TETANOZ Şiddetli solunum sıkıntısı ve persistan tonik spazmlarla karakterize santral sinir sistemi hastalığıdır. 1 TETANOZ • Etken: clostridium tetani • Tedavi edilmezse ölüm oranı yüksek!!! • Isı ve antiseptiklere dirençli • Vücuda deri ve mukozadaki çatlak ve yaralardan girer. • Doğum sırasında asepsiye uyulmadan kesilen göbek kordonu yenidoğan tetanosuna neden olur. 2 Epidemiyolojisi • Gelişmiş ülkelerde giderek azalıyor... • 50 yaşın üzerinde daha sık, • Gelişmekte olan ülkelerde ise sık. • • • • Bebek ölümlerinin % 25'i, Neonatal bebek ölümlerinin ise % 50'sinin nedeni tetanoz Her yıl 1 milyon civarında yeni vaka, Türkiye’de neonatal tetanozda mortalite % 44. • Yeni doğanlarda ve yaşlılarda mortalite yüksek. 3 Nüfus yoğunluğunun fazla oldugu, toprağın organik maddelerden zengin olduğu, sıcak ve nemli iklimlerde daha sıktır. 4 Toksin( tetanospasmin ve tetanolizin) Kan yolu ile emilerek SİNİR SİSTEMİ TETANOSPASMİN sinir-kas birleşme yerlerindeki uç plaklara ve MSS’nin motor çekirdeklerine zarar verir İskelet kaslarında spazm konvülsiyonlar 5 • Tetatospazmin çok güçlü bir nörotoksindir ve bir miligram toksin 50-70 milyon fareyi öldürebilmektedir. 6 Kuluçka dönemi • Kuluçka 2 gün ile 2 ay (ortalama 15 gün), • Başlangıç süresi ise ilk semptomlarla, refleks spazm arasındaki zaman (1-4 gün), ilk • Doku nekrozu, yabancı cisimlerle çok kirlenmiş yaralarda inkübasyon süresi kısalabilir. 7 Kimler risk altında?? • Yeterli aşılanması olmayanlar • Hayvan dışkısı ile teması bol tarım işçilerinde • Askerlerde • Çocuklarda risk fazladır. 8 Belirti ve bulgular • Başlangıçta, iştahsızlık, kırıklık ve yara yerinde ağrı mevcuttur. • Tanımlayıcı semptomlar: *çene ve boyun kaslarının sertleşmesi *ağız açmada ve çiğnemede zorluk * çene kilitlenmesi (trismus) 9 yüzde gülümseme ifadesi (risus sardonicus) 10 vücut tahta gibi sertleşir, baş ve ayaklar geriye doğru kayar, hasta yay görünüm alır (opistotinus pozisyonu) 11 Opistotinus pozisyonu 12 Yenidoğan tetanosu belirtileri • Belirtiler doğumu takiben 3-10 gün içinde trismus ve meme almama şeklinde başlar, daha sonra yaygın konvülziyonlara rastlanır. 13 YENİDOĞAN TETANOZU 14 15 Tanı- tedavi • Trismus, risus sardonikus, kasılma nöbetleri ve son günlerde yaralanma hikayesi varsa, kişi aşısız ise tanı konur. • İlk tedavi, kasılmaların şiddetini ve sayısını azaltmak amacıyla sedatif, trankilizan ve kas gevşeticiler verilir. • Tetanos basilini tahrip etmek için kristalize penisilin veya tetrasiklin reçete edilir. • Larenks spazmından yapılabilir. dolayı trakeostomi 16 Komplikasyonlar??? • Kasılma nöbetleri •İdrar retansiyonuna •Kas içi kanamalara •Dilde ülserasyona •Vertebrada kırıklara yol açabilir. •Solunum kaslarının spazmı •Sekresyon birikmesi •Aspirasyon •Pnömoni, atelektazi 17 YARALANMALARDA TETANOZ AŞI VE İMMÜNGLOBULİN UYGULAMASI 18 Daha önce tetanoz aşısı yapılmış Temiz Kirli yara küçük yara AŞI TIG AŞI TIG Belli değil + - + + 0-1 kez + - + + 2 kez + - + -** 3 ve daha kez -* - -*** - * Yara 24 saatten eski ise evet ** Son aşı üzerinden 10 yıldan fazla zaman geçti ise evet *** Son aşı üzerinden 5 yıldan fazla zaman geçti ise evet 19 Doğurganlık Çağı (15-49 Yaş) Kadınlar İçin Tetanoz ve Td Aşı Takvimi Doz Sayısı Uygulama Zamanı Koruma Yüzdesi Koruma Süresi Td 1 Gebeliğin 4. ayında (veya ilk karşılaşmada) -- Yok Td 2 Td 1’den en az 4 hafta sonra 80 1-3 yıl Td 3 Td 2’den en az 6 ay sonra (Bebeğe DaBT-IPA-Hib aşısı yaparken) 95 5 yıl Td 4 Td 3’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte (Bebeğe DaBT-IPA-Hib aşısı yaparken) 99 10 yıl Td 5 Td 4’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte 99 Doğurganlık çağı boyunca 20 BAKIM • İzolasyon gerekmez • Kas spazmlarını azaltmak için hasta sakin karanlık bir odada dış uyaranlardan uzak tutulur • Hasta yatak yaralarından korunur • IV ve NG ile besleme yapılır • Yaşam belirtileri hasta sedasyonda iken alınır • Yutma güçlüğü sebebiyle hastaların sık sık aspire edilmesi gerekir 21 • Yüksek ateş, solunum güçlüğü, adele seyirmeleri, konvülziyon, siyanoz ve idrar yapamama hastanın durumunun ağırlaştığını gösterir, rapor edilmelidir • Konstipasyonda basınçsız lavman yapılır • Yara bakımı aseptik koşullarda yapılır • AÇT yapılır • Ağır durumlarda trakeostomi gerekebilir. Trakeostomi yapılan hastalarda gereken bakım yapılır 22 TETANOZDAN Korunma yolları • Aşılanma ile aktif bağışıklık sağlanır. • Toplum yaralanmada yaranın temizliği ve sağlık kuruluşuna erken başvurunun önemi konusunda bilgilendirilir. • Gebelikte tetanoz bağışıklamasının önemi anlatılır. • İki gebelik arası 5 yıldan az olanlar için 4.ayda 1 kez 1 doz, 5 yıldan fazla olanlar için 4.ve 6. Ayda 1’er kez 1’er doz aşı yaptırılması önemlidir. 23
