Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com SORULARLA İSLAM MEZHEPLER TARİHİ 1) Fırka sözlükte ne anlama gelir? Ayrılık,farklılık,değişme,bölünme ve sapma 2) Fırka nedir? İtikadi ve siyasi gayelerle vücut bulmuş fikirler ve şahıslar etrafındaki zümreleşmeye denir. 3) Mezhep sözlükte ne anlama gelir? Benimsenen görüş,farklı tutum ve davranış,fikir ve gidilen yol 4) Fığlalı ya göre mezhebin tanımı nedir? bir takım siyasi,ictimai,iktisadi ve diğer hadiselerin tesirlerinin mezhep kurucusu sayılan insan ile ,ona uyanlardaki fikri,dini ve siyasi tezahürüdür. 5) Makale hangi anlamlara gelir? Yazı,görüş,düşünce ve inanç 6) Makale nedir? Mezhepler tarihinde ehli sünnet dışındaki fırkalara mensup şahısların,islam toplumunda hz. Peygamber sonrasında meydana gelen siyasi ve itikadi tartışmalar veya kendi döneminde ortaya çıkan meselelerden biri veya birkaçı hakkında kendi görüşlerini açıklamak mezhebini savunmak ya da başkalarının görüşlerini reddetmek,kötülemek ve eleştirmek amacıyla kaleme aldıkları küçük eserler, 7) Mezhepler tarihinin temel kaynakları nelerdir? Makale,makalat,fırak ve milel-nihal 8)Mezheplerin görüşlerinin ele alınış şekilleri? 1:kronolojik ve mezhep merkezli inceleme;mezheplere ya doğuş sırasına veya yazarın islam tasavvuruna daha az Zararlı oluşları sırasına göre ya da kendi mezhebine yakınlığına göre ayrı ayrı başlıklar altında fikirleri sıralanır 2:konu merkezli inceleme;bir konu başlığı konulur ve mezheplerin bu konudaki görüşlerine yer verilir 3:şahıs merkezli inceleme; önemli şahıslar ve onların siyasi ve itikadi görüşleriyle diğer hususlardaki görüşlerine yer verilir. 9) İslam düşünce ekollerinin tarihini ve görüşlerini inceleyen ilme hangi isimler verilir? *makalat*ilmül makalat*ilmü makalatil fırak*milel Nihal*el ehva vel bida 10) Taşköprüzade ye göre mezhepler tarihi ilmi nedir? İlahi akidelere müteallik batıl mezhepleri kaydetmekten bahseden bir ilimdir. 11) Taşköprüzade mezhepler ilmi tarihine ne isim verir? İlmu makalatil fırak 12) Fığlalı ya göre mezhepler tarihi ilmi ? İslam düşüncesinin veya başka bir ifadeyle fırkalaşma veya zümreleşme faaliyetlerinin gelişme seyrini göstermeyi esas alan bir bilim dalı. 13) İslam mezhepleri tarihi nedir? Geçmişte ve günümüzde siyasi ve itikadi gayelerle vücud bulmuş islam düşünce ekolleri diyebileceğimiz beşeri ve toplumsal oluşumların doğdukları ortamı doğuş sebeplerini teşekkül süreçlerini fikirlerini mensuplarını edebiyatını yayıldığı bölgeleri islam düşüncesine katkılarını temel kaynaklardan hareketle zaman-mekan bağlamında ve fikir hadise irtibatı çerçevesinde betimleyici metodla ve tarafsız bir gözle inceleyen bilim dalıdır. 14) Milel nedir? ALLAHın peygamberler yoluyla insanlara inanmaları için gönderdiği kitaplı din anlamındadır 15) Nihal sözlükte ne anlama gelir? İnanç akide ve felsefi görüş Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 16) Naşi el-ekber e göre Nihal nedir? Ehli kıblenin temel inanç konularındaki ayrılıkları 17) Naşi el-ekberin Nihal ile eş anlamda kullandığı kelime nedir? Ehlul ehva vel ara 18) Ahmed b.yahya ve şehristani ye göre Nihal nedir? İnanmadığı halde bir din ve inanç üzere olduğunu iddia eden kimseye verilen sıfat. 19) Klasik dönemde mezhepler tarihi yazıcılığının en zirvedeki eseri olan ‘el-milel ven-nihal’ kimin eseridir? Şehristani 20) Siyasi-itikadi düşünce ekollerinin ortaya çıkış sebepleri nelerdir? *insan unsuru*toplumsal yapı*siyasi olaylar*eski kültür ve medeniyetlerle karşılaşma *dini metinler 21) İslam düşüncesinde tepkisel din söyleminin ya da kabilevi zihniyetin en tipik temsilcileri kimlerdir? Hariciler,kısmen de vahhabiler 22) İslam düşüncesindeki farklı din anlayışları nelerdir? tepkisel-kabilevi din anlayışı*akılcı-hadari din anlayışı*gelenekçi-muhafazakar din anlayışı*politikkarizmatik din anlayışı*inzivacı-keşifçi din anlayışı 23) Asabiyet ruhunun yoğun olduğu toplumlarda özellikle de değişimlerin yaşandığı dönemlerde sözkonusu olan yaklaşım hangisidir? Tepkisel yaklaşım 24) Tepkisel yaklaşımın en tipik temsilcileri kimlerdir? Hariciler 25) Yerleşik hayat geçmiş ve demokratik yapıyla temayüz etmiş sivil toplumlarda egemen olan anlayış hangisidir? Akılcı-eleştirel 26) İslam düşüncesinde akılcı din anlayışının tipik temsilcileri kimlerdir Mürcie*Hanefiler*mutezile*maturidiyye *meşşai filozoflar*meşşai filozoflardan etkilendikleri ölçüde eşarilik sayılabilir 27) İslam düşüncesinde gelenekçi din söyleminin en tipik temsilcileri? Hadis taraftarları*şafilik*malikilik Hanbelilik*zahirilik 28) Politik-karizmatik liderci din anlayışı temsilcisi? Şia (insan ve insanlara itaat etmek,imama itaat etmek 29) Politik-karizmatik din söyleminin merkezinde olan düşünceler nelerdir?*masum imam*mehdi mehdiye açılan kapı*Mesih fikri 30) Sosyal ve siyasi bunalımların ve köklü değişmelerin yaşandığı geleneksel toplumlarda tezahür eden zihniyet hangisidir? inzivacı-keşifçi din anlayışı 31) Genelde tarikatlerde bulunan ve ‘ mutlak hakikate ve dini bilgiye evliyanın yol göstericiliğinde keşif ve ilhamla ulaşılır’ sloganını benimseyen zihniyet hangisidir?inzivacı-keşifçi din anlayışı 32) Haricilere verilen isimler nelerdir? * muhakkime*muhakkime-i ula*haruriyye*vehbiyye*rasibiyye marika*şurat 33) Haricilerin sloganları nedir? La hükme illa lillah 34) Harici sözlükte ne anlamlara gelir?*ayrılan göçen karşı çıkan itaat etmekten ayrılıp isyan eden ve saf değiştiren 35) Haricilerin,kendilerini Allaha adayan veya nefislerini cennet karşılığında Allaha satanlar anlamında kullandıkları isim nedir? ŞURAT 36) Haricilere dinden ve imandan çıkanlar anlamında verilen isim nedir? Marika 37) Hariciler ilk olarak ne zaman ortaya çıkmışlardır? 37/657-8 yılında sıffin savaşında 38) Haricilerin alt grupları nelerdir? 1:muhakkime-i ula 2:ezarika 3: necadat 4: sufriyye 5: acaride 6:salabiyye Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 39) Muhakkime i ula kimlere denir? Ali den ayrılan ilk gruba 40) Ezarika kimlere denir? Cemel ve sıffine katılanları,kendisi gibi düşünmeyen diğer haricileri tekfir eden ve onları ebedi cehennemlik gören NAFİ b. El-EZRAKI ı takip edenler 41) Necedat kimlerdir? Necde b. Amir in etrafında toplananlar 42) Sufriyye kimlere denir? Abdullah b. Asfar a tabi olanlar 43) Acaride kimlere denir? Abdülkerim b.acred e tabi olanlar 44) Salebiyye kimlere denir? Sa’lebi ye tabi olanlara 45) Abbasiler döneminde kuzey Afrika da önemli başarılar elde eden harici fırka? İbaziyye 46) İbaziyyenin kurucusu kimdir? Abdullah b. İbaz el-mürri et-temimi 47) Uman ibazilerine ne ad verilir? Beyasi,biyasi,beyazi 48) İbazilerin eserlerinde kendilerine verdikleri isimler nelerdir? ehlüd dave,ehlül iman ve vel istikame,ehlül adl vel istikame ,cemaatül müslimin 49) İbazilerin asıl fikir babası kimdir? Ebu Bilal mirdas b. Üdeyye et-temimi 50) İmam-ı ehlit tahkik,imamul kavm ve imamul müslimin olarak bilinen kimdir? Abdullah b. İbaz 51) Talibul hak olarak bilinen kimdir? Abdullah b. Yahya 52) Hariciliğin hicaz yemen ve hadramut ta yayılmasını sağlayanlar kimlerdir? Ebu Hamza el muhtar b. Afv * Abdullah b. Yahya 53) İbaziler ehli kıbleden olan diğer Müslümanları nasıl değerlendirirler? Müşrik değil,nimeti inkar eden anlamında kafir olarak değerlendirmişlerdir 54) Savunma imamı (imamud difa) olarak bilinen kimdir? İsmail b. Ziyad en-nefusi 55) Harici gruplar arasında sitemli bir fikri yapı kurmayı başarabilen kimlerdir? İbaziler 56) ibaziyye ye göre ALLAHın yegane sıfatı hangisidir? kıdem 57) günümüze kadar gelmeyi başarabilmiş tek harici fırkası hangisidir? ibaziyye 58) mürcie ismini ilk kullanan kişi kimdir? Nafi b.el-ezrak 59) mürcie ne demektir? Bir hükmü geriye bırakan ,erteleyen kimse 60) mürcie kavramının tanımını en doğru yapan kimdir? İbn sad 61) ibn sa’d a göre mürcie? hz ali ve osmanın durumlarını tehir eden ve onların imanlı oldukları ve küfre girdikleri konusunda fikir beyan etmeyen bir grubun müşterek adıdır Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 62) mürcilerin kendilerine verdikleri isimler nelerdir? 1 :şari;cennet karşılığında canlarını ve mallarını Allaha satanlar 2: ehlül cemaa el mürciun;birlik ve bütünlüğü savunanlar 3:zemmedilen mürcie;övülen mürcie 63) mürcienin teşekkül süreci hangi yılları kapsar? 60/679 75/694 64) huleysiyye kimlere denir? Siyasi çekişmelerden uzak durup köşesine çekilenler 65) şükkak ne demektir? Büyük günah işleyenlerin hakkında şüphe edenler 66) tarafsızlar kimlerdir? Sad b. Ebi vakkas-muhammed b. Mesleme- üsame b. Zeyd-zeyd b. Sabit-hassan b. Sabit- ebu said el hudri-muhammed b.ebi bekre – velid b ukbe – İmran b. Huseyn 67) imanla ilgili düşünceleri dolayısıyla İRCA fikrini ilk ortaya atanlar olarak kabul edilenler kimlerdir? Hammad ve zerr 68) irca fikrini ortaya attığı söylenilen isimler? Hasan b. Muhammed – hammad b ebi Süleyman - zer b. Abdillah - hassan b. Haris el müzeni - ebu salt es semman 69) sire kimin eseridir ? salim b. Zekvan 70) kitabul irca kimin eseridir ? hasan b.muhammed 71) tevelli nedir? Hz aliyi ve osmanı sevmek 72) teberri nedir? Hz ali ve osmana düşman olmak 73) mürcienin ortaya çıkışı? Başta islam toplumunu tehdit eden harici zihniyetine ikinci olarak emevi-haşimi çekişmesine emevilerin haricilere ve kendilerine beyat etmeyen kimselere karşı oldukça acımasız davranışlarına ve mevaliyi 2. sınıf ir vatandaş olarak görmelerine , özelliklede Müslümanların birbirlerini öldürmelerine tepki olarak doğmuş bir fırkadır 74) mürcilerin emevi döneminde destekledikleri isyanlar nelerdir? abdurrahman b. Muhammed el eşas isyanı yezid b.mühelleb zeyd b ali haris b süreyc 75) mürcieye en büyük desteği veren emevi halifesi kimdir? Ömer b. Abdilaziz 76) mürciabad ne anlama gelir? Mürcienin kalesi yurdu ( kufe ) 77) ilk mürci görüşler nelerdir? bilinmeyen konularda hükmü Allaha ertelemek – kıble ehlinden büyük günah işleyen hiç kimse tekfir edilemez – din birlik beraberliktir 78) islam düşüncesinde teorik ve pratik olarak meşruiyetini halktan alan bir yönetim biçimini savunan ilk mezhep hangisidir? mürcie 79) mutezilenin 5 temel esası nedir? 1: tevhid 2:adl 3: el vad vel vaid 4: el menziletü beynel menzileteyn 5:emru bil maruf ve nehyi anil münker 80) el menziletü beynel menzileteyn fikrinin teşekkülündeki merkezi isimler kimlerdir? Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Vasıl b. Ata amr b. Ubeyd 81) Bağdat mutezilesinin başındaki isim kimdir? Bişr b. El-mutemir 82) Mihne politikası nedir? Kuranın yaradılmışlığı 83) El beyan vet teybin – kitabul hayevan – resailül cahız ve kitabul buhala – kitabul osmaniyye 84) Kuran ve diğer konulurda tartışma yapılmasının yasaklandığı dönem? Mütevekkil dönemi 85) Cahızın eserleri nelerdir? 1:el beyan vet teybin – kitabul hayevan – resailül cahız ve kitabul buhala - kitabul osmaniyye – faziletül mutezile 86) kimin döneminde kuran ve diğer konularda tartışma yapılması yasaklanmıştır? Mütevekkil 87) fadihatül mutezile adlı eser kime aittir? İbn ravendi 88) mutezile ekolünün gümüş çağı hangi isimlerle vuku bulmuştur? ebu ali ve oğlu ebu Haşim cübbai 89) ‘şerhul usulil hamse’ ve ‘el muğni fi ebvabit tevhid’ adlı eserler kimindir? Kadı abdülcebbar 90) Mutezilenin iki ana kolu hangileridir? Basra ekolü – Bağdat ekolü 91) Basra ekolünün önde gelen isimleri kimlerdir? Ebu huzeyl el hallaf *ebu Bekir el asam * muammer b. Abdad es sülemi * hişam b. Amr el fuvati * zurkan * nazzam * şahham *el esvari * abdab b. Süleyman es saymeri * cahız *ebu ali el cubbai * ebu aşim el cubbai 92) Hz aliyi diğer sahabeden üstün tutan ve alioğullarına yakın olan bir siyasi tavrı benimseyen ekol hangisidir? Bağdat ekolu 93) İmametül mefdul görüşü hangi ekole aittir? Bağdat ekolü 94) İmametül mefdul görüşü nedir? İmamete uygun adaylar arasında tercih sıralamasını araştırma ve fazilet sıralamasında ikinci planda kalanın imametini kabul esasına dayanır. 95) Bağdat ekolünün önde gelen isimleri kimlerdir? Ebu sehl bişr b. El mutemir * ahmed b.ebi duad * sümame b. Eşres * ebu musa el murdar * Cafer b harb * Cafer b mübeşşir *el iskafi * isa b. Haysem es sufi * ebu huseyin el hayat * ebul kasım el belhi el kabi. 96) El menziletü beynel menzileteyn görüşünü ilk defa ifade eden kimdir? Vasıl b. Ata 97) Kebire sahibi ne mutlak mümin nede mutlak kafirdir o ikisi arasında bir yerdedir? Vasıl b ata 98) El emru bil maruf ve nehyi anil münker prensibinin ahlaki boyutta ele alınması kimle gerçekleşmiştir? Ebu ali el cübbai – ebu Haşim el cubbai 99) Mutezile ekolu 5 esas içinde en çok hangilerine vurgu yapmıştır? Tevhid ve adl 100) Mutezilenin 5 esasının oluşum sırası nasıldır? 1)el menziletü beynel menzileteyn 2)el vad vel vaid 3) el emru bil maruf ven nehyi anil münker 4)tevhid 5)adl Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 101) Şia ismi bir mezhep olarak doğmadan önce ,hz Osman ve hz ali döneminde belli görüşler etrafında birleşen siyasi toplulukları ifade etmek için hangi anlamda kullanılmıştır? Taraftar 102) Şia kuran da hangi anlamlarda kullanılmıştır? *fırka * bölük *topluluk *taraftar *birine uyan kimse 103) Nevbahti ve ebu halef el eşari el kummi’ye göre şia nedir? Nebi zamanında ali taraftarları adı verilen ondan sonrada sadece ali ye bağlılıklarıyla tanınan ve onun imametine inananların meydana getirdiği bir fırkadır. 104) Bir mezhep olarak ŞİA? Ali b. Ebi talib i hz Muhammed den sonra insanların en faziletlisi olarak kabul edip onun nass ve tayin ile imam olduğuna ondan sonra imametin kıyamete kadar alinin soyunda devam edeceğine inanan toplulukların adıdır. 105) Bazı kaynaklarda ŞİA ismi yerine ne kullanılır ? rafiziyye sebeiyye 106) 51/671 yılında aliye ve soyuna sövülmesini protesto ederek ayaklanan ve kendisine SEBEİ sıfatı verilen kimdir? HUCR B. ADİY 107) Er rıza min al-i beyt ne demektir? Ehli beytten birine beyat etmek 108) Şeytanut tak lakaplı mutezili alim kimdir? Ebu Cafer el ahvel 109) Şii fırkalar içinde en mutedilli ve bazı görüşleri açısından da ehli sünnete en yakın olan hangisidir_? zeydiyye 110) Emevilerin siyasi toplumsal ve iktisadi politikalarına karşı çıkan hareket hangisidir? zeydiyye 111) Zeyd b ali den ayrılanlara ne denir? RAFİZİ 112) Zeydiyyenin imamet nazariyesinin omurgasını oluşturan fikir hangisidir? efdal-mefdul 113) Zeydiyyenin şia içerisinde farklı ve sistemli bir kelami yapıya kavuşması kimin döneminde olmuştur? Kasım er ressi 114) Alioğulları tarafından Abbasilere karşı girişilen ilk isyanı kim gerçekleştirmiştir? Muhammed b. Abdillah 115) Ezana ‘hayye ale hayril amel ‘ lafzını dahil eden ve ‘dai el kebir’ olarak bilinen zeydi isim ? hasan b. Zeyd 116) En nasır lil hak veya el utruş olarak bilinen kimdir? Ebu Muhammed el hasen b ali 117) Dai ilel hak kimdir? Hasan b. Kasım 118) El hadi ilel hak lakabıyla bilinen ve yemen de ilk zeydi devletini kuran kimdir? Yahya b. Hüseyin b. Kasım er-ressi 119) Zeydiyyenin görüşleri nelerdir? *tevhid *adalet *el vad vel vaid * el emru bil maruf ven nehyi anil münker * imamet 120) İmamet zeydiyye de kimden sonra usulid din arasında sayılmaya başlamıştır? Kasım b. İbrahim 121) İsmailiyye nedir? Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Cafer es sadık tan sonra imametin en büyük oğlu ismailin ve onun soyundan gelenlerin hakkı olduğu iddiasıyla 2./8. asrın ikinci yarısında imamiyyeden ayrılanların oluşturduğu aşırı bir şii mezhebi. 122) ismailiyye için kullanılan diğer isimler nelerdir? karmatiyye * talimiyye *batıniyye *melahide sebeiyye(yediciler) 123) ismailin vefatını inkar edip onun kaim imam ve mehdi olduğunu ve geri döneceğini öne sürenlere ne denir? halis ismaililer 124) ismailin ölümünü kabul edip imametin en büyük oğlu muhammede geçtiğini ileri sürenler kimlerdir? Mübarekiyye 125) ilk ismaili gruplar nerde ortaya çıkmıştır? Aşırı şii grupların bulunduğu güney ırakta kufe de. 126) Muhammed b.ismailin ölümünden sonra ismaili hareket nasıl devam etmiştir? Abdullah el vefi,ahmed b. Abdillah,hüseyn b.ahmed er radi kanalıyla babadan oğula geçen imamet silsilesi ile devam etmiştir 127) Rey bölgesinde ilk ismaililerin halefiyye olarak tanınmalarının nedeni nedir? Davetin başlatıcısı DAİ HALEF HALLAC olduğu için. 128) Nizari imamları kimden itibaren AĞA HAN ünvanı ile anılmıştır? 46.ismaili imamı hasan ali şah 129) İsmailiyyenin görüşleri nelerdir? *aşırı tevil ve zahir-batın ayırımı * yedi devir inancı *imamet ve nübüvvet *iman *ibadetler 130) İsmaili görüşün en önemli unsuru nedir? Zahir-batın ayrımı 131) İlk ismaililere göre natık kime denir? Her devirde yeni bir şeriat getiren peygambere denir. 132) İlk ismaililere göre tarihin ilk 6 devresi ve vasileri ? 1)adem(şis) 2)nuh(sam) 3)İbrahim (İsmail) 4)musa (Harun /yuşa) 5)isa(şemunus safa) 6)Muhammed (ali b. Ebi talib) 133) İsmaililere göre;islamın yasalarını yürürlükten kaldıracak,yedinci ve son devri başlatacak ancak bir din getirmeyecek olan kişi kimdir? Muhammed b. İsmail. 134) İsmailiyye ye göre natı kın görevi nedir? Tenzili tebliğ etmek. 135) İsmailiyyeye göre imamın görevi nedir? Tenzili tevil etmek. 136) İslam devrindeki imamların sayısı yediden fazladır diyen kimlerdir? Fatımi ismailileri 137) İsmaililere göre islamın dayandığı yedi esas nedir? *velayet*taharet*namaz*zekat*oruç*hacc*cihat 138) Ramazan ayında sadece 1 gün oruç tuta grup hangisidir? nizari ismaililer 139) Şiiliğin doğuşunu hazırlayan olaylar olarak tarihe geçen olaylar hangileridir ? kerbeladan sonra ortaya çıkan TEVVABUN ve MUHTAR ES SaKAFİ hareketleri 140) Vasilik,imamet,nass ve halef fikirlerini ortaya atanlar kimlerdir? *beyan b.seman*el muğire b.said el icli * Abdullah b. Muaviye 141) İmamiyyenin teşekkül sürecinde önemli rol oynayan ve imamiyyenin nüveleri olarak kabul Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com edilenler kimlerdir? Hişam b. Hakem*hişam b. Salim el cevaliki *ali b İsmail b misem et temmar* zürare b. A’yen * muahammed b. Ali b. Numan el-ahvel 142) Şia nın 12 imamı kimlerdir ? *hz ali*hz hasan *hz Hüseyin*ali Zeynel Abidin* Muhammet bakır*Caferi sadık *musa kazım* ali er rıza * Muhammet et taki *ali en naki *hasan el askeri *mehammetel mehdi 143) Gaybeti suğra nedir? 874 yılından 940 tarihine kadar olan dönem.(sefirler dönemi) 144) Kat’iyye kimlere denir ? musa kazım öldüğne inanan ve imametin oğlu ali er rıza ya intikal ettiğini savunanlar 145) Vakıfa kimlere denir? İmameti musa kazımda sona erdirip onun kaim mehdi olduğunu iddia edenler 146) İmamiyye tarihte ilk defa kimin döneminde kendi akidelerini serbestçe yayma ve yazma imkanı elde etmiştir? Büveyhiler 147) İmamiyyenin meşhur eseri nedir? El kütübül Erbaa (dört kitap) 148) 1.kitap hangisidir ? muhammed b. Yakup el kuleyni:::el kafi fi ilmid din 149) 2.kitap hangisidir? Muhammed b ali b el Hüseyin b musa b babuyeh::::kitabu men la yahzuruhul fakih 150) 3.kitap hangisidir ? ebu Cafer Muhammed b hasan et tusi:::::kitabul istibsar 151) 4.kitap hangisidir ? ebu Cafer Muhammed b. Hasan et tusi::: kitabut tehzib 152) ‘şeyh saduk’ ve ‘el kummi’ lakapları ile bilinen kimdir? İbn babuyeh 153) Kitabul irşad – kitabul evailil makalat –fususul muhtara –tashihul itikad adlı eserler kime aittir? Şeyh müfid 154) Nehcül belağa adlı eser kimindir? Şerif er razi 155) Kitabul emali adlı eser kimindir? Şerif el murtaza 156) Biharul envar adlı eser kimindir? Molla Muhammed bakır el meclisi 157) İlk defa ,963 yılında muharrem ayının ilk o gününü umumi matem ila eden kimdir? muizüddevle 158) Şiilerin ağlama,yas tutma,zincirlerle kendini döğme törenlerihangi dönemden kalmadır? büveyhiler dönemi 159) Tecridul akaid ve risaleyi imamet adlı eserler kime aittir? Nasıruddin et tusi 160) Safeviler döneminde yetişen şii alimler kimlerdir? *mir Muhammed bakırı damad* molla sadreddin*molla Muhammed taki el meclisi * molla Muhammed bakır el meclisi 161) Günümüzde imamiyye hangi ülkenin resmi dinidir? İRAN Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 162) İmamiyyeyi diğer mezheplerden ayıran en önemli husus nedir? İMAMET 163) İmamiyyenin görüşleri nelerdir? *tevhid *nübüvvet*adalet *imamet*mead*takıyye*beda *ricat 164) İmamiyye ye göre 12 .imam kimdir ? mehdi muntazar 165) Tusi ye göre imamda bulunması gereken 8 sıfat nelerdir?*ismet*ilim*şecaat*en faziletli olma* imamın yaradılışının önce ve sonra hoş karşılanmayan ayıplardan uzak olması*imamın alla tealaya en yakın mükafata en fazla hak kazanan olması*imamın imametine delalet eden ayet ve mucizelere sahip olması *imamın,asrında tek olması sebebiyle bütün dünya için imam olması 166) Takıyye nedir? Can ve mal korkusuyla inancı gizlemek,olduğundan başka türlü görünmek. 167) Beda nedir? ALLAHın belli bir şekilde vuku bulacağını haber verdiği bir olayın daha sonra başka bir şekilde gerçekleşmesi. 168) Ricat nedir? ALLAH tealanın bir grup insanı,mehdinin çıkışı sırasında ,eski suret ve şekilleri ile dünyaya döndüreceğine inanmak 169) Etbaul mulük ne demektir? Meliklerin emrinden çıkmayan 170) El haşviyye kimlere denir? Boş sözleri toplamak ve nakletmekle uğraşanlara. 171) Müşebbihe nedir? ALLAHı insana benzetenler. 172) Mücessime nedir? ALLAHı bir cisim gibi tanımlayanlar 173) Mücebbire nedir? İnsan fiillerini ALLAH a nispet edene 174) Ehli sünnet vel cemaat ne zaman teşekkül etmeye başlamıştır? Hicri 2.asırdan itibaren 175) İslam toplumunun çoğunluğunu teşkil eden genel dini akımdan ayrılanlara ayrılıkçı manasında ne denirdi? Ehli furkat 176) Cemaat yılı nedir? Muaviyenin iktidarının ilk yıllarından 41/661. yıla kadar olan zaman 177) ‘ALLAH a karşı bir günah söz konusu olunca mahluka itaat düşmez’ diyen kimdir? Hasan el basri 178) Ehli sünnetin kelami yapısını oluşturan düşünceler nelerdir? *imanın tasdik ve ikrarla gerçekleştiği * küfrün imanın zıddı olduğu * büyük günahın imandan çıkarmayacağı *hayır ve şerr Allahtan dır 179) Hadis taraftarlarının diğer adları nelerdir? *ehlul hadis *ehlus sunne * ashabul hadis 180) Mutezilenin hadis taraftarlarına verdikleri isimler nelerdir? *haşviyye*müşebbihe*mücessime 181) Hadis taraftarlarının ilk temsilcileri kimlerdir? *malik b. Enes (Medine) *leys b. Sad,Şafii (mısır) *evzai (şam) *süfyan es sevri –şerik b. Abdillah (kufe) *şube b. El haccac-hammad b selame b zeyd-hammad b zeyd-yahya b said el kattan (Basra) Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com *ebu Hamza es sükkeri –abdullah b. Mübarek (horasan-maveraünnehir) 182) Mutezileye muhalefet eden isimler hangileridir? *ahmed b. Hanbel *Abdülaziz el mekki * ishak b. Rahaveyh *davud b. Ali * el kerabisi *ibn küllab el basri *haris el muhasibi *Muhammed b.ishak b. huzeyme 183) Hadis taraftarları 3 / 9. asırdan itibaren 4 ayrı grup olarak varlığını sürdürmüştür,bu gruplar nelerdir? *malikiler * şafiler *Hanbeliler *zahiriler(davudiler) 184) Hadis taraftarlarının en aşırı olanları kimlerdir? Hanbeliler 185) Hadis taraftarlarının görüşleri nelerdir? *tevhid *iman ve büyük günah *insan fiilleri ve kader *imamaet-siyaset * bidat 186) Dinde cedeli ve tartışmayı yasaklayan,hz peygemberden gelen her şey kabul edilir bu neden böyledir diye sormak bidattir diyen,sünnette kıyasa ve darbımesele yer yoktur diyen ,ALLAHın iki eli iki gözü ve yüzü vardır ancak keyfiyeti bilinemez diyen kimlerdir? Hadis taraftarları 187) Hadis taraftarlarına göre İMAN nedir? Dil ile ikrar kalp ile tasdik azalarla amel etmek veya rükünleri yerine getirmektir 188) Hadis taraftarlarının bazı görüşleri ? kulların iyi ve kötü fiillerinin tümünü yaratan allahtır.ölende öldürülende eceliyle ölür.ister helal ister haram rızıkların hepsi allahtandır.mest üzerine mest sünnettir.cihad nebinin gönderildiği günden deccalin öldürüleceği güne kadar farzdır.müslüman yöneticilerin başarısı için dua edilir.bayram namazları Cuma ve diğer namazlar ahlaklı ve ahlaksız her imamın arkasında kılınabilir.deccalin çıkması Meryem oğlu isanın nüzulu ve onu öldürmesi haktır.münker nekir ve mirac haktır.dünyada sihirbazlar vardır ve onlar yaptıkları sihirleri dolayısıyla küfre girmişlerdir.sünnet kuranla neshedilemez 189) İslam düşüncesinde kelami tartışmaların en yoğun ve yaygın bir şekilde yaşandığı asırlar hangi asırlardır? 2 /8 ve 3 /9. asırlar 190) İmam eşarinin günümüze kadar ulaşan eserleri hangileridir? *makalatul islamiyyün * el ibane an usulid diyane *el luma * istihsanul havz fi ilmil kelam 191) Eşari alimler kimlerdir ? * imam eşari * bakıllani *ibn furek *el bağdadi *el cuveyni *gazali * şehristani * ibn tumert *f.razi *adüdiddin el ici * beyzavi * mesud b. Ömer et taftazani *seyyid şerif el cürcani 192) Gazaliye kadar olan 1. döneme ne denir? Mütekaddimun dönemi 193) Gazaliden sonraki döneme ne denir ? müteahhirun dönemi 194) Eşarilik mütekaddimun (1.dönem) döneminde daha çok kimlere karşı mücadele etmiştir? Mutezile ve Batıniliğe 195) Mağrib te zahiriliğin yerini eşariliğin almasını sağlayan kimdir? Ebu abdillah Muhammed b. Tumert 196) Eşarilerin görüşleri nelerdir? * tevhid *insan fiilleri ve kesb *nübüvvet * iman ve ameller *imamet ve siyaset 197) Eşari ye göre evren nelerden oluşur? Cevher ve arazlardan 198) Eşari ye göre kesb nedir? Bir şeyin muktesibden muhdes bir kudretle vuku bulmasıdır 199) Güç yetirilemeyecek bir şeyle sorumlu tutulma (teklif ma la yutak )caizdir diyen kimdir? Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com İmam eşari 200) Ebu mukatil ile hocası ebu Hanife arasında geçen diyalogların topladığı eser hangisidir? kitabul alim vel müteallim 201) Ebu hanifenin ‘risale ila Osman el betti fil irca ‘ adlı eserini belh’e götüren ilk kişi kimdir? Nusayr b. Yahya 202) Semerkand da ebu hanifenin itikadi ve fıkhi görüşlerinin felsefi ve teolojik temellerinin tartışıldığı eğitim merkezinin adı nedir? Darul cüzcaniyye 203) İmam maturidinin hocaları kimlerdir? * ebu nasr ahmed b. Abbas b. Hüseyin el iyazi *ebu Bekir ahmed b. İshak b. Salih el cüzcani * nusayr b. Yahya el belhi 204) İmam maturidinin bize ulaşan kelami eserleri nelerdir? *kitabut tevhid * tevilatul kuran 205) İmam maturidinin öğrencileri kimlerdir? *ebul kasım ishak b muahammed b. İsmail el hakim es semerkandi * ebul hasan ali b. Said er rüstüğfeni *ebu ahmed b ebi nasr ahmed b. Abbas el iyazi * ebu Muhammed Abdülkerim b. Musa el pezdevi 206) İmam maturidinin öğrencilerinden günümüze eseri ulaşan kimdir? Es semerkandi : : :sevadul azam 207) Maturidiliğin oluşmasında ve fikirlerinin geliştirilmesinde etkili olanlar kimlerdir? *es semerkandi * el pezdevi * nureddin es sabuni * ali b Osman el oşi * ebul mümin en nesefi * ömer en nesefi * ebul berakat en nesefi 208) Maturidiliğin Türkler arasında yayılmasında etkili olanlar kimlerdir ? ebu ishak es seffar el buhari * sadruş şeria es sani el buhari * ebu hafs el gaznevi * kıvamuddin el itkani 209) Maturidiliğin itikadi görüşlerini en iyi anlayıp yorumlayan kimdir ? ebul muin en nesefi 210) Maturidiliğin görüşlerini özetleyerek akide haline getiren kimdir? Ömer en nesefi 211) İslam düşüncesinde kendine özgü bir bilgi kuramı ortaya atan ilk kim olmuştur? Maturidi 212) Maturidilerin görüşleri nelerdir? * bilgi kuramı * tevhid *nübüvvet * iman ve amel * insan fiilleri * din ve şeriat *siyaset 213) Maturidi haberi kaça ayırır? * resulun haberi *resulden gelen haber * genel haberler 214) Resulden gelen haber kaça ayrılır? Mütevatir haber* ahad haber 215) Mütevatir haber nedir? Yanılmaları ve yalan söylemeleri muhtemel bulunan kişiler yoluyla hz peygamberden nakledilen haberlerdir 216) Ahad haber nedir? Mütevatir derecesine çıkmayan ve kesin tanıklık edilmeyen haberler 217) Maturidilerin üzerinde en çok durdukları ve diğer mezheplerden farklı düşündükleri sıfat hangisidir? tekvin Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 218) nusayrilik nedir? Hz aliyi ilah kabul eden tenasuha inanan ve dini metinleri açıklamada batini yorumları esas alan bir mezheptir. 219) Nusayriliğin kurucusu kimdir? Muhammed b nusayr en nemiri 220) Nusayriliği sistemleştiren kimdir? Hüseyin b hamdan el hasibi 221) Nusayriliğe türkiyede verilen isimler nelerdir? * Hatay Alevileri * arap uşağı * fellah 222) Nusayriliğin doğuşunda etkili olan en önemli sebep nedir? Mehdilik 223) Kendisini imamiyyenin 10. imamı ali en naki tarafından gönderilmiş bir peygamber olduğunu , imamiyyenin 11. imamı olan hasan el askeri ye açılan kapı olduğunu iddia eden kimdir? İbn nusayr 224) El hidayetül Kübra ve el maide adlı eserlerini büveyhi hükümdarı seyfüddevleye ithaf eden kimdir? , Hüseyin b hamdan el hasibi 225) Mezhep mensuplarınca ŞEYHUD DİN olarak anılan kimdir? Hüseyin b hamdan el hasibi 226) Nusayri şeyhi iken hrıstiyanlığa geçen ve ‘ kitabul baküratüs Süleymaniye fi keşfi esrarid diyanatin nusayriyye adlı eserin sahibi kimdir? Süleyman el azeni 227) Nusayrilere göre şehadet nasıldır ? ben şehadet ederim kaili b ebi talib ten başka ilah yoktur övülmüş muhammedden başka hicab yoktur kendisine yönelinen Selman el farisiden başka bab yoktur 228) Nusayrilere göre EYTAM (yetimler)grubu kimlerde oluşur? *doğadaki olayları ve depremi idare eden mikdad b. El esved *yıldızları yöneten ebu zerr el gıfari * canlıların yaşamasına yön veren Abdullah b revaha * rızık ve hastalıklarla uğraşan Osman b maz un * ruhları cesetlere gönderen Kanber b kadan ed devsi 229) Nusayrilikte namazların kendilerine tahsis edildiği 5 masum kimlerdir? * Muhsin (sabah namazı) *Muhammed (öğle namazı) * fatır(ikindi namazı) * hasan (akşam namazı) *Hüseyin (yatsı namazı) sembolize ederler 230) Nusayrilikte dini işleri yürüten 4 din adamı sınıfı vardır bunlar nelerdir? *büyük şeyh *şeyh*nüvvab * imam 231) Nusayrilerin bayramları nelerdir? 1)fıtır: ramazan bayramı 2) adha:kurba bayramı 3)gadir:: hz alinin imam tayin edildiği gün 4)mübahele:necranlı hritiyanlarla hz Muhammed arasındaki lanetleşme olayı 5)firaş : hz alinin hicret gecesi hz peygamberin yatağına yatması 6)aşure:hz hüseyinin hz isa gibi göğe çekilmesi 7) 15 şaban: selmanın ölümü 8)24/25 aralık gecesi hz isanın doğumu 9)nevruz 10 mihrican 232) ,günümüzde Nusayri yerine kullanılan isim nedir? Alevi 233) Seyyidül had in ( yolgösterenlerin efendisi) kimdir? Neştekin ed derezi 234) Günümüzde Nusayriliğin varlık sürdürdükleri yerler nerelerdir? Suriyenin lazkiye ve cebeli ensariyye yöresi , lübnanın kuzey bölgesinde * türkiyede Antakya adana mersin İskenderun ve Tarsus 235) Dürzilik nedir? 11 yüzyılda ismailiyye içinde önceki dinlerin nesh edildiği savıyla ortaya çıkan ve Fatımi halifesi Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com hakim bi emrillahı tanrı olarak kabul eden dini-siyasi bir mezheptir 236) Dürziliğin kurucusu kimdir? Hamza b. Ali 237) dürzilerin kendilerine verdikleri isimler nelerdir? muvahhidin / ehlüt tevhid 238) uluhiyet iddiasında bulunan ve mektuplara Bismil hakim,rahmanir rahim yazdıran kimdir? Hakim bi emrillah 239) Suriye Dürziliğinin kurucusu kimdir ? neştekin ed derezi 240) Hakim bi emrillahın uluhiyetini iddia eden ilk kişi kimdir? Hasan b. Haydara el fergani 241) Dürziliğin 4 temel inanç esası nedir? *el hakimi ALLAH bilmek * emri bilmek * beş hududu bilmek *yedi esası bilmek 242) Beş hudut ve temsilcileri ? * evrensel / külli akıl (Hamza b ali ) *evrensel külli ruh(İsmail b Muhammed *söz /kelime (Muhammed b vehb) * sağ kanat (cenahul eymen)yada sabık (selame b Abdullah ) * sağ kanattan türeyen sol kanat (cenahul yesar) /tali (bahaeddin müktena ) 243) Dürzilikte yedi esasa ne denir? Vesaye veya hisal 244) Yedi esas nelerdir? *doğru sözlü olmak*iman kardeşlerini koruma ve karşılıklı yardım*önceki tüm ibadetlerin ve dinsel inançların terk edilmesi * iblisi ve bütün güçleri tanımama* hakimin tek tanrı olduğuna inanmak * hakimin buyruk ve fiilerine rıza göstermek * açık ve gizli onun ilahi iradesine teslimiyet 245) Dürziler tenasüh kavramı yerine hangi terimi kullanmışlardır? Tekammus(gömlek değiştirme) 246) Dürziler tekammus inancına göre hangi ayetleri delil gösterirler? Bakara 2/28 ve nisa 4 / 56 247) hamza b alinin kaleme aldığı dört veya altı risaleden oluşan Dürzi bilginlerin elinde bulunan mabetlerinde ve gizli ibadet oturumlarında okudukları eserler hangileridir? Resailül hikme el hikmetüş şerife 248) Dürzilikte davete giriş ve çıkış yolu hangi risale ile kapanmıştır? Muktene bahaeddin in menşurul gaybe adlı risalesiyle 249) Dürziler kaça ayrılır? * akıllılar (ukkal) ve * cahiller (cuhhal ) 250) 1921yılında cebeli dürz emirliğini kuranlar kimlerdir? Fransızlar 251) Günümüzde Dürziler nerede yaşarlar? Lübnanın dağlık bölgelerinde * Suriye Filistin İsrail ve Ürdünde dağınık topluluklar halinde 252) Yezidilik nedir? Emevi soyundan gelen ehli sünnet çizgisindeki mutasavvıf şeyh adiy b müsafir e nispet edilen ve yezid b muaviyenin insanüstü bir varlık olduğu esasına dayanan bir mezhep 253) Yezidiliğe verilen diğer isim nedir? Adeviye tarikatı 254) Kitabul cilve (tecelli kitabı) kimin eseridir? Adiy b müsafir 255) Mushafı reşte kimin eseridir? Hasan b adiy 256) Yezidilikte dünyanın koruyucusu yöneticisi ve tanrı iradesinin yürütücüsü olarak bilinen melek Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com hangisidir ?, melek tavus 257) ,Yezidiliğin inanç esaslarının temeli nedir? En güzel ismi HÜDA olan tanrının birliği ve kudret sahibi oluşuna inanmaktır 258) Yezidiler kendilerini nasıl nitelerler? Ateşin ve güneşin torunları 259) Yezidiler şeytan ismi yerine ne kullanır? İsmi güzel melek 260) Yezidilerde haram sayılan şeyler nelerdir? * marul * balık *kuru fasulye *bakla * lahana *salatalık * geyik eti *koyu mavi elbise giymek *ateşe tükürmek *helaya girmek hamamda yıkanmak 261) Yezidilerin yedi tanrısı hangileridir? *azazil (melek tavus)*dardail * İsrafil * cibrail * Azrail * şemnail *nurail 262) Yezidilikte yedi tanrıdan biri olan melek tavusu andırdığı için yenmesi haram olan ve kutsal sayılan hayvan hangisidir? horoz 263) yezidilikte oruç ibadeti nasıldır? 1: özel oruç : yalnız din adamlarına mahsustur.aralık ve temmuz aylarında 20 şer ve arkasından şeyh adiyin türbesine yapılan ziyaret sırasında da kırk gün olmak üzere toplam seksen gündür iftarda yemekle birlikte şarap içilir. 2)genel oruç: her yezidinin aralık ayında üç defa üçer gün tuttuğu toplam dokuz günlük oruçtur.her üç gün sonunda şeyh şems –şeyh sin ve sultan yezid bayramları kutlanır.gün boyu yemek içmek yasaktır ama bir yiyecek ya da içecek ikram edilmişse onu geri çevirmek edep ve erkana aykırı olacağından bu durumda yenmesinin bi sakıncası yoktur 264) Yezidilikte hac nasıldır? 15-20 eylül tarihleri arasında ADİY B. MÜSAFİR in laleşteki türbesine yapılan ziyaret 265) Yezidilikte zekat nasıldır? En alt tabakayı oluşturan müridlere özgü bir görevdir.gelirinin yüzde onunu şeyhlere yüzde beşini pir denilen din adamlarına ve yüzde iki buçuğunu fakir adı verilen zümreye vermek. 266) Yezidilerin bayramları nelerdir? 1)yılbaşı bayramı (sare sale / sari sal) 2) yaz bayramı (çeşna havini) 3)cemaat bayramı 4)yezid bayramı 5)güneş bayramı 6)Hızır-ilyas bayramı 7) isa bayramı 8)kurban bayramı 9)batizmi bayramı 10 )davar nebi bayramı 267) Yezidilerin kutsal dinlenme günleri hangi gündür? Cumartesi 268) Yezidilerin kendi içlerinde ayrıldıkları 8 sınıf hangileridir? 1 )mir 2)fakir 3) peşimam(başimam) 4)kaval 5)şeyhler 6)pir 7)kuçek 8)mürid 269) Mir in görevi nedir? Din işleriyle uğraşır her türlü dünya işinde tek söz sahibidir 270) Fakir in görevi nedir? Vaaz telkin öğüt ve aileler arası uyuşmazlıkları çözmekle görevli 271) Peşimamın görevi nedir? Yezidilerin nikahlarını kıymakla görevlidir 272) Kaval ın görevi nedir? Adiy b müsafir in türbesinin çevresinde oturan görevliler.bunlar yılda birkez yezidi köylerini dolaşırlar yanlarında taşıdıkları melek tavus heykelini öptürerek ve çevresinde tavaf ettirerek Yezidilerin hac görevini eda etmelerini sağlarlar 273) Şeyhlerin görevi nedir? Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Okuma yazma organizasyonu gerçekleştirirler.cenaze törenlerini yönetme zekat toplama ve dağıtma işini yürütürler 274) Pir in görevi nedir? Hacca gelenlerin yiyecek içecek ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlarlar 275) Kuçek lerin görevi nedir? Şeyh adiy in türbesine bekçilik edenlerin başkanıdır. 276) Müridlerin görevi nedir? Yezidilerin en alt tabakasını oluştururlar .üst sınıflara hizmet ederler ve vergi verirler 277) Yezidilerin yaşadıkları bölgeler nerelerdir? *suriyede şam Halep kentlerine bağlı köyler *irandaki bazı kentler *gürcistanda Tiflis batum *Azerbaycan da bakü ve Erivan köyleri *kuzey ırakta Musul bölgesi ve sincar dağları * türkiyede güneydoğu Anadolu bölgesi 278) Vehhabilğin kurucusu kimdir? Muhammed b abdilvehhab 279) Vehhabiler kendileri için hangi ismi kullanırlar ? muvahhidun 280) Vehhabilere neden hariciler denir? Türk tarihinde meşru Osmanlı halifelerine isyan etmeleri amelleri imandan sayarak büyük günah işleyenleri tekfir etmeleri ve şiddete başvurmaları nedeniyle 281) Deriyye ve uyeyne arasındaki bir köy olan el cebilede sahabe zeyd b hattab ın türbeye çevrilen mezarını islamın tevhid inancına ters düştüğü,bidatlerin yaygınlaşmasına ve insanların dinden çıkmasına sebep olduğu için yıktıran ve çevresindeki ağaçları kestiren kimdir? Osman b hamd b muammer 282) Vahhabi devleti kaç yılında kurulmuştur? 1157 / 1744 283) 2. vahhabi devletinin kurucusu kimdir? Türki b. Abdullah 284) 20 mayıs 1927 de İngiltere ile Cidde anlaşmasını imzalayarak tam istiklalini elde eden vahhabi devletinin kurucusu kimdir? Abdülaziz b. Suud 285) İsmini necd ve hicaz kralı iken 18 eylül 1932 de arap ve suudiye kralı olarak değiştiren kral kimdir? Abdülaziz b. Suud 286) Vahhabiliğin itikadi ve siyasi görüşlerinin özünü ne oluşturur? Muhammed b abdilvehhabın tevhid anlayışı ve onun etrafındaki şirk bidat şefaat görüşleri 287) Vehhabiliğin görüşleri nelerdir? 1)tevhid 2)şirk 3)küfür ve nifak 4)şefaat ve tevessül 5)iman ve ameller 6)bidat 7)iyiliği emredip kötülüğü yasaklamak 288) İbn abdilvehhaba göre tevhid nedir? ALLAH ibadet etmek tağuttan uzak durmak 289) İbn abdilvehhaba göre tevhid kaça ayrlır? 1) rablıkta ALLAHı birlemek(tevhidur rububiyet) 2)ilahlıkta ALLAHı birlemek (tevhidul uluhiyet ) 3)zat ve sıfatlarında ALLAHı birlemek (tevhiduz zat ves sıfat) 290) Günümüzde vehhabilik hangi ülkenin resmi mezhebidir? Suudi arabistanın 291) Kadıyaniliğin kurucusu kimdir? Mirza gulam Ahmet kadıyani 292) Kaimuz zaman (zamanın imamı) olarak adlandırılan kimdir? Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Şah veliyullah dehlevi 293) Önce müceddidlik sonra mehdi ve Mesihlik en sonunda da nübüvvet iddiasında bulunan kimdir? Mirza gulam ahmed 294) Mesihin (mirza gulam ahmedin) 1. halifesi kimdir? Hakim nureddin 295) Mesihin 2.halifesi kimdir? Mirza beşirüddin mahmud ahmed 296) Kadıyaniliğin görüşleri nelerin etrafında yoğunlaşmıştır? Mirza gulam ahmedin müceddidliği Mesihliği mehdiliği peygamberliği iddialarının etrafında 297) Müceddidlikle ne kasdedilmektedir? Mirza gulam ahmed yenileyici olduğunu ileri sürmüştür 298) Zılli nebilik nedir? Bir nebi değil onun nurunu yansıtan bir nebidir. 299) Buruzi nebilik nedir? Nebi olmayan birinin,belirleme yoluyla bir nebinin vekili olması 300) Mirza gulamın gerçek nebi olduğunu söyleyenler kimlerdir? Kadıyan ahmedileri 301) Mirza gulamın gerçek bir nebi olmadığını söyleyenler ? lahor ahmedileri 302) Kadıyan ahmedilerinin görüşlerini yaymak için yayınladıkları dergiler nelerdir? *rewiew of religions * el fazl * the Müslim sunrise * the Müslim heraid 303) Kılıçla cihad zamanı geçmiştir.kelam dua ve büyük kerametlerle yapılacak olandan başka cihad kalmamıştır sözü kimindir? Mirza gulam ahmed 304) Babilik-bahailik nedir? 19 asrın başlarında iranda ortaya çıkmış dini hareket 305) Bahailiğin kurucusu kimdir? Mirza ali Muhammed 306) İmamiyyenin 5 iman esasını tevhid nübüvvet ve imamet olmak üzere üçe indiren ve kamil şii adıyla dördüncü bir inanç ekleyen ve de şeyhilik tarikatının kurucusu olan kimdir? Şeyh ahmed ahsai 307) Kamil şii nedir? Manevi müşahede yoluyla imamların lütfuna mazhar olmuş kimse 308) Kendisinin peygamber olduğunu ileri süren daha da ileri giderek ALLAHın kendine hulul ettiğini söyleyerek uluhiyet iddiasında bulunan kimdir? Mirza ali Muhammed 309) Babilerin mukaddes saydıkları sayı kaçtır J ? 19 310) Babilik kimin liderliğinde Bahailik olmuştur? Mirza Hüseyin ali 311) Bahaullah kimdir? Mirza Hüseyin ali 312) Kendisinin hakikat ışığı olduğunu ileri süren bu sebeple kendisine ezel sabahı (subhi ezel ) denen kimdir? Mirza Yahya nuri 313) Mirza Hüseyin ali nin eserleri nelerdir? Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com * kelimati meknune * yedi vadi * kitası ikan * kitabul akdes 314) Bahailikte inanılması gereken her şeyi içeren eser hangisidir? kitabul ikan 315) Bahailik günümüzde nasıl yönetilir? Hayfa da bulunan umumi adalet evi tarafından 316) Bahailer peygamberlere ne ad verir? Mezahir i ilahiye (tanrı zuhurları) Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 1-'Mezhep'sözcüğünün türkçedeki anlamı? -Bir dinin görüş , yorum ve anlayış ayrılıkları sebebiyle ortaya çıkan kollarından herbiridir. 2-Mezhep sözcüğünün kapsama alanı? -Kolların mensuplarını hep birden belirterek sosyolojik bir oluşumu betimler,hemde çevresinde söz konusu mensubiyetin oluştuğu fikri ve fiili bir sisteme işaret eder. 3-'Mezhep' sözcüğünün dilimizdeki anlam alanı? -Hanefilik,Şafilik gibi fıkhi-hukuki , Sünnilik Şiilik gibi İtikadi-Siyasi oluşumları kapsar 4-İslam Mezhepleri Tarihi'nin orjinal ismi? -İlmu Makalati'l-Fırak(Taşköprüzade bu ismi vermiştir) 5-İslam Mezhepleri Tarihi'nin konusu? -İnanç ve siyaset ekseninde oluşan fırkalaşmalar 6-Siyasi,dini,fikri konulardaki ayrılıklar ne zaman başlamıştır? -Hz.Muhammed'in vefatından sonra başlamış,hicri 30 'da cemaatleşme ve hizipleşmelere yol açmış. (14 asırdır bu süreç tekerrür eder) 7-İslam mezhepleri tarihinin tanımı? -Geçmişte ve günümüzde siyasi ve itikadi gayelerle vucut bulmuş İslam düşünce ekolleri denilen beşeri ve toplumsal oluşumların doğdukları ortamı,doğuş sebeplerini , teşekkül süreçlerini,fikirlerini, mensuplarını,edebiyatını,yayıldıkları bölgeleri ve İslam düşüncesine katkılarını temel kaynaklardan hareketle zaman-mekan bağlamında ve fikir-hadise irtibatı çerçevesinde betimleyici metodla ve tarafsız gözle inceleyen bilim dalıdır. 8-Beşeri ve toplumsal oluşumlar ifadesi neye işaret eder? -Akım ve mezheplerin dayandığı veya ayrıldığı dini yapının ilahi özelliklerini bütünüyle taşımadığına 9-Zaman mekan bağlamı ve fikir-hadise irtibatı ne demektir? -Bu iki ifade bilim dalının usulüyle ilgilidir.Fikir ve gruplaşmalar çeşitli coğrafi, siyasal,sosyal ve ekonomik şartlar ve zaruretler sonucu ortaya çıkmıştır.Doğru sonuca varmak için bu iki ifade göz önüne alınmalıdır. 10-Betimleyici metod neyi ifade eder? -Mezhepler Tarihi araştırmacısının tarafsızlığını 11--Mezhepler Tarihi araştırmacısı nasıl olmalıdır? -Kural koyucu-düzgüsel (normative) değil,betimleyici-tasviri(desriptive) olmalıdır 12-İslam Mezahepler tarihinin amaçları? -Müslümanların sahip olduğu düşünce biçimini daha iyi anlamak -Müslümanların toplumsal hertürlü toplumsal verileri üzerinde tespitler yaparak Müslümanlar arasındaki sorunlara çözümler getirebilmek,Dünya barışına katkı sağlamak (Şu dönemlerde Müslüman aleminin çok ihtiyacı var ama çözüm nerde,iyice tımanıyor herşey malesef :( ) Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com -Olup bitmiş hadiselerden yola çıkarak geleceğe ışık tutmak -Olumlu gelişmelerin tekrar(fikri-kültürel gelişmeler),olumsuzlukların (mezhep kavgaları,söümürüler vb.) tekrar yaşanmaması için tarihten alınması gereken dersleri görünür kılar. -Objektif bulgularla mezhep ve gruplar arasındaki önyargıları gidermeye çalışarak sağlıklı ve güvenli bir toplumun inşaasına katkı sağlar. 13-İslam mezhepleri tarihi en çok hangi ilimle irtibat halindedir? -KELAM İLMİ 14-Kelam ilmini açıklayınız -Kesin deliller kullanmak ve vaki olacak şüpheleri gidermek suretiyle dini inanç esaslarını ispata kudret kazandıran ilim dalıdır. 15-Mezhepler tarihi yazıcılığını ilk başlatanlar kimlerdir? -Mu'tezile alimlerdir(Kelam usulünüde ilk ortaya koymuşlar) 16-Kelamcılıklarıyla İslam mezhepleri uzmanlıklarını şahıslarında birleştirenler? -Ehl-i Sünnet in Eş'ari,Abdülkahir Bağdadi,Şehristani alimleridir. 17-Taşköprüzade İlmu Malakati'l-Fırak adlı eserinde Mezhepler Tarihini nasıl tarif eder? -İlahi akidelere ilişkin batıl mezhepleri kaydetmekle ilgilenen bir ilimdir. 18-Mezhepler Tarihinin Kelam ilmiyle ilişkisi? -Klasik dönemlerde genellikle 'batıl sayılan mezhepleri red,hak olanı ispat' gayretiyle kullanıldığından Kelam ile sürekli ilişki halinde olmuş ve normatif bir karakter kazanmıştır. 19-Modern mezhepler tarihi araştırmacılarının Kelam ilminden ayıran ? -Araştırmaları betimleyici bir metodla,hak-batıl ayrımı üzerinde durmadan mezhepleri oldukları gibi anlayıp yorumlamalarıyla Kelam ilminden ayrılır. 20-Mezhepler Tarihi ve Dinler Tarihini muhtevasında birleştiren eser ve yazarı? -Şehristani'nin el-Milel ne'n-Nihal adlı eseri. 21-İslam kökenli olup bağımsız bir din olan oluşum? -Bahailik 22-Din Fenomenolojisinin Mezhepler tarihine yardımcı olduğu alanlar? -Mezheplerin inançlarına ait kavramların ,terminolojik bakiyelerin, geleneklerin, ritüellerin yani fenomenlerin incelenmesinde yardımcıdır.(Tenasüh,hulül,mehdilik,ikrar,takiyye, ric'at,mut'a gibi kavram terminoloji, inanç,mitos,ritüel ve geleneklerin derinlikli olarak anlaşılmasında yardımcıdır.) 23-Din sosyolojisi ile ilişkisi? -Mezhepler ve dini gruplar sosyal gerçeklikler olduğundan Din Ssyolojisi ile ilgilidir.Mezhebin oluşumu,isim alışı,mezhebe giriş ve mensubiyet,dini grup liderliği ,cemaatsel hiyerarşi,grupsal dayanışma,ekonpmik yardımlaşma,toplu ibadet gibi Mezhepler Tarihinin konusuna giren olgular Din Sosyolijisi tarafından da araştırılır.Sosyolojinin gözlem,anket,görüşme gibi amprik yöntemleri Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com mezhepler tarihçileri tarafından da kullanılır. 24-Din Psikolojisinin konuları? -Kişinin mezhep ve cemaati ile aynileşmesi,inancında müteassıplaşması,grubundan olmayan diğer mü'm inleri ötekileştirmesi,bazen şiddete yönelmesi,lider karizması,liderin kutsanması,ilahi olduğuna inanılan rüyalar vb. vakılar Din psikolojisinin konularıdır. 25-'Kerbela' olayının yıldönümü tepkileri hangi bilimin ilgi alanına girer? -Din Psikolojisi 26-Mezhepler tarihi ve Din psikolojisinin ilişkisi? -Din Psikolojisi vak'a örneklerini görmek ve bunların belirtilerini bulmak için Mezhepler Tarihi ne başvururken,Mezhepler tarihide liderlik ve mensubiyet davranışlarını anlayarak vak'a ların iç yüzünü anlamak için, Din Psikolojisine başvurur. 27-Mezhepler tarihi ve İslam Tarihi nin ilişkisi? -Mezhepler tarihi araştırma dökümanlarının önemli bölümünü İslam Tarihi kaynaklarından sağlar çünkü neticede Mezhepler tarihide bir tarih disiplinidir. *Mezhepler tarihi ile ilişkili diğer bilimler:Etnografi,Folklor,Antropoloji,Siyaset Bilimleri 28-'Makale' sözcüğü hangi manalara gelir? -Fikir,söz,kanaat,inanç 29-Mezhepler tarihi yazıcılığı nasıl başlamıştır? -Her grup mensubunun kendi görüşlerini savunması ve diğer görüşleri eleştirmesiyle 30-'Makalat'nedir? -Her grup mensubunun kendi görüşlerini savunması ve diğer görüşleri eleştirmek için yazılan ve türünün ilk örnekleri olan küçük hacimli eserlerdir. 31-Ashabu'l-makalat nedir? -Farklı fikir ve düşünceler üzerinde uzmanlığı bulunan ,bunlar hakkında eserler yazan bugünün değişiyle mezhepler tarihçilerini ifade eder.(mezhebin fikirleri tarafında toplanan kimseler içinde kullanılır) 32-Ebu'l Hasan el-Eş'ari İslam Mezheplerini ve onların görüşlerini tanıttığı eserine hangi adı vermiştir? -İslam a mensubiyeti olanların fikirleri anlamında Makalatü'l-İslamiyyin adını vermiş. 33-Fırka ne anlama gelir? -Siyasi ve itikadi gayelerle vucut bulan grupları ve kendilerini İslam'a nispet eden dini,felsefi ve siyasi oluşumları ifade eder. 34-Fırka terimi neye dayanır? -73 fırka hadisine Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 35-Eser başlığında fırka terimi bulunan eserler ve yazarları? Nevbahti:Fıraku'ş-Şia(Şii gruplar) Bağdadi:el-Fark beyne'l-Fırak (Gruplar arasındaki farklar) 36-Fırka (tefrika) sözcüğü neden olumsuz çağrışım yapar? • 'Hep birlikte Allah'ın ipine sarılın ayrılmayın'(fırkalaşmayın!) ayeti dolayısıyla.(Al-i İmran 103.ayet) 37-Taşköprüzade bugünkü İslam Mezhepleri Tarihi'ni nasıl tanımlar? -İlahi akidelere ilişkin batıl mezhepleri kaydetmekle ilgilenen bir ilimdir. 38-Şehristani'nin fırkalaşmış gruplar için yazdığı kitap? -El-Milel ve'Nihal 39-Milel ve nihal neyi ifade eder? Milel:Dinlerin görüşleri Nihal(tekili:nıhle): Fırkaların görüşleri 40-Mezhep terimi Mezhepler Tarihi edebiyatında hangi anlamlarda kullanılmıştır? -Makalenin eş anlamlısı olarak söz kanaat inanç manalarında kullanılmıştır.Mezhep ve cemaatlerin grupsal oluşumlarını değil,düşünce ve inançlarını ifade için kullanılmı ş. 41-Dilbilimci İbn Manzur 'un mezhep kelimesine verdiği anlam? -Takip edilen itikad ***Arapça'da Fırka somut bir sosyal oluşumu niteler, makale nıhle ve mezheb fikir ve düşünceleri ifade eder.Türkçe de mezhep hem sosyal oluşumu hemde düşünceleri ifade eder. 43-Mezhepler Tarihi araştırmacıları? -İbn Sa'd,Belazuri,Yakubi,Taberi 44-Biyografi yazarları? -Buhari,İbn Ebi Hatim,İbn.Kuteybe,İbn. Hallikan,Zehebi,İbn Hacer 45-Mezhep polemiklerini şiir ve belağatlarında kullanan edebiyatçılar? -Cahız,İbn. Abd Rabbih, İsfehani Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 46-Mezheplerin müellif ve edebiyatını kaydeden bibliyografcı? -İbnü'n-Nedim 43-44-45-46 Mezhepler Tarihine başvuru kaynakları ,soru çıkmayabilir ama isim verip hangisi şu alanda ed. dır diye bir soruda sorabilirler diye atlamak istemedim göz aşinalığı olsun yinede :) 47-Mezhepler Tarihi Edebiyatının ilk örnekleri ve yazılış amaçları? -Batıl kabul edilen görüşleri ret ve hak olan fikirleri ispat için yazılan makalatlardır. 48-İlk makalat örnekleri ne zaman ve kimler tarafından yazılmıştır? -Hicri ilk iki asırda Hariciler,Mürciiler,Şiiler,Mu'teziler tarafından yazılmış. 49-Sünni alimlerin fazla eser vermemesinin sebebi? -Dini düşüncenin merkezinde olmaları ,çoğunluğu oluşturmanın sağladığı güven ve Ehl-i Hadis alimlerinin uyguladığı teberra prensibine dayalı boykot 50-Teberra (uzaklaşma) boykotu? -Karşı mezheptekileri muhatap almama,onlarla oturmama,sözlerini dinlememe, münakaşa etmeme, kitaplarını okumama. 51-Ehl-i Hadisçiler kendi itikadi prensiperini hangi kitaplarla ortaya koymuş? -Kitabü'l İman ve Kitabü's-Sünen 52-Rey taraftarı olan Mu'tezile alimlerinin gayri İslami akımlarla mücadele etme sebebi? -Emr-i bi'l-ma'ruf prensibi 53-Bu mücadeledeki yöntemleri? -Diyalektik argümantasyon yani 'cedel' 54-Farklı din,mezhep,fırka ve mezhebi ekoller hakkında en çok eser verenler? -Mu'tezile Alimleri 55-Eser veren en önemli Mu'tezile alimleri? -Cafer b.Harb -Verrak -Cahız -Zurkan -Hayyat -Belhi Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 56-Assam 'ın reddiyesini kimlere karşı yazmış? -Devlete karşı silahlı ayaklanmayı onaylayan kimselere karşı 57-Cahız reddiyesini kimlere karşı yazmış? -İlhamı dini hüküm kaynaklarında n kabul edenlere karşı 58-Zındıkları ve görüşlerini red için kitap yazdıran ilk kişi? -Abbasi Halifesi el-Mehdi 59-Kime yazdırmış? -İbnü'l Muk'ad *Oluşum döneminde yazılan kader,imamet,irca gibi tartışmalı konularda yazılan müstakil küçük hacimli risaleler yazılmış.Bu dönemde Şia,Ehli Sünnet gibi büyük mezhepler oluşumunu daha tamamlamamıştır. 60-Mezhepler Edebiyatının gelişim dönemi ne zaman başlar? -Hicri 4.asırda 61-Gelişme döneminin özellikleri? -Eserler oluşum dönemine göre daha hacimli ve sistematik yapıdadır. -Bu dönemde büyük mezhepler oluşumunu tamamlamış.(Şia,Ehli Sünnet) -Ehli sünnet reyciliği kelam metoduna yönelmiştir. -Dönemin müelliflerinin çoğu Sünni kelqamcılardır. -Yazarlar mezhep tasniflerinde 'yetmiş üç fırka hadisi'ni esas almış. -Hanefi ve Maturidi yazarlar Mekhul en-Nesefi nin er-Red ale'lBida daki metodunu izleyerek daha muhafazakar normatif ve reddiyeci bir uslup benimsemişler. 62-Eserleriyle İmamiyye Şiasına tarihi meşruiyet kazandırmaya çalışan yazarlar? -Nevbahti ve Kummi 63-İlk Sünni mütekellimler? -Maturidi ve Eşari(makalat türü eserler yazmışlar) Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 64-Eş'ari'nin günümüze ulaşan eseri? -Makalatü'l-İslamiyyin (maturidininki günümüze ulaşmamış) 65-Eş'arinin Makalatü'l-İslamiyyin eserinin içeriği? -Kitabın başında makalat yazarlarının tarafgirliklerinden yakınır. -İlk bölümde mezhepleri ve alt gruplarını tasnif etmiş. -İkinci bölümde ihtilaflı meseleleri başlıklara taşıyarak merkezli biçimde mezheplerin görüşlerini sunmuş. 66-Makalat geleneğinin daha sistemli eserleri? -Fırak,milel,nihal başlıklarıyla kaleme alınan eserlerdir. 67-73 fırka hadisi 'nin içeriği? -Ebu Davut,Tirmizi,İbn Mace den nakledilen hadiste Peygamberimiz ; geçmişte yahudi ve hristiyanların 71 veya 72 fırkaya ayrıldığını,kendi ümmetinin ise 73 fırkaya ayrılacağını,bunlardan birinin cennete ,diğerlerinin ise cemenneme gideceğini haber ver 68-İslam Mezhepleri Tarihi nin en tanınmış eserleri ve yazarları? -Abdülkadir Bağdadi'nin ; el-Fark beyne'l-Fırak'ı ve Şehristani'nin el-Milel ne'n-Nihali. 69-Bağdadi ve Şehristani eserlerinde kurtuluşa eren fırka olarak anlattıklar mezhep? -Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaat 70-Şehristani'nin eserinin diğer bir özelliği? -Yahudilik ve Hristiyanlık başta olmak üzere diğer dinler hakkında Dinler ve düşünceler Tarihi kaynağı olarakda hizmet eder. 71-Dönemin yazarlarının uslup özellikleri? -Eş'ari ve Şehristani objektif ve tarafsızdır,Malati ve Bağdadi Sünnilik zavyesinden mezheplere bakarak normatif ve tenkitçidir.Malati ve bağdadi Mezhepleri 73 fırka hadisine göre sınıflandırmış . 72-Eş'ariyi izleyen İbn.Hazm ın eseri ve özelliği? -Eseri el-Fasl fi'l Milel 'dir. Eserinde mezhepleri sınıflarken73 fırka hadisinini dikkate almamıştır. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 73-Duraklama dönemi ne zaman başlar? -Hicri 7.asırdan itibaren 74-Duraklama ve taklit döneminin özellikleri? -Mu' tezile mezhebi düşünce dünyasından çekilmiş -Harici hareketler etkinliklerini kaybetmiş -Moğol istilasını izleyen yıllarda edebiyatçılar orjinal eserler üretememiş ufak değişikliklerle eski eserleri taklit etmiş -73 fırka hadisi yine ana eksende -Osmanlı dön. Yazarlarından İbn Kemal ve Birgivi Hanefi-Maturidi geleneğini takip etmiş ;Sunguri ve Sırrı Giridi , Bağdadi ve Şehristani gibi Eş'ariyi takipe tmiş. -Osm. Müderrisleri Fahreddin Razi nin ekolünü takip etmiş. -Rafizilik,Nakşilik,Kadirilik yaygınlık kazanmış. -Batınilik ile mücadele edilmiş. 75-Fahreddin Razi nin Osm.da ders kitabı olarak okutulan eseri? -İtikadatü Fraki'l-Müslimin ve'l Müşrikin 76-İtikadatü Fraki'l-Müslimin ve'l Müşrikin eserinin içeriği? -73 fırka hadisi merkezdedir ancak yenilik olarak mezheplere ilaveten Ahvalü's Süfiyyebağlığıyla sapkın altı tasavvufi akımı sıralamış haklarında bilgi vermiş. (Şirvani ve Akkirmani aynı uslubu takip etmiş) 77-Rafizilik nedir? -Safavi devletinin resmi mez. Olan İmamiyye Şiiliğine hemde Safavilerin etkisindeki Anadoludaki Kızılbaş-Alevi zümrelere karşı suçlamacı ve dışlamacı söylemdir. 78-Nakşiliğin. kurucuları ve görüşü? -Kurucuları İmam Rabbani ve Mevlana Halid Bağdadi dir.Hak mezhep ve kurtuluşa eren fırka olarak Ehl-i Sünnet ve'l Cemaat i vurgular. 79-Kadiriliğin kurucusu ? -Abdülkadir Geylani Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 80-Abdülkadir Geylani nin kitabı ve kitabın içeriği? -el-Gunye . Kitapda 73 fırka hadisi çerçevesinde güçlü bir Ehl-i Sünnet-Ehl-i Bidat ayrımı yapılmış. 81- 2.Meşrutiyet sonrası dönemdeki önemli gelişme? -İslam Mezhepleri Tarihi medreselerde ; ilk önce Milel ve Nihal adıyla Dinler Tarihi ile birlikte ders müfredatına alınmıştır. 82- 1913 de İmam Hatip yetiştirmek için kurulan okullarda hangi adla okutulmuş? -Mezahib-i İslamiyye ve Turuk-i Aliye ismiyle Tasavvuf tarihiyle birlikte okutulmuş. 83- Mezahib-i İslamiyye ve Turuk-i Aliye derslerinin muallimi? -Haydarizade İbrahim efendi 84-Darul Hilafeti'l Aliye Medresesindeki dersin muallimi? -Mahmud Esad Seydişehri 85-Cumhuriyetin ilk yıllarında Mezhepler Tarihini nerde ve kimler okutmuş? -Daru'l Funun da İlahiyat Fakültesinde Yusuf Ziya Yörükan ve Şerafeddin Yaltkaya okutmuş. (Yörükan Türk Dinleri ve Mezhepler Tarihini enstütü kapanana kadar okutmuş.(1936)) 86-İlahiyat Fakültesi neden İslam Tetkikleri Enstütüsüne dönüştürülmüş?(1933) -Öğrenci yokluğundan ( Bu çıkmaz sanırım ama atlamak istemedim çok acı :( öğrenci yokluğundan fakülte kapanmış.Çok şükür ki bu yolda şimdi çok kardeşimiz var :) ) 87-Vehhabilik,Ahmedilik ve bazı mehdilik hareketleri hakkında eser yazan ve eseri? -İsmail Hakkı(İzmirli) bey Yeni İlm-i Kelam eserinde Liyevm Mevcut olan Fırkalarbaşlığında yer vermiş. 88-Durkeim in içtimiyatçı(sosyal pzitivist) metodunu benimseyen? -Yörükan(Gözlem ve görüşme teknikleriyle bizzat toplum içerisinde mezhepleri tespit etmeye çalışmış) 89-Ankara Üniv. İlahiyat Fakültesinde Mezhepler Tarihi derslerini okutanlar? -Yusuf Ziya Yörükan,Yaşar Kutluay,Muhammed Tanci,Ethem Ruhi Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com *1991 de bu disiplin İslam Mezhepleri Tarihi adıyla anabilim dalı olmuş altında ise Klasik İslam Mezhepleri Tarihi ve Çağdaş İslam Akımları bilim dalları oluşmuş.(Bunlarında çıkacağını düşünmüyorum ama geçen sene İslam Sanatları dersinde bir eserin günümüzde bulunduğu yer gibi bir soru vardı hiç çıkmaz dediğim dikkate almadığım bişeydi o yüzen göz aşinalığı olsun yinede) 90-Diğer dillere çevrilen eserler? -Şehristani'nin el-Milel'i 1850 de Almancaya ; -İbn Hazm ın el-Fasl ındaki Şii gruplarla ilgili bölüm 1907 de ingilizceye çevrilmiş. -Eş'ari nin Makalatının 1924 de bir oryantalist tarafından tahkikli neşri yapılmış. 91-Şia üzerindeki araştırmaları hızlandıran olay? -1979 daki İran devrimi 92-Vehhabilik ve Selefiliği ilgi odağı yapan olay? -ABD deki 11 Eylül(2001) saldırısı *Yakın dönemde ayrıca Dürziler,Yezidler,Aleviler,Bektaşiler ve Tahtacılar üzerinde araştırmalarda yayınlanmış, Türkçü ve rasyonist eğilimler sonucu özellikle Maturidi mez. üzerinde durulmuş. 93-Mezhepleri İsimlendirmedeki ve sınıflandırmadaki problemler? -Birçok mezhebin ismi yapaydır.Batıl 72 fırka sayısına ulaşılmak için küçük gruplar bile mezhep olarak kaydedilmiş. -İsimlerin bir kısmı muhaliflerce aşağılama kastıyla konulmuş.Ebu Ahvel in takipçilerine Şeytaniyye ,Abdullah b. Cafer Sadık ın takipçilerine Eftahıyye, Gurabiyye,Zemmiyye gibi -Mu'tezile,Rafıza gibi mezhep isimlerindeki hikayeler -Mezhep isimlerinin ayet ve hadislerde geçen isimlerle irtibatlandırılması 94-Nizarilik ve Müstalilik mezheplerini neden Müstali İsmaililer ve Nizari İsmaililer olarak ayırmak uygundur? -Çünkü bu iki mezhep İsmailiyye kökenli olsalarda itikad-amel yönleriyle farklıdırlar. 95-Tarihi okumadaki problemler? -Sahte Görüntü:Mezheplerin Hz.Peyhamber zamanından beri var olduğu izlenimi -Çok Sebeplilik:Mezheplerin ortaya çıkmasında tek sebep olduğunun düşünülmesi yanlıştır(mesela ilk çıkış seb. Arap-Fars mücadelesiyle açıklamak) Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com -Kavramların Tarihselliği:Her kavram ait olduğu tarihin şartları içinde ele alınmalı -Tarafgirlik ve Çarpıtmalar:(Eş'arininde karşı çıktığı olay) -Gerçek dışı isnat girişimleri:Kendi kavramlarını Kur'an a isnad etmeleri yada Hz.Peygamberin ağzından kendi mezhepleri lehine hadisler uydurmalar( :( ) 96-Din-Mezhep ilişkisi? Din bir inanan için üst kimlik kabul edilirse mezhep, o inanan için alt kimliktir. Mezhepler beşeri oluşumlardır.İlahi kaynaklı vahyin ve nebevi öğretilerin yorumlanış farklılıklarıdır.Dinin yerine geçemezler. 97-Mezhebin oluşumu? -Tefrika büyüyüp,sosyalleşir.Kurumsallaşır ve kendi içinde hiyerarşi geliştirir.Alimler ve önderlerce kitaplar telif edilerek literatür meydana gelir.Bu süreçte farklı inanç ve uygulamaları kökleşerek doktrinleşir.Sonuçta cemaat mezhebe dçnüşür. 98- En'am suresi 159.ayetteki'dini parça parça etmek(ferrekü diinehum) ne anlama gelir? -Dinin itikadi özünü bozmak ! 99-Tefrika ve İhtilaf kavramları arasındaki ilişki? -Tefrika , dinin ve toplumun özündeki bozulmayı ifade ederken;İhtilaf, dinin temel esaslarını kabul etmekle beraber bu esasların mahiyeti üzerinde alternatif düşünceler üretir.İhtilaflar tefrikaya yol açmıyorsa hoş karşılanabilir. ***Hanefi ve Caferi mezhebi arasındaki abdestin alınışı ve namazın rukünlarındaki farklılıklar;İslamın temel esaslarıyla ilgili olmadığından ihtilafs ayılırlar ve hoş karşılanmalıdırlar. 100- 73 fırka rivayetinde cennetlik fırka hakkında peygamberimizin söyledikleri? Cennetlik grubu fırka-ı naciye yani kurtuluşa erenler olarak vasıflandırmış ve benim ashabımın yolu üzerinde olanlardır demiş,başka bir rivayettede bu grubun çoğunluğu ve bütünlüğü(cemaat) temsil ettiğini belirtmiş. 101-Edebiyatçıların kurtulan fırka nitelemeleri? Bağdadi,Malati ; Ehli Sünneti, Mekhül en-Nesefi Mürcie mez. ni; Kalhati ibaziyyeyi Kadı Abdülcebbar Mu'tezile mezhebini kurtulan fırka olarak niteler. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 102-Muhammed el-Makdisi nin Ahsenüt-Tekasim adlı eserindeki rivayeti? -Ümmetim 73 fırkaya ayrılacak tır.Onlardan 72 si cennette; 1 tanesi cehenemdedir. 103-Orta Asya ,Anadolu ve Balkanlardaki dini anlayışın şekillenmesindeki tesir bırakan görüş? -Necmeddin Kübra tarafından dillendirilen 'Allah a ulaşan yollar ,yaratıkların nefesleri sayısıncadır. 104-Mevlana Celaleddin Rumi nin sözü? -Biz pergel gibiyiz ,bir ayağımız şeriatta sağlamca durur,ötekicayağımız yetmiş iki milleti dolaşır. ***Hacı Bektaşi Veli ,Yunus Emre de 72 millet kavramını dışlamcı değil kuşatıcı özelliğiyle kullanmıştır. 105- Ehl-i hak ,Ehl-i batıl? -Mezhepler kendilerini ehli hak;diğerlerini ise ehli batıl olarak niteler. 106-Ehli istikamet , ehli dalalet? İstikamet doğru yolu ,dalalet ise doğru yoldan sapmayı ifadee der. Sıratı müstagim=doğru yol dalalet=bid'at bid'at:Sonradan uydurulan şey. **Fatihada geçen sıratı müstagim en'am suresindede geçer. 107-Ehli Sünnet , ehli bidat? -Geniş Müslüman topluluklar Ehli Sünnet; itikadi konularda kendi görüşlerini kabule tmeyen mezhebler ehli bidat(ashabül bida,mübtedia) 108-Ehl-i Heva (Ashabul Ehva) ? -Sünnetin istikametinden ayrılarak kendi nefislerinin arzu ve isteklerini izleyen,ilahi ve nebevi kaynaklardan uzaklaşarak beşeri düşüncelere tabi olan bidatlara sarılanlar. 109-Ehl-i Furkat , Ehl-i cemaat ? -Ehli furkat mezheblerde ayrılıkçı fırkalaşma eğilimini, ehli ceaat bütünleşme birlik beraberliği ifade eder. 110-Ehli Kıble ? -Allah'a ,Kitaplarına,peygamberlerine ve ahirete iman eden ,kıbleye dönerek namaz kılmanın Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com farziyetine inanan kimseleri ifadee der. ***Ehl-i kıble küfür ile suçlanmaması gerektiği hükmü önemlidir. 1-Psiko-sosyal faktörler? -İnsan ve insanın algılama biçimiyle ilgili hususlardır. 2-Mezheplerin ortaya çıkışındaki psiko-sosyal faktörler? -İnsanın Tabiatı -Nasların Tabıatı -Farklı din,kültür ve medeniyetlerle olan etkileşimler 3-İnsan tabiatının mezheplerin doğuş ve gelişmesine etkisi? -İnsanın yapısının diğer insanlardan farklı ve kendine özgü olması,kendisi ve kendisi dışındaki dünyayla ilgili algılama biçimlerini doğrudan etkiler.İnsanın yetiştiği ortam,yaşadığı zamand ilimi,karşılaştığı psiko-sosyal problemler muhatap olduğu insanlar din anlayışının şekillenmesinde etkilidir.Bu durum tek konuda bile farklı yorum biçimleri ve farklılıklar oluşturur.Bu farklılıklar mezheplerin oluşmasında ve gelişmesinde en temel hususslardandır. ***Medine'de farklı din mensublarıyla birlikte yaşama tecrübesine sahip Müslümanların İslam dinini anlama biçimleriyle,çölden gelen bedevilerinki aynı olmamıştır.Bedevilerin sert mizacı algılamalarına tesir etmiş Hariciliğin doğuşuna zemin hazırlamıştır.(Bence sınavda burdan soru çıkabilir) 4-Nasların tabiatının mezheplerin doğusuna etkisi? -İnsanların nassları(ayet ve hadisler) yorumlamasındaki görüş ayrılıkları mezheplerin doğusuna etki etmiştir. ***Müteşabihat olarak adlandırılan ve ne anlama geldiği tam açık olmayan ayetler farklı yorumların ortaya çıkmasına neden olmuştur.''Allah'ın eli'' ,''Allah'ın yüzü'' ''Allah'ın arşa istiva etmesi'' gibi ayetler farklı yorumlara konu olmuştur. 5-'Allah'ın eli'' ,''Allah'ın yüzü'' ''Allah'ın arşa istiva etmesi'' gibi müteşabih ayetleri zahiri anlamlarıyla yorumlaması hangi mezhepleri ortaya çıkarmış? -Mücessime ve Müşebbihe 7-Kur'an dan delil getirerek kendi görüşlerini doğrulamaya çalışan mezhepler? -Hariciler Hz.Ali'yi kötülemek çin deliller getirmeye çalışırken; Şiilerde onu ve diğer imamların üstünlüğünü ortaya koymaya çalışmıştır. ***Son dönemde ortaya çıkan Ahmedilik,Babilik,Bahailik gibi mezheplerde Kur'an a atıfta bulunarak görüşlerini doğrulamaya çalışmışlar. 8-Arap yarımadasının coğrafi konumu? -Arap yarımadası ,Asya,Afrika ve Avrupa nın kesiştiği noktadadır.Doğuda Basra ve Umman körfezi,batıda Kızıldeniz ve güneyde Hint Okyanusu vardır. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 9-Arapyarımadasının jeopolitik konumu? -Kuzeyinde Bizans imp. , doğuda Sasani dev. , güneyde Yemen ve Habeşistan krallıkları vardı. 10-Bölgedeki diğer dinler? -Yahudilik, Hristiyanlık, Mecusilik,Putperestlik 11-Farklı din,kültür ve medeniyetlerin mezheplerin doğuşuna etkisi? -Yeni Müslüman olan kimselerin eski dinlerini terketmelerine karşın,kültürel dokularını ve yaşama şekillerini belirli ölçüde muhafaza etmeleri , farklı algı ve düşünme biçimlerinin oluşmasına yol açtı.Bu farklılaşmalarda zamanlar mezheplerin oluşmasına zemin hazırlamış. 12-Kültür ve medeniyetlerin ''Şii' mezhebi ve İsmailiğin oluşmasındaki etkisi? -Sasani kültüründeki yarı ilahi,yarı insani kral anlayışı ve Yunan ve Mısır medeniyetlerine ait felsefi birikim Şii mezhebi ve İsmailiğin oluşumunda etkili oluş. Özellikle Neo-Plotanist ve Gnostik düşünce tesir etmiş. 13-Kültür ve medeniyetlerin ''Hariciliğin'' oluşumundaki etkisi? -Kabile kültürüne alışık bedeviler için şehir yaşamı ekonomik,siyasi ve kültürel açıdan sorun oluşturmuş şehir hayatına intibak sorunu yaşamışlar.Bu sorunlar zamanla hariciğin doğusuna etki etmiş. 14- ''Mürcie '' Mezhebinin şehirlerde taban bulmasının nedeni? -Çoğulcu yaşama biçimine alışık olmaları 15-Kültür ve medeniyetlerin ''Mu'tezile'' mezhebinin doğuşuna etkisi? -İslam dininin son din olması dolayısıyla diğer dinlerden üstün olduğu Müslümanlarca temellendirilmeye çalışılmıştır.Allah'ın sıfatları,Kader,husun-kubuh gibi konularda Yahudi ve Hristiyan din adamlarıyla tartışmalara girmişler.Bu çana Kelam ilmini geliştirmiş ve Mu'tezile mezhebinin doğuşuna etki etmiştir. 16-Diğer dinlerden ilk tercüme faaliyeti ve alanı? -Emevi halifesi Halid b. Yezid zamanında tıb,kimya,astronomi,astroloji(Calinus un tıb kitabı yunancadan çevrilmiş) 17-İslam düşüncesinin şekillenmesinde etkili olan tercüme kim zamanında ve alanı? -Abbasi halifesi Memun zamanında Felsefe ve Mantık alanında yapılmış.Bu iş için Darul -Hikme kurulmuş. 18-Tercüme faaliyetlerinin doğuşuna etki ettiği mezhepler? -Mutezie ve İsmailiyye 19-Mezheplerin oluşmasında sosyo-politik faktörler? -Halife Seçimleri -Hz.Osman Dön. Olayları -Cemel ve Sıffin Savaşları -Tahkim Olayı 20-'Halife Seçiminin' mezheplerin doğuşuna ortam hazırlaması? -Kur'an ın ve Hz.Muhammed in kendisinden sonraki halifeyi tayin etmemiş olması tartışmaların temelini oluşturmuştur.Bunun nedeni işin Müslümanlara ve olayların akışına bırakılmış Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com olmasıdır.Bu anlaşmazlık ve gerilimler mezheplerin doğuşuna yol açmıştır. 21-Sosyo-politik olayların mezheplerle ilişkisi? -İmameti nass ve temellendiren Şiiler Hz.Ali dışındaki tüm halifeleri geçersiz saymış -Hariciler Hz.Osman'ın hilafetinin son 6 yılını ve Hz.Ali'nin hilafetini geçersiz saymış -Birbirlerine karşı savaşan Müslümanların bu dünyadaki ve ahretteki durumu ; Hariciliğin, Mürcie nin ve Mu'tezile nin iman anlayışına etkide bulunmuş. -Hz. Osman ın öldürülmesi ,Cemel ve Sıffin savaşlarının Allah'ın taktiri ilemi yoksa Müslümanların hür iradesiylemi ilgili olduğu özelde Cebriyye ve Mu'tezile mezheplerinin doğuşuna neden olmuş. 22-Halife seçimine ilk girişim kimlerden gelmiş ve adyları? -Ensar Sa'd b.Ubade yi aday göstermiş.(Saide oğulları gölgeliğinde) 23-Ensar Halifeliği neden hakettiklerini düşünüyordu? -Hz.Muhammed in davetine kulak verdikleri ve Mekkeli Müslümanlara kucak açtıkları için 24-Halifenin seçilişi? -Hz.Ebubekir ,Hz.Ömer ve Ebu Ubeyde Sakifetü Beni Saide'ye gitmiş ve Mekkelilerin İslamdaki yerine ve Arap kabile geleneğindeki reislik statüsüne vurgu yaparak halifeliği Mekkelilere bırakılması gerektiğini söylemişler.Nitekim Hz.Ebubekir ilk halife olmuştur. 25-Şiiliğin halifeliğe dair görüşü? -Onlara göre Hz.Muhammed Gadir-i Hum denilen yerde Hz.Ali nin kendisinin varisi olduğunu dile getirmiş ve onun hilafetine işaret etmiştir.Hz.Ebubekir ve sonraki halifeler Hz.Ömer ve Osman bu hakkı gasb etmiştir. 26-Hz.Ebubekir in faaliyetleri? -Yalancı peygamberleri ve zekat vermeyi red ederek dinden dönen kabileleri bastırmış ilk etabda.Suriyeyi feth etmiştir. ***Ortaya çıkan yalancı peygamberler:Esvedü'l Ansi,Tuleyha b.Huveylid,Secah ve Müseylimetü'l -Kezzab (Sormazlar ama hani soracakları tutar bilgilerimizi tazeleyelim :) ) 27-Hz.Ömer in hilafeti? -Hz.Ebubekir ölmeden işaret ettiği için sorunsuz biat etmişler.İran,Irak,Suriye nin tamamı,Mısır ı feth etmiş. ***Hz.Ebubekir ve Hz.Ömer dön. Istikrar dönemidir. 28-Hz.Ömer in Halife tayin şurasındaki kişiler? -Hz.Osman,Hz.Ali,Hz.Talha,Hz.Zübeyr,Hz.Sa'd b.Ebi Vakkas,Hz.Abdurrahman b.Avf 29-Hz.Osman ın hilafetinin ilk 6 yılındaki fetihler? -Azerbaycan,Ermenistan,Kuzey Afrika ,İran ve Horosan feth edilmiş. 30-Hz.Osman dönemindeki ihtilafların sebepleri? -İkinci 6 yılda fetihlerin durması -Kur'an ın çoğaltılmasında farklı nüshaların yaktırılması Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com -Bazı arazilerin devletçe kamulaştırılması -Yöneticilerin akrabalarından seçilmesi(Ümeyyoğulları-Haşimoğulları çekişmesini alevlendirmiş) -Diğer halifelerin söz ve uygulamalarıyla uyuşmayan tutumları *Bunların tümü keyfi değildi,temelinde önemli hassiyetler vardı ancak kışkırtmacıların çalışmaları durumu Hz.Osman ın şehit edilmesine kadar götürmüş. 31-Hz.Osman Dön. Siyasal ve sosyal kargaşanın baş sorumlusu? -Abdullah b.Sebe (Sebeiyye fırkasının kurucusu) 32-Hz.Ali nin halife seçişmesindeki koşul? -Hz.Osman ın katillerinin bulunup cezalandırması 33-Cemel Savaşı'nın tarafları ve sonucu? -Hz.Ali ve Hz.Aişe,Hz.Talha,Hz.Zubeyr arasında olmuş savaş. Sonucunda Hz.Talha, Hz.Zubeyr şehit olmuş Hz.Ali kazanmış ,Suriye dışındaki bütün bölgeler Hz.Aliye biat etmiş. 34-Hz.Ali nin halifeliğini tanımayan? -Muaviye b.Ebi Süfyan 35-Sıffin Savaşı nın tarafları ? Hz.Ali ve Muaviye b.Ebi Süfyan arasında olmuştur 36-Tahkim olayı? -Muaviye nin Amr b.el-As ın önerisiyle mızlakların uçlarına Kur'an ayetlerinin yazılı olduğu sahifeleri taktırarak savaşı durdurması ve Kur'an'ın hakemliğine başvurulmasını istemesi olayıdır. ***Hz.Ali nin hakemi Ebu Musa sl-Eşari ,Muaviyeninki Amr b.el-As 37-Tahkimin Sonucu? -Kararlaştırılan sonuca göre Muaviyenin görevden alınması gerekiyordu ancak sonuç açıklanırken Amr b.el-As metne sadık kalmayarak Hz.Ali yi görevden aldığını ve Muaviye yi göreve getirdiğini söyleyince ortalık yeniden karıştı ,netice alınmadı. Muaviye için siyasi bir kazanım oldu zira Hz.Ali nin ordusuna yenilmekten kurtulmuş oldu.Hz. Ali ni taraftarları ikiye bölündü. 38- Hariciliğin ortaya çıkışı? -Hz.Ali yi tahkime zorlayanlar bunu yapmakla günah işlediklerini ve tevbe ettiklerini Hz.Ali ninde tevbe etmesi gerektiğini ileri sürmüşler.Hz.Ali yi hakem tayine ttiğinden dolayı küfürle suçlamışlar.'Hüküm ancak Allah'ındır' sloganıyla bu topluluk ayrılıp Haricilik mez. oluşturmuş. 39-Hz.Ali nin Hariciler ile savaşı? -Nahrevan Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 40-Hz.Ali yi şehit eden? -Abdullah b.Mülcem 41-Savaşlar sonucunda ortaya çıkan münakaşalar? -Katletme gibi büyük günah işleyen Müslümanların dünya ve ahretteki durumu -Bu olayların Allah ın taktiriylemi yoksa insanların özgür iradeleriylemi olduğu -İmamet,iman-amelilişkisi,büyük günah,küfür,mürtekibikebire gibi konular YÖNETİM,İMAN-KÜFÜR VE KADER MESELELERİ ETRAFINDA OLUŞAN İLK MEZHEPLER 1-Harici kelimesinin terim anlamı? -Huruc (çıkmak,itaatten ayrılıp isyan etmek)kökü ve haricun kelimesine nispet ekinin eklenmesiyle meydana gelmiştir.Topluluk ismi olarak 'Hariciyye' ve 'Havaric'şek. Kullanılır. 2-Şehristanı'ye göre harici? -Toplumun görüş birliğiyle arasından şeçtiği ve hak'tan ayrılmayan imama karşı ayaklanan her insan haricidir bu ilk halifeye veya sonraki imamlara karşı da ayaklansa fark yoktur. 3-Muhalifleri tarafından Hariciler için kullanılan isimler? -Marika(dinden çıkmışlar), Haric , Havaric , Haricun ,Muhakkime,Haruriyye,Vehbiyye 4-Haricilerin kendileri için kullandığı isim? -Ehl-i Şurat 5- Hariciyye ve Havaric ismini mualifler hangi manada kullanımş? -'İnsanlardan,dinden,haktan veya Hz.Ali den uzaklaşan ve yönetime karşı ayaklanarak cemaatten çıkanlar' namasında kullanmışlar. 6-Hariciler kendileri için 'Havaric' ismini hangi manada kullanmış? -Allah'a ve peygambere hicret edenler (Nisa 100.ayete dayanarak) 7-Hariciler Ehli Şurat ı hangi ayete dayandırarak kullanmış? -Canlarını ve mallarını Allah'a satanlar manasındaki ayete (Tevbe 111) 8-Muhakkime hangi manada kullanılmış? -Sıffınki hakemlere rıza göstermeyenler 9-Haruriyye hangi manada kullanılmış? -Hz.Ali den sonra toplandıkları Harura ya nispetle kullanılmış. 10-Vehbiyye hangi manada kullanılmış? -Harura daki reisleri Abdullah b.Vehb er-Rasibi ye nisbetle kullanılmış. 11-Hariciler ne zaman ortaya çıkmıştır? -Sıffın savaşında Tahkim olayından sonra çıktığı öne sürülsede Haricilerin 'Hz.Osman ı biz Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com öldürdük' sözlerinden ve hareketlerine bakılarak Hz.Osman ın şehit edilmesinden önceki yıllara kadar menşeileri götürülür. 12-Sıffin Şavaşı nın hakemleri? -Hz.Ali nin hakemi Ebu Musa el-Eşari ,Muaviyenin hakemi Amr b.el-As 13-Temim kabilesi mensupları hangi sloganla tahkime karşı çıkmış? -''La hükme illa lillah'' (Hüküm ancak Allah a aittir) 14-Hz.Ali nin bu slogana yorumu? -Bu hak bir sözdür;ancak bununla batıl murat edilmektedir. 15-İlk Harici zümre nerede oluştu? -Kufe yakınlarındaki Harura 'denilen yerde.(12.000 kişi kadar) 16-Harici kitlenin seçtiği yöneticiler? -Kumandan:Şebes et-Temimi İmam:Abdullah b.Kevva el-Yeşküri (namz kıldrmak içn) Emir:Abdullah b.Vehb er-Rasibi 17-'Ali müşriktir' demedikleri için Haricilerce öldürülenler? -Abdullah b.Habbab ve eşi 18-Hz.Ali nin Haricilerin çoğunu ortadan kaldırdığı yer? -Nehravan 19-Nehrevan olayından kurtulanların Hariciliği yaymak için gittikleri yerler? -Uman,Kirman,Sicistan,el-Cezire,Yemen 20-Hz.Ali nin şehadetine kadar Haricilerin çıkardığı en önemli isyan? -Nehravandan kurtulup Şehruzar a kaçan Ebu Meryem as-Sa'di nin isyanı. 21-Hz.Ali yi şehit eden? -Abdurrahman b.Mülcem (21 Ramazan 40) 22-Nehravan da ölen Abdullah b.Vehb er-Rasibi den sonra Haricilerin sırasıyla seçtiği halifeler? -Müstevrid b.Ullefe et-Teymi, Hayyan b.Zabyan 23-Kufe Hariciliğinin sonu olan olay? -Banikaya'da aldıkları yenilgi. 24-Basra Hariciliğini kuran? -Mis'ar b.Fedeki et-Temimi 25-Basra da Haricilerin kıyımına fırsat vermeyen Basra valisi? -Ziyad b.Ebihi Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 26-Emeviler dön. Harici hareketinin önem kazanmasına yol açan olaylar? -Halife Yezid dön.başlayan iç huzursuzluk,Hz.Hüseyin in Kerbalada şehid edilmesi,Abdullahb.Zübeyrin hilafet davası,Medinelilerin isyanı,Yezid in kumandanı Müslim b.Ukbe nin Medine ye saldırması,Kabe nin yakılması ve Yezid in ölmesi 27-Haricileri Mardin Nusaybin arasındaki Yukarı Dicle ye getiren Harici lider? -Şebib b. Yezid eş-Şeybani 28-Abbasi halifesi Halife Mehdi zamanında Hariciler nerde ortaya çıkmış? -Horosan 29-Haricilerin kurduğu devlet , yayıldıkları yerler ve burada ortaya çıkan fırka? Trablus,Miknese,Sicilmase de Rüstemiler Devleti ni kurmuşlar ve Ibadiyye fırkasını ortaya çıkarmışlar.(bence çıkabilecek bir soru :) ) 30-İbadiyye fırkasının özelliği? Basra,Yemen,Hadramut,Uman,Kuzey Afrika ve Mağrib de hala varlıklarını sürdürmeleri 31-İlk Harici fırkaların ortak düşünceleri? -Hz.Osman ,Ali ve taraftarlarından teberri eder,bunu bütün ibadetlerinden üstün görür ve bunu kabul edenlerin nikahını geçerli sayarlardı -Büyük günah işleyenleri kafir sayarlardı -İmam(devlet başk.) sünnete aykırı davranırsa ona isyanı(huruc) farziyet kabul ederlerdi. -Kendi düşüncelerine katılmayanları müslümanda olsalar kafir sayar,mal ve canlarını helal görürlerdi. 32-Haricilerin sosyo-psikolojik özellikleri? -Müsahamasız,dar görüşlülerdi -Daha çok yeni Müslüman olan kesimlerdendiler -Vahiy ve sünnet terbiyesinde yetişmemiş,çöl ve dağlık bölgelerden Medine ye gelip yerleşen bedevilerdi -Ezberlerindeki Kur'an yegane kaynaklarıydı,bilgisiz kültürsüz kesimlerdendiler -İnançlarına samimi şek. bağlıydılar.Bildiklerini yada bildikleri,sandıklarını taassupla savunuyor kendi doğrularından şaşmıyorlardı.Günah işlemekten sakınıyor,işlenen günahlara tepkisiz kalamıyor tövbe talebinde bulunuyorlardı. -Kabile insanları olduklarından devlet düzenine alışık değillerdi. -Çöl hayatı ve kabile kanunları onları cesur,azimli,gayretli merhametsiz kılmıştı,kendilerini düşünmeleri diğer Müslümanları kafir saymaları kabileci bencillikten kaynaklanır. 33-Hariciler neden fırkalara ayrılmış? -Hadislerin ve lafızların dış görünüşlerine göre hüküm verip ihtilafa düştükleri için 34-Ana Harici fırkaları? -Muhakkime,Ezarika,Necedat,Sufrıyye,Beyhesiyye,Acar ide,Sealibe,İbadiyye Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 35-Bu fırkaların kurucuları? Ezarika:Nafi'b.Ezrak Necedat:Necde b.Amir İbadiyye:Abdullah b.İbad Sufrıyye:Ziyad b.el-Asfar veya Abdallah b.Saffar 36-İbadiyye fırkasının K.Afrika ve Uman da söyleniş şekli? -Ebazıyye 37-Uman ibadilerine denilen diğer isimler? -Beyasi,Biyasi,Beyazi 38-İbadilerin kendilerine verdikleri isimler? -Şurat(ilk tahkimcilerle igilerinden dolayı),Ehlü'l-iman ve'l-istikame, Ehlü'l-adl ve'l istikame, Cemaatü'l-müslimin, Ehlü'd-davet 39-Basra ibadileri nasıl oluşmuş? -Nafi b.Ezrak ın Harici olmayan Müslümanlar için tekfirci ve dışlamacı görüşlerine katılmayarak, Abdullah b.Ibad ın etrafında toplanarak. 40-Ibadıyye fırkasını yaymak için davetçi olarak gönderilenler? -Hamaletü'l-ilm (Taşıyıcılar) veya Nakalatü'l ilm (Naklediciler) *Mağrib,Yemen,Hadramut,Uman ve Horasan a yayılmayı sağlamışlar. 41-Uman İbadiliğini başlatan? -Mirdas b.Udeyye başlatmış .İmamete Cülenda b.Mes'ud getirilmiş. *Uman ın Nevze şehri merkez olmuş. ***Sayfa 48 de Uman ibadilerinin gelişm süreci anlatılmış ,o kadar ayrıntıya girmeyeceklerini düşündüğümden yazmadım,yinede bakın isterseniz ... 42-Uman İbadiliğinin yönetim şekli? -16.yy dan itibaren hakim aile ve veliaht sitemiyle imamet şeklinde yönetilmiş.Halkın ve ibadi alimlerin beğendiklerine imam , diğerlerineyse vali,mütekaddim,melik,sultan denmiş. 43-İbadiliğin günümüzde mezhebi olduğu kabileler? -Uman'da Gafiri ve Hina kabileleri 44-İbadilerin Devlet Başkanı seçmekle ilgili görüşleri? -Dini başkanı belirlemeyi dini görev sayarlar.Seçim yoluyla(biat) istisnalar dışında. -Seçilecek şahsın vasıflarında Ehli Sünnetten ayrılır imamların Kurayş'ten olmasını reddeder. -Soya değil;mü'min,ilim,zühd,adalet sahibi,itaate layık olmalı. -Cemaatin ittifakı yani serbest seçimle seçilmeli. 45-Ibadiyenin Mu'tezile etkisinde kaldıkları görüşler? -Allah'ın sıfatlarının zatından ayrı olmadığı,Kur'an ı mahluk kabul etmeleri,Ahirette şefaati inkar etmeleri 46-Mu'tezileden ayrıldıkları konu? -Kulların fiilleri Hayırda şerde Allah'tandır.Kulların fiilleri Allah'ın dilemesi ve yaratmasıyla olur. (Bu soruda çıkabilir ben olsam sorardım yani :) ) Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 47-İbadiyeyi diğer Harici fırkalardan ayıran konu? -Büyük günah.Mutedil bir yol izlemişler. 48-İbadiyye 'büyük günah'ı nasıl niteler? -Nimet küfrü olarak 49-Nimet küfrü? -Amel,imandan bir parçadır ancak amelsizlik veya büyük günah insanı dinden çıkarmaz, doğrudan kafir yapmaz küfür olarak adlandırılır.Bu küfre nimet küfrü denir. 50-Nimet küfrünün hükmü? -Dinden çıkarmaz, tevbe ederse Müslümanlığa döner ,ebedi Ahiret cezasından kurtulur tevbe etmezse ebedi Ahiret cezasına müstehak olur. -Nimet küfründe olan Müslümanın canı,ırzı,malı diğer Müslümanlara haramdır. 51-Ibadilere göre dinden çıkaran küfür? -Şirk küfrü *Şirk küfründe olanla emr bil maruf uyarınca bu dünyada mücadele edilir.Bu görüşleriyle elmenzile beynel menzileteyn i savunan Mu'tezileye benzer. 52-Ibadilerin Sünnimüslümanlarla benzer görüşleri? -İbadetler ve muamelatlar konusunda.Bu yüzden camileri aynıdır ve evlilik öünasebeti kurarlar. 54-Günümüzde İbadiyye nin var olduğu yerler? -Uman,Hadramut,Zengibar,Libya,Tunus,Cezayir,Batı Sahra 55-Son yıllarda Zengibar da ibadiliğin azalması? -Halkın çoğunun Şafi mezhebine geçmesinden ***Harici fırkalarından en katısı Ezarika en ılımlısı İbadiyye 56-Mürcie kelimesinin anlamı? -İrca kökünden türemiş olup ''tehir etmek'' ''ümit vermek'' 57-Bu fırkaya Mürcie denmesinin nedenleri? -Mürtekib-i kebire için son kararı Allah'a ve Ahiret gününe bıraktıklarından ; -Taatın kafire bir faydası olmadığı gibi,günahında imana zararı yoktur diyerek ümit verdiklerinden; (temel prensipleri) -İmamet konusunda Hz.Ali yi 1.sıradan 4.sıraya bıraktıklarından;(erteleyen anl) -İman karşısında ameli 2.plana ittiklerinden mürcie denmiştir. 58-Mürcienin iman anlayışı? • İman sadece ikrar,tastik,sevgi ve bilgiden ibaret kuru bir anlayıştır. • 59-Ehli Sünnetin Mürcie ye bakışı? -İman ve amelde genişlik ve gevşekliği ifade eden bid'at düşünce inanç olarak görür. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 60-İlk mürci tavır kimlerce ortaya konmuştur? -Hz.Osman ın şehadetinden sonra toplumsal barışı esas alıp,ehli kıble ile şavaşmayı reddeden Abdullah b.Ömer,Sa'd b.Ebi Vakkas,Muhammed b.Mesleme,Usame b.Zeyd gibi sahabilerce konmuştur. 61-Mücie ne zaman güçlenmiş? -Hz.Hasan ın hilafeti Muaviye ye devretmesinden sonra. 62-Mürci grupların yoğun olarak bulundukları yerler? -Mekke ve Medine (Şam,Mısır,Basra da da tarafsız küçük gruplar mevcut) 63-Şükkak? -Kuşkudakiler.Meseleler hakkında peşin hüküm vermeyen ve işi Allah a havale eden kimselerin yolunu izleyen grup. 64-İrca ile ilgili yazılan eser ve yazarı? -Hasan b.Muhammed İbnü'l-Hanefiyye:Kitabü'l İrca (Cemel-Sıffın savaşlarından sonra yazmış) 65-Mürcie nin ortaya çıkışını etkileyen olaylar? -İslam top. tehtid eden Harici zihniyeti,Emevi-Haşimi çekişmesi,Emevilerin Haricilerle diğer mualiflerine karşı acımasız davranışları , Mevaliyi küçük görmeleri,özellillede Müslümanların birbirini öldürmesine tepki olarak doğmuş,uzlaşmacı ve birlik taraftarı siyasi bir fırka kabul edilmiş. 66-Emevi dev. Mürcilere bakışı? -Havaric ve Şia gibi iktidarı ele geçirmeye yönelik amaçları olmayan mürcilerin faaliyetlerine engel olmamışlar onları çeşitli görevlere getirmişler.Daha çok Horosan ve Maveraünnehir deki fetihlere katılmışlar.Destekledikleri hareketler:Abdurrahman b.Muhammed b.Eş'as,Yezid b.Mühelleb,Zeyd b.Ali,Haric b.Süreyc isyanları 67-Ebu Hanife ye Mürcii denmesinin sebepleri? -''Büyük günah işleyenin nihai durumu hakkındaki hükmü,cennetlik mi cehennemlik mi old. hakkındaki kararı Allah a bırakan irca görüşü ;Ehli Sünnet in görüşüne yakındır. Ebu Hanife ; amelin imanın zorunlu bir parçası olmadığı ve imanın amelden üstün olduğu konusunda mürciler ile aynı görüşte olduğu için; -H.icri1.asırda ortaya çıkan Kaderiyye ve Mu'tezileye mualefet etmesi ve mu'teziler kader meselesi hakkında kendilerine mualefet eden herkese mürcii dediklerinden Ebu Hanifeye de Mürcii demişler. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com (Haricilere ve Ehli Hadis e de demişler) ***Mürcie kelimesinin Kelam ve Mezhepler tarihi kavramı olarak ilk etapda çağrıştırdığı anlam göz önüne alınırsa Ebu Hanife ye Mürci demek doğru değildir. 68-Mürcie nin sınıflandırılması? 1-Mürcie-i Halisa :Mürtekib-i Kebire nin hükmünü Allah a havale ederek imanla beraber günahın zarar vermeyeceğini iddia edip,taat ve ibadetlerin önemsizliğine, amelin imandan ayrı olduğuna inanan Mürcie; 2-Sünni düşünceyi etkileyen(Ebu Hanife): Mürtekib i Kebire yi kafir saymayıp, günahkar mü'min olarak telakki eden Mürcie. 69-Kaderiyye nin sözlük anlamı? -Kadere mensup olan ,kader taraftarı(aksi kullanılmış ama) 70-Kaderiyye nin terim anlamı? -Kader inancını reddeden düşünce ve inanç akımı , sorumluluk doğuran fiillerin sadece insan iradesiyle gerçekleştiğini ileri süren itikadi mezhep. 71-Bu görüştekilere neden Kaderiyye demişler? -Kader konusunu merkeze almalarından dolayı 'Kader konularına ölçüsüzce dalanlar' anlamında Kaderiyye demişler. 72-Mualifleri tarafından Kaderiyye den başka hangi ad kullanılmış? -Ehlü'l Kader (mecusilere benzetmişler) 73-Kader konusunu gündeme getiren ilk kişi? -Ma'bed el-Cüheni (Emevi halifesi Abdül Melik Mervan zamanında Haccac tarafından öldürülmüş) 74-Kaderiyyeyi daha sistemli savunan? -Geylan ed-Dimeşki (Halife Hişam b.Abdülmelik zamanında) 75-Kaderiyye nin kader görüşleriyle benzetildiği mezhep? -Mu'tezile 76-Kaderiyyeyi Mu'tezile nin diğer adı olarak kayıt eden? -Abdulkahir Bağdadi Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 77-Kaderiyyenin Mu'tezileden ayrı fırka ol. Göstermek için kullanılan isim? -Halis Kaderiyye 78-Kaderiyye nin ortaya çıkış sebebi? -Emevilerin kulların iyi ve kötü fiillerini tamamıyla Allah ın takdirine bağlayan cebriyeci din anlayışına tepki olarak çıkmıştır. 79-Mu'tezilenin sözlük anlamı? -Uzaklaşan,ayrılıp bir köşeye çekilen 80-Bu gruba mu'tezile denmesi ve ortaya çıkış sebepleri? 1-Hz.Osman,Hz.Ali.Muaviye,Hz.Hasan olayları sırasında fitneye karışma endişesiyle hiçbir tarafı desteklemeyen birkenarda durdukları için; 2-Kendi mensuplarınca aşırı uçlardan uzak durduklarını ifade etmek için 3-Büyük günah işleyen kimseyi kafir veya mü'min saymayıp fasık saydıkları için 4-Sünni kaynaklarınca Vasıl b.Ata nın mürtekib-i kebire konusunda hocası Hasan el-Basri den ayrılması ve hocasının kendilerinden uzaklaştığını ifade etmek için Gad i'tezele annel-Vasıl demesi sebebiyle; Mu'tezile denmiştir ve bu mezhep ortaya çıkmıştır. 81-Mu'tezile içinde Hasan Basri'nin görüşlerini benimseyen fırka? -Haseniyye 82-Vasıl yerine ismi zikredilen? -Amr b.Ubeyd (Vasıl öldükten sonra öncü olmuş) 83-Mu'tezile için kullanılan diğer isimler? Kaderiyye:Kaderi tartısıp inkar ettikleri ve kulun fiillerini yarattığını söylediklerinden Cehmiyye:Cehm b.Safvan dan etkilendiklerinden Seneviyye ve Mecusiyye:Allah şerri yaratmaz dediklerinden Vaidiyye:Tövbe etmeden ölenlerin bağışlanmayacağını söylediklerinden Muattıla:Allah a bazı kadim sıfatları nispet etmekten kaçındıklarından bu isimleri mualifleri kullanmış. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com • 84-Mu'tezili alimlerin kendilerine kullandığı diğer isimler? -Ashabü'l-adl vet-tevhid , adliyye ,ehli adl, ahlü'l-hak, el-fırkatü'n-naciye 84-Vasıl ın hocasından ayrılırken ortaya attığı görüş? -Büyük günah işleyenlerin mutlak olarak ne mü'min nede kafir olduğu söylerim.O iki yer arasında bir yerdedir(el-menzile beynel menzileteyn) demiş. 85-Emeviler dön. Mu'tezilerin tepkisini çeken olay? -Horosan da Müslümanlardan cizye alınması 86-Mu'tezilerin destekledikleri Emevi halifeleri? -Halife Ömer b.Abdülaziz ve Halife Yezid b. Velid 87-Abbasilerin ilk döneminde mutezile mez. duraklamanın sebebi? -Amr b.Ubeyd in mezhebi Bişr b.Mu'temir ve Ebu'l-Hüzeyl el-Allaf dönemine kadar faaliyetlerini Basra ve Bağdat ta sınırlı tutması -Ehli Beyt ten Muhammed Nefsüzzekiyye nin isyanına verdikleri dertekten dolayı maruz kaldıkları baskı(Batılı müsteşrikler böyle düşünmüş) -Cebir itikadına karşı çıkışları sebebiyle gördükleri baskı(Kadı Abdülcebbar böyle düş.) 88-Mu'tezile fikirlerinin ortaya çıkışındaki faktörler? 1-Mürtekib'i kebire,Allah ın sıfatları,iradi fiiller,Kur'an ın mahluk oluşu gibi tartışmalardaki iç siyasi ve fikri ihtilaflar 2-Varlığın mahiyeti,cevher,araz,hareket,sukun gibi konulardaki dış felsefi etkenler (İran dinleri,Yahudilik,Hristiyanlık,Yunan felsefesi) 89-Mu'tezilenin resmi mezhep olduğu? -Abbasiler (Mehdi dön.) 90- Mu'tezili alimleri tebliğ ve İrşad için diğer ülkelere gön. halife? -Harun Reşid 91-Halife Me'mun un siyaseti? -Arapçılığa karşı İranlılar ve Türkler'den ,Sünniliğe ve Şia ya karşı Mu'tezilerden istifade etmiş. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com -Kur'an ın yaratılmış(mahluk) olduğu fikrini benimsemiş ve bunu reddeden kadılara ve alimlere baskı uygulamış(mihne olayı (218) 92-Mu'tezile mezhebini desteklemeye son veren halife? -Halife Mütevekkil (mihneyi bitirmiş) 93-Mu'tezilenin taraftar kitlesini kaybetme nedenleri? -Uygulamada baskıcılığa destek vermeleri -'cüz'ün la yetecezza' 'ma'dümün şey olup olmaması' 'cevher ve arazların fena ve bekası' gibi felsefi konularda birbirlerini tekfir etmeleri -İbnür-Ravendi nin Şia ya katılması -Maturidi ve Eş ari Sünni ekollerin ortaya çıkması -Hadis tedvinlerinin tamamlanması 94-Eş'ariliği canlandıran? -Nizamülmülk 95-Sünniler tarafından da taktir gören Mutezile alim ve eseri? -Zemahşeri:el-Keşşaf 96-Basra okulu ve görüşlerin şekillenmesi? -Vasıl b. Ata : Tevhid,el-menzile beynel menzileteyn,emir bil-maruf nehiy anil münker -Amr b.Ubeyd : Adalet,va'd ve vaid görüşlerini geliştirmişler. 97- Usül-ü hamse inanç sisteminin teşekkülünü tamamlayan? El-Usülül-hamse kitabıyla Ebül-Hüzeyl el-Allaf 98-Mutezile alimlerin görüşlerini biraraya getiren alim ve eseri? -Abdülcebbar eseri:el-Muğni (Ebu Haşim el-Cübbai görüşleri ağır basar)-elektik yötm 99-Basra okulunda diğer ileri gelen Mutezili alimler? -Nazzam,Cahiz,Ebü Ali el-Cübbai,Ebu Haşim el-Cübbai,Abdülcebbar el-Hemedani 100-Bağdat muteziciliğini başlatan? -Bişr b.Mutemir Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 101-Bağdat Muteziciliğine en büyük hizmeti yapan? -İbn. Ebi Duad 102-Mutezilenin rahibi olarak anılan? -Ebu Musa el-Murdar 103-Eserlerinde kıyas taraftarlarını reddedip Zahirilere yaklaşan? -Cafer b.Mübeşşir 104-Ekolün diğer alimleri? -Sümame b.Eşres,Cafer b.Harb,İskafi,Hayyat 105-Mutezilenin yayıldığı bölgeler? -Basra,Bağdat,Şam,Kufe,Horosan,Yemen,Taberistan,Mağ rib 106-Davetçilerin hizmetlerini anlatan şair? -Safvan el-Ensari 107-Mutezilenin inanç sistemi? -İtikadı sistemetik olarak tanzim eden ilk mezhepdir. -Aklı yanılmaz bir hakim olarak kabul eder,ahirete ve metafiziğe dair konuları akıl ile izaha çalışır -Ahirette Allah ın görülmesini red eder ve Kur'an ın mahluk olduğunu kabul edr.(tevhid -Salih kimselerin şefaatini ve kabir azabını reddeder.(vad vaid) -Kulların menfaatine olan şeyleri Allah ın yaratmasını vacip görür,(adl) -Şiileri etkilemiştir. -İslam dininin temel ilkelerini usül-ü hamse de toplamışlardır. 108-Usül-ü Hamse? -Tevhid - Adl - Va'd ve Vaid - el Menzile beynel Menzileteyn – Emir bil Maruf Nehiy anil Münker 109-Tevhid? -Usülü Hamsenin temelidir.Allah ın zatında ,sıfatlarında ve fiillerinde tek olması. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 110-Tevhid inancına dair mualif görüşler? -Sıfatıyye:Allah ın bağımsız kadim manalar olarak zati sıfatlara sahip. -Haşvıyye:O na makam cinsiyet gibi maddi manalar nispet etmiş. -Batınıyye:Allah sonradan oluşmuş (hadis) zati sıfatlara sahip. -Hristiyanlar:Tanrı üç uknum halindedir. 111-Sıfatlar konusunda ilk tartışmayı başlatan? -Ca'd b.Dirhem 112-Vasıl b.Ata nın sıfat telakkisi? -Allah a kadim sıfatlar nispet edilmesini şirkle denk tutmuş. 113-Ebu Haşim el-Cübbai nin teorisi? -Ahval teorisi:İlahi sıfatlar Allah'ta kendisinin sahip olduğu hal sebebiyle mevcuttur. 114-Kadı Abdülcebbar ın teorisi? -Sıfatları zatı ve fiili olarak ayırmış. Allah ın zatıyla aynıdır. Zati sıfatlar:Allah ın zatıyla aynıdır.Kadir,alim,hay,mevcut,semi',basir ve müdrik. -Fiili sıfatlar:Hadis ve Allah ın zatından gayrı olan:Mürid,karih,mütekellim,fail ***Muteziler Kur'an daki yed, vech,istiva,semada oluş gibi nitelemeleri Allah'ın her türlü benzeme ve benzetmelerden tenzih edilmesi olarak yorumlamış. 115-Adl ? -Allah'ın iyi fiilleri işlemesi,kötü fiillerin meydana gelmesinde etkisinin bulunmaması. Allah ın kötü fiilleri yaratması caiz değildir.İrade hürriyeti(istıtaat) bulunmayan insanın sorumlu tutulması Allah ın adalet ve hikmetiyle bağdaşmaz.. Ebu Ali el-Cubai:Kabih(kötü) fiillerde etkisi yoktur. Kadi Abdülcebbar:Allah ın bütün fiillerinin güzel oluşu,zulüm ve çirkin fiilleri ypmaması 116-Va'd Vaid ? -Dünyada iyilik yapanları mükafatlandırması, günah işleyenleride cezalandırması zorunludur.Büyük günahtan tövbe etmenden ölen cehennemde ebedi kalır. -İman,fısk,küfür,kebire,tövbe,kötülüklerin iyilikleri boşa çıkarması,iyiliklerin günahlara kefareti,sevap,ikab,şefaat,ivaz,kabir azabı ,Münker ve Nekir suali ,mizen,sırat bu başlıkta konu Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com edilmiştir. 117-El Menzile beynel Menzileteyn ? -Büyük günah işleyen kişinin küfrü gerektiren inkarda bulunmadığından kafir olmayacağı,fakat işlediği günah sebebiyle imanda kalamayacağı ikisi arasında bir yerde yani fasık olduğu görüşüdür.İlk Vasıl b.Ata ort. Koymuş.Harici ve Mürcie arasında orta yol bulmayı amaçlamış bu yüzden mutezileye Menaziliyye de denir. 118-Emir bil-Maruf Nehiy anil Münker? -Her Müslümanın iyiliği emretmesi ve kötülükten sakınması zorunludur.Konu olan maruf vacipse,vacip ; nafile ise nafiledir.Münkerde böyle bir ayrım yoktur. *Zulüm yalan gibi akli,hırsızlık zinave içki gibi münkerlerden uzaklaştırmak vacip; ictihada konu olan münkerlerden uzaklaştırmak bazı ddurumlarda vacip bazı durumlarda caizdir. ***Mutezilenin Ehli Sünnet e açık etkisi Eş'ari ile başlar. ***Eş ari ,,Abdülkahir Bağdadi, Şehristani Mutezileyi ana fıkralar içinde sayarken, Mutahhar b. Tahir el-Makdisi,Şehabettin b.Arabşah tarafsız kalmıştır. EHL-İ SÜNNET VE'L CEMAAT -Sünnet:Sözlük anlamı 'yol,gidiş,adet' -Sünnetullah:Allah ın değişmez kanunları -Sünnetin zıddı :Bid'at -Cemaat:Sözlükde;Toluluk,insan grubu Istılahda;İslam ümmetinin çoğunluğu -Cemaatin zıddı:Tefrika -Ehli sünnete mensup:Sünni 1-Ehl-iSünnet ve'l Cemaat terkibini ilk kim kullanmış? -Ebu'l-Leys es-Semerkandi ; Şerhu'l-Fıkhi'l-Ekber kitabında kullanmış. (Ehlü's-Sünne vel Cema'a olarak kullanmış) *Ehl-i Sünnet tabirini Hasan el-Basri çok daha önce kullanmış. 2-Ehl-iSünnet ve'l Cemaat kullanılmadan önce kullanılan terimler? -Ehl-i Hadis,Ehli Eser,Ashabı Hadis,Ashabı Eser,Sünni 3- Ehl-iSünnet ve'l Cemaat ? -Hz.Peygamberin sahabenin ve onların yolunu takip eden ilk nesillerin inanç sahasındaki görüş ve tercihlerini benimseyip izleyen geniş kesimlere verilen isimdir. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Sünnet;Hz.Peygamber ve sahabe , cemaat; müslümanların çoğunun siyasi birliğine referanstır. 4-Ehli Sünnetin doğuşunu hazırlayan olaylar? -Hz. Peygamberin vefatından sonra fitne hadiselerinin ortaya çıkması ,Hz.Osman ın şehit edilmesi ve sonrasında yaşanan olaylarkafalarda soru işareti oluşturmuştu. Ölen ve ölenin Allah katındaki durumu? İnsan kaderine mahkummudur?Büyük günah? vb. Sorular ve farklı cevaplar fırkalaşmalara neden olmuş.Müslümanları bir arada tutacak ve tefrikayı engelleyecek mutedil fikirlere ihtiyaç vardı. Bu dönemde mevcut iktidarın yanında olan yada karşısında olmayanları tanımlayan siyasi kavramdı ehli cemaat. 5-Cemaat yılı? -Hz.Hasan ın iktidarı Muaviye ye bıraktığı 41.Hicri yıl. 6-Ehli Sünnetin kendileri için kullandığı isimler ve anlamları? Ehli Sünnet :Hz. Peygamber in uygulamalarına ve sözlerine sıkı sıkıya bağlı olanlar Ehli Cemaat:Topluluk taraftarları (ehli sünnetin en çok kull) Sevad-ı Azam:Çoğunluk Müslümanlar (73 fırka hadisinde geçer-büyük kalabalık) Fırka-ı Naciye : Kurtuluşa eren grup (73 fırka hadisinde geçer) Ehli hak ve Ehli Hüda:Hak ve hidayet taraftarları 7-Mualiflerinin Ehli Sünnet e kullandıkları isimler,anlamları? -Sıfatıyye:Mutezile Allah'ın ,kadim sıfatlarını kabul etmeleri seb. sıfatçılar anlamında. -Müşebbihe:Haberi sıfatları hakiki anlamlarında zat a ait birer gerçeklik olarak ispat ettikleri için; -Mücessime:Allah ı cisim sayanlar anlamında;, -Mücbire:Allah ın aleme müdahalesini gerketiren sıfatları kabul ettiklerinden, kula kısıtlı irade hürriyeti verdikleri,için; Haşviyye:Allah ile mahlukatı arasında kaba benzetmeler yaptıkları için; Nasıbi:Şia tarafından Hz.Ali ve Ehli Beyt i ümmetin tayin edilmiş lideri saymadıkları için ; mualifleri tarafından bunlar daha çok Ehli Hadis için kullanılmıştır. ***Ehli Sünnet vel Cemaat tabiri sadece bir mezhep için değil,ifade fıkıh ve kelam mezhepleri ve mutedil tasavvufi gruplarıda kapsar. 8-Ehl-iSünnet ve'l Cemaati oluşturan alimler? -Hasan el Basri , Ebu Hanife ve cumhur alimler denilen;Malik b.Enes,Muhammed b.İdris es-Şafi , Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Ahmet b.Hanbel 9-Selef ve halef arasında köprü vazifesi kuran alimler? -İbn. Küllab el-Basri , Haris el-Muhasıbı,Ebü'l Abbas el-Kelanisi 10-Hasan el-Basrinin oluşumdaki rolü? -Emevilere yazdığı mektupta fitneye yıl açan olaylardan sakınılması gerektiğini öğütlemiş,hatta Hz.Ali yi bilehatalı bulmuş. -Büyük günah sahibini İslam dairesinde görür ve insanın fiillerinde kaderin belirleyiciliğini (cebir) red eder. 11-Ebu Hanife nin görüşleri? -Allah sayı yönünden değil ortağı olmadığından birdir. -Peygamberlerin hepsi günahlardan,küfür ve çirkinliklerden münezzehtir. -Peygamberlerden sonra en üstün insanlar sırasıyla:Ebu Bekir , Ömer b.Hattab,Osman b.Affan,Al,b.Ebi Talib tir. -Helal saymamak kaydıyla büyük günah işlemek küfür sayılmaz. -Müminin kafir olmamakla birlikte fasık olması caizdir. -Nebilerin mucizeleri,velilerin kerametleri haktır. -Allah (cc) Ahiret te görülecektir. -İman dil ile ikrar ve kalp ile taktirledr. -Peygamberlerin şefaati haktır. -Kıyamet ve hesap haktır. 12-İmam Malik ekolünün oluşumu? -Nebevi sünneti esas alarak ekolünü oluşturmuş.(Hicaz bölgesinde) 13-Muhammed b.İdris eş-Şafi sünneti nasıl yorumlar? -İlham değerinde ilahi bir vahiydir.Kur'anda 'kitab' ile birlikte zikredilen 'hikmet 'terimini sünnetid iye te'vil etmiş ve Rasulullah a itaati Allah a itaat kabul etmiş. 14-Mihne olayı ? Mutezile yanlısı devlet adamlarının Ahmet b.Hanbel gibi sünni din adamlarına işkence ve baskısı. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 15-Ahmet b.Hanbel in görüşü? -Ekolünü tamamen hadis metinlerine dayandırarak,aklın yol göstericiliğini tamamen bir kenara bırakmıştır. 16-Ehli Sünnet tarihinde 4.asır neden önemli? 1-Ebu Hasan el-Eşari Mutezileden ayrılmış,kendi kelam ekolünü kurmuş 2-Hanefi ekolün inanç esaslarını sistemleştiren Ebu Mansur el-Maturidi Maveraünnehir de ekolünü yaymaya başlamış. 17-Ehli Sünnette bütünleşmeyi sağlayıp,Ehli Sünnet çatısını çatanlar? -4. ve 5. asırda yazdıkları Mezhepler tarihi kitaplarıyla Abdülkahir Bağdadi ve Şehristani. 18-Sünni bünye usülleri? -Ehli Sünnet-i Hassa ve Ehli Sünnet-i Amme 19-Selefiyye?(2.-4.asır) -Sahabe ve tabiun neslini takip eden fukaha ve muhaddislerin yolu.Bunlara sünnet yolunda oldukları ve selefin ittifa etmediği konulara girmediklerinden Ehli Sünnet-i Hassa , hadis merkezli düşündükleri ve hadisleri toplayıp hazırlamaya çalıştıklarından Ehl-i Hadis denmiş.İtikad iamamı Ahmet b.Hanbel dir. 20-Halefiyye? -Sadece nakle bağlı kalmayıp aklıda önemseyen çizgidekilere Ehli Rey ,sünniliğin büyük bölümünü etkilediklerinden Ehli Sünneti Amme ,Selefıyyeden daha sonra oluşup geliştiklerinden Halefiyye denmiş.(Hanefi ile başlar Maturidi,Eş'ari canlandırmış) 21-Muhaddis ve Ashabı Hadis arasındaki fark? -Muhaddis sadece rivayete ve ravilerin hallerini bilen kimse; Ashabı Hadis ise, haberle istidal yapabilen ve ondan ahkam çıkarma usulüne bilen kimsedir. 22-Ashabı hadis tabakaları? -Malikiyye,Şafiyye,Hanbeliyye,Raheviyye,Huzeymiyye 23-Selefıyyenin temel görüşleri? -İnanç esasları konusunda nassları olduğu gibi kabul eder akli delil aramazlarÖzellikle Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Allah'ın yed,vech,istiva gibi müteşabihatını te'vil etmeden tastik etmişler. -Kur'an mahluk değildir -Hayır ve şer Allah'tandır -Ruyetullah ı kabule der -İman tastik,ikrar,ameldir....İman ile İslam birbirinden ayrıdır -Büyük günah işleyen imandan çıkar,İslam dan çıkmaz -Kıyamet alametlerini ve ahiret ahvalini ayet ve hadislerdeki gibi yorumsuz kabul eder -Kelamcıları kötüler ve biatçılardan uzak dururlar. 24-Selefıyyenin takip ettiği metodik perensipler? -Tasdik:Kur'an ve sünnette yer alan Allah'ın isim ve sıfatlarını olduğu gibi kabul etmk -Takdis:Allah'ı layık olmasığı isim ve sıfatlardan tenzih etmek -Aczi itiraf:Müteşabihatın bilinmesinde aczin ifade edilmesi -Sükut:Cahilin müteşabihatı sormaması,aliminde cevaplamaması -İmsak:Müteşabih ayetleri tevilden çekinmek -Keff:İtikaden şüpheli meseleleri kalben dahi düşünmekten dahi çekinmek ( :) ) -Marifet ehline teslim:Müteşabihat hakkında Nebi ve ashabın açıklamalarına tabi olmk 25-Selefiye ekolünü 8.yy da canlandıran? -İbn Teymiyye 26-Selefiyeyi Vehhabiye adıyla Arap yarımadasında yayan ve getirdiği yenilik? -İbn Abdülvehhab. Selefiliği siyasallaştırmış ve Suud hanedanında devlet mezhebi haline getirmiş.Ayrıca tevhid ile kabir ziyareti arasındaki ilişkiyi izaha çalışmış. 27-Rey? -Fıkıh usülünde hakkında nass olmayan konularda ,şeriatın gösterdiği düşünme yollarından gidilerek akli bir faaliyetle yapılan ictihaddır. 28-Ashab-ı Rey alimleri? -Ebu Hanife ile başlar,İbn Küllab,Muhasıbi,Kelanisi ile Kelam a yaklaşmış,Eş'ari ve Maturidi ile sistemleşmiştir. 29-Eş'ari mez. kuran? -Ebu'l Hasan el-Eşari Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 29-Eş'ariliğe mualiflerinin kullandığı isimler? -Müşebbihe,Cebriyye,Mürcie 30-Nasıruddin(dinin yardımcısı) lakabı verilen? -Ebu'l Hasan el-Eşari.Sünni akideyi geliştirip,yaydığından dolayı verilmiş. 31-Hocaları? -İbn Zekeriyya es-Saci (sünni) , Ebu Ali el-Cübbai(üvey babası ayrıca Mutezili alim ve kelam ilmini öğrenmiş) Ebu'l İshak el-Mervezi ***Gençliğinde Mutezile mez. benimsemesine rağmen sonraları eleştirmiş. 32-Eş'arinin Ahmed b.Hanbel in akidedsini yansıtan Berbehari'ye sunduğu eser? -el-Ibahe an Usulid-Diyane 33-Ehli Hadisin görüşlerinden uzaklaşıp ,rey ve kelam ı öne çıkaran eser? -el-Luma 43-Mezhepler Tarihi kitabı? -Makalatül-İslamiyyin ve İhtilafu'l-Musallin(itikadi ihtilafları konu almış) 44-Ebul Kasım ın 'Katilü'l Eş'ari ' olarak anılması? -Eş'arinin onunla yaptığı münazaradan sonra üzüntüyele hastalanıp ölmesinden dolayı (Ebul Kasım Mutezili alimi) 45-Eş'arinin 2. kurucusu sayılan? -Ebu Bekir Bakıllani 46-Ebu Bekir Bakıllani nin getirdiği ilke? -İn'ikasü'l edille:Haberi sıfatları te'vile tutmaktan kaçınmış,subüti sıfatlarda ahfal teorisine yönelerek,mezhebin dayandığı delillerin öncüllerini iman esası gibi mütalaa etmesi ilkesi. 47-Eş'ariliği Maliki mezhebinde yayan? -Ebu Tahir el-Bağdadi Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 48-Eşariyyenin müteahhirin dön. Başlatan? -Ebu Hamid el-Gazzali 49-Gazzalinin Aristocu filozofları eleştirdiği kitapları? -Mekasidü'l Felasife ve Tehafütü'l Felasife 50- Gazzalinin Aristocu mantığıyla yazdığı eser? -Miyarül İlm ve Mühakkün-Nazar(mantık bimeyenin ilmine güvenilemeyeceğini ileri sürmüş) 51-Şehristani nin ahval teorisini tenkid edip Eşariyye ye mal olmasın elgellediği eseri? -Nihayetül İkdam fi İlmil Kelam(felsefe-kelamı güçlendirmiş) ***Nizamülmülk tarafından Nişabur ve Bağdatta yaptırılan medreseler mezhebin yayılmasında önemli. 52-Eş'arinin Görüşleri? Bilgi:Zaruri ve iktisabi ol. ikiye ayrılır.Bilgi nazar,tefekkür ve tartışma(cedel) yoluyla elde edilir.Kaynağı duyular,akıl ve haberdir.Haber kesin bilgi olmak için tevatür veya mucize ile kanıtlanmış Peygamber tarafından gelmelidir.Mütevatir hadisle,tek rivayette (haber'ivahid)fark gömez,kabul eder.Müteşabih ayetlerde nassların zahirilerini alır,benzetmeye yol açmayacağını düşünür. Uluhiyet:Allah ın varlığına ilişkin bilgiler zaruri değildir,akıl yürütme ile bulunabilir. Eş'ari Kur'an ve sünnette zikredilen bütün sıfatların varlığını kabul etmiş ve bunların Allah ın zatına yakışan sıfatlar olduğuna ve yaratılanlarınkine benzemediğini bildirmiş. Rü'yetullah:Ahitette mü'minlerin Allah'ı görüceğini kabul eder,dünya da sadece Hz.Peygamber görmüştür.Rüyada görülmesi imkansızdır. Kur'an'ın Yaratılmışlığı:Kur'an ın mahluk olmadığını ancak Kur'an ın üzerine yazıldığı nesneleri,mukatta harflerini ve kelimelerden çıkan sesleri mahluk kabul eder.Kur'an ı mahluk sayanı O nu inkar etmiş sayar. Kader Problemi:Kullara ait fiiller Allah tarafından yaratılmıştır ; Kul,fiilin kendine ait hadis kudretle kısmen irtibatı olduğu için sorumludur.(Bakıllani:kulun hadis kudretinin fiil üzerinde etkili ol. kabul etmiş.) Nübüvvet:Allah dilediğini peygamberlikle görevlendirir.Resul olanlar tebliğ ile yükümlü olduğu halde nebiler böyle mükellef değildir.Bu yüzden kadınlardanda nebi seçilmiştir kanaatindedirler.Nübüvveti ispat için en büyük delil mucize dir.Hz.Peygamber in en büyük delili ümmi olduğu halde Ku'an gibi yüce kitabı getirmesidir. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Ahiret:Ahiret hallerini bilmenin tek yolu nakil olmakla birlikde akılda bunları imkan dahilinde kabul eder. Deccalin çıkacağına,Kabir azabına,sorgu meleklerine inanır.Ölmüş bir canlının 2.defa yaratılacağı aklen imkansız değildir.İhtilaf ettikleri konu bedenle birlikte ruhun ölüp ölmediğidir.Cüveyni ve Gazzali den sonra varlığını sürdürdüğünü kabul etmişler.Şefaatide kabul eder. İman-Amel İlişkisi:İman tastikden ibarettir dil ile ikrar ve amel imana dahil değildir.Büyük günah işleyen mü'mini Allah ın iradesine havale eder.Ehli kıblenin tekfir edilemeyeceğini söyler. İmamet:Müslümanların devlet başkanı(imam) seçmeleri farzdır.Ergenlik çağına girmiş,devlet işlerini yürütecek ehil,hür,erkek,Kureyş Kabilesinden olmalı.(Sonraları Kureşten olmayanlarıda meşru görmişler)Başkanlık seçimle belirlenir.4 halifenin seçimi meşru.İmamın gaybı bilmesi ve masum olması mümkün değildir.Hz.Ali haklı,mualifleri haksızdır. ***Nakil ile akıl arasında denge kurmaya çalışmış.Ancak İlliyetin inkarı,kulların fiilleri,tekli-i ma la yutak ve husun kubuh meselelerinde nakile ağırlık vermiş.(Mutezilenin akla çok yönelmesine karşı) ***Selef lafzı mutlak kullanıldığında ashab,tabiin veya onların metoduna tabi olan Ebu Hanife,Malik ve Şafii gibi büyük imamlar kastedilir. ***Selefıyye ise 4.yy da ortaya çıkmış ve daha çok Hanbeli mez. dayalı görüşleri savunanları kast eder. 53-Maturidinin Hanefi fıkhını ve kelam ilmini öğ. hocası? -Yahya el-Belhi Maturidilik=Ebu Hanife + Maturidinin görüşleri 54-Ebu Hanife yi Maturiyyedi nin önderi olarak gösteren? -Muin Nesefi 55-Ebu Mansur Maturidi nin eserleri? -Kitabüt-Tevhid (en önemli) ve Te'vilatü'l-Kur'an ***Kelam ilmine Eş'ariden daha çok önem vermiş. 56-Maturidinin yöntemi? -Selefıyye ve Mutezile nin iki ayrı uç oladuğunu ; nakli ve akli bilgileri uzlaştıran Sünni yöntemi kabul etmiş.(Allahın Müslümanları mudetil bir ümmet yaptuğını bildiren ayet(Bakara 143) ve itidalin en hayırlı durum ol. bildiren hadis delilleridir) Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 57-Maturidiyye ekolleştiren ve eserleri? -Ebu'l Muin en-Nesefi.Eserleri:Tabsiratü'l-Edille ve Bahrü'l Kelam *Günümüzdeki dil felsefesi çözümlemelerine benzer bir tarz geliştirmiş. 58- Ebu'l Muin en-Nesefi nin Maturidiyye için kullandığı isimler? -Ehlüs-Sünne ve'l Cemaa, Ehlü'l Hak , Ashabüna , Meşayih-i Semerkant, Ulema-i Maveraünnehir *Eşariyyeyi mualiflerimiz diye niteler. *Aile olarak Maturidiye ye hizmet etmişlerdir.Ömer Nesfi,Burhaneddin Nesefi (Akaid Metni bu alimlerden birine nispet edilir) Ebul Berekat Hafizuddin Nesefi eseri:Medariku't-Tenzil 59-Diğer Hanefi-Maturidi metoduyla eser yazanlar? -Hakim Semerkandi,Sadrü'l-İslam Pezdevi,Siracüddin el-Üşi,Nureddin Sabuni ***Osmanlı da daha çok Eşarıyye kelam kitapları okutulmuş.19. Ve 20.yy da yeni ilmi kelam Maturidi eğilimli kelamcılarla başlamış,İslam ı savunan materyalizm i reddeden eserler telif edilmiş. 60-Maturidi'nin görüşleri? -Bilgi Teorisi:Bilgi,duyuların ve aklın alanına giren konuların bilinmesini sağlayan niteliktir.Bilgi kaynakları:Duyular,akıl ve doğru haberdir.Duyularla elde edilen bilgi her türlü bilginin esası ve açık olanıdır.Akıl duyular ve haber yoluyla bilgi edinmenin zaruri şartıdır.Akıl hem zorunlu hemde zorunlu olmayan bilgileri ürettiğinden Eşariyyenin akıl tanımı yanlıştır.Duyular ve akıl yürütmeyle ulaşılamayan bilgiye doğru haber le ulaşılır.Yalan karışacağı endişesi doğru haberi kesin bilgi olmaktan çıkarmaz.Haberi sadık(doğru haber) :1-mütevatir haber 2-Peygamber in haberi ...mütevatir haber zorunlu bilgidir.Peygamber in haberi : 1-mütevatir 2-ahad ... mütevatir olan dinen bağlayıcı ve kesindir.Ahad haber zan ifade eder.Bağlayıcılığı şartlara bağlıdır. Uluhiyet:Allah ın varlığı tefekkürle bilinebilir.Allah ın varlığı konusu hudüs imkan fıtrat gayenizam,ahlaki delil ,ontolojik delil gibi katıtlarla istidlalde bulunan akli-itikadi alandır.Allah ın varlığını inkar etmek akli bilgiye aykırı olduğundan değil tamamen psikolojiktir,Çünkü duyularla çözmek isterler.Bir varlığın duyularla algılanamaması yokluğunu göstermez ,akıl yürütme ile bulunabilir....Tefekkürle yani.... :) İlahi isim ve sıfatlar:Allah ın zatı hakkında isim ve sıfatlarıyla bilgi edinilir.Allah a mahiyet atfedilemez.İlahi sıfatlar kıdem sıfatına bağlı olarak değil ,ilahi nitelikler olduğundan kadimdir.Hayat,ilim,irade,kudret,sem',basar,kelam ve tekvin ezeli subüti sıfatlardır.İlahi fiiller bu ezeli Tekvin ile gerçekleştirir.(Yaratma,öldürme,diriltme, rızk verme)Allah a 'şey' denmesi halinde Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com anlamı 'mevcut' demek olur.Allah'ın fiillerini dilediği gibi düzenleyip gerçekleştirmesi irade sıfatıyladır. Kelam sıfatı:Allah ın zatıyla kaim ezeli bir manadan ibaret olan kelam sıfatı vardır. Buna kelma-ı nefsi denir.Peyfamberlerle insanlara iletilen kelam-ı nefsi;kelam-ı lafzı adını alır.Kelam-ı lafzı hadisdir.Kelamı nefsi hadis saymak ilahi kelamı beşer kelamı saymaktır.Kur'an mahluktur demek yanlıştır,lafızların mahluk olduğu belirtilmelidir. Arşa İstiva:Nass da Allah a atvedilen arşa istiva,gitmek(zehab),oturmak(kuud), gelmek(meci),yakın olmak (kurb) gibi kavramlar Allah ı yaratıklara benzetir.Arşa istiva(nurdan veya mahiyeti bilinmeyen bir şeyden ibaret olan) Allah'ın yüksek bir yerde bulunmasını değil; ululuk yücelik ve hükümranlığını ifade eder.Allah her yerde hazır ve nazır değildir. Ru'yetullah:Allah cennette cisimlere ait özelliklerden münezzeh olarak görülecektir. Eğer Allah ahirette görülemez olsaydı dünyada 'gözle görülebilir' oluşunun ayetle nefyedilmesi (Araf 143) anlamsız kalırdı. Kader:İnsan gerçek anlamda fiil işleyen (fail) bir varlıktır.Fiiller kazanılmaları(kesb) ve icra edilmeleriyle insanın, yaratılmaları ise Allah ın iradesiyledir.Fiillerin Allah tarafından yaratılması kişinin sorumluluğunu kaldırmaz.Zira onları gerçekleştirmeyi mümkün kılacak irade ve güç insana verilmiştir. Nübüvvet:Pergamberlik mucize ile kanıtlanabileceği gibi insanın eğitim yoluyla kazanması mğmkün olmayan erdemlere sahip bulunması vb. öz.onun peygamberliğinin işaretidir.Kadınlardan peygamber gönderilmemiştir.İsmet peygamberliğin delillerindendir.Peygamberlikle görevlendirilmeden önce büyük günahtan görevlendirildikten sonra küçük günahtan korunmuştur.Zelleleri,dil ve zihin sürçmeleri bundandır. Ahiret:Kıyametin kopma zamanı bilinmez ama yaklaştığını bildiren alametler nasslarda vardır.Ahiret hayatı fikren zorunludur.Berzah hayatı ve kabir halleri vardır.Bir kısım Maturidi ruh u cisim kabul ederi bir kısmı mücerred varlık .Berzah alemini ruhi hayat olduğunu düşünür.Kıyametten sonra ölülerin bedenleriyle dirileceği ayetlerle sabit kesin itikadi hükümdür.İnkar eden Müslüman değildir.Dirilişi akılda mümkün görür. İman-Küfür:İman kalp ile tasdikledir.İkrar kalpteki imanın anlatılmasına vasıtadır. Dinde en ileri amel kalbin ameli olan imandır.İman,bütün ilahi buyruklara itaat değildir. Bazı buyruklara uymayanlara Kur'an da 'iman edenler' diye hitap edilmesi bunu kanıtlar.İmanda artma eksilme yoktur.İmanla-İslam aynıdır.Her müslüman mü'min,her mü'min müslümandır. Mukallidin imanını kabul eder ancak akıl yürütmeyi terk ettiğinden günahkardır.Gayba iman ortadan kaltığından be's ve ye's halinde iman geçersizdir. İmamet:Mutlaka devlet başkanı belirlenmelidir.Başkan adil ve liyakatli olandan seçilir.Hz.Ali ve Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com oğlunun imametine dair nass asılsızdır.Başkanın Kureyş ten olması ,ashab dön. Problemin çözümünü kolaylaştırmak içindi. ŞİİLİK I 1- Ehli sünnetten sonra en fazla taraftarı olan ve İslam tarihindeki fırkalaşmalara en belirgin katkıda bulunan mezheplerden birisi? C: Şia 2- Şianın kelime anlamı? C: Taraftar, yardımcı, destekleyen, partizan. Kısacası Şia, bir toplumda aynı mesele etrafında teşekkül eden gruplardan(fırkalar) her birisine verilen isimdir. Şia daha çok ayrılma, bölünme, parçalanma anlamında hizipleşme ve klikleşmeyi ifade eden lafızdır. 3- Terim olarak Şia? C: Hz Peygamberin vefatından sonra Hz Ali ve Ehli Beytini halifeliğe layık insanlar olarak gören, Hz Aliyi meşru halife kabul eden, ondan sonraki halifelerinde onun soyundan gelmesi gerektiğine inanan toplulukların müşterek adı. 4- Eşarinin Şia tarifi? C: Onlara Aliye taraftar oldukları ve onu, Rasulullahın öteki sahabilerinin önüne geçirdikleri için Şia denmiştir. 5- Şiiliğin üç ana kolu? C: Zeydiyye, İsmailiyye ve İmamiyye 6- Şia’ya göre Şiiliğin doğuşu? C: Nass ve tayin nazariyesine, yani Hz Ali’nin Allah tarafından Peygamber vasıtasıyla imam tayin edilişine inanan ve nasları bu istikamette yorumlayan Şia’ya göre; Şiiliğin tohumlarının bizzat şeriatın sahibi tarafından atıldığını söylemek suretiyle mezhebin zuhurunu Hz Peygamber dönemine kadar götürmektedir. Şianın büyük çoğunluğuna göre Ali taraftarlığının Hz Peygamber devrinde, onun vasıtasıyla ve teşvikiyle ortaya çıkıp gelişme kaydettiğini belirtmektedirler. 7- Hz Peygamber devrinde Hz Aliye muhabbet besleyen ve Peygamberin vefatından sonra onun imametini destekleyen ve o daha o zaman Alinin Şiası diye anılan sahabiler kimlerdir? C: Selmanı Farisi , Ammar b.Yasir, Ebu Zer el-Gıfari, Mikdad b.el-Esved.. 8- Siyasi anlamda Şianın gelişmesi kimin zamanında olmuştur? C: Hz Osman’ın halifeliği zamanında. 9- Hz Ali lehindeki ilk hareket? C: Velid b.Ukbenin valiliği devrinde Kufe’de ortaya çıktı. Kurra (Kuran okuyucuları) diye anılan bir takın zahid kişiler Ali’nin hilafeti döneminde ve daha sonra Ali Şiasının liderleri oldular. Bu devrede Şiatu Osman kesimi zayıfladı, Şiatü Ali kesimi itibar ve güç kazanmaya başladı. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 10- Şianın teşekkülünün hızlanması? C: Muaviye devrinde, Ali ve sevenlerine lanet edilmişve Ali taraftarları zulüm ve baskı altında tutulmuştur. Buna tepki gösteren Hucr b.Adiy le birlikte yakınlarından beş kişi Muaviye tarafından öldürülmüşlerdir. Emevilerin bu tür uygulamaları, Özellikle Kufe’deki Ali taraftarları ve Müslümanların genelinde derin nefret duygusu meydana getirmiştir. Hz Hüseyin ve ailesinin fei bir katliama maruz kalması da, Şianın mezhep olarak teşekkül sürecine girmesinde son derece etkili olmuştur. 11- Tevvabün hareketi? C: Kufe Şiası, Emevilerden Hz Hüseyinin intikamını almak için canlarını feda etme pahasına, Süleyman b.Surad el-Huzai tarafından sevk ve idare edilen Tevvabün (tövbekarlar) adıyla bir hareket başlatıldı. Güçlerini birleştirerek 684-5 yılında Kufeden ayrılan dörtbin civarındaki gönüllü, Hüseyinin kabrini ziyaret ettikten sonra “Aynül Verde” yakınlarında Emevi ordusuyla karşılaştı. Cereyan eden savaşta, liderleri Süleyman .Surad dahil olmak üzere çoğu kılıçtan geçirildi. 12- Şianın ilk lideri? C: Hz Alinin Fatıma dışındaki bir hanımından olan oğlu Muhammed ibnül Hanefiyye. Vefat edeceği sırada oğlu Ebu Haşim Abdullahı liderliğe atamıştır. 13- Keysaniyye? C: Muhammed d.el-Hanefiyye ismi etrafında ortaya çıkan hareketin adı. Liderleri Muhtar es-Sakafi. 14- Şii farklılaşmanın ilklerinden kabul edilen inan.? C: Muhammed b.el-Hanefiyye ‘nin ismi etrafında ortaya çıkan Keysaniyye’nin , onun ölmediği, Radva dağında gizlendiği(gaybet), bigün insanların arasına geri dönerek yeryüzünü adaletle dolduracağı(mehdi) şeklindeki inançları Şii farklılaşmanın ilklerinden kabul edilir. 15- Şiiliğin teşekkül sürecinde önemli bir yere sahip olan Gulat(aşırılar) fırkaların ileri sürdüğü aşırı düşünceler ve daha sonra İmamiyyenin süzgeçten geçirerek kabul ettiği bu görüşler nelerdir? C: İlahi ruhun Hz Peygambere, sonra da Ali ve evlalarına hulul ve intikal etmesi, Allahı kula, kulun da Allaha benzemesi (teşbih), Allahın bir şeyi bilmezken daha sonra bilmesi (hudusül ilm) veya bir şeyin iyi yahut kötü olarak ortaya çıkacağını bildirmişken aksinin zuhur etmesi (beda), peygamberliğin sona ermeyeceği, zaman içinde imametin peygamberliğe dönüşeceği, imamların peygamberin vasisi olup nübüvvet otoritesine sahip bulundukları, gaybı bildikleri, bir kısmının ölmeyip gözden uzaklaştıkları ve tekrar dönecekleri (recat), ruhların bir bedenden diğerine intikali (tenasüh/ ruhgöçü), bu yolla ahiret hayatının iptali, dini nasları bir gerekçeye dayanmaksızın Batıni anlamda tevil ve onlardan kastedilmeyen başka anlamlar çıkarma, bu yöntemle haramı helal, helali haram sayma ve ibadetlerin farziyetini kaldırma (ibaha) gibi İslam toplumunca tasvip edilmeyen ve çoğu sahih İslam inancına ters düşünceler. 16- Gali (aşırı) fırkaların isimleri? C: İlk dönemden itibaren ortaya çıkan bu gruplarda Hz Alinin ilahlığını ve ölümsüzlüğünü kabul eden Sebeiyye, Alinin ilahlığını, vasiliğini, Ali evladının kutsallığını, geleceği bildiklerini, tenasüh, recat, beda ve ibaha ile ilgili iddiaları ileri süren Keysaniyye müşterek ismi altında toplanan Beyaniyye, Cenahiyye, Harbiye, Haşimiyye, Kerbiyye Muhtariyye ve Rizamiyye gibi fırkalar, gali fırka kabul edilir. İsmail b.Caferin ölmediğini tekrar dönüp dünyayı islah edeceğini ileri sürenler, her zahirin bir batını Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com bulunduğunu iddia ederek Batıni tevile yönelen İsmaililer, Karmatiler, Batıniler, Seb’iyye, Muhammire ve günümüzdeki inanç ve tatbikatları itibariyle Nizariyye, Nusayriyye veya Nemiriyye, Şeyhiyye, Babilik ve müstakil bir din olarak ortaya çıkmadan önce Bahailik de birer gali fırka özelliği taşırlar. 17- İmamiyye’nin ortaya çıkışı? C: İkinci hicri asırda, Şii farklılaşmanın odağında mevcut olan uluhiyet ve nübüvvet gibi aşırı fikirler zamanla ayıklanmış ve ortaya İmamiyye çıkmıştır. 18- Zeydiyye ? C: Zeydilik, İmamiyye şiasının dördüncü imamı Ali b.Hüseyin Zeynelabidin’in olu Zeyd’e, ondan sonrada oğlu Yahya’ya uyarak onların imametini ileri sürenlerin mezhebidir. Şii fırkalar arasında mutedil ve Ehli Sünnete en yakın olması ve diğer Şii grupların aksine, ilk üç halifeyi kabul etmeleri sebebiyle Zeydiliği Şianın dışında tutanlarda vardır. Zeydiler itikatta Mutezile, amelde de Ebu Hanife’nin mezhebini takip ederler. Bugün yoğun olarak Yemen’de yaşarlar. 19- Zeydi hareketlerin ilki? C: Zeydi hareketlerin ilki ve en önemlisi Zeyd b.Ali isyanıdır. Başlangıçta onbeşbin kadar kişinin kendisine biat sunduğunu tespit etse de isyan başladığında korkup kaçanların dışında 218 kişiyi bir araya getirdi. Emevilere şiddetle mukavemet eden Zeyd ve taraftarları, hasımlarından yetmiş kişiyi öldürmelerine rağmen mağlup oldular.Başına isabet eden bir okla yaralanan Zeyd kısa bir süre sonra öldü. 20- Zeydiyye’nin imamet nazariyesi? C: Zeydiyye’nin imamet nazariyesinin omurgasını efdal(en faziletli) ve mefdul(da az faziletli) oluşturur. Buna göre, hilafet için gerekli vasıflara sahip en uygun kişi olan Hz Ali dururken, daha az faziletli olan Ebubekir ve Ömer, adaleti hükmetmeleri koşuluyla imam olabilir.Zeyd b.Ali’nin bu görüşü, Zeydiyye’nin imamet nazariyesinin şekillenmesinde büyük önem taşır. 21- Zeydiyye’nin itikadi görüşlerini yazınız? C: itikad konularında Zeydiyye “el menzile beynel menzileteyn” prensibi hariç Mutezile’nin beş esasından dördüne bazı küçük farklılıklara rağmen aynen benimsemiştir. TEVHİD: Allahı birlemek, Allahın zatını her türlü şüpheden uzak tutmaktır. ADALET: Allah küfrü, zulmü ve adaletsizliği yaratmaz, insanlara sadece iyiliği ve itaati emredip kötülüğü yasaklar ve insanı kendi fiilinde serbest bırakır. EL VAD VEL VAİD: İyilik yapanları ödüllendireceğini vaat eden Allahın bu sözünden dönmemesidir. Zeydiyye genel olarak büyük günah sahibini fasık-mümin olarak isimlendirir ve onların tevbe etmeden ölmeleri halinde ebedi cehennemde kalacağına inanır. EMRİ BİL MARUF NHYİ ANİL MÜNKER: İyiliği emretmek kötülükten sakındırmak. 22- Zeydiyye’nin amel görüşlerini yazınız? C: Zeydi fıkhı, birçok konuda Hanefi fıkhı ile büyük bir yakınlık içindedir. Bir çok konuda Hanefiyye mezhebine yakınken bazı konularda Şii fırkalarla paralellik arzeder. Humus vergisi konusunda İmamiyyeye oldukça yakındır. Zeydi fıkhına göre İslamın ilk devirlerinde Muta nikahı mübah iken daha sonra neshedilmiş haram bir nikah türüdür. Yine Zeydilere göre, İmamiyeden farklı olarak, mestler üzerine meshetmek, adil veya zalim herkesin arkasında namaz kılmak, Ehli Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com kitabın kestiğini yemek caiz; muvakkat nikahın yanı sıra takiyye yasak, beda ise mümkün değildir. 23- Zeydiyye’nin imamet anlayışı nasıldır? C: Onlara göre Hz Peygamber sağlığında isim vererek bir imam tayin etmemiş ve vasiyette bulunmamıştır. İmamiyyenin dediği gibi bir önceki imam bir sonrakini belirlemişte değildir. Ancak imamın sahip olması gereken özellikler belirtilmiştir. Taşıdığı vasıflar itibariyle Hz Ali imam olmalıdır. En önemli iki vasıf takva ve ilimdir. Ancak bu İmamiyyenin öne sürdüğü gibi Peygamberden Hz Ali yoluyla gelen özel (Vehbi) bir ilim değil, kesbi, yani sonradan kazanılmış, öğrenmekle elde edilen bir ilim olmalıdır. İmam Zeyd, gizli (gaib) imam fikrini reddetmiştir. 24- Zeyd b.Ali ‘nin Cemel ve Sıffın savaşı hakkında görüşü? C: Zeyd, büyük babası Hz Ali’nin Cemel ve Sıffın deki savaşlarda haklı mı yoksa haksız mı olduğunun kesinlikle bilinmeyeceğini, ma iki taraftan birisinin muhakkak haksız olduğunu söylemiş, böylece hem Mutezile ile aynı görüşü paylaşmış hem de imamların ismetine (günahsız olduğuna) karşı çıkmıştır. 25- İsmailiyye? C: Ehli Beyt imamı Cafer Sadıktan sonra imametin, onun küçük oğlu Musa Kazım’ın değil de, büyük oğlu İsmailin ve ondan sonra onun soyundan gelenlerin hakkı olduğu iddiasıyla hicri 2.asrın ikinci yarısında İmamiyye’den ayrılanların oluşturduğu bir Şii mezhebidir. Bu fırka için Talimiyye, Batıniyye, Melahide ve Seb’iyye isimleri de kullanılmaktadır. İsmailin babasından önce ölmüş olmasını bir mani olarak kabul etmeyen grup, onun ölmediğini ve gerçek imam olarak geri döneceğini (recat) savunurken; önemli bir çoğunluk İsmailin öldüğünü ve imamet hakkının Cafer Sadıktan sonra torunu Muhammed b.İsmail b.Cafer e intikal ettiğini kabul etmiştir. İsmail b.Cafere bağlılıklarından dolayı Halis İsmaililer olarak ta isimlendirilir. 26- İsmailiyyenin tarihi hakkında kısa bilgi? (uzununu kitaptan okuyacaksınız maalesef ) C: İsmailiyyenin tarihi incelenirken genellikle takip edilen usul, Fatımiler dönemine kadar fırkanın doğuşu, Fatımiler dönemindeki durumu, Mustaliyye ve Nizariyye diye ikiye ayrılması ve her iki kolun günümüze kadar uzantılarının ele alınmasıdır. Muhammed b.İsmail b.Cafer, mestur,yani İsmailiyye’nin gizli imamlarından ilki sayılmaktadır. 27- Fatımiler? C: Kuzey Afrika’da İsmailiyye’yi yayıp Fatımi devletinin temelerini atan kişi, İsmaili davetçi (dai) Ebu Abdullah eş-Şii’dir. Eski doktrine göre mehdi olarak zuhur edecek kişi Muhammed b. İsmail’dir. Bu defa,Fatımi doktrini denen yeni sistemde, Ubeydullah mehdi olarak zuhur etmiş oluyor ve böylece setr(gizlilik) devresinden zuhur (açıklık) aşamasına geçiliyordu. (çok karışık-bir sürü isim- beş kere okumak lazım-biraz kısalttım ) 28- Karmatiler doğuşu ve bitişi? C: Eski doktrine, yani Muhammed b. İsmail’in kıyamete yakın mehdi olarak döneceği görüşüne bağlı olan Bahren Karmatileri ile Irak, Rey ve Deylem’de bulunan mezhep mensupları Ubeydullah’ı tanımadılar. Bu gruplar Fatımi İsmailiyesinden daha aşırı bir dini görüş benimsediler. Koyu bir Batınilik eşliğinde, ibadetleri düşüren, haramları helal, helalleri haram sayan ibadi bir telakkiyi kabul ettiler. Bunların arasında en ses getireni Karmati lider Ebu Tahir Cennabi’nin 930 yılı hac mevsiminde Mescidi Haramı basması, binlerce hacıyı katletmesi v eHaceri Esvedi yerinden söküp Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Bahreyn’e taşımasıydı. Bu tür aşırılıkları ve mücadeleci yanları nedeniyle Karmatilik tarih içinde varlığını uzun süre devam ettiremedi. 29- Kahire şehrini kurarak başken yapan devlet? C: Fatımiler. 30- Fatımi İsmailiyyenin tarihindeki en önemli ihtilaflardan birisi nedir? Dürzilik’in ortaya çıkışı? C: Bu ihtilah altıncı halife Hakim zamanında ortaya çıktı. İmamet ve hilafetle yetinmeyip, tecessüdi ilahi (Allahın ruhunun onun bedeninde hululü) iddiasında bulunmak suretiyle kendisine ilahlık atfeden Hakim’in farklı bir inanç sistemi kurarak, başına veziri Hamza b.Ali’yi geçirmesiyle Dürzilik hareketi ortaya çıktı. 31- İsmailiyyenin iki ana fırkaya bölünmesi? C: Fatımi halifesi Munasır’ın uzun süren hilafetinin sonunda, İsmailiyye, tarihinin en büyük bölünmesiyle karşı karşıya kaldı. Fatımi geleneğine göre Muntasır’ın büyük oğlu Nizar’ın imam olması gerekirken, yeterli tedbirleri alamadığı için, küçük kardeşi Ahmed, ordu komutanı olan kayınpederi Efdal’in yardımıyla El-Müstali adıyla imamlığını ilan etti ve ağabeyi Nizar’ı İskenderiye’de bir hapishanede öldürttü. Böylece İsmailiyye, uzantıları günümüze kadar devam eden Nizariyye ve Müstaliyye adlı muhalif iki ana fırkaya ayrılmış oldu. 32- Nizariler hakkında bilgi? C: Nizariyye, günümüze kadar devam eden mevcudu ve İslam tarihindeki yeri itibariyle, İsmailiyye mezhebinin en önemli koludur. Hilafetin gerçek sahibi olmasına rağmen hakimiyet kuramayan Nizar, daha babasının sağlığında Mısır’a gelen Hasan Sabbah ın şahsında hırslı ve muktedir bir destekçi bulmuştur. Önceleri bir İmamiyye Şiası iken, Irak’ta dailein gayreti ile İsmailiyye mezhebine geçen Hasan Sabbah, Nizar’ın imameti lehinde çalışmış; ihtilalci fikirleri ve İran Alamut merkezi muazzam teşkilatı (HaşHaşin) ile İslam dünyasında Batıni akidelerin yayıcısı olmuştur. 33- Nizarilerin şuanki dni liderleri? C: Nizarilerin dini liderleri 1957 yılından itibaren 4.Ağa Han ve 49. imam olan Kerim Şah’tır. 34-Mustaliler? Bölünüşü? C: Mısır Fatımi devleti, kuruluşundan 262 yıl sonra 1171 de Sünni Eyyübiler tarafından ortadan kaldırıldıktan sonra, Müstaliler merkezlerini Yemen’ taşıdılar. Nizarilerin aksine sakin bir hayat sürdüler. Mustali İsmaililerin başı dai mutlak denen başdaidir. Bu ünvana kimin sahip olacağı konusunda yaşanan ihtilaf sonucu Mustaliler, Davudiler ve Süleymanileri olarak ikiye bölündüler. 35- Mustali İsmaililerin çoğunluğu nerede ve hangi adla yaşamaktadırlar? C: Hindistan’da yaşamaktadır ve Bohralar adıyla anılmaktadır. 36- İsmailiyye’nin itikadi görüşleri? C: İsmaili düşüncenin en önemi unsuru zahir-batın ayırımıdır. Her zahiri ve lafzi mananın bir Batıni ve hakiki manası olduğunu ileri sürmüşlerdir. Onlara göre Kuran ve İslam şeriatının zahir manası ile batın manası birbirinden tamamen ayrılır. Yeni bir şeriatle gelen her peygamberin getirdiği dinin zahiri yönü değişirken, sonsuz ebedi hakikatleri ihtiva eden batıni yönü değişmeden kalır. ,farklı din ve şeraitlerde bu değişmez hakikatlere ulaşmak yalnızca İsmaililer (havas) mümkünken, İsmaili olmayanlar (avam) sadece dinin zahiri manasını anlayabilirler. Batıni mana ise ancak imamın Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com öğretmesiyle anlaşılabilir. Onlara göre vahiy(zahir) alan ve kendisinden önceki şeriatı nesheden natık (şeriat koruyucu peygamber) iken, tevil ilmi yoluyla batıni manayı açıklayan vasidir (imam) İlk İsmaililere göre insanlığın dini tarihi yedi devirden müteşekkildir. Tarihin ilk altı devresi, natıklar, yani Adem,Nuh, İbrahim, Musa, İsa ve Muhammed olmak üzere altı ululazm peygamberden ibarettir. Bu mezhebe göre Muhammed b.İsmail, İslamın yasalarını yürürlükten kaldıran yedinci ve son devri başlatmış ve böylece dini hükümlere ihtiyaç kalmamıştır. Bu yedili devir inancı sebebiyle İsmailiyye, yediciler anlamına gelen Seb’iyye ismiylede anılmıştır. 37- Müstali ve Nizarilerin itidaki inanışı? C: Günümüze kadar değişik evreler geçiren bu inanışın, İsmaililerin Nizari ve Mustali olarak ikiye ayrılmasından bu yana tezahürleri farklı olmuştur. Mustaliyyede esasta batıni inancı ve dailik sistemini benimsemiş olmakla birlikte, Nizariyyeye göre daha mutedil görüşlere meyletmiştir. Mustalileri Allah, Muhammed, Kuran ve Sünnet hakkındaki görüşleri Ehli Sünnetinkine yakındır. Nizariler ise Allahı tanımanın zamanın imamını tanımak olduğunu söyleyip onun sözünün Allahın sözü olduğunu iddia etmişlerdir. Ramazan ayı bin aydan daha hayırlıysa zamanın imamıda bin peygamberden daha büyüktür. Bu, nübüvvet nurunun velayet nurundan çıktığını gösterir. Ağa Han’a tabi olan Mevlailer, Cebrailin Kuranı, Hz Ali yerine yanlışlıkla Hz Muhammede götürdüğünü ileri sürmüşlerdir. İmamı tanımayan kimselere, Sünnilerin helal kıldığı şey bile haramdır. İmamı tanıyan kise için işe, Şarap içme gibi Sünnilerin haram kıldığı şeyler dahi helaldir. 38- İsmailiyyenin ameli görüşleri? C: Mustalilere göre dinin esasları velayet, namaz, zekat, oruç, hac ve cihaddan ibarettir. Velayet islamın ilk direği olup kelimei şehadete şöyle yansır. “lailahe illahlah muhammedun rasulullah ve alıyyun veliyullah ve vasiyyun nebi.”. Farz olan beş vakit namazı üç vakitte birleştirirler (cem). Abdest Sünnilikteki gibidir. Sünniler ve Zeydiler gibi bunlarda mut’a nikahını kabul etmezler. Nizari İsmaililere göre islamın şartı velayet(iman), taharet, namaz, zekat, oruç, hac ve cihad olmak üzere 7 esastan ibarettir. İmanın en önemli şartı zamanın imamını bilmek ve onun emirlerine boyun eğmektir. İmanın ve islamın şartları velayetin sadece yardımcı unsurlarıdır. Nizarilere göre ikinci önemli esas, zekattır. Oruç, imamın söz ve fiileri karşısında sükut edip sırrı ifşa etmemektir. Onlara göre oruç Ramazan ayında sadece bir gün tutulur. Bununla birlikte Ramazan ayı kutsal sayılır. 39- Nizarilerin bu günkü durumu? C: Nizarilere ait saydığımız inanç ve pratikler, yaşanılan bölgeye göre farklı şekillere bürünebilmektedir. Özellikle takiyye (inancı gizleme) önemi olduğundan, zaruri durumlarda Nizariler, diğer Müslüman topluluklarla kaynaşarak kendi inançlarını gizleyebilmektedir. Mamafih bugün, Nizari İsmaililiği’nin Hindistandaki Hocalar kolu, Ehli Sünnet ve Hinduizm den aldığı bazı unsurları birleştirerek garip bir çehreye bürünmüştür. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com ŞİİLİK II 1- İslam düşüncesinin teşekkülünde önemli bir yer işgal eden Şiiliğin en önemli kolu hangisidir? C: İmamiyye 2- İmamiyye hangi ülkenin resmi mezhebidir? C: İmamiyye, İran nüfusunun üçte ikisinden fazlasını oluşturmaktadır ve bu ülkenin resmi mezhebi durumundadır. 3- İran dışında İmamiyye’nin en güçlü olduğu ülke? C: Irak. İmamiyye, İran, Irak, Azerbaycan ve Bahreyn’de çoğunluğu oluşturur. 4- İmamiyye mezhebinin tanımı? C: Hz Peygamberin vefatından sonra Hz Ali ve sırasıyla oğlu ile torunlarını Allahın emri, Peygamberin tayini ve vasiyeti ile meşru imam kabul eden ve böylece on iki imama inanmayı dinin aslına dahil bir rükun olarak görenlerin mezhebidir. Bugün Şia denilince bu fırka anlaşılır. 5- İmamiyye’nin diğer adlandırmaları? C: Bu mezhebe Hz peygamberin vefatından sonra halife-imam olarak oniki imamı kabul ettiklerinden dolayı İsnaaşeriyye, imamlara inanma imanın şartlarından saydıkları için İmamiyye, hem itikat hemde ibadet ve muamelatta İmam Cafer Sadık’ın görüşlerine dayandıklarından dolayı Caferiyye, oniki imamın gelişini beklemeleri sebebiyle Ashabul İntizar ve oniki imam için çokça kullanılan kaim (hayatta olan, var olan) ünvanına nisbetle Kaimiyye de denmiştir. Muhalifleri ise mezhebi Rafıza ya da Rafiziyye diye anmşlardır. 6- İmamiyyenin teşekkülündeki ilk evre? C: Hz peygamberini ölümünden sonra Emevi- Haşimi çizgisinde gelişen olaylar ve Emevilerin iktidara gelişi, İmamiyyenin tarihindeki ilk evreyi oluşturmaktadır. 7- Şiiliğin farklı fırkalara bölünme süreci? C: Hz Ali taraftarları, Hz Hüseyin’in ölümüne kadar kendi aralarında herhangi bir liderlik sorunu yaşamamıştı. Fakat ölümünden sonra siyasi istikamette oluşan Şii temayüller, farklı istikametlerde gelişmeye başladı. Bir kısmı Hz Ali’nin Hz Fatıma soyundan; bir kısmı Muhammed ibnül Hanefiyye gibi Ali’nin Fatıma’dan olmayan çocuklarından; başka bir kesimi de başta Abbasiler olmak üzere tamamıyla Ali soyundan olmayıp dedesi Abdulmuttalib’in soyundan gelenlere lider gözüyle bakıyorlardı. Bunların yanı sıra iktidara karşı her türlü muhalif hareketten kaçınan daha ılımlı ikinci kol, HasanHüseyin-Zeynelabidin liderlik silsilesini izleyen taraftarlardan oluşmaktaydı.(imamiyye) Abbasilerin iktidara gelip Alioğullarını dışlamasıyla Hz Peygamberin Fatıma soyundan gelenler, diğer Haşimilerden ayrılarak Alioğulları cephesini oluşturdular. Hatta Zeydilerin haricindeki önemli bir kesim Hasan’ın soyunuda dışarıda bırakarak yalnızca Hüseyin’in soyundan gelenlerin liderliğini kabul etti. Bunların arasında Zeynelabidin’in oğlu Muhammed Bakır ve onun oğlu Cafer Sadık’ı imam tanıyanlar, diğer grupların inançlarına nispetle daha ılımlı sayıacak görüşleri benimsemişlerdir. 8- Şiiliğin siyasi-dini cephesi? C: Şiiliğin siyasi cephesi dini cephesinden daha önce teşekkül etmiştir. Kerbela’da ortaya çıkan Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Tevvabün ve Muhtar hareketleri, Şiiliği doğuşunu hazırlayan olaylar olarak tarihteki yerlerini almıştır. Ancak bu hareketlerinde Şii ve İmami bir hareket olduğunu söylemekte pek mümkün görünmemektedir. Hicri birinci asrın son çeyreğine gelindiğinde ise Ümeyyeoğulları-Haşimoğulları arasındaki iktidar yarışı siyasi olmaktan çıkarılarak dini bir veche kazanmaya başlamıştır. Buna göre Haşimilerin önderi olarak Hz Ali’nin, Osman’dan üstünlüğü bir kenara bırakılarak Ebubekir ve Ömer’den de üstün olduğu iddia edilmeye başlanmıştı. Şia’nın doğuş dönemi olarak adlandırılan bu devrede ortaya çıkan oluşumlara aşırı (gulat) hareketler veya “ilk Şii hareketler” adı verilmiştir. 9- Oniki imamın her birinin isimleriyle anıldığı ilk rivayet? C: Ali b.İbrahim el-Kummi’nin Tefsir’indedir. 10- Oniki imamla ilgili rivayetler hangi eserde karar bulmuştur? C: Küleyni’nin Usulul Kafi adlı eserinde. 11- On iki imam sırasıyla? C: 1- Ali b.Ebi Talib 2- Hasan b.Ali 3- Hüseyin b.Ali 4- Ali b.Hüseyin Zeynelabidin 5- Muhammed el-Bakır b.Ali Zeynelabidin 6- Cafer es-Sadık b.Muhammed el-Bakır 7- Musa el-Kazım b.Cafer es-Sadık 8- Ali er-Rıza b.Musa el-Kazım 9- Muhammed Cevad et-Taki Ali er-Rıza 10- Ali el-Hadi en-Naki b.Muhammed et-Taki 11- Hasan el-Askeri b.Ali en-Naki 12- Muhammed el-Mehdi b.Hasan el-Askeri 12- Hz Ali hakkında kısa bilgi? C: Hz Ali(miladi 600) ehli sünnete göre Hülefai Raşidin’in dördüncüsü, Şiilere göre ise ilk imamdır. Hz Peygamberin amcaoğlu, kızı Fatıma’nın eşi ve ilk inananlardandır. Hz Peygamberin vefatından sonra gerek Ebubekir gereskse Ömer’in hilafetleri müddetince onların mutlaka istişare ettikleri isim olmuş, tarihlere Ebubekir ve Ömerin müftüsü olarak geçmiştir. Hz Ali bütün gazvelere katılmış sadece Tebük gazvesine katılamamıştır. Emirül müminin, Aliyyül Mürteza, Ebul Hasan, Ebu Turab, Esedullahı Galib gibi adlarla anılan ve Şianın tamamı tarafından Hz Peygamberden sonra imam olması gereken kişi olarak kabul edilen Hz Ali, bütün Şii mezheplerin imamet silsilesinde ilk sıradadır. 13- Hz Ali’yi Rasullullahtan sonra insanların en üstünü olarak görüp, başta Hz Ali olmak üzere, kendisinden sonra çocuklarını da imamete en layık olarak gören Şia’nın, bu iddialarını desteklemek üzere naklettikleri en önemli olay? C: Ğadir-i Hum vakası. Onlara göre, Peygamber, Veda Haccından Medine’ye dönerken Ğadiri Hum denilen mevkide, Hz Ali’yi kendisine halife ve ümmete imam olarak tayin ettiğini açıkça bildirmiştir. 14- Hasan b.Ali? Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com C: Hz Ali ve Fatıma’nın ilk çocuklarıdır. Hayatında yüzden fazla evlilik yaptığı söylenmektedir, bu yüzden ona mitlak (çok boşayan) denmektedir. Babasını vefatından sonra halifelik makamına gelen Hasan, bir kısım müzakerelerden sonra hilafeti Muaviye’ye devretti. 15- Hüseyin b.Ali? C: Rasulullahın gözbebeği iki torunundan ikincisidir. Lakabı eş-Şehid’dir. Emeviler tarafından muharrem onuncu gününde yanındaki az sayıda aile efradıyla birlikte Kerbela’da hunharca şehid edilmiştir. Şia ve çoğu Müslüman nazarında Hz Hüseyin zulme karşı direnişin bir simgesi haline gelmiştir. 16- Ali b.Hüseyin Zeynelabidin? C: Hz Hüseyin’in Kerbelada şehid edilen büyük oğlu Ali’den ayırmak için Ali Asgar diye de anılan Ali b.Hüseyin’in lakabı “ibadet edenlerin süsü” anlamında Zeynelabidin’dir. Hz Hüseyin’in soyu Zeynelabidin’den yürüdüğü için kendisine ayrı bir önem verilmiş ve Ebul Eimme (imamların atası) olarak lakaplanmıştır. Hayatını ilim, ibadet ve insanlara hizmetle geçirmiş, siyasete karışmamayı tercih etmiştir. 17- Muhammed el-Bakır b.Ali Zeynelabidin? C: Babası gibi siyasetten tamamen uzak kalmış ve kendini ilme vakfetmiştir. Şii rivayetlerde Muhammed Bakır, mezhebin dini ve hukuki öğretilerinin başlatıcısı ve oğlu Cafer Sadık’la birlikte İmamiyye Şia’sının kurucusu olarak görülmektedir. 18- Cafer es-Sadık b.Muhammed el-Bakır? C: Oniki imam arasında literatürde en çok bahsedilen kişidir. Suyuti, İmam Sadık’ın “Ebubkir ve Ömer’i hayırla anmayan kimseden uzağım” dediğini nakleder. Kendisini dinlemek ve bilgi almak için gelenler arasında Ebu Hanife, Malik b.Enes, Vasıl b.Ata ve meşhur kimyacı Cabir b.Hayyan gibi simalar zikredilebilir. Şiilerce, imamların en büyüğü ve özellikle Şia fıkhını ve itikadını tedvin eden bir imam olarak görülür. İmamiyye Şiası, kendisinden fıkhi bir mezhep olarak bahsederken Caferiyye ismini kullanır. Şiilere göre Halife Mansur tarafından zehirlenerek öldürülmüştür. 19- Musa el-Kazım b.Cafer es-Sadık? C: Yedinci imam Musa el-Kazım, babasının vefatından sonra aslında Abbasiler’e karşı barışçı bir politika izlemiştir. Daha çok ibadet ve takvaya yönelen Musa el-Kazım’ın takipçilerinin çoğalması, Halife Mehdi’yi kuşkulandırmış; bu sebeple onu Medineden Bağdata getirterek bir süre hapsetmiş, isyan etmeyeceğine dair yemin aldıktan sonra gönlünü alarak Medineye geri göndermiştir. Harun Reşid’in halifeliğinde de çeşitli suçlamalara maruz kalmış ve hayatının son dört yılını hapiste geçirmiş, hapisteyken vefat etmiştir. NOT: İmamiyye’nin imamet nazariyesinin temel unsurlarından nass ile tayin, ilahi bilgiye sahip olma ilahi alemden bilgi alma, günahsızlık (masumiyet) ve imamların sayısının oniki olduğu fikri, Sadık’ın döneminde henüz belirgin değildi. Sadık’ın oğlu Musa Kazım döneminde ise imametin nass ile tayin olduğu, vasilik, imamın efdaliyeti ve masumiyeti, Ebubekir ve Ömer’den teberi (red ve uzaklaşma), imametin erkek çocuklardan yaşça en büyüğüne ait olması, imametin kardeşten kardeşe geçmemesi, beda ve takiyye gibi meseleler tartışıldı. Musa Kazım’ın ölümünden(799) sonra, onun imametini ileri sürenler, onun ölüp ölmediği konusunda üç ayrı gruba ayrıldılar. Bunlardan birincisi, onun öldüğünü kabul ederek imametin oğlu Ali Rıza’ya intikal ettiğine inanan Kat’iyye; ikincisi imameti Musa Kazımda sona erdirip onun ölümsüzlüğü ve kaim mehdi olduğunu Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com iddia eden Vakife; üçüncüsü ise onun ölüp ölmediği konusunda bir karara varamayan gruptu. 20- Ali er-Rıza b.Musa el-Kazım? C: İmamiyye’nin sekizinci imamı olan Ali Rıza, Halife Memun tarafında Abbasi tahtına veliaht tayin edildi ve Horasan’a getirildi. (bütün imamların doğum yeri Medine). Ali Rıza fazlaca yediği üzümün etkisiyle yahut Şii kaynaklara göre, yediği zehirli bir nar veya halifenin sunduğu nar suyu içmesiyle hastalanır ve vefat eder.Cenaze namazını Halife Memun bizzat kendisi kıldırmış ve babası Harun Reşid’in yanına detnetmiştir. Daha sonra bu yöre Meşhed (şehadet yeri) olarak isimlendirilmiştir. Meşhed İran’ın büyük şehirlerinden birisidir. 21- Muhammed Cevad et-Taki b.Ali er-Rıza? C: İmamiyye’nin dokuzuncu imamıdır. Hayatını önceki imamlar gibi ilim ve ibadetle uğraşarak geçirir. 22- Ali el-Hadi en-Naki b.Muhammed Cevad et-Taki? (bu nasıl bir isimdir ) C: İmamiyyenin onuncu imamı olarak kabul edilen Ali Hadi ömrünü zühd ve takva içinde ilim öğreterek geçirmiştir. 23- Hasan el-Askeri b.Ali el-Hadi? C: İmamiyye’nin onbirinci imamıdır. 24- Muhammed el-Mehdi b.Hasan el-Askeri? C: Muhammed el-Mehdi, onbirinci imam Hasan el-Askeri’nin bir cariyeden doğduğuna inanılan oğludur. İmamiyye inancına göre Muhammed Mehdi, babası Askeri’nin vefatından sonra, evlerindeki mahzene girerek gözden kaybolmuştur. Halen sağdır ve kıyametten önce mehdi sıfatıyla zuhur ederek zulümle dolmuş dünyayı adaletle dolduracaktır. Sahibuz zaman, el-Huccet, el-Kaim, el-Mehdi, el-Mehdi el-Müntazar, Mehdil-enam ve Halef gibi lakaplarla da anılmaktadır. 25- Gaybet dönemi? C: İmamiyyeye göre onbirinci imam Hasan Askeri oğlu Muhammed’i doğduğu zaman ve kendi vefatına kadarki zaman zarfında yakınlarından birçok işiye göstermiş ve onun, kendisinden sonra Allahın hucceti ve ümmetin imamı olacağını bildirmiştir. Askeri vefat edince oğlu Muhammed’de gizliliğe (gaybet) çekilmiştir. Bu tarihten başlayıp Muhammed’in döneceği kıyamete yakın bir vakte kadar devam edecek döneme gaybet dönemi denir. Gaybeti Suğra ve Gaybeti Kübra olarak iki devreye ayrılır. 26- Gaybeti Suğra dönemi? C: İmamiyyeye göre Mehdi’nin gaybetinin gerekçeleri şu hususlardır; Muhammed’in başta amcası Cafer tarafından olmak üzere öldürülme endişesi, gaybetin Şia için bir imtihan vesilesi olması, açıklanmaya izin verilmeyen bir sebebe bağlı olması, insanların Allahın yolundan sapmaları sebebiyle Allahın onlara gazap edip huccetini aralarından çekip alması ve batıl esaslar üzerine kurulmuş bir idari sistemde gizli imama uymanın zahir imama uymaktan daha üstün bulunması. Onlara göre gaybet hali, Şia için ilahi bir lütuftur. Gaybeti suğra döneminde sefir, naib yahut vekil diye adlandırılan görevliler imamla toplum arasında irtibat kurmuşlar, ortaya çıkan problemleri imama arzederek onun emir ya da yasaklarını topluma ulaştırmışlardır. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 27- Gaybeti suğra dönemindeki dört sefir kimlerdir? C: 1- Osman Said el-Amri :İmamiyyeye göre onbirinci imam Askeri kendisini halifem olarak isimlendirmiştir. 2- Muhammed b.Osman b.Said el-Amri: birinci sefirin oğludur. 3- Hüseyin b.Ruh en-Nevbahti 4- Ali b.Muhammed es-Semari 28- Gaybeti Kübra dönemi? C: Bu dönemde sefirlerin üstlendiği liderlik görevini, her ne kadar imamla doğrudan teması olmasa da imamın genel temsilcisi olma esasından hareketle Şii ulema devralmış oldu. İmamiyyeye göre ulemanın imamın dolaylı temsilcisi olabilmesi için iki şart gerekir; ilim ve adalet. Peygamberin vefatından sonra imamları yegane merci ve kaynak olarak kabul eden Şia, Ehlü Sünnette olduğu gibi sahabe ve tabiinin Peygamberden naklettiği rivayetlere itibar etmeyip sadece imamların ahbarıyla amel etmeyi tercih etmiştir. Bunu temelinde de sahabeye olan güvensizlik yatmaktadır. Bu sebepten onlar, imamların söz, fiil ve takrirlerini de sünnet kapsamının içine sokmuşlar ve buna ahbar adını vermişlerdir. 29- Ahbarilik? C: Dini bilginin kaynağı olarak Kitap ve Sünneti, hatta sadece imamların ahbarına dayanıp, akla ve ictihada karşı çıkanların ekolü. 30- Ahbari ekole bağlı ulemalar? C: Küleyni ve Şeyh Saduk 31- Usulilik? C: Kitap, Sünnet, İcma ve akıl delillerini kabul eden usulilik, ahbarın bütün şeri hükümlerin kaynağı olamayacağını ve her asır ve zamanda toplumun bütün ihtiyaçlarına cevap veremeyeceği kanaatindedir. İşte bu yüzden usuliler, ahbarilerin haram addetmelerine karşın, ictihadın zorunlu bir fiil olduğunu savunurlar. 32- Usuli ekole bağlı ulemalar? C: Muhakkık Hilli, Allame Hilli, Behbehani, Şeyh Mürteza Ensari, Tusi ve Şeyh Müfid. 33- İmamiyyenin gelişme kaydettiği zaman? C: imamiyye Şiiliği Gaybeti Kübra nın başladığı h/4.asırdan, İranın mezhebi olduğu h/10. asra kadar, Büveyhiler dönemi hariç fazla gelişme kaydedememiştir. Bu zaman zarfında Zeydiyye ve İsmailiyye Şiası kendi devletlerini kurabilmişlerdir. Fakat İmamiyye Şiası, ilk defa Büveyhiler zamanında akidelerini serbst bir şekilde yazmak ve yaymak imkanını elde etmişlerdir. Şii itikadı ve fıkhının kurucları olarak kabul edilen Şeyh Müfid, Şeyh Mürtaza ve Tusi bu dönemde yaşamışlardır. 34- Sünniliğin yüceltildiği, Şiiliğin ise sapkın bir mezhep olarak görüldüğü dönem? C: Selçuklular Dönemi 35- İmamiyye Şiasının tarihte ilk kez resmi devlet desteğine kavuştuğu dönem? C: İmamiyye Şiası, h/907 yılında İranda Safeviler devletinin kurulmasıyla birlikte devletin resmi mezhebi ilan edilmiştir. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 36- Nadir Şah’ın beşinci mezhep çabası? C: Safevilerden sonra H/1148 yılında hükümdar olan Nadir Şah’ın Şiilikle Sünniliği birbirine yakınlaştırma ve İmamiyye-Caferiyye’yi beşinci mezhep olarak kabul ettirme yolundaki çabaları sonuç vermemiştir. (bu dönemleri kitaptan okumanızı tavsiye ediyorum-karışık?) 37- İmamiyye Şiasının itikadi(usuli din) görüşleri? C: TEVHİD: Allahın birliği, başka bir ilah olmadığı vs. İmamiyyeye göre tevhid kendi içinde dört esasa dayanır. Tevhidi zati, Tevhidi sıfati (ruyetullah mümkün değil), Tevhidi fiil, Tevhidi ibadet NÜBÜVVET: (Peygamberlik) Allahın seçtiği kullarını, Cebrail vasıtası veya doğrudan vahiy yoluyla ilahi bir vazife ile mükellef kılasıdır. İMAMET: İmamiyye Şiasında iman, usuli dinden olan imamete inanmakla tamamlanabilir. İmama muhalefet ve reddediş, peygamberi reddetmek, Peygamberi reddedişte Allahı reddetmek anlamına gelir i bu durum İmamiyeye göre şirktir. ADALET: Allahın adil, kulunda iradesinde ve fiillerinde hür ve muhtar oluşudur. MEAD: Ölümden sonra ahiret hayatının hak olduğu esası. 38- İmamiyyenin fıkhi (furui din) görüşüleri? C: İslamın beş şartının farziyeti konusunda İmamiyye’nin yada fıkıhtaki mezhepleri olan Caferiyye’nin Ehli Sünnetle bir ihtilafı bulunmamaktadır. Ancak bazı ibadetlerin ifasında küçük farklılıklar göze çarpmaktadır. Caferilikte abdest alırken ayaklar yıkanmaz, su ile meshedilir. Seferiliğe bakılmaksın beş vakit namaz üçvakit içinde cem edilerek kılınır. Ezanda Muhammedun Rasulullahtan sonra aliyyun veliyullah ilave edilir. Namazda secdedeyken, secdenin toprak cinsinden bir madde üzerine yapılması gerekir. Ehli sünnete ve diğer Şii mezheplere göre caiz olmayan Muta nikahına(sıyka nikahı) izin verirler. Oruç, hac ve zenginler için zekat konusunda diğer mezheplerle bariz bir ihtilaf bulunmamaktadır. Humus vergisi ise zekattan ayrı bir mali ibadettir ve zekat almaları haram olan Ehli Beyt mensuplarına tevdi edilir. 39- Şii hadis külliyatı? C: Kütüb-ü Erbaa. Küleyni- el Kafi Şeyh Saduk- Men la yahduruhul fakih Şeyh Tusi- Tehzib Şeyh Tusi- İstibsar MEHDİLİK İNANCI TEMELİNDE OLUŞAN GEÇ DÖNEM MEZHEPLER 1- Mehdi? C: Sözlükte “hidayete erdirilmiş ve kendisine doğru yol gösterilmiş kimse” anlamına gelen mehdi, ahir zamanda ortaya çıkması beklenen bir kurtarıcıyı nitelemek için kullanılan bir kavramdır. 2- Toplumda mehdilik? C: Mehdi telakkisi her toplumda yankı bulan bir sığınma mekanizmasıdır. Mehdi, farklı kültür ve dinlere göre dünyanın tarihinin sonunda tanrı tarafından yeryüzüne gönderilecek ve yeryüzünü Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com hakimiyetine alacak, bir hükümdar, insanlara doğru yolu gösterecek bir peygamber, dini bir lider veya Hinduizm’de olduğu gibi bir tanrıdır. 3- İslam düşüncesindeki mehdilik kavramı? C: İslam düşüncesindeki mehdilik kavramının içeriğinin şekillenmesinde büyük ölçe İsraili geleneğin etkili olduğu görülmektedir. Bu dini gelenekte beklenen kurtarıcı için yaygın olarak “Mesih” ismi kullanılır. 4- Yahudilikte mehdilik? C: Beklenen kurtarıcı, Yahudilikte Mesih kelimesiyle karşılanmakta ve İsrailoğulları’nı esaretten ve sürgünden kurtarıp “vaat edilen topraklara” kavuşturacak ve kutsal mabedi yeniden inşa edecek kimse olarak kendisini göstermektedir. Davud soyundan olacak olan Mesih, yeryüzünün sonuna doğru dünyaya gelerek ilahi krallığı başlatacak ilan bir kraldır. Buna göre Mesih tamamen yeni bir insanın kurtarıcı olarak gelmesidir. 5- Hristiyanlıkta mehdilik? C: Yahudilikteki karşılığının aksine Hristiyanlıkta mesih, başka bir şahıs olmayıp, Hz İsa’nın bizzat kendisidir. Hristiyanlara göre Hz İsa aslında İsrailoğullarının bekledikleri kurtarıcı idi. Ancak onlar, onun peygamberliğine ve beklenen kurtarıcı kimliğine cephe aldılar ve çarmıha gerilmesine yol açan süreci parçası oldular. Hristiyanlara göre Hz İsa ölmemiş tanrının katına yükselmiştir. Kıyametten önce ikinci defa dünyaya gelecek ve dünyayı adaletle dolduracaktır. 6- İslamda beklenen kurtarıcı fikrinin içeriği? C: . İslamdaki beklenen kurtarıcının Kuran’da doğrudan karşılığı yoktur. Daha çok hadis ve rivayetler üzerinden şekillenmiştir. Çoğu zayıf kabul edilen rivayetlerdeki ortak husus, mehdinin gelişinin habercisi konumundaki kimi gelişmelerdir. Buna göre yeryüzünde fitne ve fesatın hakim olacağı, zulmün yayılıp adaletin ortadan kalkacağı, toplumun düzeninin bozulacağı, Allahın inkar edileceği bir kaos süreci yaşanacak ve bütün bunlar mehdinin gelişini bildiren alametler olacaktır. 7- Mehdi konusunda Sünni ve Şii yaklaşımı arasındaki farklılık nedir? C: Mehdi konusunda verilen bilgilerin içeriklerine bakıldığında Sünni ve Şii yaklaşımların birbirine oldukça benzediği görülmektedir. Ancak temel ayrılık noktası, mehdiye inanmanın temel bir inanç esası olup olmadığı meselesidir. Şiilikte mehdi inancı temel imamet anlayışının önemli bir parçası olarak görülmektedir. 8- Sünni kaynaklarda mehdi ve mesih kimdir? C: Sünni kaynaklarda mesih ve mehdi kavramları, birbirinden farklı olarak kullanılmakta ve iki ayrı şahsa işaret etmektedir. Mehdi, Hz Peygamber neslinden adı Muhammed b.Abdullah olacak kimse iken, Mesih Hz İsa dır. Mehdilik temel bir inanç esası olarak görülmemektedir. 9- Sünni kaynaklarda mehdilik konu ile ilgili hangi hususlar ön plana çıkmaktadır? C: Mehdi, kıyamet kopmadan önce dünyaya gelecek ve Mekke’de mehdiliğini ilan edecektir. Onun gelişi aynı zamanda büyük kıyamet alametlerinden biri olacaktır. Yedi yıl sürecek idaresi sırasında zulme son verip yeryüzünü adaletle dolduracak, barışın dünyaya egemen olmasını ve herkesin Müslüman olmasını sağlayacaktır. İdaresinin sonunda mesih, yani Hz İsa gökten Şam Emevi Camii’nin doğu tarafındaki beyaz minareye inecek ve Deccal’i öldürecektir. Müslümanların imamı konumundaki mehdi, idaresini Hz İsa ya bırakmak isteyecek, ancak o bunu kabul etmeyerek Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com mehdinin arkasında namaza duracaktır. Cizyeyi kaldıracak, Yahudi ve Hıristiyanları davet edecek, kendisine inanmayanları da öldürecektir. Mesih yeryüzünde 40 sene kadar kalacak sonrada vefat edecektir. Başka bir yoruma göre de mehdi, idaresini Hz İsaya teslim edecek ve kırklı yaşlarda vefat edecektir. 10- Mehdi kavramı, Şii çevrelerde ilk defa kim ile ilişkilendirilmiştir? C: Hz Ali’nin Hz Fatımadan olmayan oğlu Muhammed b. El-Hanefiyye ile ilişkili olarak kullanılmaya başlanmış, daha sonra oğlu E Haşim ve Abdullah b.Muaviye içinde benzer nitelemelerde bulunulmuştur. 11- Zeydiler kimi mehdi olarak nitelemişlerdir? C: Nefsüz Zekiye olarak bilinen Muhammed b. Abdullah’ı. 12- Şiiliğin İsmailiyye kolunda beklenen kurtarıcı kimdir? C: İsmailiyye kolu İsmail b.Cafer yada Muhammed b.İsmail olduğunu ileri sürmüşlerdir. Fatımi İsmailileri ise Fatımi devletinin kurucusu Ubeydullah’ı mehdi olarak adlandırmışlardır. 13- İmamiyye Şiasında beklenen kurtarıcı kimdir? C: İmamiyye Şiasıyla birlikte beklenen mehdi inancı, Şiiliğin temel inanç esaslarından biri haline gelmiştir. İmamiyyede mehdi, onikinci imam Muhammed b. Hasan el-Askeri’dir. 14- Şii çevrelerde beklenen kurtarıcı fikrinin ortaya çıkmasının altında yatan nedenler? C: Tarihsel süreçte yaşadıkları hayal kırıklıkları, maruz kaldıkları baskılarla alakalıdır. Hz Hüseyinin Kerbela’da şehit edilmesi, Emevi ve Abbasi idarelerine karşı yaşadıkları başarısızlıklar, hayal kırıklıklar ve bunalımlar beklenen kurtarıcı fikrinin oluşumuna neden olmuştur. Ancak bu durum, yalnızca Şiilikle sınırlı kalmamış, zaman zaman kendini böyle bir bunalımın içinde bulan itikadi ve siyasi pek çok mezhep yada oluşum tarafından dillendirilmiştir. 15- Ahmedilik’in kurucusu? C: Mirza Gulam Ahmed Kadıyani (1835-1908) tarafından Hindistan’da kurulmuştur. 16- İslam dünyasında tanındıkları isim? C: Kadıyaniyye. 17- Kendileri için hangi ismi kullanmışlar? C: Ahmediliki Mirzailik ve Kadıyanilik adlarıyla anılan hareketin kurucusu ve bağlıları kendileri için Ahmediyye ismini kullanmışlardır. 18- Gulam Ahmed’in eseri? C: Berahin-i Ahmediyye 19- Gulam Ahmed nasıl bir ortamda yetişti ve adını ilk kez nasıl duyurdu? C: İngilizlerin Müslümanları sömürdüğü bir kaos ve kriz ortamında yetişti. Adını ilk kez 1877’de Hindu ve Hristiyanların Müslümanlara saldırılarını yoğunlaştırdığı bir dönemde Kadıyan’da, yerel gazetelerde İslamı savunan yazılarıyla duyurdu. Müslüman halkın kendisini, İngilizlerden Müslümanların öcünü alacak beklenen kurtarıcı düşüncesine kaptırdığı bir ortamda Gulam Ahmed’in bu çabası büyük ilgi ve destek gördü. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 20- Gulam Ahmedin düşünceleri? C: Müslümanlardan aldığı destekle kendisine müceddidlik iddiasını dile getirdi. O, vahyin kesilmediğini ve kesilmemesi gerektiğini temellendirmeye çalıştı. Ona göre zahir ve batın tüm bilgilere ulaşabilmenin yolu Hz Peygambere gerçekten tabi olmaktan geçer. Gulam Ahmed, eserlerinde verdiği bilgilerin sezgisel bir nitelik taşıdığını ve Hz Peygamberin bilgilerini çağrıştırdığını ileri sürdü ve 1885 yılında kendisinin 19yy.ın müceddidi olduğunu ve İslam dinini yenilemek üzere gönderildiğini açıkça ilan etti. 21- Gulam Ahmed’in biat için öngördüğü şartlar? C: Şartları, Tevratın on emriyle çağrışım kurmaya çalışarak on madde halinde düzenlemiştir.Bu şartlar, şirkten ve her türlü büyük günahtan sakınılmasını, namazların aksatılmadan kılınmasını, bütün insanlara iyi davranılmasını, her hususta Allah’a bağlı kalınmasını, Kuran’ın gösterdiği yolda yürünmesini, İslama bağlılığa her şeyden çok değer verilmesini, dinin dünya hayatından ve nimetlerinden üstün tutulmasını ve son olarak her konuda Gulam ahmed’e kayıtsız şartsız itaat edilmesini içeriyordu. Dikkat edilecek olursa, Gulam Ahmed’in ana vurgusu Kuran üzerine yoğunlaşmaktaydı. 22- Gulam Ahmed kendisini ne olarak tanımlar? C: Kendisinin hem Hz İsanın hem de Hz Muhammed’in manevi mirasçısı olduğunu ileri sürdü. Önceleri mehdi oladuğunu iddia etti. Taraftar sayısının artmasıyla 1902’de yalnızca mehdi olmadığını dahası bir nebi ve rasul olduğunu iddia etti. 1904’te ise Hinduların beklediği kurtarıcı Kriştina olduğunu ileri sürdü. (daha yaşasaymış neler olduğunu ileri sürermiş acep) 23- Gulam Ahmed’in ölümünden sonra hareketin başına kim getirildi? (bize neyse kurucusu yeterli değil mi hocalarım!!!!!!) C: Hakim Nurettin. 24- Ahmediliğin ikiye ayrılma süreci? C: Gulam Ahmed’in ölümüyle hareket içersinde görüş ayrılıkları baş gösterdi. Gulam Ahmed’in nebi olduğunu kabul etmeyen Müslümanların tekfir edilip edilmeyeceği konusu, görüş ayrılıklarının özünü oluşturmaktaydı. Ancak Hakim liderliği süresince bölünmeye fırsat vermedi. Onun ölümüyle ne mi oldu tabiî kine Ahmedilik, Kadiyan kolu ve Lahor kolu olmak üzere ikiye ayrıldı. (sıkıntıdan neler yapıyorum. Hiç sevmedim bu konuyu. Eksiksiz yapmaya çalışırken bitike sıkılıyorum idare edin arkadaşlarım..) 25- Kadiyan kolu ve lideri? C: Kadiyan kolu Gulam Ahmed’in oğlu Mirza Beşirüddin Mahmed Ahmed’i mesihin ikinci halifesi olarak lider seçti. Mirza Beşirüddin, babasının kamil bir nebi olduğunu, ancak onun nebiliğinin Hz Muhammedin nebilerin sonucusu olma vasfına halel getirmediğini savundu? 26- Lahor kolu ve lideri? C: Mevlana Muhammed Ali’yi lider olarak seçtiler ve Ahmediyye Encümeni İşaatı İslam adıyla oluşturulan teşkilat bünyesinde faaliyetlerini sürdürdü. Lahor kolu Gulam Ahmedin nebilik iddialarını reddeden yaklaşımıyla, kendisini daha çok Müslümanların bulunduğu sosyal çevrede konuşlandırdı. Afrika ve Avrupa’da yürüttüğü kültürel faaliyetlerle de çok sayıda insanın Müslüman olmasına vesile oldu. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 27- Ahmediliğin uluslararası tanınmışlığı nasıl olmuş? C: Pakistanda Pakistan Parlementosunun 1974 te aldığı bir kararla Ahmediliğin “İslam dışı azınlık” olarak kabuledilmesiyle birlikte, hareket uluslarası tanınmışlığı artmıştır. 28- Ahmediliğin temel görüşleri? C: İmana ilişkin görüşleri Sünni mezheplerin yaklaşımıyla paraleldir. Gulam Ahmed iman esaslarını amentü etrafında toplar. Ona göre dini ana prensibi kelimei tevhide gizlidir. İbadet ve muamelat konularında tamamen Hanefi yaklaşımını benimser. Lahor kolu, fıkıh alanında ictihad kapısının sürekli açık olduğu yönündeki akılcı yaklaşımın temsilcisi olmuştur. Ahmediliğin, Sünni mezheplerle en önemli ayrılık konularından birisi cihad konusundaki düşünceleri oluşturmaktadır. Buna göre silahla cihad devri geçmiştir. İslamın yayılması için cihad, kalem ve dua ile yapılmalıdır. 29- Babilik-Bahailik? C: Babilik-Bahailik, tıpkı Ahmedilik gibi 19.yy da beklenen kurtarıcı söyleminin yüksek sesle dile getirildiği bir kaos ortamı üzerinde şekillenmiş dini bir harekettir. İran’da daha çok Şii-İslam anlayışı merkezinde gelişmiştir. Arka planında İmamiyye Şiasının tasavvufi yorumu niteliğindeki Şeyhilik tarikatı yatmaktadır. 30- Babilik-Bahailik kurucusu? C: Mirza Ali Muhammed Bab. 31- Şeyhilik tarikatı? C: İmamiyye Şiası içerisinde 18.yy ikinci yarısında ortaya çıkan ve tarikat niteliği taşıyan Şeyhilik hareketi, temelde beklenen gaib imam anlayışı üzerinde şekillenmiştir. Gaybeti Kübra döneminde 12. beklenen imamın manevi nuru yansıtacak ve ona açılacak kapı anlamında “kamil bir Şii”nin mutlaka var olması gerektiği fikri, tarikatın temelini oluşturmaktadır. 32- Şeyhilik tarikatı kurucusu? Düşünceleri? C: Şeyh Ahmed el-Ahsai. Ona göre; Hz Muhammedin hakikatinin kendinden önceki peygamberlerde kısmen belirdiğini, sonra bizzat kendisinde (Hz Muh.) ve oniki imamda tecelli ettiğini, ancak bu hakikatin bin yıl gizli kaldıktan sonra şimdi kendisinde kendisinden sonra da müridi Seyyid Kazım Reşti’de ortaya çıktığını ileri sürdü. Ona göre imamlar, Allahın varlığının bilgisine açılan kapılardır(bab), onlardan sonra bu bilginin merkezi kamil bir Şii olarak kendisi ve müridi Kazım Reşti’dir. Kamil Şii olan kimse, imamlarla insanlar arasında bir köprü işlevi görmekte ve imamlar gibi masum bir konumda bulunmaktadır. 33- Şeyh Ahmet Ahsai’nin ölümünden sonra tarikatın başına kim geçmiştir? C: Kazım Reşti. 34- Babilik nasıl ortaya çıkmıştır? C: Kurucusu Mirza Ali, Şeyhilik tarikatının bir üyesi ve Kazım Reşti’nin de önde gelen müridlerinden birisiydi. Beklenen imamın ortaya çıkışının artık an meselesi olduğunu ve ancak kendisi öldükten sonra otaya çıkacağını ileri süren Kazım Reşti’nin ölümü, söz konusu beklenen imamla ilgili beklentileri daha da artırdı. Mirza Ali Muhammed tarikatın taraftarları arasında oluşan bu beklentiyi kendi amaçları doğrultusunda iyi kullanmasını bildi. O, Kazım Reşti’nin görüşleri Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com ışığında, kendisinin mehdiye açılan kapı, yani bab olduğunu ilan etti ve 1844 te Şiraz’da Babiliğin temellerini atmış oldu. Zamanla iddialarını daha ileri bir noktaya taşıdı ve mehdi olduğunu ilan etti. 35- Mirza Ali Muhammedin eseri? C: El-Beyan 36- Mirza Ali Muhammedin mehdi olduğunu ilan etmesinden sonraki iddiaları? C: Mirza Ali Muhammed, hareketin İran’ın büyük şehirlerinde taban bulmasından aldığı cesaretle kendisinin Allah tarafından gönderilen bir peygamber olduğunu iddia etti. Eserini, bu yeni peygamberliğin kutsal kitabı olarak niteledi ve Kuran’dan daha üstün oluşunu temellendirmeye çalıştı. O kendisinin peygamberliği ile birlikte Kuran’ın neshedildiğini, dolayısıyla İslam şeriatının emir ve yasaklarının kaldırıldığını ve el-Beyan ile yeni hükümler in getirildiğini ileri sürdü. 37- Mirza Ali Muhammedin ölümü? C: Mirza Ali’nin iddiaları cahil kesimlerde taban bulmasına karşın, aralarında yönetici ve alimlerin bulunduğu önemli bir kesimi rahatsız etti. Hakkında soruşturma açıldı ve küfre düştüğü yönünde fetva verildi. Bu doğrultuda bir müddet hapis hayatı geçirdi ve 1850 de kurşuna dizilerek öldürüldü. (hak etmiş) 38- Bahailiğin kurucusu? C: Daha önce Babiliğin müntesipleri arasında bulunan Mirza Hüseyin Ali Bahailiği kurmuş ve lidersiz kalan Babilerin çoğu onun etrafında toplanmıştır. 39- Mirza Hüseyin Ali’nin iddiası? C: Bağı Rıdvan denilen yerde Bab Mirza Ali Muammed’in “Allahın ortaya çıkaracağı zat” şekline haber verdiği kişinin kendisi olduğunu söylemiş ve Babileri kendisine uymaya çağırmıştır. 40- Taraftarları Mirza Hüseyin Ali’yi hangi sıfatla adlandırmıştır? C: Karizmatik yapısı nedeniyle “Allahın ululuğu, güzelliği, rahmeti, lütfu” anlamında “Bahaullah” olarak anılmaya başlanmış. 41- Bahailik’in merkezi? C: İsrail’in Hayfa kenti. 42- Babilik-Bahailik’in İslam dairesinden çıkan bir mezhep olarak görülme sebebi? C: İslam sınırlarını zorlayan bir takım görüşlere ve yaklaşım tarzına sahip olması sebebiyle İslam kültüründen kaynaklanan ancak İslam dairesinden çıkan b,r mezhep olarak görülmüştür. Mezhebin yeni olarak ön plana çıkardığı dini hüküm ve esasların Yahudilik ve Hıristiyanlıktan izler taşımakla birlikte, temelde İslamiyetten alındığı görülmektedir. Zamanla İslamdan bağını kopararak bağımsız bir din harekete dönüşmüştür. 43- Bahaullah Mirza Hüseyin Ali’nin eserleri? C: El-İkan, El-Akdes, Kelimat-ı Meknune, Tarazat ve Kelimat-ı Firdevsiyye. 44- Bahailiğin ana mabetleri? C: Meşrikul Envar adıyla dokuz cepheli olarak kurulan ve dünyanın yedi kıtasında bulunan yapılan, Bahailerin ana mabetlerini oluşturmaktadır. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 45- Babilik-Bahailiğin temel görüşleri? C: Bahailik süresince Bab Mirza Ali Muhammed’in görüşleri varlığını korudu (mehdi-peygamberel beyanın kutsal kitap olması vs) Bahaullah Mirza Hüseyin Ali tarafında yazılan El-İkan ve elAkdes kitaplarıda vahiy mahsulu olup kutsal kitap olarak kabul edildi. Bahailiğe göre namaz günde üç defa Allahı anmaktan ibarettir. İbadet için kıbleleri Bahaullah’ın kabrinin bulunduğu Akka şehridir. Abdest İslamınkinden farklı değildir. Oruç 19 gün olarak bir perhiz şeklinde ifa edilir. Hac, Bab ile Bahaullah’ın yaşadıkları mekanı ziyaret etmektir. Cihad Bahailikte yasaklanmış bir dini hükümdür. 46- Babilik-Bahailik’e göre önemli sayı? C: 19 sayısı Babilik ve Bahailik için kutsal kabul edilir. Buna göre bir yıl 19 ay, bir ayda 19 gündür. Mezhep mensupları her 19 gün sonunda 19 yoldaşına ikramda bulunmak zorundadır. Bir Babinin sahip olabileceği kitap sayısı 19’la sınırlıdır. ÇAĞDAŞ İSLAMİ AKIMLAR 1- İslam alemi ne zaman gerileme süreci içerisine girdi? C: XVIII.yy (18yy) ikinci yarısından itibaren İslam alemi, siyaset ve iktisat başta olmak üzere hemen hemen her alanda bir gerileme sürecine girdi. İlim ve fikir sahasında ilk asırların dinamizmi kaybolmuş, taklitçi bir anlayış zihinlere hakim olmuştu. 2- İhya anlamı? C: Yenilenme. İhyanın yanı sıra yenilenme anlamında tecdid terimi de kullanılır. 3- İhyacıların gayesi nedir? C: İhyacı olarak adlandırılan şahsiyet ve hareketlerin ortak gayesi, kitap ve sünnet çizgisinden saptığını düşündükleri İslam ümmetini bu sahih kaynaklara geri döndürmek, inanç ve düşünceleri bidat ve hurafelerden temizlemekti. Bu gaye aynı zamanda bir yenilenmeyi ve tazelenmeyi hedefliyordu. 4- İhya ve tecdid ile birlikte hangi terim kullanılmıştır? C: İçten içe düzelmeyi, bozulanları onarmayı, noksanlıkları gidermeyi amaçlamak anlamına gelen Islah terimi kullanılmıştır. 5- İhya, tecdid ve islah faaliyeti olarak bilinen hareketin diğer adı? C: İslamcılık. 6- İslamcılık hareketi nedir? C: 19. ve 20. yy da İslamı bir bütün olarak yeniden hayata hakim kılmak ve akılcı bir metodla Müslümanları, İslam dünyasını batı sömürüsünden, zalim ve müstebit yöneticilerden, esaretten, taklitten, hurafelerden kurtarmak; medenileştirmek, birleştirmek ve kalkındırmak uğruna yapılan aktivist, modernist ve eklektik yönleri baskın siyasi, fikri ve ilmi çalışmaların, arayışların, teklif ve çözümlerin bütününü ihtiva eden bir harekettir. (tanıma bak.. çok akılda kalıcı???) *** Hareketi hazırlayıcı nedenleri kitaptan okuyunuz. Ne tarafından baktıysam soru çıkaramadım. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Çok karışık değil.. 7- İhyacılığın / İslamcılığın temel meseleleri? C: a) İslamı hayata yeniden hakim kılma. Müslümanların gerilemesinin sebebi, çoğu İslamcının kanaatine göre İslamın hakikatinden uzaklaşılmış olmasıydı. Çözüm gerçek İslama yönelmek yani İslamlaşmaktı. b) İslamiyetin modern ihtiyaçları karşılayacak evrensel bir siyasi-sosyal muhtevaya sahip olduğu fikri, İslamcıların sıklıkla vurguladıkları bir tez olmuştur. c) Müslümanlar batıyı üstün kılan ilmi, medeni ve teknik usülleri alarak kendi toplumlarını kalkındırmak zorundadır. Zaten batı medeniyeti bugünkü yüksek seviyesine daha önce Müslümanlardan öğrendikleriyle ulaşmıştır. d) Gelenekle hesaplaşma bağlamında İslamcılar, genel olarak tasavvuf ve tarikatlara menfi bakmışlardır. e) İslamcılar, eğitim-öğretim ıslahı üzerinde önemle durmuşlardır. f) İslamcılara göre İttihadı İslam, yani Panİslamizm adını da verdikleri Müslümanların siyasal birliği, İslam aleminin geri kalmasını ve sömürgecilerin istilasını engelleyecek tek çareydi. g) Kuran ve sünnetin belli bir yönetim şekli ortaya koymadığını, genel esaslar belirlemekle yetindiğini savunan İslamcılar, hilafet kurumunu, onu “peygamber vekaleti” kabul eden geleneksel anlayıştan farklı olarak “millete vekalet” şeklinde takdim ettiler. 8- İhyacı hareketler bazı modern araştırmada hangi adla tanımlanmışlardır? C: “Ana kaynaklara dönüşçü” özelliği nedeniyle “yeni selefilik” veya “ıslahatçı selefilik” olarak tanımlanmışlardır. 9- İslamcılar tasavvufa ve tarikatlara niçin menfi bakmışlardır? C: Tarikatların atalet ve miskinlik yuvaları haline geldiği, insan iradesini değersizleştirdiği, hurafeciliği geliştirdiği, takva-tevekkül ve zühd kavramlarını yanlış yorumlayarak ilerlemeye mani olduğu iddialarını sık sık dile getirmişlerdir. Bununla birlikte vahdet-i vücud düşüncesi bazı İslamcılar nezdinde özel ilgi görmüştür. 10- İttihadı İslam yani Panİslamizm’i bir devlet politikası haline getiren hükümdar? C: II Abdülhamit. 11- Oryantalist saldırılara cevap vermek yahut ideolojik ve felsefi nitelikli yabancı akımlarla mücadele etmek gayesiyle telif edilen kitaplara örnek? C: -Cemalettin Afgani’nin bir naturalizm eleştirisi mahiyetindeki “Dehriyyun’a Reddiye” -İsmail Fenni’nin materyalist ve ateist felsefeleri eleştirdiği “Maddiyyun Mezhebinin İzmihlali” - İslamın bilimsel gelişmelere mani olduğu iddiasındaki Ernest Renan’a reddiyeler. 12- Ayetleri tefsir ederken Kuran’ı modern bilimle uyumlu bir kitap olarak gösterme gayretinde bulunan İhyacı alimlerin, bu tarz tefsirin en bilinen örneği? C: Tantavi Cevheri’nin El-Cevahir adlı eseri. 13- Bu yorum tarzı hangi iddialara cevap niteliğindeydi? Örnekleri? C: İslamiyetin bilimsel gelişmeleri engellediği yönündeki iddialara cevaptı. Hz Musa’nın önünde dağın erimesi haberini Seyyid Ahmet Han’ın volkanik bir patlama olarak açıklaması, yine Hz Musa’nın elindeki asasıyla taştan pınarlar akıtmasını Saidi Nursi’nin artezyenin işareti olarak Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com göstermesi yahut kuşların attığı taşlarla Ebrehe ordusunun helakını Abduh’un bulaşıcı çiçek hastalığı ile izah etmesi, hissi mucizelerin aklilleştirilmesi ve bilimsel hale getirilmesi. 14- İhyacıların/İslamcıların ortak hedefleri nelerdir? C: Hemen hemen her İslamcı isim, İslam dininin gelişmeye engel olmadığını, Batı medeniyetine üstünlük sağlayan unsurların esasen Müslümanlardan alındığını, Müslümanın sürekli çalışma halinde olması ve güçlenmesi gerektiğini, birlik ve beraberliğin elzem olduğunu savunmuşlardır. Müslümanları tevhid prensibi temelinde saf ve sağlam bir inanç sahibi kılmak, eğitim ve öğretimi ıslah edip taklitçiliğe savaş açmak, toplumu donuklaştıran mevcut ahlak anlayışını değiştirerek aktif bir Müslüman tipi ortaya çıkarmak, yeni ve kapsamlı bir cihat fikri geliştirmek ortak hedeflerindendir. 15- İhyacıların/İslamcıların farklı yönleri nelerdir? C: İhya hareketine “nereden başlamalı” sorusuna verilen İslamcı cevaplarda farklılıklar görülür. Efganinin bu bağlamdaki cevabı özgürlük ve inkılap olmuş, ömrünü ülke ülke dolaşarak geçirmiş, gittiği yerlerde siyasal faaliyetlere ya bizzat katılarak ya da danışmanlık yaparak müdahale etmiştir. Öğrencisi Abduh ise siyasete mesafeli durmuş, ıslahatçı bir mantıkla kurumların iyileştirilmesi, eğitimde reforma gidilmesi, kabiliyetli öğrenciler yetiştirilmesi, dini düşüncenin saf hale getirilmesi, dini meselelere modern çözümler üretilmesi konularına yoğunlaşmıştır. Abduh’un öğrencisi Reşit Rıza ise hocasının ölümünden sonra onun modernleşme yanlısı ıslahat çizgisini terk ederek, kendisine miras kalan Menar ekolünü daha siyasal, aynı zamanda muhafazakar ve selefi bir çizgiye yerleştirmiştir. (Efgani, düşünce tarihinde Afgani olarak geçiyor) 16- Modernist yada muhafazakar olarak değerlendirilen İslamcılar? (İslamcılar hakkında kısa bir ön malumat oluyor bu soru) C: Seyyid Ahmet Han ve Cemalettin Efgani modernist ve akılcıdır, ama Ahmet Han’ın naturalist görüşleri, Efgani’nin bile tahammül edemeyeceği ve reddiye yazacağı derecede aşırı düzeydedir. Osmanlı dönemi İslamcılarından Mustafa Sabri, Saidi Nursi ve Elmalılı Hamdi’nin üçüde muhafazakar kişiliklerdir. Fakat Mustafa Sabri ictihada karşı, Said Nursi ictihad yanlısı olmakla beraber günün şartlarını elverişli bulmadığı için muhalif, Elmalılı Hamdi ise ittihada taraftardı. Mustafa Sabri , İskilipli Atıf ve Said Nursi gibi muhafazakar İslamcılar genellikle Cumhuriyet devrimlerine muhalif bir pozisyon almışlar, modernist olarak vasıflanan İzmirli İsmail Hakkı ve Şemsettin Günaltay gibi isimler idarede önemli görevlere getirilmişler hatta rejimin tasarruflarını savunan bir söylem geliştirmişlerdir. İlk İhyacılar/İslamcılar 17- Seyyid Ahmet Han? C: Neseplerinin Hz. Peygambere ulaştığı yolundaki iddialarından dolayı Seyyid ünvanını taşır. 1817 Delhi doğumlu. Ülkesinde “Tezhibül Ahlak” adıyla aylık bir gazete çıkararak Müslümanları Batı kültürüne ve İngiliz hükümetine ısındırmak için çaba gösterdi. Din ile dünya işlerinin birbirinden ayrılması ve dinin her işe karıştırılmaması gerektiğini savundu. İslamiyetin akılla uzlaştığını kabul eden Ahmed Han, Avrupa aydınlanma akılcılığı ile tabiat felsefesinin geniş ölçüde tesirinde kalmıştır. İnanç sistemlerini değerlendirirken “tabiata uyma” ilkesini kabul etmiş ve İslamın bu ölçüye en çok uyan din olduğu sonucuna varmıştır. Mısırlı Ali Abdürrazık tarafından kuvvetle müdafaa edilen laik İslam tezinin bir öncüsü sayılabilir. Aslında Ahmet Han, tüm bu fikirleriyle ilk İslamcılar arasında aykırı bir konuma sahip olmuştur. Onun dini ihya eden değil bilakis tahrip eden birisi olduğu öne sürülmüştür.Abduh ile Efgani, Seyyid Ahmet Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Han’ı İngiliz sömürgeciliğine hizmet etmekle suçlamışlardır.“Modern hayata yönelik özgün İslami bakış ve duruş geliştirmek yerine, İslamı modern hayata uydurmaya çalışmak” ithamı Ahmet Han’ı diğer İslamcılardan ayıran bir ölçüt sayılabilir. 18- Cemalettin Efgani? C: Azeri, Fars veya Afgan kökenli olduğu iddia edilen Efgani 1838’de Kabil’de doğuvermiş. Milli ve dini şuuru uyandırmak, İslam ülkeleri arasında sağlam bağlar kurmak, mezhebi çatışmaları önlemek, güç birliği oluşturarak sömürgeciliğe karşı mücadele etmek üzere siyasi, ilmi ve kültürel faaliyetlerde bulunarak ülke ülke dolaşmıştır. Talebesi ve dava arkadaşı Muhammed Abduh ile birlikte Urvetül Vuska dergisini çıkardı. Efgani, genellikle İslamcılığın ilk ve asıl kuramcısı olarak takdim edilir. Efgani’nin ıslahat programında İslam birliği fikrinin çok önemli bir yeri vardır. Mısır’da İhvanı Müslimin, Pakistan’da Cemaati İslami gibi siyasal örgütlenmeler, Efgani’nin ıslahat çabalarını tekrarlayan hareketler olarak değerlendirilebilir. 19- Muhammed Abduh? C: Mısırlı bir Türkmen ailesine mensup olan Abduh 1849’da doğmuş. Abduh’un ana hedefi, ilk kaynaklarından hareketle dinin anlaşılmasını sağlamak, itikadı asrı saadetteki saflığına kavuşturup onun akıl ve ilimle ilişkisini güçlendirmek, değişen dünya şartlarında dinin rolünü tekrar etkinleştirmekti. Batıdan bilim ve tekniğin alınmasını teşvik ederken dine uymayan taraflarından uzak durulmasını ister. Abduh kader meselesinde, insanın iradesi ve kesbine Eşari anlayıştan daha fazla değer vererek Maturidiliğe yaklaşır. Dinin anlaşılmasında Kuran’a merkezi bir rol biçip sünnetin delaletini büyük ölçüde ihmal etmesiyle geleneksel selefilikten ayrı düşmüştür. Fıkıhta ictihadı savunur. Kutsama kastıyla olmaksızın heykel yapımına, şapka gibi batılı kıyafetlerin giyilebileceğine, Ehli Kitabın kestiğinin yenilebileceğine verdiği ruhsatlar, dönemin bazı ilim adamları tarafından tenkit edilmiştir. Abduh’un din anlayışının modern motifler taşıdığı gözden kaçmaz 20- Mustafa Sabri Efendi? C: 1869 Tokat doğumlu. Kurucusu olduğu Telai-i İslam Cemiyeti’nde İskilipli Atıf Efendi ve Said Nursi ile birlikte çalıştı. Cumhuriyetin ilanından sonra yeni yönetim Mustafa Sabri’yi 1924’tevatandaşlıktan çıkardı. İslamın bilimle çatışmadığı tezini ısrarla savundu. İnsanın fiilleri meselesinde İslamcıların çoğunun meylettiği hürriyetçi Mutezili ve Maturidi görüşlere uzak durdu cebriyeci bir telakkiyle Eşariliğe yaklaştı. Mustafa Sabri Efendi, özellikle Mısır döneminde, modern motifler taşıyan ve Abduh’la sembolleşen İslamcı ekolün karşısında, modernizm karşıtı (antimodernist) muhafazakar bir İslamcı ekolün kurucu ismi oldu. 21- Mustafa Sabri Efendi gibi modernist karşıtı İslamcı ekolün diğer önemli isimleri? C: Düzceli Zahid Kevseri, Lübnanlı Yusuf Nevbahti, Abdulfettah Ebu Ğudde. 22- Modernist karşıtı İslamcı ekolü Türkiye’ye taşıyan kişi? C: Mustafa Sabri Efendi’nin öğrencisi Ahmet Davudoğlu. 23- Osmanlı İslamcılığı? C: Mustafa Sabri’ninde mensubu olduğu Osmanlı İslamcılık Hareketi, ittihadı İslam adı altında 1870 li yıllardan itibaren Osmanlı Devletinin hakim siyasi düşüncesi oldu. İktidara muhalif bu gruplar meşrutiyet yanlısı faaliyetler içersinde oldular. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 24- Günümüz İslam dünyasındanki ana dini akımlar? C: Gelenekçilik, Islahatçılık, Modernizm. 25- Gelenekçi oluşumlar hakkında bilgi? C: Gelenekçilik, muhafazakar bir tutumla sıhhatli-sıhhatsiz ayrımına çok itibar etmeden, sadece “Müslümanlar arasında intikal etmesi” özelliğini dikkate alarak geleneğin sürdürülmesini, yaşanmasını ister. Gelenekçi oluşumların liderleri genellikle şeyh, üstad, Mevlana, alim, imam gibi lakaplarla anılırlar ve geleneksel dini eğitim almış kişiler arasından çıkar. Yapılanmada erkek egemen bir çalışma sistemi mevcuttur. Meseleler karşısında akli olanlardan ziyade nakli çözümler tercih edilir. 26- Günümüz İslam dünyasının en önemli gelenekçi yapıları? C: Selefi, Tasavvufi ve Medrese kökenli olan yapılardır. 27- Selefi akım ismini nasıl almış? C: Hz Peygamberin bir hadisinde en hayırlı nesiller olarak belirtilen sahabe, tabiin ve tebei tabiin neslinin, yani selefin (kelime anlamıyla öncekilerin) anlamış ve yaşamış olduğu şekilde İslamiyet’i anlamak ve yaşamak hedefi, selefi akıma ismini veren asıl motiftir. 28- Selefiler’in diğer adları? C: Fırkai Naciye, Ehli İstikamet, Taifei Mansura (ilahi yardımı hak etmiş grup), Ehli Hadis, Ehli Eser ve Ehli İttiba. 29- Vehhabiyye kimdir, nedir, necidir, neyin nesidir? C: Vehhabiyye, günümüzde genellikle selefi olmayanlar tarafında selefi akımlar için kullanılmakta olan meşhur bir adlandırmadır. 30- Vehhabiliğin kurucusu? C: İslamiyet’in ilk asrına kadar tarihi geriye giden Ehli Hadis geleneği üzerine Vehhabiliği tesis eden kişi Muhammed b. Abdülvehhab’tır. 31- İbn Abdulvehhab’ın iman ve amel ile ilgili görüşleri? C: Ona göre iman; tasdik, ikrar ve ameldir. Artar ve eksilir. Allahın zatına ve sıfatlarına Kuran ve hadislerde haber verildiği üzere inanmak gerekir. Müteşabih ayetleri ve haberi sıfatları tevil etmek caiz değildir. Tevhid inancı mutlaka amellere yansımalıdır. İman ile amel bir bütündür. Şirk ve bidat türünden amel işleyenler hakiki mümin sayılmazlar. 32- İbn Abdülvehhabın şirk kapsamındaki görüşleri nelerdir? C: Uluhiyet tevhidi üzerinde önemle duran İbn Abdülvehhab, şefaatin sadece Allahın izniyle ve ahirette olacağını söylemiş, Hz Peygamberin ve onun sahabilerinin ruhlarından ya da veli bir zattan bu dünyada şefaat beklemenin şirke sebep olduğunu belirtmiştir. Allaha dua ederken dileklerin kabulü için Hz Peygamberi ve velileri aracı kılma manasına gelen tevessülü eleştirmiş, bunu cahiliye Araplarının putları aracı kılmalarına benzeterek şirk tehlikesine dikkatleri çekmiştir. Türbe mezar ziyaretlerinde yapılan dualarda ölmüş bir şahsı şefaatçı ya da aracı kılma ihtimali bulunduğundan, kabir başında namaz kılmak, dua etmek gibi amelleri yine şirk kapsamında değerlendirmiştir. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 33- İbn Abulvehhab’ın tasavvufla ilgili görüşleri? C: Ölmüş şeyhle irtibat kurmak anlamına gelen rabıta, ondan yardım dilemek anlamındaki istimdad benzeri tasavvufi davranışları uluhiyet tevhidine zarar verdiği için eleştirmiştir. Tasavvufun bilgi edinme yolu olan mukaşefe de ona göre güvenilmez bir yöntemdir. Bir mürşide bağlanarak dini hayatı yaşamak insanı şirke götürebilir. Şia mezhebinide benzer bir bakışla değerlendirip, Şiilerin irtidad küfrüne düştüklerini iddia etmiştir. 34- Vehhabilik’te bidat? ( bence bidat konusu soru olarak çıkabilir karşımıza.) C: Kuran ve sünnette olmayan, sonradan ortaya çıkan dini inanç ve amelleri ifade eden bidat, Vehhabilikte çok öne çıkan bir kavramdır. Siyasi, itikadi mezhepler, tarikatlar, kelam ve felsefeyle meşguliyet bidat olarak telakki edilmiştir. Şirke kapı aralayan türbelerin inşasına ilave olarak, mescitlere kubbeler ve yüksek minareler yapmak, içlerini süslemek bidat kabul edilmektedir. Hz Muhammedin mevlidini ve diğer kandil gecelerini kutlamak, Kuran ve hadislerde geçmeyen dua ve zikirleri tekrarlamak, Kuranı makam ve teğanni ile okumak, mevlit okutmak, tesbih kullanmak yine bidat kapsamında değerlendirilir. Tütün ve kahve müskirat cinsinden sayıldığından haram addedilmiştir. 35- İbn Abdülvehhab’a göre gerçek tevhidin kalplere yerleşmesi, şirk ve bidatın izalesi için hangi prensip uygulanmalıdır? C: İyiliği emretme ve kötülüğü yasaklama. 36- İbn Abdülvehhab etrafında taraftar toplaması ve bazı aşırı faaliyetleri yüzünden Uyeyne’den çıkartılınca kimin himayesine girdi? C: Diriye kasabasına giderek Muhammed b.Suud’un himayesine girdi. 37- Vehhabiliğin temsilcileri? C: Arabistan haricindeki Müslümanlar üzerinde Vehhabiliğin tesiri daha çok 20.yy da gerçekleşti. Gelişen ulaşım ve iletişim imkanları, farklı ülkelerdeki değişik cemaat ve kuruluşların Necd ulemasıyla irtibatlarını kolaylaştırdı. Hindistan-Pakistan Ehli Hadis cemaati ile Mısır’daki Ensari Sünnetil Muhammediyye bu oluşumların en eskileridir. Nijerya’da İzale cemaati, Mali’de Subbanu hareketi, Moritanya’da Müceydiri ekolü, Maliki medreselerine ve tarikatlara karşı duruşlarıyla Batı Afrika’da Vehhabiliğin temsilcileri oldular. 38- Vehhabilik batılı kaynaklarca hangi adla nitelendirilirler? C: Cihadiler. 39- Medrese geleneğine yaslanan oluşumların en tipik örneği? C: Hint kıtasının Diyobendiye cemaati. 40- Diyobendiyye cemaatinin kökeni-kurucusu? C: Diyobendşiye cemaatinin kökeni 1866’da Delhi’nin kuzeyindeki Diyobend kasabasında Muhammed Kasım Nanentevi ve Reşit Ahmet Ganguhi tarafından kurulan Diyobend Darululumu’dur. 41- Diyobendiyye, hangi mezhebi esas alarak öğretim verir? C: Ehli Sünnet esasları ve Hanefi fıkhına göre öğretimi esas almıştır. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 42- Diyobend ulemasının özellikle üzerinde durduğu husus nedir? C: İslamın tüm yabancı unsurlardan arındırılması. 43- Kökeni Diyobendiliğe dayanan ve bugün küresel çapta faaliyetleri olan cemaat hangisidir? C: Cemaati Tebliğ. 44- Cemaati Tebliğ kurucusu kimdir? C: Kurucusu Mevlana Muhammed İlyas Kadehlevi. 1926’da Delhi’nin güneybatısında Mevat’ta cemaati kurmuştur. 45- Taliban nedir? C: Öğrenci anlamındaki talib sözcüğünün çoğuludur ve Pakistan ile Afganistan’daki geleneksel Diyobend medreselerinde dini eğitim gören öğrencilere verilen isimdir. 46- Taliban hareketi hakkında bilgi? C: Taliban hareketinin, kendilerinden olmayanları dışlayıcı, baskıcı, dar görüşlü ve şiddete dayalı fikir ve uygulamalarına bakıldığında Harici zihniyet yapısının bu oluşum üzerinde etkili olduğu görülür. Oysa Taliban, Hanefi’dir. Daha çok nakilci ekollerde görülen inanç ve davranış modellerinin Hanefilik gibi akliliği önemseyen ir ekolün mensuplarında görülmesi enteresandır. Taliban medreselerinde Hanefiliğin sadece klasik mezhebi üzerinden okutulması ve bu fıkhın çağdaş meseleler ile irtibatının kurulmaması, gelenek-metin merkezli bir zihniyeti ortaya çıkarmış, bu zihniyet ise daha medeni ve barışçıl çözümler bulma yolunda Taliban’a tüm kapıları kapatmıştır. 47- Tarikat geleneğine yaslanan oluşumlara örnek? C: Birelviye. 48- Birelviye cemaati kurucusu kimdir? C: Ahmet Rıza Han Birelvi. Bu cemaatte de Diyobendiye’de olduğu gibi medrese-tarikat birlikteliği mevcuttur. Farklılık şu ki, Diyobendi düşüncede medrese geleneği baskınken Birelviye’de tarikat geleneği baskındır. 49- Ahmet Rıza Han’ın tepki alan düşünceleri nedir? C: Hz Muhammed’in Allah’ın nurundan bir nur olduğunu söylemesi, yine Hz Peygamberin geçmiş ve gelecekle ilgili gaybi bilgiye sahip olduğunu ileri sürmesi, vefatından sonra da her yerde hazır ve nazır olduğunu, dünya hayatı gibi bir hayatının bulunduğunu, bu özelliğiyle dünya işlerine her an müdahale edebildiğini iddia etmesi, Hz Peygamberde bulunan tüm bu özelliklerin evliyada da bulunabileceğini bildirmesi Ahmet Han’a karşı Hint ulemasının ciddi tepkisine yol açtı. O da, başta Diyobendiye ve Ehli Hadis cemaatlerine karşı büyük bir karalama kampanyası başlattı. 50- Birelviler kendilerine hangi adı vermektedirler? C: Cemaati Ehli Sünnet. 51- Islahat? C: Genel olarak herhangi bir kurumda, usülde ya da devlet düzeninde eskimiş, bozulmuş ya da aksayan yanlarını düzeltmek, iyileştirmek, eksiklikleri tamamlamak, bozulanları onarmak manasına gelmektedir. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 52- Islahatçılık-Islahatçı oluşumlar? C: Islahatçılıkta batılılaşma ve modernizm eleştirisi güçlüdür. Temel kaynak ve referanslarda nakilakıl dengesi gözetilmeye çalışılır. Islahatçılıkta sürekli bir faaliyet, dinamizm ve teşkilatçılık göze çarpar. Söz ve yazı yerine iş, eylem ve hareket ön plandadır. Gelenekçi yapılarla kıyaslandığında, ıslahatçı yapılarda daha sıkı disiplin, daha katı hiyerarşi ve daha resmi ilişkiler göze çarpar. Teşkilatçı mantık baskındır. Liderliğe yükselmede dini tahsil önem arzetmez. Üst kadrolarda daha çok teknokrat, ekonomist, eğitimci ve gazeteciler bulunur. Kadınlarda faaliyetlere katılım gösterir. 53- Kültürel ıslahatçılık? C: Eğitim, öğretim, basın-yayın, sivil toplu ve insani yardım kuruluşları, işadamı örgütleri, kültürel faaliyet yürüten dernek ve vakıflar, öğrenci teşkilatları gibi organlar vasıtasıyla halk tabanına ulaşıp seslerini duyururlar. Tabandan tavana doğru bir ıslahat programı öngören hareketlerdir. 54- Kültürel ıslahatçı oluşuma örnek? C: Said Nursi çizgisini izleyen cemaatler. 55- Nur talebesi? C: Said Nursi’nin yazdığı Nur Risaleleri’ni okuyanlar ve oluşturdukları halkalarda bu kitapların okutulması ve içindeki öğretilerin propagandası için çalışanlar, kendilerini Nur Talebesi olarak adlandırırlar. 56- Siyasal İslahatçılık? C: Siyasal İslamcılık olarak ta nitelenen siyasal islahatçılık, kültürel ıslahatçılığın aksine tavandan tabana doğru bir ıslahat programı öngörmektedir. Kültürel ıslahatçıların kullandıkları organların yanı sıra, sendikalar, siyasal partiler veya işgale karşı direniş örgütleri şeklindeki kurumları da devreye sokarak iktidar talebinde bulunmaktadır. 57- Siyasal ıslahatçı hareketlerin en köklüsü ve en büyüğü? C: Ihvanı Müslimin (Müslüman Kardeşler) teşkilatı. 58- İhvanı Müslimin kim tarafından nerede kuruldu? C: Mısırlı bir öğretmen olan Hasan El-Benna öncülüğünde 1928’de İsmailiye’de kuruldu. 59- İhvanı Müslimin’in Mısır dışındaki şubeleri nerededir? C: Suriye, Ürdün-Filistin, Sudan gibi Arap ülkelerinde de şubeler açılarak teşkilatlanmıştır. 60- Hasan El-Benna’nın düşünceleri? C: İslam aleminin içinde bulunduğu kötü durumun aşılması için öncelikle hilafetin yeniden tesisi yoluyla İslam birliğinin sağlanması, İslami değerlerin hayata geçirilmesine yönelik bir devletin kurulması ve böylece Müslüman ülkelerin tümünün her türlü yabancı hakimiyetten ve onların yerli işbirlikçilerinden kurtarılması hedeflerini öngörmüştü. 61- İhvanı Müslimin hareketinin fikir adamları-üyeleri? C: Seyyid Kutub, Muhammed Kutub, Zeynep Gazali, Abdülkadir Üleh, Mustafa Sıbai. 62- Hint alt kıtasında İhvanı Müslimin’in muadili sayılan hareket? C: Cemaati İslami. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com 63- Cemaati İslami kim tarafından nerede kurulmuştur? C: Çok sayıda eserleriyle Türkiye’de de tanınan Ebul Ala Mevdudi, teşkilatı Lahor’da 1941’de kurdu. 64- Cemaati İslami teşkilatının gayesi? C: Hindistan’dan ayrı, tamamen Müslümanların yönetiminde, İslam alemine ve tüm dünyaya örnek olacak bir İslam devleti kurmak. 64- Radikal siyasal İslamcılığın sembol ismi olarak hatırlanan kişi? C: Seyyid Kutub. 65- Seyyid Kutub’un eserleri? C: Meşhur tefsiri Fi Zilalil Kuran ve Yoldaki İşaretler (mealim fit tarik) 66- Seyyid Kutub’a göre toplum kaça ayrılır? C: Toplumlar, Müslüman ve cahili olmak üzere ikiye ayrılır. Müslüman toplum sadece Allaha kul olup hayatını Onun hükümlerine göre düzenleyen insanların oluşturduğu toplumdur. Cahili toplum ise, İslam inancı, düşüncesi, hukuku, ahlakı ve davranış kurallarının hakim olmadığı toplumdur. 67- Seyyid Kutub’a göre cahili toplumla mücadele nasıl olur? C: Cahili toplum ile mücadele, tebliğ ve cihat vasıtasıyla yapılır. Mücadeleyi yürütecek öncü bir cemaatin öncelikle oluşması gerekir. Bu cemaat, şirk ve küfrün tüm çeşitlerinden arınmış saf bir akide (tevhit) temelinde bir araya gelir ve mücadelesini “Rabbani yöntem” adı verilen, tüm peygamberlerin Kuran’da anlatılan mücadele yöntemi izleyerek gerçekleştirir. 68- Kutub’un Benna ve Mevdudi’den ayrıldığı nokta? C: Kutub muhatap olduğu toplumun cahili olduğunu düşündüğünden, bu toplumun tevhid akidesine boyun eğmeden yapılacak İslami hükümet talebinin bir oyalanma olduğunu düşünmekteydi. Yönetim şeklen değişse bile cahiliyyenin varlığını sürdüreceği kanaatindeydi. Kutub’un cahiliye toplumu, Darul İslam, Darul harb kavramlarını Benna kullanmamıştı. Yine Benna’nın sömürgeciliğe karşı cihadı ile Kutub’un cahili sisteme karşı cihadı farklı boyutlardaydı. 69- Batıda Modernizm anahatlarıyla ne zaman hüküm sürmüştür? C: XIX.yy ın ikinci yarısında ve XX.yy ın ilk çeyreğinde hüküm sürmüştür. 70- Modernist oluşumların dayandığı temel düşünce? C: Geleneksel kurumların, sanatın, edebiyatın vs artık zamanının dolduğunu, bu nedenle bunları terk ederek çağdaş değerlere uygun yeni bir kültür ve anlayışın geliştirilmesi gerektiğidir. Modernizm ticaretten felsefeye her şeyin sorgulanması gerektiğini savunur. 71- İslam modernizmi hakkında bilgi? C: İslam modernistleri bozulma ve çöküşün asıl sebebinin ne dış güçler ne de Müslümanlar olduğu, asıl sorunun “bugüne İslam diye gelen din” olduğu tezini ileri sürerek dinin kaynaklarını, dinin anlaşılma usullerini ve dini geleneği derin bir sorgulamaya tabi tutmaktadırlar. İslam modernizminde icraat yerine söz ve yazı ön plandadır. Sözcüleri ise daha çok akademik ilahiyat eğitimi almış, sosyal bilimler formasyonuna sahip ve felsefi birikimleri yüksek kişilerden oluşur. Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com Kuran’ı tek ölçüt olarak ele alırlar. Modernistlere göre sadece Kuran’dan ilham alınarak çağdaş sorunların üstesinden gelinebilir. 72- Geleneksel oluşum ve İslam modernizmi arasındaki fark? C: Gelenekte Kuran; sünnet, icma ve kıyas ile birlikte bir kaynak olarak değerlendirilir. Yani Kuran diğer kaynakların da katkılarıyla okunup anlaşılır. İslam modernizmi ise bütün yorum çalışmalarını Kuran üzerine “onun doğru anlaşılması” için yoğunlaştırır. Diğer kaynakların katkısı gereksizdir, zira Kuran herkesin anlayabileceği kolaylıktadır. 73- Temel kaynak olarak Kuran’a yapılan güçlü vurgu hangi isimlerle adlandırılır? C: Kuran İslamcılığı, Kuran’a Dönüşçülük, Kuraniyye (Kuranizm) 74- İslam Modernizmi içindeki ekoller? C: Metinselci Modernizm ve Tarihselci Modernizm 75- Metinselci Modernizm ekolünün önde gelen isimleri? C: Seyyid Ahmet Han, Muhammed Abduh, Muhammed Tevfik Sıdki, Ahmed Subhi Mansur ve Ahmet Perviz. 76- Metinselci Modernizm? C: Ekol mensupları, Kuran ayetlerinin metinsel manalarını tümüyle umumi ve evrensel kabul ettiler ve ayetleri “güncelleştirme” yoluyla çözümü aranan çağdaş olaylara tatbik ettiler. Aklın ve tabiatın prensibine uymadığı iddia edilen hadisleri reddettiler, uyduğu düşünülen hadisleri kabul edip kullandılar. 77- Tarihselci Modernizm? C: Tarihselci Modernizm, metinselci modernizmi “Kuran’ın indiği tarihsel şartları” görmezden gelerek güncelleştirme işlemini yaptıkları için eleştirmektedir. 78- Tarihselci Modernizm’in öncüsü? C: Pakistanlı düşünür ve ilim adamı Fazlurrahman. 79- Tarihselci yöntem Fazlurrahmandan sonra kimler tarafından savunulmuştur? C: Muhammed Abid Cabiri, Hasan Hanefi, Muhammed Arkoun, Nasr Hamid Ebu Zeyd. 80- Fazlurrahman’ın fikir sistemi? C: Fazlurrahman’a göre değişim bir zorunluluktur. Müslümanların geri kalması değişim gerçeğinin anlaşılmamasından kaynaklanır. Günümüz Müslümanları Kuran’ın indiği tarihsel ortamdan daha farklı bir tarihsel ortamda yaşamaktadırlar. Kuran ise her çağa hitap eden bir kitaptır. Kuran’ın bu çağa hitabı tekil Kuran hükümleri vasıtasıyla değil; tevhit, adalet, hürriyet, eşitlik, şura gibi “Kuran’ın evrensel ilkeleri” vasıtasıyla olur. Ayetlerin tekil hükümleri ise ibadetlerle ilgili olanların dışında tarihseldir. Bu hükümler o çağın şartlarında ve o çağın maslahatlarına binaen nazil olmuştur, dolayısıyla sonraki dönemlere hitap etmez. 81- Fazlurrahman, Kuranı yorumlamak için hangi yöntemi önerir? C: İlkönce Kuran’ın indiği döneme gidilip siyer ve sebebi nüzul rivayetlerinin yardımıyla ayetlerin hangi maksatlara binaen, hangi genel ilkeleri yerleştirmek için indiği tespit edilir. Sonra bu ilkeler Cihad İslam YILMAZ cihadislam.blogspot.com – cihadislam.wordpress.com bugüne taşınır ve ilkelerin çağın şartlarında nasıl gerçekleşeceği tespit edilerek modern çözümlere varılır. Böylece uran’ın emir ve yasakları zamanımızda yeniden etkinlik kazanır. 82- İslamcı Modernizmine eleştiriler nelerdir? C: Ayetlerin sünnet ve icma dikkate alınmadan yorumlanmasının keyfilikler taşıdığı belirtilir. Ayrıca tarihselcilerin Kuran ilkelerini bugüne taşınmalarının neticesinde çıkan yeni hükümlerin, her nasılsa hep çağdaş zamanlarda yaşanan ve arzulanan uygulamalar olduğu ifade edilmektedir. Modernistlerin çözmek istediği sorunlar, oryantalizmin sorun diye ortaya koyduğu meselelerdir. Bunların çözümü için de oryantalizmin önerileri dikkate alınmaktadır. 83- Modernizm karşıtı çağdaş bir söylem olarak gelenekselcilik? C: Gelenekselcilik, bütün dinlerin özünde bulunduğunu iddia ettikleri “ezeli hikmet” kavramı uyarınca dünyayı ce çağın olaylarını yorumlayıp anlamlandırmayı amaçlamaktadır. Modernleşen, dolayısıyla sekülerleşen toplumlar dini değerlerden uzaklaşmışlardır. Müslüman modernistlerin de bu olumsuz gidişatta rolleri bulunmaktadır. Gelenekselciler modernizmin yaptığı bu tahribatı gidermek, insanlığı tekrar dine ve dini değerlere çağırmak gayesi güderler, ancak belirli bir dine veya mezhebe çağırmak yerine, adına ezeli hikmet dedikleri ortak bir ilahi geleneğe ve değerlere çağrı yaparlar. (dinler arası diyalog düşüncesi bu ekolden beslenir.) 84- Modernizm karşıtı gelenekselcilik ekolünün, gelenekçi oluşumlardan farkı? C: Bünyesinde bir hayli çağdaş unsur taşıyan bir ekoldür. Modernizm karşıtı olması, onun gelenekçi akımlar arasında değerlendirilmesini gerektirmez. Zaten gelenekselciliğin “dinlerin aşkın birliği” tezi, İslam’ın en son ve gerçek din olduğunu söyleyen geleneksel İslami düşünceyle bağdaşmamaktadır. 85- Modernizm karşıtı gelenekselciliğin önde gelen isimleri? C: Rene Guegon ya da diğer ismiyle Abdülvahid Yahya Frithjof Schuon ya da diğer ismiyle Şeyh İsa Nurettin Ahmet Şazeli Meryemi. Martin Lings ya da diğer ismiyle Ebubekir Siraceddin William Chittick. 86- Modernizm karşıtı gelenekselcilik ekolünü Türkiye’de tanıtan kişi? C: İranlı düşünür ve ilim adamı Seyyid Hüseyin Nasr.
