ÇEVRE İÇİN TEHLİKELER Sera Etkisi-Küresel Isınma Kaynakların israfı Doğal ekolojik dengenin bozulması İnsan sağlığına olumsuz etki Çevre; insanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamdır. 1 2 Ozon tabakasında delinme Hayvan ve bitki türlerinde azalma Ekolojik dengede bozulma Asit yağmurları Su kirliliği Toprak kirliliği Doğal kaynakların tükenmesi 3 ÇEVRE KİRLİLİĞİ Genel olarak çevre kirliliği canlıların yaşamlarını olumsuz etkileyen ve cansız objelerin yapısına zarar veren maddelerin hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde karışmasıdır. 4 5 ÇEVRE KİRLİLİĞİ TÜRLERİ Su Kirliliği Sanayileşme, konutların ısıtılmasında kullanılan yakıtlar, motorlu taşıtlardan çıkan gazlar hava kirliliğinin başlıca sebepleridir. Havadaki tozlar akciğer aracılığı ile kan dolaşımına katılır, bazıları da akciğerde kalarak solunum güçlüklerine sebep olmaktadır. Havada toz halinde bulunan toz parçacıkları sindirim bozuklukları ve böbrek hastalıkları oluşturmaktadır. Toprak Kirliliği Hava Kirliliği Kaynakları; Hava Kirliliğinin Etkileri; • Isınmadan Kaynaklı • • • • • Ulaşımdan Kaynaklı • Sanayiden Kaynaklı 7 Hava Kirliliğini Önlemek İçin Alınabilecek Bireysel 1. HAVA KİRLİLİĞİ Hava, su gibi kendi kendini yenileyebilme özelliğine sahiptir. Belirli miktardaki zehirlenmeler zamanla yol olabilir. Volkanik patlamalar, orman yangınları gibi sebeplerle oluşan hava kirliliği kısa sürede temizlenebilmektedir. Ancak sanayinin gelişmesiyle havayı kirleten maddeler artmış ve hava kendi kendini yenileyemeyecek duruma gelmiştir. Gürültü Kirliliği Hava Kirliliği 6 8 Önlemler Nelerdir? ÇEVRE KİRLİLİĞİ Pencere, kapı ve çatıların izolasyonuna önem vermeliyiz Doğalgaz kullanımına önem vermeliyiz Kalorisi düşük olan ve havayı daha çok kirleten kaçak kömür kullanmamalıyız Kalorifer ve doğalgaz kazanlarının periyodik olarak bakımı yapılmalı Mümkünse merkezi ısıtma sistemleri tercih edilmeli Toplu taşıma araçları kullanılmalı Küresel Isınma ve İklim Değişikliği Sera Etkisi Asit Yağmurları Solunum Yolu Hastalıklarının artması 9 1 Isı kirlenmesini önlemek amacıyla, enerji üreten santrallerde soğutma sistemi yapılmalıdır. ÇEVRE KİRLİLİĞİ 2. SU KİRLİLİĞİ Su kirliliği; Göl, nehir, okyanus, deniz ve yer altı suları gibi su barındıran havzalarda görülen kirliliğe verilen genel addır. Tarımda kullanılan gübrelerin ve ilaçların sulara karışması önlenmelidir. Sularımızın daha fazla kirlenmemesi için alınabilecek önlemler nelerdir? Kanalizasyon atıklarının içme ve kullanma sularına karışmaması için önlemler alınmalıdır. 10 11 3. TOPRAK KİRLİLİĞİ ÇEVRE KİRLİLİĞİ Her türlü katı, sıvı atıklar ve çöpler sulara atılmamalıdır. Sanayi ve evsel atıklar arıtılmadan sulara bırakılmamalıdır. Her yerleşim birimine kanalizasyon sistemi kurulmalıdır. Çözünmeyen kalıcı deterjan kullanımı önlenmelidir. Kentler su kaynaklarından uzağa kurulmalıdır. 12 4. GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ ÇEVRE KİRLİLİĞİ ÇEVRE KİRLİLİĞİ Gürültü (ses) kirliliği; İnsan veya hayvan yaşamını olumsuz etkileyen, dengesini bozan her türlü insan, hayvan ya da makine kaynaklı ses oluşumudur. Toprağın verim gücünü düşürecek, optimum toprak özelliklerini bozacak her türlü teknik ve ekolojik baskılar ve olaylar, toprak kirliliği veya toprak kirlenmesi olarak nitelenir. Toprak kirlenmesi, hava ve suları kirleten maddeler tarafından meydana getirilir Ses kirliliği yaratan önemli etmenler: • Sanayileşme • Plansız kentleşme • Hızlı nüfus artışı • Ekonomik yetersizlikler • Eğitim eksikliğidir. 13 14 ÇEVRE GürültülüKİRLİLİĞİ yerlerde Çevre Kirliliğinin Önlenmesi İçin Alınması Gereken Önlemler I Dış mekanlarda Çevremizdeki insanları rahatsız edecek şekilde gürültüye sebebiyet vermemeliyiz. çalışıyorsak kulaklarımızı koruyan bir kulaklık takmalıyız. Açığa atılan pillerin içindeki kimyasal maddeler toprağa ve suya karışarak bizlere zehir olarak geri döneceğinden, açığa pil atmayınız Gürültü kirliliğine karşı Evlerde ki TV ve müzik aletlerinin sesini çevreye rahatsızlık vermeyecek şekilde açılmalıdır. 16 Herhangi bir ürünü alırken geri dönüşümlü olmasına dikkat ediniz Araba kornası çok zaruri durumlarda kullanılmalı sürekli kornaya basılmamalıdır. Gürültülü uyarılar yerine görsel uyarılar kullanalım. 15 Doğal bileşenli temizlik ürünleri kullanınız Şarj olunabilir pilleri tercih ediniz Çöpü kaynağında azaltmalıyız, yoksa çöp dağlarında nefes alamaz hale geliriz Aniden yüksek sese maruz Kağıtsal atıkları tutumlu kullanıp, kullanılmış kağıtların geri kazanılmasını sağlayınız kaldığımızda ağzımızı açık tutmalıyız 17 Çevre Kirliliğinin Önlenmesi İçin Alınması Gereken Önlemler II Evsel atıklarınızı ayrıştırarak poşetleyip, geri dönüşüme katkı yapınız Ambalaj ürünlerini atmayıp, ambalajlarınızda tekrar kullanınız Bir defa kullanılıp atılan poşetler yerine, sürekli kullanılabilen bez torba ve fileleri tercih ediniz Plastik atıklar doğada çok geç ve zor parçalandığından tekrar kullanımını sağlayınız Plastik ve naylon atıkları yakmayınız Alışverişlerinizde cam şişe ve kapları tercih ediniz 18 2 Biliyor musunuz? Çevre Kirliliğinin Önlenmesi İçin Alınması Gereken Önlemler III ATIK NEDİR? Çevreyle ilgili sorunların en temel sebepleri arasında; insan kaynaklı doğal yapının bozulması yer almaktadır. Bahçenizde kimyasal gübre yerine, organik atıklar (hayvan-bitki atıkları) kullanınız Herhangi bir faaliyet sonucu oluşan, insan ve çevre sağlığına zarar verecek şekilde alıcı ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü Tıbbi atıklarınızı mutlaka belediye görevlilerine teslim ediniz maddeye «ATIK» denir. Aşırı gürültü yapmayınız, yapanları uyarınız Gidilebilecek yerlere yaya giderek, oto egzoz gazı atılımını önleyiniz Gereksiz yere elektrik enerjisi kullanmayınız Temiz su israfından kaçınınız Atık sularınızı açığa akıtmayınız 19 20 21 Geri Kazanılabilir Atıklar ( Ambalaj Atıkları ) ÜRETİMDE OLUŞAN ATIKLAR AMBALAJ ATIKLARI AMBALAJLARIN ÜZERİNDE KULLANILACAK SEMBOL ÜRÜN • • • • • • ATIK KAYNAKLAR HAMMADDE 22 Kağıt-karton Plastik Metal Cam Kompozit Ambalaj ahşap Ambalaj Atığı Biriktirme Kutusu veya Konteynırlarına 23 Bir Televizyonun 3 saat çalışmasını sağlar 35 adet 2,5 litrelik kullanılmış PET şişesinden 1 adet uyku tulumu yapmak mümkündür. 24 AMBALAJ ATIKLARININ GERİ DÖNÜŞÜMÜ NEDEN ÖNEMLİ? AMBALAJ ATIKLARININ GERİ DÖNÜŞÜMÜ NEDEN ÖNEMLİ? Bir Teneke kutunun Geri dönüşümüyle kazandığımız enerji Geri kazanılabilir ambalaj sembolü Bir Ton kullanılmış Beyaz Kağıt Geri Kazanıldığında 16 adet Çam ağacının kesilmesi önlenmiş olacak ! 1 Ton Cam Geri Dönüştürüldüğünde 100 Lt Petrol Tasarruf edilmiş olacaktır Ayrı olarak biriktirilen geri kazanımı mümkün olan atıklar sayesinde SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA’ya destekte bulunarak, doğal kaynakların korunmasına yardımcı olabiliriz!!! 25 26 27 3 Atıklar Doğru Ayrıştırılıyor mu? DOĞRU YANLIŞ 28 TEHLİKELİ ATIKLAR Tehlikeli atıklar; Kimyasal atıklar ve toksik, aşındırıcı, yanıcı vb. tehlikeli özellikler taşıyan atıklardır. Bu atıkların toplama işlemi diğer atıklardan ayrı olarak yapılmalı ve atıklar uygun şekilde bertaraf edilmelidir. Bazı tehlikeli atık türleri; - Kontamine bez, üstübüler, eldivenler, iş elbiseleri Kontamine ambalajlar Atık boyalar Atık çamurlar Atık yağlar Kartuş, tonerler Piller, aküler, Flüoresan tüpler Proses Ekipmanı Temizleme Artıkları Spesifikasyon Dışı Malzemeler Hammadde ve Malzeme Döküntüleri Flüoresan lambalar 29 Tehlikeli atıklar; Tehlikeli atıkların toplanması ve depolanması; - Sağlam, sızdırmaz, emniyetli, uluslar arası kabul görmüş standartlara uygun, üzerinde tehlikeli atık ibaresi olan konteynerlerde diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilmelidir. - Atık sahasındaki atıklar üzerinde etiketlemeler (etiketlerde atık türü, kodu, miktarı ve depolama tarihi belirtilmelidir ) yapılmalıdır. 30 Tehlikeli Atık Geçici Depolama Sahası ATIK FLÜORESAN VE AMPULLER DE AYRI OLARAK Çöp içerisine TOPLANMALIDIR. Yüzey sularına Bitkisel atık yağlar atıksu toplama sistemlerinin (kanalizasyon, kollektörler vs.) daralmasına ve tıkanmasına neden olmaktadır. Toprağa Kanalizasyona BİTKİSEL ATIK YAĞ DÖKÜLMESİ YASAKTIR. ATIK SAHASINDA ATIKLAR KENDİLERİ İÇİN AYRILMIŞ VE TABELALARLA BELİRLENMİŞ ALANLARDA BERTARAF TESİSLERİNE GÖNDERİLİNCEYE KADAR GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE GEÇİCİ DEPOLANMALIDIR . 31 32 Atık pil ve akümülatörler; 33 PİL Mİ; KÜÇÜCÜK ŞEY YA, NE ZARARI OLABİLİR Kİ? ATIK FLÜORESAN ¤ Civa içerirler, ¤ Orijinal kutuları içerisinde kırılmadan toplanmalıdırlar Tesiste atık piller, pil toplama kutusunda diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilmelidir. ¤ Civa ağır toksik etki yapar ve önce kas zayıflaması daha sonra felçlere kadar gidebilir. Forklift ya da araçlardan kaynaklanan akülerde alım ya da değişim yapılan servislere bırakılmalıdır. 34 35 36 4 ELEKTRONİK ATIKLAR ATIK KARTUŞ VE TONERLER Elektronik atıklar olarak adlandırılan veya kısaca E-atık adı • Yakın gelecekte her 3 ölümden birinin ince tozdan kaynaklanacağı, akciğer hastalıklarının1/3`ü kesinlikle toner kaynaklı olacağı, hastanelerde yatanların %7`sinin toner nedeniyle akciğer kanseri olanlar olacağı kesinleşti. Bu verilere göre İsviçre`de 3.300 ölüm, Avusturya`da 5.600 ölüm, Almanya`da 65.000 ölüm, ve tüm Avrupa`daki 310.000 ölüm toner kaynaklı olduğu bildirildi. (referans kaynakları:WHO, Greenpeace, Global2000) verilen malzemeler; atık konumunda olan elektrikli ve elektronik cihazlardır. Elektronik atıklar TV, bilgisayar, yazıcı, telefon, fax, fotokopi • makineleri, ekranlar, DVD, entegre devreler, yarı iletkenler, baskılı devreler, MP3 gibi alet ve ekipmanlardan oluşmaktadır. Sonucunda bedelini çocuklarımızın ödeyeceği bir israftır SU İSRAF! Atık kabul edilen elektronik eşyalar, • geri dönüşümü mümkün metal, cam ve plastik malzemeler de içermektedir. 37 38 ÇEŞME’DE DENİZE SIZAN YAKIT !!! İZMİR ÇEVRE KAZALARI İzmir’de Çeşme açıklarında Panama bandıralı Lady Tuna adlı gemi karaya oturdu. Gemiden sızan 50 ton civarındaki yakıt Çeşme'nin gözde sahillerinden Ilıca ve Paşa limanını mahvetti. Sızıntı kontrol altına alındı fakat oluşan kirlilikten deniz canlıları da zarar gördü. 39 GAZİEMİR’DE TOPRAĞA GÖMÜLEN RADYOAKTİF ATIK !!! İSTANBUL TUZLA’DA TOPRAĞA GÖMÜLÜ İLAÇ VARİLLERİ !!! İzmir Gaziemir’de kurşun üreten bir fabrika yıllarca zehirlerini kendi arazisindeki toprağa gömdüğü ortaya çıktı. Toprak altındaki atıklar zehiri kusmaya başladı. Toprak artık için için yanıyor. Şu anda metruk haldeki zehirlerin gömüldüğü araziden insanlar her gün geçiyor. Türkiye Atom Enerji Kurumu ilk radyasyon tespiti 2007’de yaptı. Raporlara göre, radyasyon, fabrikanın nükleer santrallerde kullanılan nükleer çubukları eritmesiyle oluşmuş. İstanbul Çevre ve Orman Müdürlüğü ekipleri, Tuzla'nın Orhanlı beldesindeki boş bir arazide toprağa gömülü zehirli variller olduğu ihbarı üzerine harekete geçti. 03/12/2012 Bölgeye giden ekipler kazılan bölgede 500 ila bin adet olduğu tahmin edilen variller buldu. Üzerinde ticari bir ünvana rastlanmayan varillerden örnekler alındı. Varillerin içinde kimya ve ilaç sektöründe kullanıldığı belirlenen kanserojen madde olduğu tespit edildi. 22.12.2016 Perşembe 40 08.04.2006 41 42 Teşekkürler… 43 5
