DİŞ PROTEZ TEKNOLOJİLERİ TEMEL ORTODONTİ VE MODELLEME DT.ZÜLAL PALAZLI Median düzlem – Sagital düzlem – Orta oksal düzlem mesial Lateral orta Frontal düzlem – Alınsal düzlem posterior anterior Yatay düzlem- Horizontal düzlem – Transversal düzlem SUPERIOR INFERIOR Kapanış düzlemi; Üst çene dişlerinin çiğneyici yüzeylerinin çeneler kapalı iken belirledikleri düzlemdir. Kapanış düzlemi ile median düzlemlerin karşılaştırılmasına göre ; 4 kadrana ayrılır. 1 Sagital düzlem 2 Okluzal düzlem 4 3 1- üst sağ kadran 2-üst sol kadran 3-sol alt kadran 4- sağ alt kadran Mezial yüz; bir dişin orta çizgiye en yakın yüzü Mezial yüz; bir dişin orta çizgiye en yakın yüzü Distal yüz, bir dişin orta çizgiye uzak yüzü Mesial yüz Distal yüz Lingual yüz Palatinal yüz Labial yüz Bukkal yüz Klinik kuron; Anatomik kuron; Anatomik kuron Anatomik kuron; mine ile örtülüdür. Klinik kök; Anatomik kök, Anatomik kök Anatomik kök; sement ile örtülüdür. Mine sement çizgisi; Anatomik kök ve Anatomik kuronu birbirinden ayıran çizgi Alveol ; Dişlerin içine yerleştiği, dişlerin herhangi bir sebeple kaybedilmesi ile yok olan kemik yapı. Alveol kreti, alt ve üst diş arklarının üzerine oturduğu dişleri çevreleyen kemik yapıya denir. Periodonsiyum; Malokluzyon sınıflndırması; Kapanış bozuklukları MALOKLÜZYONLARIN NEDENLERİ (ETİOLOJİSİ) A GENEL FAKTÖRLER: 1.Heredite, kalıtım 2.Doğumsal Defektler 3.Çevresel Faktörler a.)Doğum öncesi b.)Doğum sonrası 4.Metabolik Hastalıklar a.)Endokrin bozukluklar b.)Metabolik bozukluklar c.)Enfeksiyon hastalıklar Malokluzyon sınıflndırması; Kapanış bozuklukları MALOKLÜZYONLARIN NEDENLERİ (ETİOLOJİSİ) A GENEL FAKTÖRLER: 5.Yetersiz Beslenme 6.Alışkanlıklar (Anormal basınç alışkanlıkları). a.)Yanlış emzirme, parmak emme, dudak ısırma veya dudak emme vs. b.)Dil emme veya itme, tırnak ısırma. c.)Normal olmayan yutkunma, ağız solunumu d.)Konuşma defektler. e.)Tonsil veya adenoidlerin hipertrofisi f.)Bruksizm g.)Postür pozisyon duruş alışkanlıkları 7.)Travma ve kazalar. Malokluzyon sınıflndırması; Kapanış bozuklukları MALOKLÜZYONLARIN NEDENLERİ (ETİOLOJİSİ) B LOKAL FAKTÖRLER: 1. Sayı Anomalileri a.)Süpernümere dişler (Fazla dişler) b.)Eksik dişler (Konjenital eksiklik, veya kazalar çürükler nedeniyle oluşan diş eksiklikleri). 2.Dişin Boyut Anomalileri 3.Dişin Şekil Anomalileri 4.Anormal labial frenilum veya ataçman 5.Mukoza bariyerleri 6.Dişlerin erken kaybı Malokluzyon sınıflndırması; Kapanış bozuklukları MALOKLÜZYONLARIN NEDENLERİ (ETİOLOJİSİ) B LOKAL FAKTÖRLER: 7.Süt dişi retansiyonu (uzun süre ağızda kalması) 8.Daimi diş erupsiyonunda gecikme. 9.Anormal erupsiyon yolu 10.Ankiloz 11.Diş çürükleri 12.Uygun olmayan restorasyonlar. Birçok sınıflandırma olmasına rağmen, bugün dahi kullanılan Angle sınıflandırması, ilk defa 1899 da Edward H.Angle tarafından ortaya atılmıştır. Sınıflandırmanın ana noktası maksiller ve mandibular antero-posterior dental ark ilişkilerinin tarifidir. Angle maksillayı kafa kaidesi ile bir bütün kabul etmekte ve değişmediğini baz alarak üst sürekli birinci büyük azı dişi sabit kabul etmiştir. Angle maloklüzyonları 3 sınıfa ayırır. Angle sınıflandırması; 1. Sınıf I (Nötroklüzyon) 2. Sınıf II (Distoklüzyon) -Sınıf II, bölüm 1 -Sınıf II, bölüm 2 3. Sınıf III (Mesioklüzyon, Prognati inferior) -Hakiki sınıf III -Pseudo sınıf III -False (aldatıcı) prognati inferior Angle sınıflamasının eksik yönleri 1. nazomaksiller kompleks içerisinde yer alan üst çene büyüme ve gelişimden, kalıtımdan ve dış faktörlerden etkilenmektedir. Bu yüzden sabit değildir. 2. Erken süt dişi çekimleri 1 moların sagittal yön değişikliklerine neden olabilir. 3. Molar dişlerden bir tanesinin çekilmiş olması sınıflama yapılması olanağını ortadan kaldırır. 4. Yan çapraz kapanış durumlarındaki malokluzyonu belirtemeyiz 1. SINIF I. (Nötroklüzyon): Sınıf I anterior çapraşıklık da denir.Maksiller 1.molarınmesiobukkal tüberkülü mandibular 1. moların mesiobukkal sulcusuna oturur. Bundan sapma durumları da olabilir. Bir tarafta normal molar ilişkisi varken, diğer tarafta lokal nedenlere bağlı olarak olmayabilir. Ancak çoğu kez bozulmamış molar ilişki vardır. -Maloklüzyon sadece dentaldir. Ark boyutu ile diş boyutu uyuşmazlığı vardır. -Maksiller ve mandibular bazal kaide ilişkisi normadir. -Sıklıkla anterior bölgede rotasyonlar, malpozisyonlar yani çapraşıklıklar görülür. -Kas fonksiyonu normaldir. -En çok görülen maloklüzyon tipidir. -Anterior bölgede, çapraz kapanış, başbaşa kapanış, open-bite, artmış over-bite veya over-jet görülebilir. -Profil düzdür, yüz dengesi normaldir. -Veya bütün dentisyon profil yönünden ileridedir. Bu duruma bimaksiller protrüzyon denir. Bimaksiller protruzyon genellikle Sınıf I sınıflandırmasına girer. 2.SINIF II (Distoklüzyon): 2.SINIF II (Distoklüzyon): Molar kapanışı distal pozisyondadır. Maksiller ve mandibular bazal kaideler birbirlerine ve kafa kaidesine göre normal ilişkide değildirler. İki alt grubu vardır. A) Sınıf II, bölüm 1 (Class II div 1) A) B) Sınıf II, bölüm 2 (Class II div 2) A) Sınıf II, bölüm 1 (Class II div 1): Sorun çoğu kez alt çenenin gelişiminin geri kalmasıdır. Bazen üst çene aşırı gelişebilir. veya ikisinin kombinasyonu olabilir. -Bazal kaide sorunu mutlaka varken, dental sorun olabilir veya olmayabilir. -Maksiller kesicilerin yani üst ön dişlerin labioversiyonu, fırlaklığı veya protrüzyonu vardır. -Overjet artmıştır, overbite değişiklik gösterir. -Alt anteriorlar çoğu kez supraerüpsiyona uğrayıp maksiller palatinal mukozaya otururlar ve irritasyona neden olurlar, böylece aşırı overbite ortaya çıkar. -Maksiller dental ark U şekli yerine V şeklini almıştır. -Anormal kas fonksiyonları mevcuttur. -Çoğu kez hastada ağız solunumu vardır. Dil istirahat halinde ağız tabanında yer alır. Bu durum ağız dışı kasların maksillaya yaptığı basınç sonucu maksillada daralmaya yol açar. -Üst dudak hipotonik, alt dudak hiperaktifdir ve dışa dönüktür. Alt dudak istirahat halinde üst kesicilerin palatinalinde yer alır. Hasta dudaklarını kapatmak istediğinde mental kas gerilir labiomental sulkus belirginleşir. -Profil konvekstir, çene ucu siliktir. -Alt yüz yüksekliği artmıştır. -ANB açısı artmıştır. ANB açısı ; B) Sınıf II, bölüm 2 (Class II div 2): Sorun mandibulanın fonksiyonel olarak geride konumlanmasıdır. Mandibula gelişim geriliği göstermez ama maksilla tarafından öyle konumlandırılır ki, kondil glenoid fossada en geride yer almak zorunda kalır. Molar kapanışda bölüm 1 de olduğu gibi bilateral veya unilateral bozukluk olabilir. Ark şekli üst çenede köşeli ( U ) haline dönmüştür. Üst çene alt çeneyi kutu kapağı gibi sarmıştır. Dişlerin aksiyal eğimleri dik ve aşırı overbite vardır. Overbite o kadar fazladır ki, alt kesiciler görülmez. Overbite yani derin kapanış yüzünden, ya alt kesiciler üst palatal mukozayı yada üst santraller alt labial mukozayı irrite eder. Tipik klinik görünümleri, santraller dik, lateraller labio versiyondadır. B) Sınıf II, bölüm 2 (Class II div 2): Bazen dört keserdik kaninler labioversiyonda olabilir. Ark kare biçiminde olduğundan interkanin mesafe normalden fazladır. Son derece derin spee vardır. Kuvvetli bir kas yapısı vardır. Profil konkav veya düzdür. Çene ucu belirgindir. Alt yüz yüksekliği kısalmıştır. Kuvvetli bir alt çene görünümü vardır. ANB açısı çok artmamıştır. 3. SINIF III (Mezioklüzyon, Prognati inferior): -Bu maloklüzyonda ya mandibula aşırı gelişmiş yada maksilla az gelişmiş veya her ikisinin kombinasyonu söz konusudur. -Molar ilişkisi sınıf III tür. -Ön dişlerde çapraz kapanış veya başbaşa kapanış vardır. -Alt çene, üst çene ve yüzün diğer bölümlerine göre öndedir. -Üst dudak ince ve gergindir. -Dil ağız tabanında yer alır. Dilin aşağıda konumlanması hem mandibulayı öne itecek bir kuvvet doğurur, hem de maksillada darlık oluşmasına sebep olur, posteriorda cross-bite oluşur. -Profil konkavdır. -ANB açısı negatiftir 3. SINIF III (Mezioklüzyon, Prognati inferior): 3. SINIF III (Mezioklüzyon, Prognati inferior): Üç tiptir; A) Hakiki Sınıf III B) Pseudo Sınıf III C) False Prognati inferior ( Aldatıcı prognati inferior) 3. SINIF III (Mezioklüzyon, Prognati inferior): A) Hakiki Sınıf III (Hakiki Prognati İnferior) Hakiki Sınıf III iki nedenle olur; 1. Kalıtsal 2. Kazanılmış -Hormonal -Tümoral -Travma 3. SINIF III (Mezioklüzyon, Prognati inferior): 1- İskeletseldir. 2- Anamnezde aileden Sınıf III vardır. 3- Dil ağız tabanında yer alır. Dilin aşağıda konumlanması hem mandibulayı öne itecek bir kuvvet doğurur, hem de maksillada darlık oluşmasına sebep olur, posteriorda crossbite oluşur. 4- Üst keserler labiale eğimlidir. 5- Alt keserler linguoversiyondadır ve bu eğimden dolayı labialdaki kemik incelir. 6- Herzaman belirgin bir alt çene vardır 7- Mandibuler kapanma yolu başından sonuna kadar aynıdır, herhangi bir sapma yoktur. 8- Profil konkavdır. 9- Gonial açı artmıştır. Gonial açı; B) Pseudo Sınıf III (Pseudo Prognati İnferior): Daha çok prematür kontak nedeniyle alt çenenin fonksiyonel olarak öne kayması ile ortaya çıkar. Sıklıkla süt alt kaninin over erüpsiyonu ile üst dişlerle çatışma ortaya çıkar ve alt çene öne kayar. Aynı şekilde maksiller darlığa bağlı olarak da prematür kontak meydana gelir ve hasta çenesini sağa sola öne kaydırır. Tonsillit, yüksek dolgu, ağrılı diş de aynı durumlara neden olur. Ayrıca hasta sevdiği, özendiği birisini taklit ederek de pseudo prognatiyi oluşturur. 1- Fonksiyonel bir problemdir. 2- Akrabalarda CI III yoktur, taklit olabilir. 3- Zorladığında çene bir miktar geriye gider. 4- Üst kesiciler çoğunlukla diktir. 5- Alt keserlerin eğimi normaldir. 6- Molar ilişki istirahat pozisyonunda Sınıf I, oklüzyonda Sınıf III tür. 7- Mandibula kapanışa geçerken kontak noktasına kadar normal bir yol izlerken, prematür kontağa gelmeden hemen önce kesik, ani bir kapanış yapar. İstirahat pozisyonunda alt çene belirgin değildir, sadece oklüzyona geçtiğinde belirginleşir. 8- Profil istirahat konumunda düz, kapanışta konkavdır. 9- Gonial açı normaldir. C) False Prognati İnferior (Aldatıcı alt çene ileriliği): Her ne kadar prognathie inferior (alt çene ileriliği) olarak adlandırılmışsa da aslında bu vakalarda alt çene ileriliği söz konusu değil, üst çene geriliği ve küçüklüğü mevcuttur. Zaten bu nedenledir ki Perkün bu vakaları aldatıcı alt çene ileriliği olarak adlandırmıştır. Bu vakalar mikrognati superior vakalarıdır. Bu vakaların ağıziçi muayenelerinde ön ve yan çapraz kapanış ve bununla birlikte derin veya açık kapanış, Sınıf III molar ilişki görülür. Diş kavisleri oklüzalden incelendiğinde üst çenenin çok küçük olduğu dikkat çeker ki, bu vakalarda üst çenede şiddetli çapraşıklık mevcuttur. Hatta pek çok vakada üst sürekli kaninler yer darlığı nedeniyle gömülü kalırlar. Vakaların profilden incelenmelerinde konkav profili, cephe ve profil incelemesinde orta yüz çöküklüğü dikkat çeker. Bu vakaların sefalometrik analizlerinde; SNA açısının normalden küçük olduğu, SNB açısının genellikle normal olduğu, ANB açısının negatif değer ile iskeletsel Sınıf III yapıyı gösterdiği görülür. Özellikle ağız içi muayenede artmış negatif overjet bulgusu mevcuttur. Dudak-damak yarıkları da bu gruba girerler.
