ONKOLOJİK ACİLLER
advertisement
ONKOLOJİK ACİLLER Prof. Dr. Şeref KÖMÜRCÜ 23 Aralık 2015 Tanım Kanser veya tedavi komplikasyonlarına bağlı Hayatı tehdit eden Geç kalınırsa geri dönüşümsüz olabilen Kanserin herhangi bir döneminde görülebilen İlk tanı sırasında Aktif tedavi alırken Hastalığın progresyonunda Etyoloji -Kanser *Kitle etkisi *Salgıları -Kanser tedavisi ONKOLOJİK ACİLLER -I Yapısal aciller Vena kava süperior sendromu Malign perikard efüzyonu Malign plevra effüzyonu Hava yolu obstriksiyonu Beyin metaztazı ve/veya KİBAS Spinal kord basısı GIS kanaması İntestinal obstriksiyon Pankreatit - kolesistit Kemik metaztazı-fraktür Obstrüktif üropati ONKOLOJİK ACİLLER-II Metabolik aciller Hiperkalsemi, hipokalsemi Tümör lizis sendrom (hiperürisemi) Hipoglisemi-hiperglisemi Hiperkalemi, hipokalemi Hiponatremi-SIADH ONKOLOJİK ACİLLER-III Tedaviye bağlı aciller Febril nötropeni Trombositopeni Hemorajik sistit Vena Kava Süperior Sendromu - VKS İnce duvarlı ve venöz basıncı düşük - Sağ mediastendeki kitlelerin basısı - Damar içi tıkanma - Koagülasyon anormalliği Vena Kava Süperior Sendromu Etyoloji * Malign Nedenler -Akciğer kanseri (% 75-80) -Lenfomalar (% 15) -Metastatik (Meme, Germ hücreli) * Benign Nedenler -Mediastinal fibrosis -Vena kava trombüsü -Guatr -Sifilis -Sarkoidoz VKSS Belirti ve Bulguları -Dispne ( %50 ) -Gövdenin üst yanında ödem ( %40 ) -Venlerde belirginleşme ( %65 ) -Baş ağrısı, kafada dolgunluk hissi (%60) -öksürük, yutma güçlüğü (%40) -Platore, siyanoz ( %15 ) -Horner sendromu (%10) -Vokal kord paralizisi (%5) -Konvülsiyon -Lareks ödemi -Serebral ödem, koma VKSS Tanısı - Klinik bulgular - Sağ üst mediastende kitle - VKS’da bası veya trombüs VKSS Tedavi Destek Steroidler Diüretikler Antikoagulan tedavi Trombolitik tedavi Radyoterapi Palyatif Küratif Lenfoma SCLC Cerrahi Bypass graft, stentler Santral venöz kateter çıkartılması Kemoterapi SCLC Lenfomalar Germ hüc. tm. Spinal Kord Basısı •Ca hastalarının % 5-10’unda •Etyoloji •Ac Ca (en sık) •Meme & prostat Ca •Lenfoma, myeloma •Dorsal vert 70% •Lumbosakral vert 20% •Servikal vert 10% Spinal Kord Basısı Belirti ve Bulguları Ağrı (lokal, kök basısı) - Motor kayıp - Duyu kaybı - Nörojenik mesane - Sfinkter kontrol kaybı - Terleme kaybı - Spinal Kord Basısı • Tanı • • Direkt grafi • Vertebra destrüksiyonu, çökme • Litik / sklerotik lezyonlar • Kemik sintigrafisi • MRI Tedavi • Ağrının kontrolü • Deksametazon • RT • Laminektomi 4x4 mg IV/IM Hiperkalsemi * Kanserli olguların % 10-20’sinde görülür * En sık NSCLC , Meme Ca ve M. Myeloma * Düzeltilmiş kalsiyum düzeyi: ölçülen kalsiyum + (4 - Albumin) x 0.8 Malign Hiperkalsemi Patofizyoloji •Kemikten Ca salınımı •Osteoklast proliferasyonu ve aktivitesindeki •Distal tübüllerden Ca emilimindeki •PTHrP •PTH ile 13 aa benzer, % 80 homolog •PTH reseptörüne bağlanır •Kemik met.de osteolitik faktörler salınır •Paraneoplastik send. olarak •1,25-OH D vit Hiperkalsemi Nedenleri - Malignite ( met. , pth... ) - Diğer endokrin hastalıklar (hipertiroidi, hiperparatıroidizm) - Granülomatöz hastalıklar (tbc, sarkoidozis) - İlaçlar (tiazidler, lityum, östrojen, tmx ) - Süt-alkali sendromu - D vitamini entoksikasyonu - İmmobilizasyon - Parenteral nütrisyon - Renal yetmezlik Hiperkalsemi Belirti ve Bulguları * Poliüri, polidipsi, dehidratasyon * İştahsızlık, güçsüzlük, kilo kaybı * Letarji, hiporefleksi, psikoz * Bulantı, kusma, konstipasyon * Bradikardi, PR uzaması, aritmiler * Renal yetmezlik * Konfüzyon, koma Hiperkalsemi Tedavisi Destek tedavisi Hiperkalsemiye yönelik tedavi Primer hastalığın tedavisi Tedavi •Genel yaklaşım Tiazid, D vit, NSAI, H2 res blokörleri kesilir •İzotonik NaCl inf. 2-3 lt/gün •Furosemide 20-60 mg/gün •Potasyum 10 mEq/L ve Magnezyum 1gr •PTHrP •Zolandronic acid 4 mg (15 dk) •Pamidronate 60-90 mg (3-24sa) •Ibandronate 6mg (15-60 dk) • Vit. D3 sentezini azaltmak •Prednisone 40-60 mg/gün •Diğer yaklaşımlar •Indomethacin 50-150 mg/gün •Kalsitonin 4-8 ü/kg 2-4 kez, SC •Galyum nitrat, mitramisin Tedavi Seçimi Hafif (<12mg/dl) - Hidrasyon Orta (12-14mg/dl) - Hidrasyon + Bifos. Hayatı tehdit eden (>14 mg/dl) Hidrasyon + Kalsitonin + Mithramycin Bifosfonat Steroidler Tümör Lizis Sendrom Etyoloji KT ye cevaplı hastalıklar • ALL, KLL • Burkitt’s lenfoma • Yüksek gradlı lenfomalar • Solid tm. (nadir, germ hüc. ve SCLC) • Yüksek Riskli Hasta • Lökosit>100.000 • Bulky tm kitlesi • Yüksek kreatinin (>2.4mg/dL) • Yüksek ürik asit • LDH > 1000 U/L Tümör Lizis Sendrom Profilaksi Allopurinol 300-600 mg/gün PO IV sıvı 3000 ml/m²/gün Na bicarbonate 50 mEq/lt 2-3 amp/lt (84 mg/ml, 10 ml amp.) İdrar pH > 7 (ürik a. nefropatisi & ABY’den korunmak için) Ca glucanate Hemodiyaliz Febril Nötropeni Tanı Kriterleri Ateş ≥ 38’C (1 saatten fazla) Oral ≥ 38.3’C Nötropeni Nötrofil < 500mm3 Nötrofil < 1000/mm3, fakat ilk 48 saat içinde 500/mm3’ün altına düşme ihtimali yüksek Ağır nötropeni < 100/mm3 Tetkikler Kc & renal fonk. Elektrolitler Tan kan sayımı & periferik yayma TİT O2 sat. Akc filmi (Gerekirse HRCT) Konfüzyonu varsa lomber ponksiyon Kültürler Kan x2 (1 santral kateter, 1 periferik) İdrar Dışkı & C. Difficile toksini (ishalde) Ciltten sürüntü (inkeksiyon bulgusunda) Nötrofil Sayısı – İnfeksiyon Riski Vancomycin İndikasyonları Kateter infeksiyon şüphesi Methyciline resistant staphylococcus aureus (MRSA) kolonizasyonu Ağır mukozit Kültürde gram (+) üreme Hipotansiyon,vb şok bulguları Klinik tablonun kötüleşmesi Profilaktik ciprofloxacin kullanımı Sonuç Onkolojik acilleri her hekimin bilmesi gerekir Kanser veya tedavisine bağlı olarak gelişebilirler Hastanın genel durumunu kısa sürede bozabilirler Tanıları bazen zor olabilir Tedavi kısa sürede planlanmalıdır Tedavi primer patolojiye yönelik olmalıdır
