﻝﻘرآﻨﻴﺔ ﻋﻠﻰ اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ وﻴطﻠب ﻤﻨﻬم ﺤﻔظﻬﺎ ،ﻝذﻝك اﺸﺘﻬر ﺒﻌض اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ ﺒﺤﻔظ اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم. 76 ﻜﺎن ﻫﻨﺎك ﻤن ﻴﻌرف اﻝﻜﺘﺎﺒﺔ ﻤن ﺒﻴن اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ .وﻤن اﻝذﻴن اﺸﺘﻬروا ﺒﻜﺘﺎﺒﺔ اﻝﻘرآن ﻓﻲ ﻋﻬد اﻝرﺴول ﻤﻌﺎذ ﺒن ﺠﺒل، أﺒﻲ ﺒن ﻜﻌب وزﻴد ﺒن ﺜﺎﺒت رﻀﻲ اﷲ ﻋﻨﻬم. و ّ ﺒﻌد وﻓﺎة اﻝرﺴول ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ظﻬرت اﻝﺤﺎﺠﺔ إﻝﻰ ﺠﻤﻊ اﻝﻘرآن ﻓﻲ ﻤﺼﺤف .وﻓﻲ ﻋﻬد أﺒﻲ ﺒﻜر اﻝﺼدﻴق ُﺠﻤﻊ ﺘم اﺴﺘﻨﺴﺎخ ﻋدد ﻤن اﻝﻘرآن ﻓﻲ ﻤﺼﺤف .وﻓﻴﻤﺎ ﺒﻌد ،ظﻬرت اﻝﺤﺎﺠﺔ إﻝﻰ إرﺴﺎل اﻝﻤﺼﺤف إﻝﻰ ﻤدن أﺨرى ،ﺤﻴث ّ اﻝﻤﺼﺎﺤف ﻓﻲ ﻋﻬد ﻋﺜﻤﺎن ﺒن ﻋﻔّﺎن ،وأُرﺴﻠت إﻝﻰ اﻝﻤدن اﻹﺴﻼﻤﻴﺔ اﻷﺨرى. ﺠزء ﻤن ﺘﺎرﻴﺦ اﻝﻘرآن ﺴﻴﺤدث .ﻨظر ﺤوﻝﻪ ﻓﻠم ﻴر وﻜﺄن ًا اﻝﺠو ﻫﺎدﺌﺎ ﻓﻲ اﻝﻐﺎر. ّ أﻤر َ ﻓﻲ ذﻝك اﻝﻴوم ﻜﺎن اﻝرﺴول ﻓﻲ ﻏﺎر ﺤراء .وﻜﺎن ّ ﺠدا. ﺸﻴﺌﺎ .ﺒﻌد ذﻝك ﺴﻤﻊ ﺼوﺘﺎ ﻏرﻴﺒﺎ .ﻜﺎن اﻝﺼوت واﻀﺤﺎ ّ ﻜﺎن رﺴول اﷲ ﻴدﻋو ﻜﺘﺎب اﻝوﺤﻲ ﻜﻠﻤﺎ ﻨزل ﻋﻠﻴﻪ اﻝوﺤﻲ .وﻜﺎن ﻴﺄﻤرﻫم ﺒﻜﺘﺎﺒﺔ آﻴﺔ ﻜذا ﻓﻲ ﺴورة ﻜذا .وﺒﻬذا اﻝﺸﻜل ﺘﻤت ﻜﺘﺎﺒﺔ اﻝﻘرآن ﻋﻠﻰ اﻝﺠﻠود. ﺒﻌد وﻓﺎة اﻝرﺴول أﺼﺒﺢ ﻤن اﻝﻀروري ﺠﻤﻊ اﻝﻘرآن .وﻝﻬذا اﺴﺘﺸﺎر اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ اﻷول أﺒو ﺒﻜر اﻝﺼدﻴق ،ﻋﻤر ﺒن وﻗر ار أن ﻴﻜﻠﻔﺎ زﻴد ﺒن ﺜﺎﺒت ﺒﻬذا اﻷﻤر. اﻝﺨطﺎب ّ ﺘوﺴﻌت ﺤدود اﻝﺒﻼد اﻹﺴﻼﻤﻴﺔ ﻓﻲ ﻋﻬد اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ﻋﺜﻤﺎن ﺒن ﻋﻔﺎن .وﺒدأ اﻝﻨﺎس ﻴﺘﻜﻠﻤون ﺒﻠﻬﺠﺎت ﻤﺨﺘﻠﻔﺔ .وﻋﻠﻰ ّ ذﻝك ﺸ ّﻜل اﻝﺨﻠﻴﻔﺔ ﻝﺠﻨﺔ ،ﻓﻘﺎﻤت ﻫذﻩ اﻝﻠﺠﻨﺔ ﺒﺎﺴﺘﻨﺴﺎخ اﻝﻘرآن .ﻋدد اﻝﻤﺼﺎﺤف اﻝﺘﻲ اُﺴﺘﻨﺴﺨت وﺼﻠت إﻝﻰ ﺴﺘﺔ وأُرﺴﻠت ﻫذﻩ اﻝﻤﺼﺎﺤف إﻝﻰ اﻝﻜوﻓﺔ واﻝﺒﺼرة واﻝﺸﺎم وﻤﻜﺔ واﻝﻴﻤن واﻝﺒﺤرﻴن. اﻝﺘرﻜﻲ ﺤﺴب اﻝﻤﻨﺎطق /أﻨواع اﻷطﻌﻤﺔ ﻓﻲ ﺘرﻜﻴﺎ اﻝﻤطﺒﺦ ّ ﺘﺨﺘﻠف اﻷﻜﻼت ﺤﺴب اﻝﻤﻨﺎطق ﻓﻲ ﺘرﻜﻴﺎ .ﻓﻠﻜل ﻤﻨطﻘﺔ أﻜﻼﺘﻬﺎ اﻝﺨﺎﺼﺔ ﺒﻬﺎ .ﻓﻲ ﻤﻨطﻘﺔ اﻝﺒﺤر اﻷﺴود ﻴﻌﺘﻤد اﻝﻤطﺒﺦ ﻋﻠﻰ اﻝﺴﻤك .وﻤن أﺸﻬر أﻜﻼﺘﻬﺎ أﻜﻠﺔ اﻷرز اﻝﻤطﺒوخ ﺒﺴﻤك " اﻝﺤﻤﺴﻲ " .أﻤﺎ ﻤﻨطﻘﺔ إﻴﺠﺔ ﻓﻤطﺒﺨﻬﺎ ﻴﻌﺘﻤد ﻋﻠﻰ طﺒﺦ ﺒزﻴت اﻝزﻴﺘون .وﻤطﺒﺦ وﺴط اﻷﻨﺎﻀول ﻤﺸﻬور ﺒﺎﻝﻌﺠﺎﺌن ،وأﺸﻬرﻫﺎ أﻜﻠﺔ " ﻤﺎﻨﺘﻲ " اﻝﺨﻀ اروات اﻝطﺎزﺠﺔ اﻝﺘﻲ ﺘُ َ اﻝﻤﺸﻬورة ﻓﻲ ﻗﻴﺼري .أﻤﺎ ﻤﻨطﻘﺔ اﻝﺸرق وﺠﻨوب اﻝﺸرق اﻷﻨﺎﻀول ﻓﺈن ﻤطﺒﺨﻬﺎ ﻴﻌﺘﻤد ﻋﻠﻰ اﻝﻠﺤم اﻷﺤﻤر. ﺒﺎﻝﺨﻀﺎر أو اﻝﻠﺤوم .إﻝﻰ ﺠﺎﻨب ﻜل ﻫذﻩ اﻷﻜﻼت ﻴﺒدأ اﻝﻤواطن اﻝﺘرﻜﻲ وﺠﺒﺘﻪ ﺒﺸرب اﻝﺤﺴﺎء .وﻴﺘﻨﺎول ﺒﻌدﻩ أﻜﻼت ُ ﻤﻜوﻨﺔ ﻤن اﻝﺨﻀ اروات وﻤﺎ ﻴُﺴ ﻤﻰ ِب " اﻝﺠﺎﺠﻴك ". ّ ﻓﻼﺒد أن ﺘﻜون ﻫﻨﺎك ﺴﻠطﺔ ّ ﻜﺎﻝﻤﺤﻠّﺒﻴﺔ أو "اﻝﺴوﺘﻼﺘش" أو أﻨواع ﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻤن وﺒﻌد اﻝطﻌﺎم ﻴﺘﻨﺎول اﻝﻤواطن اﻝﺘرﻜﻲ ﻋﺎدة طﺒﻘًﺎ ﻤن اﻝﺤﻠوﻴﺎت ُ اﻝﺒﻘﻼوة. ﺴﻨﺔ رﺴول اﷲ ﺘﺒﻴﻴﻨﺎ ﻝﻠﻘرآن ﻜﻤﺎ ﻗﺎل اﷲ ﺘﻌﺎﻝﻰ" :وأﻨزﻝﻨﺎ إﻝﻴك اﻝﺴﻨﺔ ﻫﻲ أﻗوال اﻝرﺴول ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم وأﻓﻌﺎﻝﻪ وﺘﻘرﻴراﺘﻪ ،وﻗد ﺠﺎءت ً ﻝﺘﺒﻴن ﻝﻠﻨﺎس ﻤﺎ ُﻨزل إﻝﻴﻬم) "...اﻝﻨﺤل (44 :وﻫﻲ اﻝﻤﺼدر اﻝﺜﺎﻨﻲ ﻤن ﻤﺼﺎدر اﻹﺴﻼم ﺒﻌد اﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم .ﻗﺎل ﺘﻌﺎﻝﻰ: اﻝ ذﻜر ّ " وﻤﺎ آﺘﺎﻜم اﻝرﺴول ﻓﺨذوﻩ وﻤﺎ ﻨﻬﺎﻜم ﻋﻨﻪ ﻓﺎﻨﺘﻬوا"... )اﻝﻨﺴﺎء.(80 : )اﻝﺤﺸر (7 : أﻴﻀﺎ " :ﻤن ﻴطﻊ اﻝرﺴول ﻓﻘد أطﺎع اﷲ"... وﻗﺎل ً ﻤﻨﻊ اﻝرﺴول ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﻜﺘﺎﺒﺔ اﻷﺤﺎدﻴث ﻤﻨﻌﺎ ﺒﺎﺘّﺎ ﻓﻲ ﺒداﻴﺔ اﻝوﺤﻲ ﺤﺘّﻰ ﻻﺘﺨﺘﻠط ﺒﺎﻝﻘرآن اﻝﻜرﻴم .ﺜم أذن ﻝﺒﻌض اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ ﺒﺎﻝﻜﺘﺎﺒﺔ .وﻤن أﺸﻬر ﻤﺨﺘﺎرات اﻝﺤدﻴث ﻓﻲ اﻝﻌﺼر اﻝﻨﺒوي " اﻝﺼﺤﻴﻔﺔ اﻝﺼﺎدﻗﺔ " اﻝﺘﻲ ﻜﺘﺒﻬﺎ ﻋﺒد اﷲ ﺒن ﻋﻤرو ﺒن اﻝﻌﺎص. 77 وﻝﻤﺎ ﺘوﻝّﻰ ﻋﻤر ﺒن ﻋﺒد وﻓﻲ ﻋﻬد اﻝﺨﻠﻔﺎء اﻝراﺸدﻴن ﻝم ﺘُﻜﺘَب اﻷﺤﺎدﻴث ﺤﺘﻰ ﻻﻴﺸﺘﻐل ﺒﻬﺎ اﻝﻨﺎس ﻋن اﻝﻘرآنّ . رﺴﻤﻴﺎ ﺒﺘدوﻴن اﻝﺤدﻴث. أﻤر ّ اﻝﻌزﻴز اﻝﺨﻼﻓﺔ َ ي. وﻤن أﺸﻬر ﻜﺘب اﻝﺤدﻴث اﻷوﻝﻰ "اﻝ ُﻤوطﺄ" ﻝﻺﻤﺎم ﻤﺎﻝك .وﻝم ﺘُ َد ون اﻷﺤﺎدﻴث ﺤﺴب اﻷﺒواب إﻻ ﻓﻲ ﻋﺼر اﻝﺒﺨﺎر ّ اﻝﻨﺴﺎﺌﻲ. اﻝﺘرﻤذي وأﺒو داود واﺒن ﻤﺎﺠﺔ و ي وﻤﺴﻠم و ّ وﻓﻲ ﻫذا اﻝﻌﺼر أﻝّف اﻝﻌﻠﻤﺎء اﻝﻜﺘب اﻝﺴﺘﺔ ﻫم :اﻝﺒﺨﺎر ّ ّ ﺸرح ﺤدﻴث " إﻨﻤﺎ اﻷﻋﻤﺎل ﺒﺎﻝﻨﻴﺎتٕ ،واﻨﻤﺎ ﻝﻜل اﻤرىء ﻤﺎﻨوى " ﻴﺒﻴن رﺴول اﷲ ﻓﻲ ﻫذا اﻝﺤدﻴث أن اﷲ َﻴﺠزي اﻹﻨﺴﺎن ﺒﻨﻴﺎﺘﻪ ،ﻓﺈن ﻜﺎن ذا ﻗﻠب طﻴب و ﻨﻴﺔ ﺤﺴﻨﺔ ﻗﺒِل اﷲ ﻤﻨﻪ ّ ﻴﺒﻴن اﻝﻨﺒﻲ ﻝﻠﻤﺴﻠﻤﻴن اﻝطرﻴق إﻝﻰ اﻝﺴﻌﺎدة ﻓﻲ اﻝدﻨﻴﺎ واﻵﺨرة ،وذﻝك ﻝﻴس ﺒﺎﻝﻌﺒﺎدة ﻓﻘط ﻤن ﺼﻼة وﺼوم أﻋﻤﺎﻝﻪ ،وﺠزاﻩ ًا ﺨﻴرّ . أﻴﻀﺎ ﺒﻤﺎ ﻴﺼﻨﻌﻪ اﻝﻤؤﻤن ﻤن ﺨﻴر ﻝﻐﻴرﻩ .وطﻠب اﻝﻌﻠم واﺠب ﻋﻠﻰ اﻝﻤﺴﻠم ،ﻓﺎﻝﻌﻠم ﻨور وطرﻴق إﻝﻰ وزﻜﺎة وﺤﺞ ،وﻝﻜﻨﻪ ً اﻝﺠﻨﺔ. ﻨﺼوص ﻤن اﻷﺤﺎدﻴث -1ﺼﻠّوا ﻜﻤﺎ رأﻴﺘﻤوﻨﻲ أﺼﻠّﻲ. -2و ِ اﷲ إﻨﻲ ﻷﺴﺘﻐﻔر اﷲ وأﺘوب إﻝﻴﻪ ﻓﻲ اﻝﻴوم أﻜﺜر ﻤن ﺴﺒﻌﻴن ﻤرة. )اﻝﺒﺨﺎري ،ﺒﺎب ﺒدء اﻷذان(592/2 ، ﻷﺘﻤم ﻤﻜﺎرم اﻷﺨﻼق. -3إﻨﻤﺎ ُﺒﻌﺜت ّ -4ﺨذوا ﻋﻨﻲ ﻤﺎ ﻴﺘﻌﻠق ﺒﻤﻨﺎﺴك اﻝﺤﺞ. )اﻝﺒﺨﺎري ،ﻜﺘﺎب اﻝدﻋوات (145/7 )اﻝﻤوطﺄ ،ﺤﺴن اﻝﺨﻠق(8 - -5ﺨﻴرﻜم ﻤن ﺘﻌﻠم اﻝﻘرآن وﻋﻠﻤﻪ. اﻝﻨﺴﺎﺌﻲ ،اﻝﻤﻨﺎﺴك(220 ، ) ّ )اﻝﺒﺨﺎري ،ﻓﻀﺎﺌل اﻝﻘرآن(108/6 ، -6ﻻ ﺘﺒﺎﻏﻀوا وﻻ ﺘﺤﺎﺴدوا وﻻ ﺘداﺒروا وﻜوﻨوا ﻋﺒﺎد اﷲ إﺨو ًاﻨﺎ. -7ﻜل ﻤﻌروف )اﻝﺒﺨﺎري ،ﻜﺘﺎب اﻷدب(88/7 ، ﺼدﻗﺔ¨)اﻝﺒﺨﺎري ،ﻜﺘﺎب اﻷدب(33 ، اﻵﺨر ﻓﻠم ُﻴﻌد -8ﺘﻴﻤم ﺼﺤﺎﺒﻴﺎن ﺜم ﺼﻠّﻴﺎ ﻝﻜﻨﻬﻤﺎ وﺠدا اﻝﻤﺎء ﺒﻌد ﻓﺘرة ﻗﺼﻴرة ﻤن اﻝﺼﻼة .ﻓﺄﻋﺎد أﺤدﻫﻤﺎ اﻝﺼﻼة أﻤﺎ َ ّ اﻝﺼﻼة .ﻝم ﻴﻌﺘرض اﻝرﺴول ﻋﻠﻰ ﻤﺎ ﻓﻌﻠﻪ ﻫذان اﻝﺼﺤﺎﺒﻴﺎن) .أﺒو داود ،اﻝطﻬﺎرة(126 ، -9ﻤن ﺤﺴن إﺴﻼم اﻝﻤرء ﺘرﻜﻪ ﻤﺎ ﻻ ﻴﻌﻨﻴﻪ. اﻝﺘرﻤﻴذي ،ﻜﺘﺎب اﻝزﻫد(11 ، ) ّ ﺘﺤ ّل اﻝﻤﺴﺎﺌل؟ ﻗﺎل ﻤﻌﺎذ :أﺒﺤث ﻋﻨﻬﺎ ﻓﻲ اﻝﻘرآن ﺜم ﻓﻲ اﻝﺴﻨﺔ -10ﺴﺄل اﻝﻨﺒﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم ﻤﻌﺎذ ﺒن ﺠﺒل :ﻜﻴف ُ ّ ﻓﺄﺠﺘﻬد .ﻓواﻓق ﻋﻠﻴﻪ رﺴول اﷲ ﺼﻠّﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠّم) .ﺒﺘﺼرف( )أﺒو داود ،اﻝﻘﻀﺎء(11 ، ﺤﻜﻤﺎ ْ اﻝﻨﺒوﻴﺔ .ﻓﺈن ﻝم أﺠد ﻓﻴﻬﻤﺎ ً اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﺘﺸﺠﻴﻌﺎ ﻝﻠﻤﻤﺜﻠﻴن ﻏﻴر اﻝﻤﺤﺘَرﻓﻴن. -1ذﻫﺒﻨﺎ إﻝﻰ اﻝﻤﺴرح ً إﺤﻴﺎء ﻝذﻜرى ﺸﻬداء " ﺠﻨﺎق ﻗﻠﻌﺔ". -3وﻗف اﻝﻤواطﻨون وﻗﻔﺔَ اﻹﺠﻼل ً ﺘﺒرع ﺒﺎﻝﻜﺘب ﻝﻤﻜﺘﺒﺎت اﻝﻘرى ﻜﺴﺒﺎ ﻝﻤرﻀﺎة اﷲ. -5 اﻝطﺎﻝب اﻝﺠﺎﺌزة ﺘﻘدﻴ ار ﻝﻨﺸﺎطﻪ. ُ -7ﻤﻨﺢ ُ دﺨل اﻷﺴرة. -9ﺘﻌﻤل اﻝﻤرأة إﺴﻬﺎﻤﺎ ﻓﻲ ْ ِ ﺘطوﻴر ﻝﺘﻔﻜﻴرﻫم. ًا اﻝﻤﺠﻼت -11ﻴﻘرؤون ﻜل اﻝﻴوم اﻝﻜﺘب و -13ﻏﺎدر اﻝﺼﺤﻔﻴون اﻝﻤﻨطﻘﺔ ُﻫروﺒﺎ ﻤن اﻝﺤرب. -15رﻓﻌت اﻝﻤﻠﻜﺔ ﻴدﻴﻬﺎ ﺘﺤﻴﺔ ﻝﻠﺠﻤﻬور. -2أﻨﺎﻗش أطﻔﺎﻝﻲ ﺘﻌوﻴدا ﻝﻬم ﻋﻠﻰ اﻝﻤﻨﺎﻗﺸﺔ. ﺘﺤﻴﺔً ﻝﻠﺠﻤﻬور. ّ -4ﻝوح ﺒﻴدﻴﻪ ّ - 6ارﺘﻔﻌت ﻗﻴﻤﺔ اﻝدوﻻر ارﺘﻔﺎﻋﺎ ﻜﺒﻴ ار. -8ﺘُﻨظم اﻝﻤﻌﺎرض ﺘﺸﺠﻴﻌﺎ ﻝﻠﺼﻨﺎﻋﺔ. اﻝوطﻨﻲ. ﻝﻠﻤﻨﺘﺨب ق اﻝﺠﻤﻬور ﺘﺸﺠﻴﻌﺎ -10ﺼﻔَ َ ّ ﺘﺒرع اﻝﻤﺤﺴﻨون ﺒﺎﻝﻤﺎل اﺒﺘﻐﺎء ﻤرﻀﺎة اﷲ. -12 -14ﻴﻠﺘﺤق اﻝطﻠﺒﺔ ﺒﺎﻝﺠﺎﻤﻌﺎت طﻠﺒﺎ ﻝﻠﻌﻠم. -16ﻴﺴﺠد اﻝﻤﺼﻠّﻲ طﺎﻋﺔً ﷲ. 78 ﻨﻠﺒس اﻝﻤﻼﺒس اﻝﺼوﻓﻴﺔ ﺨﺸﻴﺔ اﻝﺒرد. -17ﻴﺘوﺠﻪ اﻝﺸﺒﺎب إﻝﻰ اﻝﺠﺎﻤﻌﺎت طﻠﺒﺎ ﻝﻠﻌﻠم واﻝﻤﻌرﻓﺔ. َ -18 دﻋﻤﺎ ﻹﻋﻀﺎء اﻝﺒرﻝﻤﺎن. -19ﻴﻘف اﻝﻤواطﻨون وﻗﻔﺔ اﻹﺠﻼل اﺤﺘراﻤﺎ ﻝﻠﺸﻬداء ﻓﻲ ﺤرب اﻝﺘﺤرﻴر -20 . ﺼوت اﻝﻨﺎﺨﺒون ْ إﻨذار ﻝﻪ ﻝدﻓﻊ اﻹﻴﺠﺎر ﻓﻲ اﻝوﻗت اﻝﻤﺤ دد. اﻝﻤؤﺠر رﺴﺎﻝﺔ إﻝﻰ اﻝﻤﺴﺘﺄﺠر ًا -21أرﺴل ّ اﻝﻌﻼﻗﺎت اﻻﺠﺘﻤﺎﻋﻴﺔ ﺒﻴن اﻝﻨﺎس ﻋﺼﺒﻴﺎ ﻓﻲ ﻤﻌﺎﻤﻠﺘك ﻤﻊ اﻝﻨﺎسٕ ،واﻝﻴك ﻗﺎﺌﻤﺔ اﻝﻨﺠﺎح ﻜﻴف ﺘﺠﻌل ﻋﻼﻗﺎﺘك اﻻﺠﺘﻤﺎﻋﻴﺔ ﻨﺎﺠﺤﺔ؟ أوﻻ ﻋﻠﻴك أﻻّ ﺘﻜون ّ ﻓﻲ اﻝﻌﻼﻗﺎت اﻻﺠﺘﻤﺎﻋﻴﺔ: ﺘﺼﺎﻓﺤﻬم. اﻝﻤﺼﺎﻓﺤﺔ :ﻴﺠب أن ﺘﻜون اﻝﻤﺼﺎﻓﺤﺔ ﺒﻴن اﻝﺸﺨﺼﻴن ﺒﺎﺤﺘرام .وﻴﺠب أن ﺘﻨظُر إﻝﻰ ﻋﻴون َﻤن ُ ارﺘداء اﻝﻤﻼﺒس اﻝﻨظﻴﻔﺔ :ﻋﻠﻴك أن ﺘﺤﺎﻓظ ﻋﻠﻰ ﻨظﺎﻓﺔ ﻤﻼﺒﺴك وأن ﺘرﺘدي ﺤﺴب اﻝﺒﻴﺌﺔ اﻻﺠﺘﻤﺎﻋﻴﺔ. ﻻﺒد أن ﺘﻨظر إﻝﻴﻪ ﻋﻨدﻤﺎ ﺘﺘﺤدث ،ﻷن ﻋدم ﻨظرك إﻝﻰ اﻝﺸﺨص اﻻﺘﺼﺎل ﺒﺎﻝﻌﻴن :ﻋﻨدﻤﺎ ﺘُﻘﺎﺒل ﺸﺨﺼﺎ ﻷول ﻤرة ّ إﻤﺎ أﻨك ﺨﺠول أو ﻏﻴر ُﻤﻬﺘَ ّم ﺒﻪ. ﻴﻌﻨﻲ ّ اﻻﺒﺘﺴﺎﻤﺔ :ﻜن ﻤﺒﺘﺴﻤﺎ ﻋﻨد ﻤﻌﺎﻤﻠﺘك ﻤﻊ اﻝﻨﺎس ﻷن اﺒﺘﺴﺎﻤﺘك ﻓﻲ وﺠﻪ أﺨﻴك ﺼدﻗﺔ. اﻝﻜﺒﻴر وﻴﻌﺎﻤ ُل اﻝﻜﺒﻴ ُر اﻝﺼﻐﻴر اﻵﺨرﻴن ﻓﻲ ﻜل ﻤﻜﺎن .وﻓﻲ ﻋﺎداﺘﻨﺎ ﻴﺤﺘرم ﻻﺒد أن ﻴﻜون اﻹﻨﺴﺎن ﻝطﻴﻔﺎ ﻤﻊ َ َ ُ اﻝﺼﻐﻴر ﺒﻠطف وﺸﻔﻘﺔ .وﻴﺄﻤر دﻴﻨﻨﺎ ﺒﻤﻌﺎﻤﻠﺔ اﻝﻨﺎس ﻤﻌﺎﻤﻠﺔ ﺤﺴﻨﺔ داﺌﻤﺎ. َ اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ -1ﻴﻘول " ﺼﺒﺎح اﻝﺨﻴر " ﻷﻤﻪ ﻋﻨدﻤﺎ ﻴﺴﺘﻴﻘظ ﺼﺒﺎﺤﺎ. -2ﻴﺴﺄل ﻋن أﺤوال أﺼدﻗﺎﺌﻪ اﻝذﻴن ﻴراﻫم وﻫو ﻓﻲ طرﻴﻘﻪ إﻝﻰ اﻝﻤدرﺴﺔ. -3ﺒﻌد اﻝدرس ﻴذﻫب إﻝﻰ اﻝﻤﺴﺘﺸﻔﻰ ﻝزﻴﺎرة ﺼدﻴﻘﻪ وﻴﻘول ﻝﻪ " ﺴﻼﻤﺘَك ". -4ﻴﺴﺎﻋد ﻋﺠو از ﻋﻠﻰ اﺠﺘﻴﺎز اﻝطرﻴق ﻋﻨد اﻝﻌودة إﻝﻰ اﻝﺒﻴت. ﻴﻠوﺤون ﻝﻪ وﻴﺴﺘﺠﻴب ﻝﺘﻠوﻴﺤﻬم. -5ﻋﻨدﻤﺎ ﻴﻘﺘرب ﻤن ﺒﻴﺘﻪ ﻴﺒﺘﺴم ﻝﻸطﻔﺎل اﻝذﻴن -6ﻴﻘول ﻝﻠﻀﻴوف " أﻫﻼ وﺴﻬﻼ ﺒﻜم " ﻋﻨد اﻝوﺼول إﻝﻰ اﻝﺒﻴت. -7أﺤب ﺘﻘدﻴم اﻝﻬداﻴﺎ ﻷﺤﺒﺎﺌﻲ. -8ﻤن اﻝﺼﻌب أن أﺘﺤدث ﻤﻊ ﻨﺎس ﻻ أ ِ َﻋرﻓﻬم. -9ﻻ أﺤب اﻝﻌﻤل أو ﻤذاﻜرة اﻝدروس ﺒل أﺤب ﻤﺸﺎﻫدة اﻝﺘﻠﻔزﻴون طول اﻝﻨﻬﺎر. اﻵﺨرﻴن. -10أﺤب ﻤﺴﺎﻋدة َ اﻝﻨﺎس ﻴﻀﺤﻜون. أﺠﻌل َ َ -11 ﺒﺎﻵﺨرﻴن أﺒدا. -12أﻫﺘَم ﺒﻨﻔﺴﻲ داﺌﻤﺎ و ﻻ أﻫﺘم َ -13أﻨﺎ ﺸﺨص اﺠﺘﻤﺎﻋﻲ وأﺤب اﻝﺘﻌرف ﻋﻠﻰ اﻝﻨﺎس. -14ﻋﻨدﻤﺎ ِ أﻋ ُد وﻋدا أَِﻓﻲ ﺒﻪ داﺌﻤﺎ. ﻤدﻴر اﻝﺸرﻜﺔ :ﺤﻀرﺘُك اﻝﺴﻴد أﺤﻤد؟ آﻩ ،أﻨت اﻝﺴﻴد ﻫﺸﺎم! ﺘﺸرﻓﻨﺎ. ﻤدﻴر اﻝﺸرﻜﺔْ : اﻝﺤواران: ﻋﻔوا ﻝﻬذا اﻝﺘﺄﺨﻴر. ﻫﺸﺎم :ﻻ ،أﻨﺎ ﻫﺸﺎم ﻋﺒد اﷲً ، ﻝﻠﻤﻘﺎﺒﻠﺔ. ﻫﺸﺎم :ﻓرﺼﺔ ﺴﻌﻴدة ،أَ ْﺸﻜرك ﻋﻠﻰ دﻋوﺘك َ 79 ﻤدﻴر اﻝﺸرﻜﺔ :ﻫل أﺘﻴت ﺒﺴﻴرﺘك اﻝذاﺘﻴﺔ؟ ﻫﺸﺎم :ﻨﻌم ،ﻜل اﻷوراق ﻤﻌﻲ. ﻤرﻴم :ﺴﻠوى! أﻫﻼً. ﺴﻠوى :آﻩ ،ﻤرﻴم ،أﻫﻼ ﺒك. َ ﺴﻠوى :اﻝﺤﻤد ﷲ أﻨﺎ ﺒﺨﻴر ،ﻝﻜن أﻨﺎ ﻤﺸﻐوﻝﺔ ِ ﺒﺎﻝدراﺴﺔ. َ ﻫﺸﺎم :ﻻ أراك ﻤﻨذ زﻤن ،ﻜﻴف ﺤﺎﻝك؟ ﻫﺸﺎم :اﷲ ﻴوﻓِ ﻘك. ُ اﻝدﻋﺎء ﷲ ﺘﻌﺎﻝﻰ ﻴﻔرج ﻓﻤن ﻤﻨﺎ ﻏﻴر ﻤﺤﺘﺎج ﷲ ﺘﻌﺎﻝﻰ؟ ﻜﻠﻨﺎ ﻤﺤﺘﺎﺠون إﻝﻰ اﷲ! وﻝﻴس ﻝﻨﺎ َﻤن اﻝدﻋﺎء ﻫو ﺼﻠﺔ ﺒﻴﻨﻨﺎ وﺒﻴن اﷲ ﺘﻌﺎﻝﻰَ . اﻝﻜرب...أﻓﻼ ﻨدﻋوﻩ؟ ﻜرﺒﻨﺎ ﻏﻴر اﷲ! ﻨﻌم ،ﻓﺎﷲ ُﻤ ّ ﻔرج َ ﻋﻨﺎ َ ِ ب ﻝﻜم) "...ﺴورة ﻏﺎﻓر (60:وﻗﺎل وﻗﺎل ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم :اﻝدﻋﺎء ﻫو اﻝﻌﺒﺎدة ،ﺜم ﻗ أر " وﻗﺎل رﺒﻜم اُدﻋوﻨﻲ أﺴﺘﺠ ْ َﻓﻀل اﻝﻌﺒﺎدة اﻝدﻋﺎء .أﻫ م آداب اﻝدﻋﺎء: أﻴﻀﺎ :أ َ • اﻹﺨﻼص • اﻓﺘﺘﺎح اﻝدﻋﺎء ﺒﺤﻤد اﷲ وﺒﺎﻝﺼﻼة ﻋﻠﻰ اﻝﻨﺒﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم. • اﻻﻋﺘراف ﺒﺎﻝذﻨب واﻻﺴﺘﻐﻔﺎر ﻤﻨﻪ. اﻝﻌﻼ. • ّ اﻝﺘوﺴل إﻝﻰ اﷲ ﺒﺄﺴﻤﺎﺌﻪ اﻝﺤﺴﻨﻰ وﺼﻔﺎﺘﻪ ُ • اﻝﺨﺸوع وﺤﻀور اﻝﻘﻠب ﻓﻲ اﻝدﻋﺎء. اﻝﻤﺴﺘﺠﺎﺒﺔ ،ﻤﻨﻬﺎ ،ﻝﻴﻠﺔ اﻝﻘدر ،ﻋﻘَب اﻝﺼﻠوات ﺤث اﻝﻨﺒﻲ ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﻋﻠﻰ اﻝدﻋﺎء ﺨﺎﺼﺔ ﻓﻲ اﻷوﻗﺎت واﻷﻤﺎﻜن َ اﻝﻤﻜﺘوﺒﺔ ،ﺤﺎل اﻝﺴﺠود ،دﻋﺎء اﻝﺤﺎج ﻓﻲ ﻋرﻓﺔَ ،دﻋﺎء اﻝﺼﺎﺌم ﻋﻨد إﻓطﺎرﻩ. اﻝﻌﻤل ﻓﻲ وزارة اﻝﺨﺎرﺠﻴﺔ اﺴﺘﻴﻘظ ﻨﺠﻴب ﻤن اﻝﻨوم ﻤﺒﻜرا ،ﺒدأ ﻴﺘﻨﺎول اﻝﻔطور ﺒﻌد ﻏﺴل وﺠﻬﻪ وﻴدﻴﻪ .أﻜل ﻨﺠﻴب ﻓﻲ اﻝﻔطور ﻗﻠﻴﻼ ﻤن اﻝﺨﺒز ﻜﺄﺴﺎ ﻤن اﻝﺸﺎي ﻓﺸرﺒﻪ ،ﺜم أﺨذ اﻝﻤﺴﺘﻨدات اﻝﻤطﻠوﺒﺔ ﻤﻌﻪ ﻝﻤراﺠﻌﺔ اﻝﻌﻤل ﻓﻲ و ازرة وﺒﻴﻀﺔ وﻗطﻌﺔ ﻤن اﻝﺠﺒن وﻤﻸَ ً ﻤر ﺒﺎﻝو ازرة ،ﻝذﻝك ﺴﺄل أﺤد اﻝﻤﻨﺘظرﻴن ﻓﻲ اﻝﻤوﻗف ﻋن اﻝﺨﺎرﺠﻴﺔ واﺘّﺠﻪ إﻝﻰ ﻤوﻗف اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ،وﻝﻜﻨﻪ ﻝم ﻴﻜن ﻴﻌرف ّ أي ﺤﺎﻓﻠﺔ ﺘَ ّ أﺤس ﻨﺠﻴب ﺒﺴﻌﺎدة ﻏرﻴﺒﺔ ،ود ﻝو ﻗﺒِﻠُوﻩ رﻗم اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ،ﻓﺄﺨﺒرﻩ رﺠل ﺒرﻗم اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ودﻝﻪ ﻋﻠﻰ ﻤﻜﺎن ﻨزوﻝﻪ ﻤن اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﺒﺎﻝﻀﺒطّ . ﺠدا. ﻴﺤب اﻝﻌﻤل ﻓﻲ و ازرة اﻝﺨﺎرﺠﻴﺔ ﻜﺜﻴ ار ّ ﻝﻠﻌﻤل ،إذ إﻨﻪ ﻜﺎن ّ اﻝﺘﻠوث ي. ﻝﺘﻠوث اﻝﺒﻴﺌﺔ أﻨواع ﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ،ﻤن أﻫﻤﻬﺎ ﺘﻠوث اﻝﺠو وﺘﻠوث اﻝﻤﻴﺎﻩ واﻝﺘﻠوث ﺒﺎﻝﻨﻔﺎﻴﺎت واﻝﻀوﻀﺎء واﻝﺘﻠوث اﻝﺒﺼر ّ ﺸﻤل ﺘﻠوث اﻝﻤﻴﺎﻩ ،اﻝﻤﻴﺎﻩ اﻝﻌذﺒﺔ واﻝﻤﻴﺎﻩ اﻝﺒﺤرﻴﺔ .أﻤﺎ اﻝﺘﻠوث ﺒﺎﻝﻨﻔﺎﻴﺎت ﺘؤدي إﻝﻰ ﺘﻠوث اﻝﺠو اﻝﻐﺎزات اﻝﻀﺎرةَ . َ وﻴ ُ ﻓﻴﺸﻤل اﻝﻘﻤﺎﻤﺔ واﻝﻨﻔﺎﻴﺎت اﻝطﺒﻴﺔ. اﻝﻨﻔﺴﻲ ﻝدى اﻝﻨﺎس. وﺘُﻌﺘَﺒر اﻝﻀوﻀﺎء ﻤن ﻤﺸﺎﻜل اﻝﻤدن اﻝﻜﺒﻴرة ،وﻗد ﺘؤدي إﻝﻰ اﻝﺘوﺘر ّ ي ﻓﻴﻤﻜﻨﻨﺎ أن ﻨﺼﻔﻪ ﺒﺘﺸوﻴﻪ ﻤﻨﺎظر اﻝﻤدﻴﻨﺔ. أﻤﺎ اﻝﺘﻠوث اﻝﺒﺼر ّ اﻝﻌﺒﺎرات اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ اد اﻝﺘدﻓﺌﺔ -1ﺘﻠوث اﻝﺠو اﻝﻨﺎﺠم ﻋن ﻤو ّ اﻝﻤﺤرك -2ﺘﻠوث اﻝﺠو اﻝﻨﺎﺠم ﻋن وﺴﺎﺌل اﻝﻨﻘل ذات 80 -3ﺘﻠوث اﻝﺠو اﻝﻨﺎﺠم ﻋن اﻝﺼﻨﺎﻋﺎت -4ﺘرﻜﻴب ﻤر ﺸﺤﺎت ﻝﻤداﺨن اﻝﻤﻨﺸﺂت اﻝﺼﻨﺎﻋﻴﺔ اﻝﺠﻤﺎﻋﻲ -5ﺘﺸﺠﻴﻊ وﺴﺎﺌل اﻝﻨﻘل ّ -7اﺴﺘﺨدام اﻝﺘدﻓﺌﺔ اﻝﻤرﻜزّﻴﺔ ﻓﻲ اﻝﻤﺴﺎﻜن ي -9ﺘﻨظﻴف ﻤداﺨن اﻝﻤﺼﺎﻨﻊ ﺒﺸﻜل دور ّ -6اﺴﺘﺨدام اﻝﻔﺤم ذي اﻝﺠودة اﻝﻌﺎﻝﻴﺔ -8ﻓﺤص ﻋﺎدﻤﺎت اﻝﺴﻴﺎرات ﻜل ﺴﻨﺔ ﺒﺎﻨﺘظﺎم -10اﻝﺘداﺒﻴر اﻝﺘﻲ ﻴﺠب اﺘّﺨﺎذﻫﺎ اﻝﻤدن اﻝﻜﺒﻴرة ﺘﻌﻨﻲ اﻝﻤﺸﺎﻜل اﻝﻜﺒﻴرة ﻫﻨﺎك ﻓﻲ اﻝﻌﺎﻝم أﻜﺜر ﻤن ﺨﻤس وﻋﺸرﻴن ﻤدﻴﻨﺔ ﻜﺒﻴرة ْأو " ﻤﻴﻐﺎ ﻤدﻴﻨﺔ " ،وﺠﻤﻴﻌﻬﺎ ﺘﺸﻜو ﻤن ﻤﺸﺎﻜل ﺘﻠوث اﻝﻬواء. ﺘﻌﺘﺒر ﺒﻜﻴن واﻝﻘﺎﻫرة وﺠﺎﻜرﺘﺎ ﻤن ﺒﻴن اﻝﻤدن اﻷﻜﺜر ﺘﺨﻠﻔﺎ ﻓﻲ ﺘطﺒﻴق اﻝﻤﻌﺎﻴﻴر وﻤدﻴﻨﺔ ﻤﻜﺴﻴﻜو ﻤن أﻜﺜر اﻝﻤدن ﺘﻠوﺜﺎ .ﻜﻤﺎ َ اﻝﺴﻴﺎرات اﻝﻌﺎﻤﻠﺔ ﺒﺎﻝدﻴزل واﻝﺼﻨﺎﻋﺎت .واﻝﻤﻌﻠوﻤﺎت ﺤول ﻤﻌ دﻻت اﻝﺼﺤﻴﺔ .واﻝﻤﺸﻜﻠﺔ اﻝرﺌﻴﺴﺔ ﻓﻲ ﻫذﻩ اﻝﻤﻨﺎطق ﻫﻲ ّ اﻷُوزون ﻏﻴر ﻤﺘواﻓرة ﻓﻲ اﻝﻤدن ﻤﺜل ﺒوﻤﺒﺎي وﻜﺎﻝﻜوﺘﺎ ودﻝﻬﻲ وﻤﺎﻨﻴﻼ. اﻝﻤﺜﺎﻝﻴون اﻷﺼﺤﺎب ّ اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ ﻫم أﺼﺤﺎب رﺴول اﷲ ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم اﻝذﻴن ﻝﻘوﻩ وآﻤﻨوا ﺒﻪ وﻤﺎﺘوا ﻋﻠﻰ اﻹﺴﻼم .ﻝﻘد ﺴﺎﻋدﻩ أﺼﺤﺎﺒﻪ ﻋﻠﻰ ﻔرﻗﺎﻝﺼﺤﺎﺒﺔ ﻓﻲ اﻷَﻤﺼﺎر ﻝﻨﺸر اﻝﻌﻠم واﻝﺠﻬﺎد. ﺘﺒﻠﻴﻎ رﺴﺎﻝﺘﻪ .وﺒﻌد وﻓﺎة اﻝرﺴول ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم ﺘَ ّ وﻴﻨﻘﺴم اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ إﻝﻰ اﻝﻤﻬﺎﺠرﻴن واﻷﻨﺼﺎر .واﻝﻤﻬﺎﺠرون ﻫم اﻝذﻴن ﻫﺎﺠروا ﻤن ﻤﻜﺔ إﻝﻰ اﻝﻤدﻴﻨﺔ .أﻤﺎ اﻷﻨﺼﺎر ﻓﻬم أﻫل اﻝﻤدﻴﻨﺔ اﻝﻤﻨورة ،ﺘﻌﺎوﻨوا ﻤﻊ اﻝﻨﺒﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم ﻓﻲ ﺠﻤﻴﻊ اﻝﺤﺎﻻت. ﻌرﻓون ﺒﺎﻝﻌﺸرة اﻝﻤﺒ ﺸرﻴن ﺒﺎﻝﺠﻨﺔ، وﻝﻘد ﺒﺸر اﻝﻨﺒﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم ﻓﻲ ﺤﻴﺎﺘﻪ ﺒﻌض اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ ﺒﺎﻝﺠﻨﺔ ،وﻫم ُﻴ َ وﻋﻠﻲ ﺒن أﺒﻲ طﺎﻝب. وأﺸﻬرﻫم أﺒو ﺒﻜر اﻝﺼدﻴق وﻋﻤر ﺒن اﻝﺨطﺎب وﻋﺜﻤﺎن ﺒن ﻋﻔﺎن ّ وﻤن اﻝﺼﺤﺎﺒﻴﺎت ﻤن اﺸﺘﻬرت ﻤﺜل ﻋﺎﺌﺸﺔ ﺒﻨت أﺒﻲ ﺒﻜر وﺤﻔﺼﺔ ﺒﻨت ﻋﻤر وﻓﺎطﻤﺔ اﻝزﻫراء ﺒﻨت اﻝرﺴول ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم. ﺒﻌض اﻝﺼﺤﺎﺒﺔ أﺒو ﻫرﻴرة أﻨس ﺒن ﻤﺎﻝك :ﻫو أﻜﺜر ﻤن َروى اﻷﺤﺎدﻴث ﻋن اﻝﻨﺒﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم. :ﻫو أﻜﺜر ﻤن ﺨدم رﺴول اﷲ. ﺤﻤزة ﺒن ﻋﺒد اﻝﻤطﻠب :ﻫو ﻋم اﻝرﺴول وﻗد اﺴﺘُﺸﻬد ﻓﻲ ﻤﻌرﻜﺔ أﺤد. ﻓﺎرﺴﻲ ،وﻜﺎن اﻝﻨﺒﻲ ﻴﻌدﻩ ﻤن أﻫل ﺒﻴﺘﻪ. :ﻫو ﺼﺤﺎﺒﻲ ﻤن أﺼل ﺎرﺴﻲ ّ ﺴﻠﻤﺎن اﻝﻔ ّ :ﻫو أول ﻤن ﻗ أر اﻷذان ﻓﻲ اﻝﻤدﻴﻨﺔ اﻝﻤﻨورة. ﺒﻼل اﻝﺤﺒﺸﻲ ﺨﺎﻝد ﺒن اﻝوﻝﻴد :ﻫو اﻝﻘﺎﺌد اﻝذي اﺸﺘرك ﻓﻲ اﻝﻐزوات وﻓﻲ ﺠﺴﻤﻪ آﺜﺎر ﺠروح. زﻴد ﺒن ﺜﺎﺒت :ﻫو أﺸﻬر ﻜﺎﺘب ﻝﻠوﺤﻲ. زﻴد ﺒن ﺤﺎرﺜﺔ :ﻫو أول ﻤن آﻤن ﺒﺎﻝﻨﺒﻲ ﻤن اﻝﻌﺒﻴد. ﺨدﻴﺠﺔ اﻝﻜﺒرى :ﻫﻲ زوﺠﺔ اﻝﻨﺒﻲ وأول اﻝﻤﺴﻠﻤﺎت. ﻋن ﺘﺎرﻴﺦ اﻹﺴﻼم ﺤﺠر ﻜﺒﻴ ار ﺜم أﻤﻴﺔ ﺒﺄن ﻋﺒدﻩ ﺒﻼﻻً ﻗد أﺴﻠم رﻤﺎﻩ وﻗت اﻝظﻬﻴرة ﻋﻠﻰ اﻝرﻤﺎل اﻝﺤﺎرة ووﻀﻊ ﻋﻠﻰ ﺒطﻨﻪ ًا ﻝﻤﺎ ﻋﻠم ّ ّاﻝﻌزى وﻝﻜن ﺒﻼﻻً ﻗﺎل ﻓﻲ ﻜل ﻤرة :أﺤد! أﺤد! طﻠب ﻤﻨﻪ أن َﻴﺸﺘُم ﻤﺤﻤدا وأن ﻴؤﻤن ﺒﺎﻝﻼت و ُ 81 ﺤﻴن ﺘوﻝﻰ ﻋﻤر اﻝﺨﻼﻓﺔ وﻝﻰ أﺒﺎﻋﺒﻴدة ﻗﺎﺌدا ﻋﻠﻰ اﻝﺠﻴش ﺒدﻻً ﻤن ﺨﺎﻝد ﺒن اﻝوﻝﻴد ،وﺤﻴن ﺴﺌل ﻋﻤر ﻋن ﺴﺒبﻴﻨﺠﺢ وﺤدﻩ ﻏزل ﻗﺎﺌد ﻨﺎﺠﺢ ﻤﺜل ﺨﺎﻝد ﺒن اﻝوﻝﻴد ،أﺠﺎﺒﻬم ﺒﺄن ﺴﺒب ﻋزﻝﻪ ﺨﺎﻝدا ﻋن ﻗﻴﺎدة اﻝﺠﻴش ﻫو :اﻹﺜﺒﺎت ﺒﺄﻨﻪ ْ َ ﻻأﺤد َ ﻓﻲ ﻜل ﺸﻲء. ﻋﻨدﻤﺎ ﻜﺎن ﺤﻤزة ﺒن ﻋﺒد اﻝﻤطﻠب ﻴرﺠﻊ ﻤن اﻝﺼﻴد رأى اﻤرأة ﺘﺒﻜﻲ ﻓﺴﺄﻝﻬﺎ ﻋن ﺴﺒب ُﺒﻜﺎﺌﻬﺎ ﻓﻌﻠم ﻤﻨﻬﺎ ﺒﺄن أﺒﺎﻋﺎﻤل اﻝﻨﺒﻲ ﻤﻌﺎﻤﻠﺔ ﺴﻴﺌﺔ .ذﻫب ﺤﻤزة ﻤﺒﺎﺸرة إﻝﻰ أﺒﻲ ﺠﻬل وﻀرب رأﺴﻪ ﺒﺎﻝﻘوس اﻝذي ﺒﻴدﻩ ﻓﺠرﺤﻪ .ﺜم ذﻫب إﻝﻰ ﺠﻬل َ اﻝﻨﺒﻲ ﻓﺴﺄﻝﻪ ﺤﻤزة ﻤﺎذا ﻴﻌﺠﺒك إذن ،ﻗﺎل ﻴﻌﺠﺒﻨﻲ أن اﻝﻨﺒﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم وأﺨﺒرﻩ ﺒﺎﻷﻤر ،وﻝﻜن ﻤﺎ ﻓﻌﻠﻪ ﻝم ﻴﻌﺠب ّ ﺘَﻘﺒل اﻹﺴﻼم وﺒﻨﺎء ﻋﻠﻰ ﻫذا ﻗﺎل ﺤﻤزة :أﺸﻬد أن ﻻإﻝﻪ إﻻ اﷲ وأﺸﻬد أن ﻤﺤﻤدا رﺴول اﷲ. ﺒﺄن أﺒﺎﻫﺎ وأﺨﺎﻫﺎ أﺜﻨﺎء ﻤﻌرﻜﺔ أﺤدْ اﺴﻤﻬﺎ ّ ﺴﻤﻴﺔ إﻝﻰ ﻤﻴدان اﻝﺤرب ﻓﺴﺄﻝت ﻋن اﻝﺸﻬداء ﻓﺄﺨﺒروﻫﺎ ّ ذﻫﺒت ﺼﺤﺎﺒﻴﺔ ُ ِ اﻝﻨﺒﻲ وﻗﺎﻝت :أﻨت ﻋﻠﻰ ﻗﻴد اﻝﺤﻴﺎة ﻓﻠﻤﺎ ﻋﻠِﻤت أﻨﻪ ﺒﺨﻴر ذﻫﺒت إﻝﻰ وزوﺠﻬﺎ ﻗد اﺴﺘُﺸﻬدوا وﻝﻜﻨﻬﺎ ﺴﺄﻝﺘْﻬم ﻜﻴف ﺤﺎل اﻝرﺴول ّ ّ ﻓﻬذا ﻴﻜﻔﻴﻨﻲ. ﺨدﻴﺠﺔ ﺒﻨت ﺨوﻴﻠد رﻀﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ وﻝدت ﺨدﻴﺠﺔ ﺒﻨت ﺨوﻴﻠد ﺴﻨﺔ 556م .ﻓﻲ ﻤﻜﺔ .ﻜﺎﻨت اﻤرأة ﻋﻔﻴﻔﺔ ﺤﺘﻰ دﻋﺎﻫﺎ ﻗوﻤﻬﺎ ﻓﻲ اﻝﺠﺎﻫﻠﻴﺔ ﺒﺎﻝطﺎﻫرة. وﻜﺎﻨت ﺨدﻴﺠﺔ ﺘﺎﺠرة ﻏﻨﻴﺔ ،ﻓﺒﻠﻐﻬﺎ أن ﻤﺤﻤدا ُﻴﻠﻘب ﺒﺎﻝﺼﺎدق واﻷﻤﻴن وأﻨﻪ ﻜرﻴم اﻷﺨﻼق ،ﻓطﻠﺒت ﻤﻨﻪ أن ﻴﺨرج ﻓﻲ ﺘﺠﺎرة أرﺴﻠت ﻝﻬﺎ إﻝﻰ اﻝﺸﺎم ﻤﻊ ﻏﻼم ُﻴ ْدﻋﻰ " ﻤﻴﺴرة " .وأﺨﺒر " ﻤﻴﺴرة " ﺨدﻴﺠﺔ ﻋن أﺨﻼق ﻤﺤﻤد وﺼدﻗﻪ وأﻤﺎﻨﺘﻪ ،ﻓﺄﻋﺠﺒﻬﺎ و ْ ﺴﻴدﻨﺎ ﻤﺤﻤد ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم ﻤن اﻝﺴﻴدة ﺨدﻴﺠﺔ ﺨﺒرﻩ ﺒرﻏﺒﺔ ﺨدﻴﺠﺔ ﻓﻲ اﻝزواج ﻤﻨﻪ .وﺘزوج ّ إﻝﻴﻪ ﺼدﻴﻘﺘﻬﺎ " ﻨﻔﻴﺴﺔ " ﻝﺘُ َ رﻀﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ ،وﻜﺎن ﻋﻤرﻩ ﺨﻤﺴﺔ وﻋﺸرﻴن ﻋﺎﻤﺎ ،واﻝﺴﻴدة ﺨدﻴﺠﺔ رﻀﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ أرﺒﻌﻴن ﻋﺎﻤﺎ. ﺨﺎﺼﺔ ﻓﻲ ﻗﻠب ﻤﺤﻤد ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﺤﺘﻰ ﺒﻌد وﻓﺎﺘﻬﺎ .ﺘُوﻓﻴت اﻝﺴﻴدة ﺨدﻴﺠﺔ ﻗﺒل ﻫﺠرة اﻝرﺴول ﻜﺎﻨت ﻝﺨدﻴﺠﺔ ﻤﻨزﻝﺔ ْ ّ إﻝﻰ اﻝﻤدﻴﻨﺔ اﻝﻤﻨورة ﺒﺜﻼث ﺴﻨوات وﻜﺎن ﻋﻤرﻫﺎ ﺨﻤﺴﺎ وﺴﺘﻴن ﺴﻨﺔ. أوﻀﺎع اﻝﻤرور ﻓﻲ ﻋﺼرﻨﺎ اﻝراﻫن ازدادت وﺴﺎﺌل اﻝﻤواﺼﻼت ﻓﻲ اﻝطرق ازدﻴﺎدا ﻜﺒﻴ ار .إن طرﻗﻨﺎ اﻝﻴوم ﻤزدﺤﻤﺔ ﺒﺎﻝﺴﻴﺎرات أﺼﺒﺤت ﺤوادث اﻝﻤرور ﻤﺸﻜﻠﺔ اﺠﺘﻤﺎﻋﻴﺔ .وﻝﺤل ﻫذﻩ اﻝﻤﺸﻜﻠﺔ و ِ ﻀﻌت اﻝدراﺠﺎت اﻝﻨﺎرﻴﺔ .وﺒذﻝك ْ واﻝﺸﺎﺤﻨﺎت واﻝﺤﺎﻓﻼت و ّ ُ أﻫم إﺸﺎرات اﻝﻤرور ﻫﻲ: إﺸﺎرات اﻝﻤرورّ . • اﻝﻀوء اﻷﺨﻀر وﻫو ﻴﻌﻨﻲ اﻝﻌﺒور، • اﻝﻀوء اﻷﺼﻔر وﻫو ﻴﻌﻨﻲ اﻻﺴﺘﻌداد ﻝﻠوﻗوف ﺒﻌد اﻝﻀوء اﻷﺨﻀر ،واﻻﺴﺴﺘﻌداد ﻝﻠﻌﺒور ﺒﻌد اﻝﻀوء اﻷﺤﻤر، • اﻝﻀوء اﻷﺤﻤر وﻫو ﻴﻌﻨﻲ اﻝوﻗوف واﻻﻨﺘظﺎر ﺤﺘﻰ َﻴظﻬر اﻝﻀوء اﻷﺨﻀر. ﻻﺒد ﻝﻤﺴﺘﺨدم اﻷو ّﻝﻴﺔ .و ّ اذا ﻜﺎن اﻹﻨﺴﺎن ﻴرﻴد ﻗﻴﺎدة ّ ﺴﻴﺎرﺘﻪ ﻓﻲ اﻝطرﻴق ،ﻴﺠب ﻋﻠﻴﻪ ﺘﻌﻠم ﻫذﻩ اﻹﺸﺎرات واﻹﺴﻌﺎف ّ اﻵﺨرﻴن ﻤن اﻷﺨطﺎر. اﻝطرﻴق اﺘّﺒﺎع إﺸﺎرات اﻝﻤرور ﻝﻴﻘﻲ ﻨﻔﺴﻪ و َ ﺨطر ﻜﺒﻴر ﻓﻲ اﻝطرﻴق أﻏﻤﻀت ﻓورا ،و ﺒت ﻤن اﻝﺘﻘﺎطﻊ ﺸﺎﻫدت أﻤﺎﻤﻲ ﺤﺎﻓﻠﺔ ﺒﻴﻀﺎء. ُ ُ ﺴﺎﺌق اﻝﻘﺎطرة :ﻋﻨدﻤﺎ اﻗﺘر ُ ﻀﻐطت ﻋﻠﻰ اﻝﻤﻜﺎﺒﺢ ً أي ﺸﻲء .ﻜﺎن اﻝﻘطﺎر ﻗد ﺘَوﻗﻔت ﻋﻠﻰ ُﺒﻌد ﺒﻀﻌﺔ ﻤﺘرات ﻋﻴﻨﻲ وﺒدأت أدﻋو اﷲ .ﻋﻨدﻤﺎ ﻓﺘﺤت ﻋﻴﻨﻲ أرﻴت أﻨﻪ ﻝَم َﻴ ُ ﺤدث ّ ّ ّ ِ ﻜﻨﺎ ﻗد ﻨﺠوﻨﺎ ﻤن ﺤﺎدث ُﻤرﻋب ﺒﻔﺎرق ﻝﻤﺤﺔ ﺒﺼر. )أﻤﺘﺎر( ﻓﻘط ﻤن اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ اﻝﺘﻲ ﻜﺎﻨت أﻤﺎﻤﻲّ . ﻋز وﺠ ّل ﻋﻠﻰ اﻝﻨﺠﺎة. إﻝﻲ ﻓﻲ ﺤﻴرة ﻜﺒﻴرة ،وﻝم ﻴﻔﻬﻤوا ﻤﺎ ﺤدث ﺒﺎﻝﻀﺒط. وﺸﻜرﻨﺎ اﷲَ ّ ْ ﻜﺎن اﻷطﻔﺎل ﻴﻨظرون ّ 82 اﻝﺤدﻴدﻴﺔ ﺘوﻗّﻔت ﻓُﺠﺄة ﺴﺎﺌق اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ :ﻜﻨت أوﺼل اﻷطﻔﺎل إﻝﻰ ﺒﻴوﺘﻬم ﺒﻌد اﻨﺘﻬﺎء اﻝدراﺴﺔ .ﺒﻴﻨﻤﺎ ﻜﻨت أَﻋﺒر اﻝ ﺴ ﻜﺔ ّ ﻗطﺎر ﻴﻘﺘرب ﻻﺤظت ًا ﺸﺎﺤﻨﺔ زرﻗﺎء أﻤﺎﻤﻲ ،وﺘﺤﻴرت ﻓﻲ أﻤري .وﻜﺎن اﻝطرﻴق ﻤﺴدودا ﻤن اﻷﻤﺎم واﻝوراء .وﻓﻲ ﻫذﻩ اﻷﺜﻨﺎء ُ ﻤﻨﺎ .وﻓﻲ اﻝﺤﺎل ﻓﺘﺤت أﺒواب اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ طﻠﺒت ﻤن اﻷطﻔﺎل اﻝﻨزول ﻤن اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ ﺒﺴرﻋﺔ ﻜﺒﻴرة .وﺠﺎء ﺴﺎﺌق اﻝﺸﺎﺤﻨﺔ وﻗﺎل ﻝﻲ ّ ﻨﺤو اﻝﻘطﺎر اﻝﺴﺎﺌر وﻝوح اﻝﺴﺎﺌق ﺒﺎﻝﻤﻌطف ﻤرًا " أﻋطﻨﻲ ﻤﻌطﻔك اﻷﺤﻤر ﻤن ﻓﻀﻠك" ﻓﺨﻠﻌت اﻝﻤﻌطف وأﻋطﻴﺘﻪ ﺒﺴرﻋﺔ . ار َ إﻝﻴﻨﺎ .ﻓرآﻩ ﺴﺎﺌق اﻝﻘﺎطرة ﻓﻲ آﺨر ﻝﺤظﺔ وأوﻗف اﻝﻘطﺎر ﻋﻠﻰ ﺒﻌد ﺒﻀﻌﺔ أﻤﺘﺎر ﻤن اﻝﺤﺎﻓﻠﺔ .وﻫﻜذا ﻝﻘد ﺘﺨﻠﺼﻨﺎ ﻤن ﻜﺎرﺜﺔ ﺤﻘﻴﻘﻴﺎ ذﻝك اﻝﻴوم. ﻜﺒﻴرة ﺒﻔﻀل ﻫذا اﻝرﺠل اﻝ ﺸﺠﺎع .ﻝﻘد ﻜﺎن ﺒطﻼ ّ اﻷﺤداث اﻝطﺒﻴﻌﻴﺔ ﻓﻲ ﺤﻴﺎﺘﻨﺎ طﺒﻴﻌﻲ .وﻝﻬﺎ أﻨواع ﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ،ﻤﻨﻬﺎ: اﻝﻜوارث اﻝطﺒﻴﻌﻴﺔ ﻫﻲ دﻤﺎر ﻜﺒﻴر ﻴﺤدث ﺒﺴﺒب ﺤدث ّ * اﻝزﻝزال : وﻴﺘ م ﻗﻴﺎس درﺠﺔ ﻫزة أرﻀﻴﺔ طﺒﻴﻌﻴﺔ ﺘَ َ ﻨﺸﺄ ﺘﺤت ﺴطﺢ اﻷرض ﻨﺘﻴﺠﺔ ﻝوﺠود اﻨزﻻﻗﺎت ﻓﻲ طﺒﻘﺎت اﻷرضَ . اﻝزﻻزل ﻤن درﺠﺔ واﺤدة إﻝﻰ ﻋﺸر درﺠﺎت. ِ أي ﻴﻤﻜن اﻹﺤﺴﺎس ﺒﻬﺎ ﻓﻘط. ﻤن ) (1إﻝﻰ ) :(4زﻻزل ﻗد ﻻﺘُﺤدث ّأﻴﺔ أﻀرار ْ ﻤن ) (4إﻝﻰ ) :(6زﻻزل ﻤﺘوﺴطﺔ ﻗد ﺘﺤدث ﻀر ار ﻝﻠﻤﻨﺎزل واﻝﻌﻤﺎرات. ﻤن ) (7إﻝﻰ ) :(10اﻝدرﺠﺔ اﻝﻘﺼوى ﻤن اﻝزﻻزل ،وﻗد ُﻴد ﻤر ﻫذا اﻝﻨوع ﻤن اﻝزﻻزل ﻤدﻴﻨﺔ ﺒﺄﻜﻤﻠﻬﺎ. ﺤدث ﻨﺘﻴﺠﺔ ﻝﻬطول اﻷﻤطﺎر ﻝﻔﺘرة طوﻴﻠﺔ ﻓﻲ ﻤﻨطﻘﺔ ﻤﺤ ددة. ﻔﻀﻴﺎت :وﻫﻲ أﻴﻀﺎ ﻜﺎرﺜﺔ طﺒﻴﻌﻴﺔ ﺘَ ُ * اﻝ َ وﻴﻌﺘَﺒر ﻤن أﺨطَر اﻝﻜوارث ﻋﻠﻰ ﻤﺴﺘوى اﻝﺠﻔﺎف :وﻫو اﺴﺘﻤرار ﺤﺎﻝﺔ اﻝطﻘس اﻝﺠﺎف وﻋدم ﻫطول اﻷﻤطﺎر ﻝﻤدة طوﻴﻠﺔُ . * َ اﻝﻜرة اﻷرﻀﻴﺔ. أن ﻤﺜل ﻫذﻩ اﻝﻜوارث ﻗد ﺘؤدي إﻝﻰ أﻤراض ُﻤ ْﻌِدّﻴﺔ وﺨطﻴرة. وﻻ ﺸ ّ ك ّ اﻝﻜﻠﻤﺎت وﺘﻌﺎرﻴﻔﻬﺎ اﻝﻌﺎﺼﻔﺔ اﻝﻔﻴﻀﺎن اﻝﺒرﻜﺎن ﻴﺼﺤﺒﻬﺎ ﻋﺎدة ﻤطر ﻏزﻴر أو ﺜﻠﺞ أو َﺒرد. :رﻴﺢ ﺸدﻴدة َ ﻨﺴﺒﻲ واﻀﺢ ﻓﻲ ﻤﻨﺴوب اﻝﻨﻬر ﻋن ﻤﻘدارﻩ اﻝﻤﻌﺘﺎد. :ارﺘﻔﺎع ّ :ﺠﺒل ﻴﻨﺘﻬﻲ ﺒﻔوﻫﺔ ﺘﺨرج ﻤﻨﻬﺎ أﻝﻐﺎم. اﻝﻤد اﻝﺒﺤري :ارﺘﻔﺎع ﻤﺎء اﻝﺒﺤر ﻋﻠﻰ اﻝﺸﺎطﺊ واﻤﺘدادﻩ إﻝﻰ اﻝﺒﺤر. اﻝﺠﻔﺎف َ اﻝزﻝزال :ﻤﻌﺎﻨﺎة ﻤﻨطﻘﺔ ﻤن ﻗﻠﺔ اﻝﻤطر. :ﻫزة أرﻀﻴﺔ ﻋﻨﻴﻔﺔ. اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ -1ﻨﻤت ﻓﻲ ﺴﺎﻋﺔ ﻤﺒﻜرة ﻤن ﺘﻠك اﻝﻠﻴﻠﺔ .واﺴﺘﻴﻘظت ﻋﻠﻰ َﻫ زة ﺸدﻴدة ﺤواﻝﻲ اﻝﺴﺎﻋﺔ اﻝﺜﺎﻝﺜﺔ. -2اﻨطﻠﻘت ﻤن اﻝﻔراش وأﺴرﻋت إﻝﻰ أﺨﻲ اﻝﺼﻐﻴر ﻓﺄﺨذﺘُﻪ ﺒﻴن أﺤﻀﺎﻨﻲ. -3ﻓﻲ ﻫذﻩ اﻷﺜﻨﺎء ﻜﺎﻨت أﻤﻲ ﺘﺼﻴﺢ" :ﻴﺎ ﺠﻤﺎﻋﺔ ،ﻫﻨﺎك زﻝزال! ﻗوﻤوا واﺨﺘﺒﺌوا ﺘﺤت اﻝﺴرﻴر!" -4ﻓﺄﻝﻘﻴﻨﺎ ﺒﺄﻨﻔﺴﻨﺎ ﺘﺤت اﻝﺴرﻴر واﻨﺘظرﻨﺎ. ﺤﻴث ﻜﻨﺎ ،واﺘّﺠﻬﻨﺎ إﻝﻰ اﻝﺒﺎب. اﻝﻬزة ﺨرﺠﻨﺎ ﻤن ُ -5ﺒﻌد ّ -6ﺨرﺠﻨﺎ ﺒﻌد ذﻝك ﻤﻌﺎ وﻝﺠﺄﻨﺎ إﻝﻰ ﻤﻜﺎن ِ آﻤًﻨﺎ. 83 اﻝﻤرﺴﻠون اﻷﻨﺒﻴﺎء َ وزودﻫم ﺒﺎﻝﻌﻘل ،وﻤﻊ ذﻝك أرﺴل اﷲ رﺴﻼ إﻝﻴﻬم ﻝﻴﻜوﻨوا أﺴوة ﺤﺴﻨﺔ. إن اﷲ ﺴﺒﺤﺎﻨﻪ وﺘﻌﺎﻝﻰ ﺨﻠق اﻝﻨﺎس ﻗص اﷲ ﻋﻠﻴﻨﺎ ﻗﺼﺼﻬم ،وﻤﻨﻬم ﻤن ﻝم ﻴذﻜر أﺴﻤﺎءﻫم" .وﻝﻘد أرﺴﻠﻨﺎ رﺴﻼ ﻤن ﻗﺒﻠك ﻤﻨﻜم وﻤن ﻫؤﻻء اﻝرﺴل َﻤن ﻤن ﻗﺼﺼﻨﺎ ﻋﻠﻴك وﻤﻨﻬم ﻤن ﻝم ﻨﻘﺼص ﻋﻠﻴك)."...اﻷﺤﻘﺎف(78- وﻤن ﻫؤﻻء اﻝرﺴل: إﺒراﻫﻴم ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم :ﻜﺎن إﺒراﻫﻴم ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﻴﻌﻴش ﻓﻲ ﻗوم ﻴﻌﺒدون اﻝﻜواﻜب واﻷﺼﻨﺎم ،وﺒدأ إﺒراﻫﻴم ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﻝوﺤداﻨﻴﺔ اﷲ وﻋﺒﺎدﺘﻪ ،وﻝﻜﻨﻬم َﻜ ّذﺒوﻩ وﺤﺎوﻝو إﺤراﻗﻪ ﻓﺄﻨﺠﺎﻩ اﷲ ﻤن اﻝﻨﺎر. ﻴدﻋو ﻗوﻤﻪ ّ ﻤوﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم :أرﺴﻠﻪ اﷲ ﺘﻌﺎﻝﻰ إﻝﻰ ﻓرﻋون وﻗوﻤﻪ ،دﻋﺎ ﻤوﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﻗوم ﻓرﻋون إﻝﻰ وﺤداﻨﻴﺔ اﷲ ﻓﺤﺎرﺒﻪ ﻓرﻋون وﻝﻜن ﻤوﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم اﻨﺘﺼر ﻋﻠﻴﻪ ﺒﺈذن اﷲ. ﻋﻴﺴﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم :ﻫو ﻋﻴﺴﻰ ﺒن ﻤرﻴم رﺴول اﷲ .آﺘﺎﻩ اﷲ اﻝﺒﻴﻨﺎت وأﻴدﻩ ﺒروح اﻝﻘدس ،وﻗد ﻜﻠم اﻝﻨﺎس وﻫو ﻓﻲ اﻝﻤﻬد ،وﻫو اﻝذي َﺒ ّﺸر ﺒﺎﻝﻨﺒﻲ ﻤﺤﻤد ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم. ﻤﺤﻤد ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼمُ :وﻝد ﻓﻲ ﻤﻜﺔ ﺒﻌد وﻓﺎة أﺒﻴﻪ ﻋﺒد اﷲ ﺒﺄﺸﻬُر ﻗﻠﻴﻠﺔ ،ﺘوﻓّﻴت أﻤﻪ آﻤﻨﺔ وﻫو ﻻﻴزال طﻔﻼً ،أﺨذﻩ ﺠدﻩ وﺘزوج ﻤن اﻝﺴﻴدة ﺨدﻴﺠﺔ ﺒﻨت ﺨوﻴﻠد وﻫو ﻓﻲ اﻝﺨﺎﻤﺴﺔ واﻝﻌﺸرﻴن ﻤن اﻝﻐﻨم ﻝزﻤنّ ، ﻋﺒد اﻝﻤطﻠب ﺜم ﻋﻤﻪ أﺒو طﺎﻝب ،ورﻋﻰ َ ﻋﻤرﻩ ،دﻋﺎ اﻝﻨﺎس إﻝﻰ اﻹﻴﻤﺎن ﺒﺎﷲ اﻝواﺤد ورﺴﻠﻪ. ﻗﺼﺔ ﻴوﺴف ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم رأى ﻴوﺴف ﻓﻲ ﻤﻨﺎﻤﻪ أﺤد ﻋﺸر ﻜوﻜﺒﺎ واﻝﺸﻤس واﻝﻘﻤر ﻴﺴﺠدون ﻝﻪ ﺜم ﺤﻜﻰ ﻫذﻩ اﻝرؤﻴﺔ ﻷﺒﻴﻪ .ﻋﻠم واﻝدﻩ أﻨﻪ ﻘص ﻫذﻩ اﻝرؤﻴﺎ ﻹﺨواﻨﻪ .وﻝﻜﻨﻬم ﻋﻠﻤوا ﺒذﻝك ﺨططوا ﻝﻘﺘل ﻴوﺴف .ﺜم ﺴﻴﻜون ﻝﻪ ﺸﺄن ﻓﻲ اﻝﻤﺴﺘﻘﺒل ﻓطﻠب ﻤﻨﻪ أن َ ﻻﻴ ّ ﻜذب وﻗﺎﻝوا ﻷﺒﻴﻬم أﻜﻠﻪ ِ اﺴﺘﺄذﻨوا أﺒﺎﻫم وأﺨذوا ﻴوﺴف ﻤﻌﻬم ﻝﻠﻨزﻫﺔ وﻝﻜﻨﻬم رﻤوﻩ ﻓﻲ ﺒﺌر ﺜم ﻝطﺨوا ﻗﻤﻴﺼﻪ ﺒدم ِ اﻝذﺌب. وﻜﺎﻨت ﻗﺎﻓﻠﺔ ﺘﻤر ﻤن ﻨﻔس اﻝﻤﻜﺎن ﻓوﺠدوا ﻴوﺴف وأﺨرﺠوﻩ ﻤن اﻝﺒﺌر ﺜم أﺨذوﻩ ﻤﻌﻬم إﻝﻰ ﻤﺼر وﺒﺎﻋوﻩ إﻝﻰ اﻝوزﻴر طﺒﺎخ وﺴﺎﻗﻲ اﻝﻤﻠك واﺸﺘﻬر ﻴوﺴف ﻓﻲ ﺒﺜﻤن ﻗﻠﻴل .اﻓﺘرت زوﺠﺔ اﻝوزﻴر ﻋﻠﻰ ﻴوﺴف وأدﺨﻠﺘﻪ ﻓﻲ اﻝﺴﺠن .ﻫﻨﺎك ﺘﻌرف ﻋﻠﻰ ّ اﻝﺴﺠن ﺒﺘﺄوﻴل اﻝرؤﻴﺎ. ٍ ٍ ِ ﻴﺎﺒﺴﺎت" ﺜم أﺨرج ﺴﻨﺒﻼت ُﺨﻀر وأﺨر رأى اﻝﻤﻠك ﻓﻲ ﻤﻨﺎﻤﻪ " ﺴﺒﻊ ﺒﻘرات ﺴﻤﺎن ّ ﻴﺄﻜﻠﻬن ﺴﺒﻊٌ ﻋﺠﺎف وﺴﺒﻊُ ﻴوﺴف ﻤن اﻝﺴﺠن وطﻠب ﻤﻨﻪ ﺘﺄوﻴل رؤﻴﺎﻩ .أﺨﺒر ﻴوﺴف ﺒﺄﻨﻪ ﺴﻴﻜون رﺨﺎء ﻝﻤدة ﺴﺒﻊ ﺴﻨﻴن ﺒﻌد ذﻝك ﺴﻴﻜون ﻗﺤط ﻝﻤدة ﻋﻴن اﻝﻤﻠك ﻴوﺴف وزﻴ ار .ﻤﻸ ﻴوﺴف اﻝﻤﺨﺎزن ﺒﺎﻝﺤﻨطﺔ ﻓﻲ اﻝﺴﻨوات اﻝرﺨﺎء ووزﻋﻬﺎ ﺴﺒﻊ ﺴﻨﻴن أﻴﻀﺎ .ﺒﻨﺎء ﻋﻠﻰ ﻫذا اﻝﺘﺄوﻴل ّ ﻋﻠﻰ اﻝﺸﻌب ﻓﻲ ﺴﻨﻴن اﻝﻘﺤط. اﻵﺨرﻴن وﻝﻤﺎ ﺠﺎء إﺨوان ﻴوﺴف إﻝﻰ ﻤﺼر ﻻﺴﺘﻼم اﻝﺤﻨطﺔ أﺨﺒرﻫم ﺒﺄﻨﻪ ﻴوﺴف وﻋﻔﺎ ﻋﻨﻬم ﺜم دﻋﺎ واﻝدﻩ ٕواﺨواَﻨﻪ َ ّ اﻝدﻴﻪ ﻋﻠﻰ اﻝﻌرش أﻤﺎ إﺨواﻨﻪ اﻷﺤد ﻋﺸر ﻓوﻗﻔوا ﺒﺠﺎﻨﺒﻪ. أﺠﻠس و ْ وﻝﻤﺎ ﺤﻀرت ﻋﺎﺌﻠﺔ ﻴوﺴف إﻝﻰ ﻤﺼر ْ إﻝﻰ ﻤﺼر أﻴﻀﺎّ . ﻗﺎل ﻴوﺴف ﻷﺒﻴﻪ " ﻴﺎ أﺒﺘﻲ ﻫذا ﺘﺄوﻴل رؤﻴﺎي ﻤن ﻗﺒل ﻗد ﺠﻌﻠﻬﺎ رﺒﻲ ﺤﻘّﺎ". ِﻤ َﻬن ﺒﻌض اﻷﻨﺒﻴﺎء -1آدم :ﻜﺎن أول إﻨﺴﺎن ،وﻜﺎن ِ -2إدرﻴس :ﻜﺎن ﻴﻜﺴب ﻗوت ﻴوﻤﻪ ﻤن اﻝﺨﻴﺎطﺔ ﻴﻜﺴب ﻗوت ﻴوﻤﻪ ﻤن اﻝزراﻋﺔ. -3ﻋﻴﺴﻰ :ﻜﺎن ﻴﻌﻤل ﻓﻲ اﻝﻨﺠﺎرة. -4داود :ﻜﺎن ﻴﻌﻤل ﻓﻲ اﻝﺤدادة. 84 -5ﻝﻘﻤﺎن :ﻜﺎن ﻴﻌﻤل ﻓﻲ ﻤﺠﺎل اﻝطب واﻝﺼﻴدﻝﺔ. -6ﻴوﻨس :ﻜﺎن ﻴﻜﺴب ﻗوت ﻴوﻤﻪ ﻤن ﺼﻴد اﻝﺴﻤك. -7ﻤﺤﻤد :ﻜﺎن ﻴﻌﻤل ﻓﻲ اﻝﺘﺠﺎرة. -8ﺴﻠﻴﻤﺎن :ﻜﺎن ﺤﺎﻜﻤﺎ وﻴﻌرف ﻝﻐﺔ اﻝطﻴور. ﻋن ﺤﻴﺎة إﺒراﻫﻴم ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﻜﺎن أﻫل ﺒﺎﺒل ﻴﻌﺒدون اﻷﺼﻨﺎم وﻜﺎﻨوا ﻴﻨظﻤون ﻝﻬﺎﺤﻔﻠﺔ دﻴﻨﻴﺔ ﻜل ﺴﻨﺔ .وﻓﻲ ﻤﺜل ﻫذﻩ اﻷﻋﻴﺎد ﻜﺎﻨوا ﻴذﻫﺒون إﻝﻰ ﺒﻴت اﻷﺼﻨﺎم ﺤﻴث ﻴﺴﺠدون ﻝﻬﺎ ﺜم ﻴرﺠﻌون إﻝﻰ ﺒﻴوﺘﻬم .ﻓﻲ ﻴوم ﻤن أﻴﺎم اﻝﻌﻴد دﺨل إﺒراﻫﻴم ﺒﻴت اﻷﺼﻨﺎم وﻜﺴر اﻷﺼﻨﺎم اﻝﻤﻜﺎن .ﺸ أأﻨت ﻓﻌﻠت ﻫذا ﺒﺂﻝﻬﺘﻨﺎ ﻴﺎ ﻜﻠﻬﺎ وﻋﻠق اﻝﻔﺄس ﻋﻠﻰ اﻝﺼﻨم اﻝﻜﺒﻴر ﺜم ﻏﺎدر ك أﻫل ﺒﺎﺒل ﻓﻲ إﺒراﻫﻴم وﻗﺎﻝوا ﻝﻪَ " : َ إﺒراﻫﻴم "؟ رد إﺒراﻫﻴم ﻋﻠﻰ ﻫذا اﻝﺴؤال ﻗﺎﺌﻼً " :ﺒل ﻓﻌﻠﻪ ﻜﺒﻴرﻫم ﻫذا ﻓﺎﺴﺄﻝوﻫم إن ﻜﺎﻨوا ﻴ ِ وﻝﻜﻨﻬم ﻗﺎﻝوا ﻹﺒراﻫﻴم: ﻨطﻘون "ّ . َ ْ " اﻷﺼﻨﺎم ﻻﺘﺘﻜﻠم ﻜﻴف ﻨﺴﺄﻝﻬم "؟ ﻗﺎل إﺒراﻫﻴم " :إذن ﻜﻴف ﺘﻌﺒدون اﻷﺼﻨﺎم اﻝﺘﻲ ﻻﺘﺘﻜﻠم وﻻ ﺘداﻓﻊ ﻋن ﻨﻔﺴﻬﺎ ". ﻗرروا إﻝﻘﺎء إﺒراﻫﻴم ﻓﻲ أن إﺒراﻫﻴم ﻫو اﻝذي ﻜﺴر اﻷﺼﻨﺎم وأﺨﺒروا ﻨﻤرود ﺒذﻝك . ﺒﻌد ﻫذا اﻝﺤوار ﻋﻠم أﻫل ﺒﺎﺒل ّ ﺘﺤوﻝت إﻝﻰ ﺤدﻴﻘﺔ اﻝﻨﺎر .وﻤن ﺜم ﺠﻤﻌوا اﻝﺤطب وأوﻗدوا اﻝﻨﺎر .ﺒﻌد ذﻝك ﻗذﻓوا إﺒراﻫﻴم ﺒﺎﻝﻤﻨﺠﻨﻴق ﻓﻲ وﺴط اﻝﻨﺎر وﻝﻜن اﻝﻨﺎر ﻤن اﻝورود ﺒﺄﻤر ﻤن اﷲ وﻝم ﺘُ ِ ﺤرق إﺒراﻫﻴم. اﻝﻨظﺎﻓﺔ ﻤن اﻹﻴﻤﺎن ﻜﺒﻴر .واﻝﻨظﺎﻓﺔ ﻨوﻋﺎن :ﻨظﺎﻓﺔٌ ﻤﺎ دﻴﺔ وﻨظﺎﻓﺔ ُروﺤﻴﺔ .وﻤن اﻝﻨﺎﺤﻴﺔ اﻝﻤﺎدﻴﺔ ،ﻋﻠﻰ اﻫﺘﻤﺎﻤﺎ ًا اﻹﺴﻼم ﺒﺎﻝﻨظﺎﻓﺔ ﻴﻬﺘ م ً ُ ِ ﺠﺴﻤ ِﻪ وﻤﻼﺒِ ِﺴﻪ وﻤﻨزﻝﻪ وﺒِﻴﺌﺘِﻪ ﺒﺄﻜﻤﻠِﻬﺎ ،ﺤﻴث ﻗﺎل رﺴو ُل اﷲ ﺼﻠّﻰ اﷲُ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم" :إﻤﺎطﺔ )إزاﻝﺔ( اﻝﻤﺴﻠم أن ﻴر اﻋﻲ ﻨظﺎﻓﺔَ ُ َ ي( اﻷ َذى ﻋن اﻝطرﻴق ﺼدﻗﺔٌ") .رواﻩ اﻝﺒﺨﺎر ّ ﻼق .وﻴُﺜﻨِﻲ اﷲُ ﻋﻠﻰ اﻝذﻴن ﻴﺤﺎﻓظون ﺘﻜون أن أﺨﻼق اﻝﻤﺴﻠﻤﻴن ﻨظﻴﻔﺔً ،ﻓﺎﻝدﻴن أﺨ ٌ ُ أﻤﺎ ﻤن اﻝﻨﺎﺤﻴﺔ اﻝروﺤﻴﺔ ﻓﻴﺠب ْ َ اﻝﺒدﻨﻴﺔ واﻝروﺤﻴﺔ ،ﻓﻴﻘول اﷲ ﺤب اﻝﻤﺘَطﻬرﻴن" )اﻝﺒﻘرة ، ﻋز وﺠ ل" : ﻴﺤب وﺜﻴﺎﺒك ﻓ َ َ اﻝﺘواﺒﻴن ُ ﻋﻠﻰ اﻝﻨظﺎﻓﺔ َ وﻴ ُ طﻬْ ر" )اﻝﻤ دﺜ ُر " ،(4،إن َ أﻴﻀﺎ. .(222إذا ﻜﺎن ُ ﺠﺘﻤﻊُ ﻨظﻴﻔًﺎ ً اﻝﻤ َ اﻝﻔرد ﻨظﻴﻔًﺎ ،ﻜﺎن ُ ِﻤن ﻨُ َﻜ ِت ُﺠ َﺤﺎ ﻫو ﺸﺨﺼﻴﺔٌ ﻓُ ِ اﻝﺘرﻜﻲ اﻝﻤ َؤر ُﺨون ﻓﻲ ﺸﺨﺼﻴﺔ ﺠﺤﺎ .ﻓﻲ اﻷدب ﻜﺎﻫﻴﺔٌ اﻨﺘﺸرت ﻓﻲ ﻜﺜﻴر ﻤن اﻝﺜﻘﺎﻓﺎت .و ْ اﺨﺘَﻠَ َ ْ ف ُ ِ اﻝﺜﺎﻝث َﻋ َﺸ َر ِ ِ ﺘﻘر ًﻴﺒﺎ .وﻓﻲ اﻷدب اﻝﻌرﺒﻲ ﻋﺎش ﻓﻲ اﻷﻨﺎﻀول ﻓﻲ اﻝﻘرن ﻨﺼر َ اﻝدﻴن ﺨوﺠﻪ" اﻝذي َ ﺼ ُ ُﻨﺴَﺒت ﻗَ َ ص ﺠﺤﺎ إﻝﻰ " ُ ِ ٍ اﻝﻐ ِ ﺸﻌوب أﺨرى. وﻨرى ﻫذﻩ اﻝﺸﺨﺼﻴﺔَ ﻓﻲ آداب ي" اﻝذي ﻋﺎش ﻓﻲ اﻝﻌﻬد ﻴن اﻝﻔَزِار ب ﺠﺤﺎ إﻝﻰ " أﺒو ُ ﺼن ُد َﺠ ٌ ﻨُﺴ َ اﻷﻤويَ . اﻝوﺴطَﻰ ،و ﻏﺎﺒروﻓو ﻓﻲ ﺒﻠﻐﺎرﻴﺎ ،وأرﺘﻴن ﻓﻲ أرﻤﻴﻨﻴﺎ ،وآرو ﻨﺼر اﻝدﻴن ﺨوﺠﻪ ﻓﻲ إﻴر َ ﻋﻠﻰ ﺴﺒﻴل اﻝﻤﺜﺎل ﻨرى ُﻤﻼّ َ ان و آﺴﻴﺎ ُ ﻓﻲ ﺒﻌض ِ ِ اﻝﺒﻠﻘﺎن. دول ﺒﻌض ﻨوادر ﺠﺤﺎ: ٕواﻝﻴك ُ ِ ِ ﻴﺴﺎ ﻤن اﻝﺴﻜر؟ ﻴﺴﺎ ﻤن اﻝ ﺴ ﻜ ِر .ﻓﺴﺄﻝﻪ ًا ﻜﺎن ﺠﺤﺎ ﺒﻌﻀﻬم :ﻝﻤﺎذا ُ ُ ﺘﺄﺨذ ﻤﻌك ﻜ ً ﻤﺴﺎﻓر إﻝﻰ ﺒﻠدة ﺒﻌﻴدة وأﺨذ ﻤﻌﻪ ﻜ ً ﻓﻘﺎل ﻝﻬم :ﻷن اﻝﻐرﺒﺔ ُﻤ رة. ف إﻝﻰ أﻴن ِ ﺴرﻋﺎ ،ﻓﺴﺄﻝوﻩ ﻋن اﻝﺴﺒب ﻓﻘﺎل :أرﻴد أن ِ وﻴذﻫب ُﻤ ِ ﻴﺼ ُل ﺼوﺘﻲ. أﻋر َ ﻓﻲ أﺤد اﻷﻴﺎم ﻜﺎن ﺠﺤﺎ ُﻴ َؤذ ُن َ َ ﺠﺤﺎ واﻝ َﻐ ﺸﺎش ﺠﺤﺎ :أرﻴد ﻜﻴﻠو ﻝﺒن. ﻝﻜﻨﻲ أرى ﻤﻌك ِوﻋﺎﻋﻴن ﻴﺎ ﺠﺤﺎ! ﺒﺎﺌﻊ اﻝﻠﺒنّ : ﺠﺤﺎ :ﻝﻜﻲ ﺘﻀﻊ اﻝﻠﺒن ﻓﻲ ِوﻋﺎء واﻝﻤﺎء ﻓﻲ ٍ آﺨ َر. وﻋﺎء َ َ َ َ 85 ﺠﺤﺎ وﺠﺎرﻩ ﺸﻴﺌﺎ ِﻤن ﺠﺤﺎ ﻻﻴُ ْر ِﺠﻌﻪ إﻝﻴﻪ .وﺒﻴﻨﻤﺎ ﺠﺤﺎ ﻓﻲ ﺒﻴﺘﻪ ُد ﺠﺎرﻩ :أﻋطﻨﻲ ق ﺠﺎر ،وﻜﻠﻤﺎ اﺴﺘَﻌﺎر ً ُ ﻜﺎن ﻝﺠﺤﺎ ٌ اﻝﺒﺎب ﻓﻘﺎل ﻝﻪ ُ ﺤﻤﺎرك .ﻗﺎل ﻝﻪ ﺠﺤﺎ :ﻝﻘد أﺨذﺘﻪ زوﺠﺘﻲ إﻝﻰ اﻝﺴوق .وَﻓﺠﺄةً ﻨﻬق اﻝﺤﻤﺎر .ﻗﺎل ﻝﻪ ﺠﺎرﻩ :أﺘَ ِ ﻜذب ﻋﻠ ﻲ ﻴﺎ ﺠﺤﺎ؟ ﻗﺎل ﻝﻪ ﺠﺤﺎ ِ اﻝﺤﻤﺎر؟! ك ﻴﺎ ﺠﺎري! ﺘُﻜ ذﺒﻨﻲ وﺘُﺼ دق وﻴ َﺤ َ ﻏﺎﻀ ًﺒﺎْ : َ ﺠﺤﺎ وزوﺠﺘﻪ ﻓﻲ ﻴوم ﻤن اﻷﻴﺎم ﻋﺎد ﺠﺤﺎ ِﻤن ﻤزرﻋﺘِﻪ ،ﻓﻘﺎل ﻝزوﺠﺘﻪ :ﻫل أطﻌﻤ ِت اﻝﺤﻴو ِ ﻓﻘﺎﻝت زوﺠﺘﻪ :ﻨﻌم، اﻨﺎت؟ أطﻌﻤت اﻝﻘطﺔَ ْ ُ َ َْ وم أﻨﺎ ﺒذﻝك .ﻓﺎﺨﺘﻠف ﺠﺤﺎ ﻤﻊ زوﺠﺘﻪ ﻋﻠﻰ ط ِﻌ ْم ﻠب .وﻝﻜن ْﻝم أُ ْ اﻝﺤﻤﺎر ،ﻓﻘُ ْم َ أﻨت ﺒذﻝك .ﻗﺎل ﺠﺤﺎ :ﻫذا ﻤﺴﺘﺤﻴلْ ، واﻝ َﻜ َ َ ﻝن أﻗُ َ ِ َﺨﻴر ﻗﺎﻝت زوﺠﺘﻪ :ﻤن ﻴﺘﻜﻠّم أوﻻً ﻴ ِ وذﻫﺒت ﺼﺎﻤﺘًﺎ ﻻﻴﺘﻜﻠّم. اﻝﺤﻤﺎر .ﻓَواﻓَق ﺠﺤﺎ ﻋﻠﻰ ذﻝك ،وﺠﻠس طﻌِم ﻫذا اﻝﻤوﻀوِع .أ ًا ْ ّ ُ َ َ ق ﻜ ل ٍ ﻋﺎدت ﺸﺊ ﻓﻴﻪ .وﺠﺤﺎ َﻴﻨظر إﻝﻴﻪ وﻻ ﻴﺘﻜﻠم .وﻋﻨدﻤﺎ زوﺠﺘُﻪ ﻝزﻴﺎرة أﻫﻠﻬﺎ .ﻓﻲ ﻫذﻩ اﻷﺜﻨﺎء ،دﺨل ﻝِ ْ وﺴَر َ ص َ ﺒﻴت ﺠﺤﺎ َ وﺠدت ق. أن اﻝزوﺠﺔُ، اﻝﺒﻴت ﻗد ُﺴ ِر َ ْ َ ِ ِِ ﻓﺼﺎﺤت وﻗﺎﻝت :ﻤﺎ اﻝذي ﺤ َدث ﻴﺎﺠﺤﺎ؟! ﻫﻨﺎ ِ ﻀﺤك ﺠﺤﺎ ،وﻗﺎلِ :ا َ ِ ﻤﺎر. ُ َ ذﻫﺒﻲ وأَطﻌﻤﻲ اﻝﺤ َ اﻝﻀﻴﺎﻓﺔ ﺠﺎﻝﺴﺎ ﺘﺤت اﻝﺸﺠرة اﻝﻜﺒﻴرة ،ﻗﺎل ﻝﻪ :ﻤﺎﻝﻲ ﻨﻬض اﻷرﻨب ﻤﺒﻜ ار وذﻫب إﻝﻰ ﻋﻤﻠﻪ .وﻋﺎد اﻷرﻨب ﻤﺴﺎء ووﺠد اﻝدﻴك ً َأرﻴك ﺤز ًﻴﻨﺎ ﻴﺎﺼدﻴﻘﻲ؟ ﻗﺎل اﻝدﻴك وﺠدت ﺒطﺔ ﺨﺎﺌﻔﺔ ﺠﺎﻝﺴﺔ ﻓوق ﻤﻜﺎن ﻤرﺘﻔﻊ ،ﻗﺎل اﻷرﻨب :ﻝﻤﺎذا ﻫﻲ ﺨﺎﺌﻔﺔ؟ ﻗﺎل اﻝدﻴك: ﻝﻨدﻋﻬﺎ إﻝﻰ ﺒﻴﺘﻨﺎ ﻓﻬو واﺴﻊ وﻴﻜﻔﻴﻨﺎ ﻴوﻤﻴﺎ وﻴرﻴد أن ﻴﺄﻜﻠﻬﺎ .ﻗﺎل اﻷرﻨب ّ إﻨﻬﺎ ﺨﺎﺌﻔﺔ ﻤن اﻝﺜﻌﻠب اﻝذي ﻴﺠﻠس أﻤﺎم ﻤﺴﻜﻨﻬﺎ ّ ﻫﻴﺎ ُ ﻨﺤن اﻝﺜﻼث ،ﻓذﻫب اﻷرﻨب واﻝدﻴك ﻨﺤو اﻝﺒطﺔ ودﻋواﻫﺎ إﻝﻰ ﺒﻴﺘﻬﻤﺎِ . وﺸﻜرْﺘﻬﻤﺎ. ﻓرﺤت اﻝﺒطﺔ ﺒذﻝك َ اﻝﻤﺤﺎﻓظﺔ ﻋﻠﻰ اﻝﺴﻼم ﺤدث اﻝﺤروب ﻜرﻩ اﻝﺤرب وﻴﺤب اﻝﺴﻼم ،وﻤﻊ ذﻝك ﺘَ ُ اﻝﺤرب واﻝﺴﻠم ﻤﺼطﻠﺤﺎن ﻤﻬﻤﺎن ﻓﻲ ﺤﻴﺎة اﻝﺒﺸر .ﻜل إﻨﺴﺎن َﻴ َ ﺨﺎﺼﺔ .وﻻﺘﻘﺘﺼر أﻀرار اﻝﺤرب ﻋﻠﻰ اﻝﻨﺎس ﻓﻘط ،ﺒل وﻴﺘﻀرر ﻤﻨﻬﺎ اﻷطﻔﺎل واﻝﻨﺴﺎء واﻝﺸﻴوخ ﺒﻴن دول اﻝﻌﺎﻝم ﺒﺎﺴﺘﻤرار، ّ ّ ﺘﻤﺘ د إﻝﻰ اﻝطﺒﻴﻌﺔ واﻝﺤﻴواﻨﺎت اﻝﺘﻲ ﺘﻌﻴش ﻓﻴﻬﺎ .وﻻ ﺸ أن اﻝﺤرب دﻤﺎر ﺸﺎﻤل ﺒﺎﻝﻨﺴﺒﺔ إﻝﻰ اﻝﻨﺎس واﻝﺤﻴواﻨﺎت واﻝطﺒﻴﻌﺔ. ك ّ أﻤﺎ اﻝﺴﻼم ﻓﻬو ﻤﺤﺒوب ﻤن ﻗﺒل اﻝﻨﺎس ﺠﻤﻴﻌﺎ .إن اﻝﻤﺤﺎﻓظﺔ ﻋﻠﻰ اﻝﺴﻼم واﺠﺒﺔ ﻋﻠﻰ ﻜل اﻝﻨﺎس .إذا ﻋﺎﺸت اﻝﺒﻼد أﻤن وﺴﻼم وﺘﻌﺎوﻨت ﻓﻴﻤﺎ ﺒﻴﻨﻬﺎ ﺘﻘدﻤت اﻝﻌﻠوم واﻝﻔﻨون واﻨﺘﺸرت اﻝﺴﻌﺎدة و اﻝﺤب ﺒﻴن اﻝﻨﺎس. ﻓﻲ ْ اﻝﺴﻠطﺎن ﻤﺤﻤد اﻝﻔﺎﺘﺢ ﻫو ﺴﺎﺒﻊ ﺴﻼطﻴن اﻝدوﻝﺔ اﻝﻌﺜﻤﺎﻨﻴﺔ .وﻝد ﻓﻲ ﻤدﻴﻨﺔ أدﻴرﻨﺔ ﻋﺎﺼﻤﺔ اﻝدوﻝﺔ اﻝﻌﺜﻤﺎﻨﻴﺔ آﻨذاك .وﻋﻨدﻤﺎ ﺒﻠﻎ اﻝﺤﺎدي ﻋﺸر ﻤن ﻋﻤرﻩ ،أرﺴﻠﻪ واﻝدﻩ اﻝﺴﻠطﺎن ﻤراد اﻝﺜﺎﻨﻲ إﻝﻰ ﻤدﻴﻨﺔ آﻤﺎﺴﻴﺎ ﻝﻴﻜﺘﺴب اﻝﺨﺒرة ﻓﻲ إدارة اﻝدوﻝﺔ. اﻝﺤدث ﺨﺎﺘﻤﺔ ؤرﺨون ﻫذا اﻝﻤ َ ﻋﺎﻤﺎ .ﻴﻌﺘﺒر ُ ﻝُﻘب ﺒﺎﻝﻔﺎﺘﺢ ﺒﻌدﻤﺎ ﻓﺘﺢ إﺴطﻨﺒول ،وﻜﺎن ﻋﻤرﻩ ﻓﻲ ذﻝك اﻝوﻗت ً 21 ﻝﻠﻌﺼور اﻝوﺴطﻰ وﺒداﻴﺔ ﻝﻠﻌﺼور اﻝﺤدﻴﺜﺔ. اﻫﺘم ﺒﺒﻨﺎء اﻝﻤدارس واﻝﻤﻌﺎﻫد ﻓﻲ ﺠﻤﻴﻊ أﻨﺤﺎء اﻝدوﻝﺔ. ﻜﺎﻨت ﺜﻘﺎﻓﺔ ﻤﺤﻤد اﻝﻔﺎﺘﺢ ﻋﺎﻝﻴﺔ ،ﻴﺤب اﻝﻌﻠم واﻝﻌﻠﻤﺎء ،ﻝذﻝك ّ وﻗﺎم ﺒﺒﻌض اﻹﺼﻼﺤﺎت ﻓﻲ ﻨظﺎم اﻝﺘﻌﻠﻴم ،ﺤﻴث ﻨظم اﻝﻤدارس ورﺘﺒﻬﺎ ﻋﻠﻰ درﺠﺎت وﻤراﺤل. ُدﻓن اﻝﺴﻠطﺎن ﻤﺤﻤد اﻝﻔﺎﺘﺢ ﻓﻲ إﺴطﻨﺒول ﺒﺠوار ﺠﺎﻤﻊ اﻝﻔﺎﺘﺢ. 86 ﺘﺄﺜﻴر اﻹﻴﻤﺎن ﻋﻠﻰ اﻹﻨﺴﺎن ﻋرﻓﻪ اﻝرﺴول ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﺒﻘوﻝﻪ " أن ﺘَﺠﻌل ﷲ ﻨِ دا وﻫو اﻝﺸرك ﻫو أن ﻴﺘﺨذ اﻹﻨﺴﺎن ﻤﻊ اﷲ إﻝﻬﺎ آﺨر ﻴﻌﺒدﻩ ،ﻝﻘد ّ ﺨﻠﻘك ") .رواﻩ اﻝﺒﺨﺎري وﻤﺴﻠم( ﻻﺸك أن اﻹﺴﻼم ﻴﻌﺘﺒر ذﻝك ﻤن أﻜﺒر اﻝﻤﻌﺎﺼﻲ وﻴُﺴ ﻤﻲ ﺼﺎﺤﺒﻪ ﻤﺸرًﻜﺎ. ﻴﻨﻘﺴم اﻝﺸرك إﻝﻰ ﻨوﻋﻴن: *اﻝﺸرك اﻷﻜﺒر :ﻫو ﺘﺤﻤﻴل ﺼﻔﺎت اﻷﻝوﻫﻴﺔ إﻝﻰ إﻝﻪ آﺨر ﻤﻊ اﷲ ﺘﻌﺎﻝﻰ .وﻫذا اﻝﻨوع ﻤن اﻝﺸرك ﻫو أﻜﺒر ذﻨب، ﻴﺸﺎء)"...ﺴورة اﻝﻨﺴﺎء(148 ،116- ﻗﺎل ﺘﻌﺎﻝﻰ " :إن اﷲ ﻻﻴﻐﻔر أن ﻴُﺸرك ﺒﻪ وﻴﻐﻔر ﻤﺎ دون ذﻝك ﻝﻤن ﻻﻴﺨرج اﻹﻨﺴﺎن ﻤن داﺌرة اﻹﺴﻼم ،وﻝﻜﻨﻪ ﻴﻜون ﻗد ارﺘﻜب *اﻝﺸرك اﻷﺼﻐر :وﻫو اﻝرﻴﺎء .ﻫذا اﻝﻨوع ﻤن اﻝﺸرك ُ أﺨوف ﻤﺎ أﺨﺎف ﻋﻠﻴﻜم اﻝﺸرك اﻷﺼﻐر ،ﻗﺎﻝوا :وﻤﺎ ﺒﻪ ْ ذﻨﺒﺎ ﻋظﻴﻤﺎ .وروى اﻹﻤﺎم أﺤﻤد أن اﻝرﺴول ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم ﻗﺎلّ " : إن َ اﻝﺸرك اﻷﺼﻐر ﻴﺎ رﺴول اﷲ؟ ﻗﺎل" :اﻝرﻴﺎء." ... وﺼدق ﺒﺘوﺤﻴد اﷲ وﺼﻔﺎﺘﻪ ﻓﻬو ﻤؤﻤن .وﻤن ﻨﺘﺎﺌﺞ اﻹﻴﻤﺎن أن أﻤﺎ اﻹﻴﻤﺎن ﻓﻬو اﻝﻤﻌرﻓﺔ واﻝﻴﻘﻴن ﺒﺎﷲ .ﻜل ﻤن ﻋرف ّ اﻝﺒذرة ﺒﺎﻝﺸﺠرة، ﻴﻜون اﻹﻨﺴﺎن ﻤﺴﻠﻤﺎ وﻻﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون اﻹﻨﺴﺎن ﻤﺴﻠﻤﺎ إﻻّ إذا ﻜﺎن ً ﻤؤﻤﻨﺎ .ﻓﺼﻠﺔ اﻹﻴﻤﺎن ﺒﺎﻹﺴﻼم ﻜﺼﻠﺔ َ ﻷﻨﻪ ﻻﺘَ ُﻨﺒت ﺸﺠرة إﻻ ﺒﻬﺎ ،ﻓﻜذﻝك ﻻﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون اﻹﻨﺴﺎن ﻤﺴﻠﻤﺎ إﻻ ﺒوﺠود اﻹﻴﻤﺎن ﻓﻲ ﻗﻠﺒﻪ. ﻗطرة ﻤن اﻝﺘﺎرﻴﺦ وﻝﻤﺎ ﻋﻠم زوﺠﻬﺎ ﺒﺈﻴﻤﺎﻨﻬﺎ طﻠب ﻤﻨﻬﺎ أن ﺘﺘرك دﻴﻨﻬﺎ اﻝﺠدﻴد * ﻜﺎﻨت ﻤﻠﻜﺔ ﻨﻬر ﻨﻴل .آﻤﻨت ﺒﺎﷲ دون ﻋﻠم زوﺠﻬﺎّ . ت إﻝﻰ اﷲ " ..رب ِ ﺒن ﻝﻲ ﻋﻨدك ﺒﻴﺘﺎ ﻓﻲ اﻝﺠﻨﺔ) "...ﺴورة وﻝﻜﻨﻬﺎ رﻓﻀت ذﻝك .ﺒﻨﺎء ﻋﻠﻴﻪ ﺒدأ زوﺠﻬﺎ ﻓﻲ ﺘﻌذﻴﺒﻬﺎً .ا دﻋ ْ أﺨﻴر َ أت ﻤﻜﺎﻨﻬﺎ ﺒﺎﻝﺠﻨﺔ ﺒدأت ﺘﺒﺘﺴمِ ، ﻓﻐﻀب زوﺠﻬﺎ ﻝﺘﺒﺴﻤﻬﺎ اﻝﺘﺤرﻴم – (11ﻓﺎﺴﺘﺠﺎب اﷲ ﻝدﻋﺎﺌﻬﺎ وأراﻫﺎ ﻤﻜﺎﻨﻬﺎ ﻓﻲ اﻝﺠﻨﺔ .ﺤﻴﻨﻤﺎ ر ْ وﻗﺘﻠﻬﺎ. ﺘزوﺠت ﺒﻴﺎﺴر .ﺤﻴﻨﻤﺎ آﻤﻨت * ﻜﺎﻨت ﺘﻌﻤل ﻋﻨد أﺒﻲ ﺤذﻴﻔﺔ وﻜﺎن أﺒو ﺤذﻴﻔﺔ ُﻴﺤﺒﻬﺎ ﺒﺴﺒب إﺨﻼﺼﻬﺎ ﻓﻲ اﻝﻌﻤلّ . ﺒﺎﷲ ﺒدأ اﻝﻤﺸرﻜون ﺒﺘﻌذﻴﺒﻬﺎ .ذﻫب اﻝرﺴول إﻝﻰ اﻝﻤﻜﺎن اﻝذي ﻴ ﻓﺈن ًا ﻌذب ﻓﻴﻪ آل ﻴﺎﺴر وﻗﺎل ﻝﻬم" : ﺼﺒر ﻴﺎ آل ﻴﺎﺴر ّ ُ ﺒﺎﻝرْﻤﺢ . ﻓﺴﺠﻠﻬﺎ اﻝﺘﺎرﻴﺦ ﺒﺄﻨﻬﺎ أول ﺸﻬﻴدة ﻓﻲ اﻹﺴﻼم. ﻤوﻋدﻜم اﻝﺠﻨﺔ " .ﻤﺎت ّأوﻻً زوﺠﻬﺎ ﻴﺎﺴر ،ﺒﻌد ذﻝك ﻗﺘﻠﻬﺎ أﺒو ﺠﻬل ﻴوﺠد ﻓﻴﻪ إﻝﻬﻲ .وﺘرﻜﻬﻤﺎ ﻓﻲ واد َﻤﻠﻲء ﺒﺎﻝﺼﺨور وﻻ َ * ﻏﺎدر إﺒراﻫﻴم ﺒﻠدﻩ ﻤﻊ زوﺠﺘﻪ واﺒﻨﻪ اﻝرﻀﻴﻊ ﺒﻨﺎء ﻋﻠﻰ أﻤر ّ اﻷم ﺘﺠري ﺒﻴن اﻝﺼﻔﺎء واﻝﻤروة ﻝﻠﺤﺼول ﻋﻠﻰ ﻤﺎء .ﻓَﺠﺄة اﻨﻔﺠر ﻤﺎء ﻤن اﻷرض ﺒﺠوار اﺒﻨﻬﺎ .ﺤﻴﻨﻤﺎ زرع وﻻ ﻤﺎء .ﺒدأت ّ رأت اﻷم اﻝﻤﺎء ِ زﻤزْم ،زﻤزم " .وﺒذﻝك ﺤﺼﻼ ﻋﻠﻰ اﻝﻤﺎء. ﻜﺒﻴر ﻓر ًﺤﺎ ًا ْ وﺼﺎﺤت ﻤن اﻝﻔرح " َ ﻓرﺤت َ اﻝﺘوﺒﺔ ﻓﻲ اﻹﺴﻼم اﻝﺘوﺒﺔ ﻫﻲ اﻝرﺠوع ﻋن اﻝﻤﻌﺼﻴﺔ ﻤن ﺼﻤﻴم اﻝﻘﻠب ،وﻝذﻝك ﻓُرﻀت اﻝﺘوﺒﺔ ﻋﻠﻰ اﻝﻌﺒﺎد ﺤﻴث ﻗﺎل ﺘﻌﺎﻝﻰ " :وﺘوﺒوا إﻝﻰ ذﻨب ﻝﻪ " اﷲ ﺠﻤﻴﻌﺎ أﻴﻬﺎ اﻝﻤؤﻤﻨون ﻝﻌﻠﻜم ﺘﻔﻠﺤون " )ﺴورة اﻝﻨور – (31وﻗﺎل اﻝرﺴول ﻋﻠﻴﻪ اﻝﺴﻼم " :اﻝﺘﺎﺌب ﻤن اﻝذﻨب ﻜﻤن ﻻ َ )رواﻩ اﺒن ﻤﺎﺠﺔ( ﻴﻨﺒﻐﻲ ﻝﻠﻌﺒد أن ﻴﺘوب ﻤن ﺠﻤﻴﻊ ذﻨوﺒﻪ وﺴﻴﺌﺎﺘﻪ .وﻝو ﺒدأت اﻝذﻨوب واﻝﺴﻴﺌﺎت ﺘُﺤﻴط اﻹﻨﺴﺎن ﻓﺴﻴﻜون ﻤﺼﻴرﻩ اﻝﻨﺎر. ﺤﻴث ﻗﺎل اﷲ ﺘﻌﺎﻝﻰ " :ﺒﻠﻰ ﻤن ﻜﺴب ﺴﻴﺌﺔ وأﺤﺎطت ﺒﻪ ﺨطﻴﺌﺘﻪ ﻓﺄوﻝﺌك أﺼﺤﺎب اﻝﻨﺎر ﻫم ﻓﻴﻬﺎ ﺨﺎﻝدون ")ﺴورة اﻝﺒﻘرة(81- ﻨﺼوﺤﺎ ﻋﺴﻰ رﺒﻜم آﻤﻨوا ﺘوﺒوا إﻝﻰ اﷲ ﺘوﺒﺔً ً واﻝﺘوﺒﺔ ّ إﻤﺎ ﺘوﺒﺔ ﻨﺼوح ٕواﻤﺎ ﻏﻴر ﻨﺼوح .ﻗﺎل ﺘﻌﺎﻝﻰ " :ﻴﺎ أﻴﻬﺎ اﻝذﻴن َ وﻴدﺨﻠﻜم ﺠﻨﺎت ﺘﺠري ﻤن ﺘﺤﺘﻬﺎ اﻷﻨﻬﺎر) "...ﺴورة اﻝﺘﺤرﻴم(8- أن ﻴُﻜﻔر ﻋﻨﻜم ﺴﻴﺌﺎﺘﻜم ُ 87 ﻓﺎﻝﺘوﺒﺔ اﻝﻨﺼوح ﻫﻲ أن ﻴﺘوب اﻹﻨﺴﺎن ﻤن اﻝذﻨوب وﻻ ﻴﻌود إﻝﻴﻬﺎ .وأﻤﺎ اﻝﺘوﺒﺔ ﻏﻴر اﻝﻨﺼوح ﻓﻬﻲ أن ﻴﻌود إﻝﻰ اﻝذﻨب ﺒﻌد أن ﻴﻜون ﻗد ﺘﺎب ﻤﻨﻪ. ﻝﻠﺘوﺒﺔ ﺸروط وﻫﻲ: • ﺘرك اﻝﻤﻌﺼﻴﺔ • اﻝﻌزم ﻋﻠﻰ أن ﻻﻴﻌود إﻝﻰ ﻤﺜﻠﻬﺎ اﻝﻨدم ﻋﻠﻰ ﻤﺎ ﺼدر ﻤﻨﻪ • َ ٕواذا ﻜﺎن اﻝﻌﺒد ﻝَم ﻴ ِ وف ﺸروط اﻝﺘوﺒﺔ ﻜﺎﻤﻠﺔ ﻓﻠن ﺘُ َﻘﺒل ﻤﻨﻪ ﺘوﺒﺘﻪ. ْ ُ اﻷﺒﻨﺎء اﻝذﻴن ﻴﻌﻴﺸون ﻓﻲ ﺸوارع اﻝﻤدن اﻝﻜﺒرى اﻝﻤﻘﻠﻘﺔ ﻝﻠﻤﺠﺘﻤﻌﺎت .ﻴزداد ﻋددﻫم ﺒﺎﻝﻤدن اﻝﻜﺒﻴرة أﺼﺒﺤت ظﺎﻫرة اﻷﺒﻨﺎء اﻝذﻴن ﻴﻌﻴﺸون ﻓﻲ اﻝﺸوارع ﻤن اﻝظواﻫر ُ اﻝﻤﺨ درات واﻝ ُﻜﺤول ،ﻤﻨﻬم ﻤن ﻴرﺘﻜب ﺠراﺌم ﻤﺨﺘﻠﻔﺔ .ﻫﻨﺎك ﻴوﻤﺎ ﺒﻌد ﻴوم .ﻤﻨﻬم ﻤن ﻴﺴﺘﺨدم ﻤوادا ﻀﺎرة ﻤﺜل اﻝﺘدﺨﻴن و ُ ً أﺴﺒﺎب ﻜﺜﻴرة ﻝظﺎﻫرة أﺒﻨﺎء اﻝﺸوارع ،ﻤﻨﻬﺎ: أن ﻤﻌظَم أﺒﻨﺎء اﻝﺸوارع ﻝدﻴﻬم آﺒﺎء * اﻨﻔﺼﺎل اﻝواﻝدﻴن :وﻫو ﻤن اﻷﺴﺒﺎب اﻝرﺌﻴﺴﻴﺔ ﻝﻬذﻩ اﻝظﺎﻫرة .وﺘُ ِﺸﻴر ّ اﻹﺤﺼﺎﺌﻴﺎت إﻝﻰ ّ وأﻤﻬﺎت ﻋﻠﻰ ﻗﻴد اﻝﺤﻴﺎة. إن اﻝﻔﻘر ﻗد ﻴؤدي ﺒﻌض اﻷﺴر إﻝﻰ دﻓﻊ أﺒﻨﺎﺌﻬﺎ ﻝﻠﻌﻤل ﺒﺎﻝﺸﺎرع. * اﻝﻔﻘرّ : ك أن اﻷطﻔﺎل إﺤﺴﺎﺴﻬم رﻗﻴق ،وﻜل ﺘوﺘر ﻴﺤدث داﺨل اﻷﺴرة ﻴؤﺜر ﺴ ْﻠﺒﺎ ﻋﻠﻰ ﻨﻔﺴﻴﺔ اﻝطﻔل، * اﻝﻤﺸﺎﻜل اﻷُﺴرﻴﺔ :ﻻﺸ ّ ﻓﻴﺠد ﻓﻲ اﻝﺸﺎرع َﻤ َﻼ ًذا ﻝﻨﻔﺴﻪ. ﻵﺨر. * ﺘرك اﻝ دراﺴﺔ :ﺘﻘول اﻷﺒﺤﺎث اﻝﻌﻠﻤﻴﺔ إن ﻜل أﺒﻨﺎء اﻝﺸوارع ﻴﺄﺘﻲ ﻤن ﺒﻴن اﻝذﻴن ﻝم ُﻴﻜﻤﻠوا ﺘﻌﻠﻴﻤﻬم ﻝﺴﺒب أو َ َ وﻻ ﻴﻤﻜن ﺤ ّل ﻫذﻩ اﻝﻤﺸﻜﻠﺔ إﻻّ ﺒﺎﻝﻘﻀﺎء ﻋﻠﻰ اﻷﺴﺒﺎب اﻝﻤذﻜورة أﻋﻼﻩ. اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻓﻲ اﻷﺒﻨﺎء اﻝذﻴن ﻴﻌﻴﺸون ﻓﻲ اﻝﺸوارع * ﻜﺎن ُﻴطﻠَق ﻋﻠﻴﻬم ﻓﻲ اﻝﺨﻤﺴﻴﻨﺎت " أطﻔﺎل ﻤﺎ ﺘﺤت اﻝﺠﺴور " .ﻤﺎ ﻜﺎﻨوا ْﻴﻨزﻝون إﻝﻰ وﺴط اﻝﻤدﻴﻨﺔ إﻻّ ﻗﻠﻴﻼً ،وﻜﺎﻨوا َﻴﻘﻀون اﻝﻠﻴﺎﻝﻲ ﺘﺤت اﻝﺠﺴور. َﻤﺎﻤﻲ ﻝﻠﺴﻴﺎرات اﻝواﻗﻔﺔ أو ﻴﺤﺎوﻝون ﺒﻴﻊ ﻨﻘودا ،وﻫم َﻴﻤﺴﺤون اﻝزﺠﺎج اﻷ * ﻋﻨدﻤﺎ ﻜﻨﺎ ﻓﻲ اﻝﻀوء اﻷﺤﻤر رأﻴﻨﺎﻫم ﻴﺴﺄﻝون ً اﻝﻤﻨﺎدﻴل. * ﻜﺎﻨوا أطﻔﺎﻻً ﻤﺴﺎﻜﻴن ،ﻓﻨظرﻨﺎ إﻝﻴﻬم ﺒﻌﻴن اﻝرﺤﻤﺔ داﺌﻤﺎ .ﻷﻨﻬم ﻜﺎﻨوا ﻴﻌﻴﺸون ﺤﻴﺎة ﺘﻌﻴﺴﺔً. * ﻴﺤﺘ ل أﺒﻨﺎء اﻝﺸوارع ﻤﻜﺎﻨﺔ ﻓﻲ ﺤﻴﺎﺘﻨﺎ اﻝﻴوﻤﻴﺔ .ﻓﻜﻠﻤﺎ ازدادت اﻝﻬﺠرة إﻝﻰ اﻝﻤدن اﻝﻜﺒﻴرة ازداد ﻋددﻫم. ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن اﻷﺴﺎﺴﻴ ُﺔ ﺘُﻌﺘﺒر اﺘﻔﺎﻗﻴﺎت ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻀ ٍ ﻤﺎﻨﺎت ﻗﺎﻨوﻨﻴﺔً ﻝﺤﻤﺎﻴﺔ اﻷﻓراد واﻝﻤﺠﻤوﻋﺎت .وﺘﻌﻤل ُﻤﻨظﻤﺎت ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن َ َ اﻝﻌﺎﻝﻤﻲ ﻝﺤﻘوق ﻝﺘرﺴﻴﺦ ﻫذﻩ اﻝﻀﻤﺎﻨﺎت ﻓﻲ اﻝﻤﺠﺘﻤﻌﺎت اﻝدﻤﻘراطﻴﺔ .وﻫﻨﺎك اﺘﻔﺎﻗﻴﺎت ُدوﻝﻴﺔ ﻤﻌروﻓﺔ ،ﻤﻨﻬﺎ :ﻜﺎﻹﻋﻼن ّ اﻹﻨﺴﺎن ،واﺘﻔﺎﻗﻴﺔ ﺤﻘوق اﻝطﻔل ،واﺘﻔﺎﻗﻴﺔ ﺤﻘوق اﻝﻤرأة. وﻤن ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻤﺎ ﻴﻠﻲ: ﻤﺠﺘﻤﻊ آﻤن ،ﺤﻴث ﻻﻴﻌﺘدي أﺤد ﻋﻠﻰ أﺤد اﻝﻌﻴش ﻓﻲ * َ َ 88 * أن ﻴﻌﺎﻤل اﻹﻨﺴﺎن ﻤﻌﺎﻤﻠﺔ ﺤﺴﻨﺔ ﻓﻲ ﺠﻤﻴﻊ اﻝظروف ﺤق ﺤرﻴﺔ اﻝﺘﻌﺒﻴر * ّ ﺤق ﻤﻤﺎرﺴﺔ اﻝﺸﻌﺎﺌر اﻝدﻴﻨﻴﺔ * ّ * ﺤق اﻝﺘﻌﻠﻴم * ﺤق ﻤﺤﺎﻜﻤﺔ ﻋﺎدﻝﺔ ﺤﺼل ﻋﻠﻴﻬﺎ ﻜل إﻨﺴﺎن دون ﺘﻔرﻗﺔ ﻤن ﺤﻴث اﻝﺠﻨس أو اﻝﻌﻤر أو وﻫﻨﺎك ﻜﺜﻴر ﻤن اﻝﺤﻘوق اﻷﺨرى اﻝﺘﻲ ﻴﺠب أن َﻴ ُ اﻝﻠون أو اﻝدﻴن أو اﻝﺠﻨﺴﻴﺔ. اﻝﺘﻤﻬﻴد ﻝﻠﺼﻼة اﺴﺘﻌدادا ﻝوﻗوف اﻝﻌﺒد أﻤﺎم رﺒﻪ .ﻗﺎل اﷲ ﺘﻌﺎﻝﻰ " :ﻴﺎ ﻝﻠوﻀوء أﻫﻤﻴﺔ ﻜﺒﻴرة ﻓﻲ ﺤﻴﺎة اﻝﻤﺴﻠﻤﻴن .إﻨﻪ ﻨظﺎﻓﺔ وطﻬﺎرة ً أﻴﻬﺎ اﻝذﻴن آﻤﻨوا إذا ﻗﻤﺘم إﻝﻰ اﻝﺼﻼة ﻓﺎﻏﺴﻠوا وﺠوﻫﻜم وأﻴدﻴﻜم إﻝﻰ اﻝﻤراﻓق واﻤﺴﺤوا ﺒرؤوﺴﻜم وأرﺠﻠَﻜم إﻝﻰ اﻝﻜﻌﺒﻴن"... )ﺴورة اﻝﻤﺎﺌدة(6 - ﻓﺄﺤﺴ َن اﻝوﻀوء ﺨرﺠت ﺨطﺎﻴﺎﻩ ﻤن ﺠﺴدﻩ"... وﻗﺎل اﻝﻨﺒﻲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم ﻋن اﻝوﻀوء ":ﻤن ﺘوﻀﺄ َ وﻗﺎل أﻴﻀﺎ":اﻝﻨظﺎﻓﺔ ﺸطر اﻹﻴﻤﺎن". )رواﻩ ﻤﺴﻠم( ﻤﻌرﻀﺔ ﻤﺠرد ﻨظﺎﻓﺔ ﻝﻠﺠﺴم ،ﺒل ﻫو وﺴﻴﻠﺔ ﻤن وﺴﺎﺌل اﻝﻤﻐﻔرة .وﻤن ﻨﺎﺤﻴﺔ أﺨرى ﻓﺈن اﻷﻋﻀﺎء إن اﻝوﻀوء ﻝﻴس ﺠدا ﻤن ﺤﻴث ﺼﺤﺔ اﻝﺠﺴم. ﻤﻬم ّ داﺌﻤﺎ ﻝﻸوﺴﺎخ ،وﻝذﻝك ّ ﻓﺈن ﻏﺴﻠَﻬﺎ ّ اﻷﻤم اﻝﻤﺘﺤدة وأﻋﻀﺎؤﻫﺎ أ ِ ُﻨﺸﺌت اﻷﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ﻓﻲ 24أﻜﺘوﺒر 1945وﻗد أﻨﺸﺄﻫﺎ 51ﺒﻠدا ،ﻝﻜن اﻝﻴوم ﻴﺒﻠﻎ ﻋدد أﻋﻀﺎﺌﻬﺎ 193ﺒﻠدا .ﺘﻌﻤل اﻷﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ﻋﻠﻰ ﺘﻌزﻴز ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﺤﻤﺎﻴﺔ اﻝﺒﻴﺌﺔ وﻤﻜﺎﻓَﺤﺔ اﻷﻤراض واﻝﻔﻘر. اﻝﻌﺎﻤﺔ، ﻤﻘر اﻷﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ﺒﻨﻴوﻴورك ،وﻫﻲ :اﻝﺠﻤﻌﻴﺔ وﻝﻸﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ﺴﺘﺔ أﺠﻬزة رﺌﻴﺴﻴﺔ ،ﺘوﺠد ﺨﻤﺴﺔ ﻤﻨﻬﺎ ﻓﻲ ّ ﻤﻘر اﻝﺠﻬﺎز اﻝﺴﺎدس وﻫو وﻤﺠﻠس اﻷﻤن ،واﻝﻤﺠﻠس اﻹﻗﺘﺼﺎدي واﻻﺠﺘﻤﺎﻋﻲ ،وﻤﺠﻠس اﻝوﺼﺎﻴﺔ ،واﻷﻤﺎﻨﺔ اﻝﻌﺎﻤﺔ .أﻤﺎ ّ وﻝﻨدا. ﻤﺤﻜﻤﺔ اﻝﻌدل اﻝ د َوﻝﻴﺔَ ،ﻓﻴﻘﻊُ ﻓﻲ ﻻَ َﻫﺎي ﺒِﻬُ ْ ﻴﺘﻜون ﻤﺠﻠس اﻷﻤن ﻤن ﺨﻤﺴﺔ أﻋﻀﺎء داﺌﻤﻴن وﻋﺸرة أﻋﻀﺎء ﻏﻴر داﺌﻤﻴن .واﻷﻋﻀﺎء اﻝداﺌﻤون ﻫم اﻝوﻻﻴﺎت اﻝﻤﺘﺤدة اﻷﻤرﻴﻜﻴﺔ وروﺴﻴﺎ واﻝﺼﻴن وﻓرﻨﺴﺎ واﻝﻤﻤﻠﻜﺔ اﻝﻤﺘﺤدة .أﻤﺎ اﻷﻋﻀﺎء ﻏﻴر اﻝداﺌﻤﻴن ﻓﺘﻨﺘﺨﺒﻬم اﻝﺠﻤﻌﻴﺔ اﻝﻌﺎﻤﺔ ﻝﻜل ﺴﻨﺘﻴن. ﺴت ﻝﻐﺎت رﺴﻤﻴﺔ ﻫﻲ :اﻷﺴﺒﺎﻨﻴﺔ واﻹﻨﻜﻠﻴزﻴﺔ واﻝروﺴﻴﺔ واﻝﺼﻴﻨﻴﺔ ﺘﺴﺘﺨدم اﻝﻤﻨظﻤﺔ ﻓﻲ اﺠﺘﻤﺎﻋﺎﺘﻬﺎ وﻓﻲ وﺜﺎﺌﻘﻬﺎ ّ واﻝﻌرﺒﻴﺔ واﻝﻔرﻨﺴﻴﺔ. اﻝﺘﻌﺎون ﺒﻴن اﻝﻨﺎس ﺼﻌب ﻋﻠﻴﻪ أن ﻴﻌﻴش ﻤﻨﻌزﻻً ﻋن اﻝﻨﺎس .ﻓﻬو ﺒﺤﺎﺠﺔ إﻝﻰ ﻤﺴﺎﻋدة اﻵﺨرﻴن ﻓﻲ ﻴﻌﻴش اﻹﻨﺴﺎن داﺨل اﻝﻤﺠﺘﻤﻊَ ، وﻴ َ اﻝﻤﺠﺘﻤﻊ. اﻫﺘﻤﺎﻤﺎ ﻜﺒﻴ ار .ﻴﻘول اﷲ ﺴﺒﺤﺎﻨﻪ وﺘﻌﺎﻝﻰ..." :وﺘﻌﺎوﻨوا ﻋﻠﻰ اﻝﺒِّر واﻝﺘﻘوى وﻻ اﻝﺘﻀﺎﻤن ﻴﻬﺘم اﻹﺴﻼم ﺒﺎﻝﺘﻌﺎون و ً ُ ّ ﺘﻌﺎوﻨوا ﻋﻠﻰ اﻹﺜم واﻝﻌدوان) "...ﺴورة اﻝﻤﺎﺌدة (2-وﻫﻨﺎك أﺤﺎدﻴث ﺸرﻴﻔﺔ ﻋدﻴدة دﻋﺎ ﻓﻴﻬﺎ رﺴول اﷲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم اﻝﺘﻀﺎﻤن .ﻤﻨﻬﺎ: اﻝﻤﺴﻠﻤﻴن إﻝﻰ اﻝﺘﻌﺎون و ُ 89 ﺒﻌﻀﺎ").رواﻩ ﻤﺴﻠم( " -1اﻝﻤؤﻤن ﻝﻠﻤؤﻤن ﻜﺎﻝﺒﻨﻴﺎن اﻝﻤرﺼوص ُ ﻴﺸ د ﺒﻌﻀﻪ ً " -2اﷲ ﻓﻲ ﻋون اﻝﻌﺒد ﻤﺎ ﻜﺎن اﻝﻌﺒد ﻓﻲ ﻋون أﺨﻴﻪ") .رواﻩ ﻤﺴﻠم( " -3ﻤن ﻜﺎن ﻓﻲ ﺤﺎﺠﺔ أﺨﻴﻪ ﻜﺎن اﷲ ﻓﻲ ﺤﺎﺠﺘﻪ") .رواﻩ اﻝﺒﺨﺎري( ِ ﻤﺘﻌﺎوﻨﺎ ﻤﻊ اﻵﺨرﻴن؟ إﻝﻴك ﺒﻌض اﻷﻓﻜﺎر: ﻜﻴف ﺘﻜون ﺸﺨﺼﺎ * ِ اﺴﺘﻤﻊ ﺒدﻗﺔ إﻝﻰ اﻵﺨرﻴن وﺘﺄ ﻜ ْد ﻤن ﻓﻬم ﻜﻼﻤﻬم. ﺘﺒﺎد ْل ﺨﺒرﺘك ﻤﻊ اﻵﺨرﻴن. * َ *ﺘﺤ ﻤ ْل اﻝﻤﺴؤوﻝﻴﺔ ﻓﻴﻤﺎ ﻴﻔﻴد اﻝﻤﺠﺘﻤﻊ. ِ ﺘﻘدﻴرك ﻝﻤن ﻴﺴﺘﺤق اﻝﺘﻘدﻴر. *أَظﻬ ْر َ اﻷﻝم ﻓﻲ اﻝﻤﻌدة ﺒﻤ ْﻐص ﻓﻲ ﻤﻌدﺘﻲ .ﻜﻨت ﻓﻲ ﻜﺎﻨت أﻤﻲ ﻗد ْ ذﻫﺒت إﻝﻰ ﺨﺎﻝﺘﻲ .وﻜﻨت أﺘﻨﺎول اﻝﻔواﻜﻪ ﻓﻲ اﻝﻤطﺒﺦ وﻓﺠﺄة ﺸﻌرت َ ﺤﻴرة ﻤن أﻤري .ﺤﺎوﻝت أن أﺘﺼل ﺒواﻝدﺘﻲ رﻓﻌت اﻝﺴﻤﺎﻋﺔَ وﻓﻲ ﺤﻴﻨﻪ ﺘذ ﻜرت أﻨﻨﻲ ﻻ أَﺤﻔظ أرﻗﺎم اﻝﻬﺎﺘف .ﻜﺎن اﻝوﻀﻊ ﻤﻨﻲ ﺒﺴﺒﻊ ﺴﻨوات. ﻤزﻋﺠﺎ. وﺒدأت أﺸﻌر ﺒﺄﻝم ﺸدﻴد ﻓﻲ رأﺴﻲ أﻴﻀﺎ .وﻻ ﻴوﺠد ﺒﺎﻝﺒﻴت ﺴوى أﺨﺘﻲ اﻝﺘﻲ ﻫﻲ أﺼﻐر ّ ُ ﺤﻘوق اﻝواﻝدﻴن ﺤﺼﻰ وﻻﺘُ َﻌ ّد .ﻓﺎﻷم ﺘﺴﻬر ﻤﻊ وﻝﻴدﻫﺎ ،وﺘﺘﺤﻤل ﻜل اﻷﻋﺒﺎء طَوال ﻓﺘرة اﻝﺤﻤل ،وﻤﺎ ﺒﻌدﻫﺎ، ّ إن ﺤﻘوق اﻝواﻝدﻴن ﻻﺘُ َ وﻝذﻝك ﻗﺎل رﺴوﻝﻨﺎ اﻝﻜرﻴم "اﻝﺠﻨﺔ ﺘﺤت أﻗدام اﻷﻤﻬﺎت)".اﻝﺴﻴوطﻲ-ﺠﺎﻤﻊ اﻝﺼﻐﻴر ﻤﺨﺘﺼر اﻝﺘرﺠﻤﺔ واﻝﺸرح-ج -2ص(294 وأﻤﺎ اﻷب ﻓﻴﻜﺎد َﻴﻘﻀﻲ ﻤﻌظم وﻗﺘﻪ ﻓﻲ اﻝﻌﻤل ﻤن أﺠل ﺘوﻓﻴر اﻝراﺤﺔ واﻝﺘرﺒﻴﺔ واﻝﺴﻌﺎدة ﻷوﻻدﻩ .ﻝذﻝك ﻗﺎل اﻝرﺴول ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم " :رﻀﺎ اﷲ ﻓﻲ رﻀﺎ اﻝواﻝدﻴن)"...رواﻩ اﻝﺘرﻤذي -ﺒﺎب اﻝﺒر واﻝﺼﻠﺔ (1/4 اﻫﺘم اﻹﺴﻼم ﺒﺒر اﻝواﻝدﻴن واﻹﺤﺴﺎن إﻝﻴﻬﻤﺎ وﺤذر ﻤن ﻋﻘوﻗﻬﻤﺎ .وﻗﺎل اﷲ ﺴﺒﺤﺎﻨﻪ وﺘﻌﺎﻝﻰ " :وﻗﻀﻰ رّﺒك أﻻّ ﺘﻌﺒدوا ّ ِ إﻤﺎ َﻴﺒﻠُ َﻐ ن ﻋﻨدك اﻝﻜﺒر أﺤدﻫﻤﺎ أو ﻜﻼﻫﻤﺎ ﻓﻼ ﺘﻘل ﻝﻬﻤﺎ أف وﻻ ﺘﻨﻬَرﻫﻤﺎ وﻗل ﻝﻬﻤﺎ ﻗوﻻ ﻜرﻴﻤﺎ إﻻ ّإﻴﺎﻩ وﺒﺎﻝواﻝدﻴن إﺤﺴﺎﻨﺎ ّ و ِ ﺼﻐﻴر)".ﺴورة اﻹﺴراء(24-23 - ًا رب ْارﺤﻤﻬﻤﺎ ﻜﻤﺎ رّﺒﻴﺎﻨﻲ اﺨﻔ ْ ض ﻝﻬﻤﺎ ﺠﻨﺎح اﻝذ ّل ﻤن اﻝرﺤﻤﺔ وﻗل ّ إﺤﺴﺎﻨﺎ)"...ﺴورة واﻝﻔﻀل ﻋﻠﻰ اﻹﻨﺴﺎن ﺒﻌد اﷲ ﻫو ﻝﻠواﻝدﻴن ،ﺤﻴث ﻗﺎل ﺘﻌﺎﻝﻰ " :واﻋﺒدوا اﷲ وﻻ ﺘﺸرﻜوا ﺒﻪ ﺸﻴﺌﺎ وﺒﺎﻝواﻝدﻴن ً اﻝﻨﺴﺎء(36- اﻷﺨﻼق اﻝﻜرﻴﻤﺔ ﻓﻲ اﻹﺴﻼم اﻝﻌرق واﻝﻠون واﻝﺜﻘﺎﻓﺔ واﻝﻠﻐﺔ واﻝﻌﻘﻴدة ،وﻝﻜﻨﻜم ﻴﺘﻔﻘون ﻋﻠﻰ ِ إن اﻝﺒﺸر ﻗد ﻴﺨﺘﻠﻔون ﻓﻲ اﻝﺠﻨس و ِ اﻝﺨﻠُﻘﻴﺔ، اﻝﻘ َﻴم ُ ﻓﺎﻷﺨﻼق ﻋﺎﻝﻤﻴﺔ .وﻗد أﻨزل اﷲ ﻜﺘﺎﺒﻪ ﻝﺘطﻬﻴر اﻝﻨﻔس اﻹﻨﺴﺎﻨﻴﺔ. ﻴﺘﻤﻴز اﻝﻤﺴﻠم ﺒﺼﻔﺎت ﻜرﻴﻤﺔ ﻤﺜلِ : ﺤث اﻝﺤﻠم واﻝﺠود واﻝﺼﺒر واﻝرﺤﻤﺔ واﻝﺘواﻀﻊ واﻝﺼدق واﻝوﻓﺎء ﺒﺎﻝﻌﻬد ،وﻗد ّ وﻀﻊ ﻴﺘﻤﺴك ﺒﻬﺎ .ﻗﺎل رﺴول اﷲ ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم ":ﻤﺎ ﻤن ﺸﻲء ُﻴ َ اﻹﺴﻼم ﻋﻠﻰ ﻫذﻩ اﻝﺼﻔﺎت ،ووﻋد ﺒﺜواب ﻋظﻴم ﻝﻤن ّ اﻝﺨﻠقٕ ،وا ّن ﺼﺎﺤب ﺤﺴن اﻝﺨﻠق ﻝَﻴﺒﻠُﻎُ ﺒﻪ درﺠﺔ ﺼﺎﺤب اﻝﺼوم واﻝﺼﻼة". ﻓﻲ اﻝﻤﻴزان أﺜﻘ ُل ﻤن ﺤﺴن ُ واﻷﺨﻼق ﻓﻲ اﻹﺴﻼم ﺜﺎﺒﺘﺔ .واﻝﺜﺒﺎت ﻴﻌﻨﻲ أن اﻷﺨﻼق ﻻﺘﺘﻐﻴر .ﻓﺎﻝﺼدق ﺤﺴن ،و ِ وﺒﻐ ض اﻝﻨظر ﻋن اﻝﻜذب ﻗﺒﻴﺢَ ، ََ ﻋز وﺠ اﻝﻤﺼﺎﻝﺢ .ﻜﻤﺎ أن اﻷﺨﻼق إﻨﺴﺎﻨﻴﺔ ،ﻓﻬﻲ ﺘﻘوم ﻋﻠﻰ اﻝﻜراﻤﺔ اﻹﻨﺴﺎﻨﻴﺔ ،ﻓﻘﺎل اﷲ ل " :وﻝﻘد ﻜرﻤﻨﺎ ﺒﻨﻲ آدم)"...ﺴورة ّ اﻹﺴراء(70- وﻗﺎل اﻝرﺴول ﺼﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺴﻠم " :إﻨﻤﺎ ُﺒﻌﺜت ﻷﺘ ﻤم ﻤﻜﺎرم اﻷﺨﻼق". اﻝﻤوطﺄ( )اﻹﻤﺎم ﻤﺎﻝكُ - 90 أﻀرار اﻝﻌﺎدات اﻝﺴﻴﺌﺔ ﺘظﻬر ﻓﻲ ﺴﻠوك اﻷﻓراد ﻤﻊ اﻵﺨرﻴن .ﻓﺎﻝﺸﺨص اﻝذي ﺘﻨﻘﺴم اﻝﻌﺎدات اﻝﺴﻴﺌﺔ إﻝﻰ ﻗﺴﻤﻴن ،ﻓﻬﻨﺎك ﻋﺎدات ﺴﻴﺌﺔ َ ﻴﺘﺼرف ﻤﻊ اﻵﺨرﻴن ﺒﻐﻴر أدب وﻝُطف ،ﺸﺨص ﻏﻴر ﻤؤدب ،وﻫو ﺸﺨص ﻻﻴﺸﻜر ﻝﻤن َﻴﺼﻨﻊ ﻝﻪ ﻤﻌروﻓًﺎٕ .واذا أراد أن ﺴﻤﺤت" أو "ﻤن ﻓﻀﻠك" ...إﻝﺦ .ﻜﻤﺎ أﻨﻪ ﻴ ِ ﻘﺎطﻊ ﻜﻼم اﻝﻨﺎس ﺒدأ ﺒﻌﺒﺎرات ﻝطﻴﻔﺔ ﻤﺜل" :ﻝو ﻴطﻠُب ً ﻻﻴ َ َ ُ ﺸﻴﺌﺎ ﻤن ﺸﺨص آﺨرَ ، أﺜﻨﺎء ﺤدﻴﺜﻬم ،وﻴﺘﺤدث ﻤﻌﻬم ﺒﺼوت ﻋﺎل ،وﻴﻘﺎﺒﻠﻬم ﺒوﺠﻪ ﻋﺒوس. ﻀر اﻝﻔرد واﻝﻤﺠﺘﻤﻊ ﻤﻌﺎ .ﻤن ﻫذﻩ اﻝﻌﺎدات اﻝﺴﻴﺌﺔ ،اﻝﺘدﺨﻴن واﻹدﻤﺎن ﻋﻠﻰ اﻝﻤو ّاد وﻫﻨﺎك أﻴﻀﺎ ﻋﺎدات ﺴﻴﺌﺔ ﺘَ ّ اﻝ ُﻜ ُﺤوﻝﻴﺔ واﻝﻤﺨ درات وﻏﻴرﻫﺎ ﻤن اﻝﻤواد اﻝﻀﺎرة .ﻓﺎﻝﺘدﺨﻴن ﻴؤدي إﻝﻰ أﻤراض ﻜﺜﻴرة .ﻤن ﺒﻴﻨﻬﺎ اﻝﺴ َرطﺎن .أﻤﺎ اﻝﻤو ّاد اﻝﻜﺤوﻝﻴﺔ ﺤﺼﻰ. واﻝﻤﺨ درات ﻓﻠﻬﺎ أﻀرار ﺒدﻨﻴﺔ وﻋﻘﻠﻴﺔ ﻻﺘُ َﻌ ّد وﻻ ﺘُ َ وﻗﺎل اﷲ ﺴﺒﺤﺎﻨﻪ وﺘﻌﺎﻝﻰ " :ﻴﺴﺄﻝوﻨك ﻋن اﻝﺨﻤر واﻝﻤﻴﺴر ﻗل ﻓﻴﻬﻤﺎ إﺜم ﻜﺒﻴر وﻤﻨﺎﻓﻊ ﻝﻠﻨﺎس ٕواﺜﻤﻬﻤﺎ أﻜﺒر ﻤن ﻨﻔﻌﻬﻤﺎ) "...ﺴورة اﻝﺒﻘرة(219 - اﻝﺠﻤل اﻝﻤﺨﺘﻠﻔﺔ ﻓﺎﻫﺘ م ﺒﺎﻝﻨظﺎﻓﺔ. ب اﻝﺼﺤﺔ ْ *إن ﺘطﻠُ ْ ﻴﺴﺎﻋدك ﻓﻲ اﻝﻀراء. اﻝﺴراء *ﻤﺎ ﺘ د ِﺨ ْرﻩ ﻓﻲ ْ ﻤﻨﺎظر طﺒﻴﻌﻴﺔ ﺴﺎﺤرةً. ﺘﺴﺎﻓر إﻝﻰ ﻗرﻴﺘك ﻓﺴﺘرى *ﻤﺘﻰ ْ َ ﺘزور أﻗﺎرﺒك ﻴﺤﺒوﻨك. *ﻝو ُ ﺘذﻫب إﻝﻰ اﻝﺠﺎﻤﻌﺔ ﺘُﻘﺎﺒِ ْل ﺼدﻴﻘك. *إن ْ ﺘﺠدﻩ ﻓﻲ اﻵﺨرة. *ﻤﺎ ﺘﻔﻌْﻠﻪ ﻤن ﺨﻴر ﻓﻲ اﻝدﻨﻴﺎ ْ ﻌﺎﻤل اﻝﻨﺎس ﻤﻌﺎﻤﻠﺔ ﺤﺴﻨﺔ ﻴﺤﺒوك. *إن ﺘُ ْ ﺘﻜن ﻓﺎﺘِ ق اﷲ. *أﻴﻨﻤﺎ ْ *إذا ﺠﺎء اﻝﺤق زﻫق اﻝﺒﺎطل. ﻴﺤﺼ ْد اﻝﻨ َدم. ع اﻝﺸر *ﻤن ﻴزر ْ ُ ض ﻓﻌﻠﻴك اﻝذﻫﺎب إﻝﻰ اﻝطﺒﻴب. ﻤر ْ *ﻤﺘﻰ ﺘَ َ ﺸﻜر ِك. *ﻴﺎ ﻓﺎطﻤﺔ ،إن ﺘُﺠﻬزي ﻝﻨﺎ اﻝطﻌﺎم َﻨ ْ ﺴﺎﻝﻤﺎ ﻤن اﻷﻤراض. *ﻤن ﻴﻬﺘ م ﺒﺎﻝﺼﺤﺔ ْ ﻴﻜن ً ﻴﺤﺘرﻤﻪ اﻝﻨﺎس. ﺠﻠس اﻝﻌﺎﻝِم *أﻴﻨﻤﺎ َﻴ ْ ْ اﻝﺼف ﻗﺎم اﻝطﻼب. *إذا دﺨل اﻷﺴﺘﺎذ ﻨﺠﺢ ﻓﻲ اﻹﻤﺘﺤﺎﻨﺎت. در ْس ﻜﺜﻴ ار ﺘَ ْ *إن ﺘَ ُ ِ ِ ﻐﺎرﻩ. ﺒﺎرﻩ *ﻤن ْ ﻴﺤﺘرﻤﻪ ﺼ ُ ﻴﺤﺘرم ﻜ َ ْ ﺘﻘل اﻝﺤ ق َﺘﻨل رﻀﺎء اﷲ. *ﻤﺘﻰ ْ ﻴزد ْد ِﻋﻠﻤﺎ. *ﻤن ُﻴﻜﺜِ ْر ا ﻗرءة اﻝﻜﺘب َ ﺘﺠد اﻝراﺤﺔ. *ﻤﺘﻰ ﺘﺸﺘ ِر ﺴﻴﺎرة ْ *ﻝو ﺘَﻌطﻠت اﻝﺴﻴﺎرة ﻨﻤﺸﻲ ﻋﻠﻰ اﻷﻗدام. *إن ﺘﻜرﻤوا ﻀﻴوﻓﻜم ﻓﺴﺘﻔوزون ﺒرﻀﺎ اﷲ. *إن ﺘُﻨﻔﻘوا أﻋﻤﺎَﻝﻜم ﻓﺴﻴﻨﻬض وطﻨﻨﺎ ﺒﺴرﻋﺔ.
