Virüslerin moleküler ve kimyasal yapıları ve özellikleri

VİRÜSLERİN MOLEKÜLER VE
KİMYASAL YAPILARI VE
ÖZELLİKLERİ
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
1
VİRÜS
• Virüs nedir ?
• Yapısal özellikleri nelerdir
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
2
VİRÜS
• Ancak canlı bir hücre (hayvan, bitki,
bakteri) içinde çoğalabilen, küçük ve basit
yapılı infeksiyon yapıcı ajanlardır.
• Zorunlu
hücre
içi
parazitleridir.
Çoğalabilmek için konak hücrenin metabolik
sistemlerine muhtaçtırlar. Bu bağımlılığın
derecesi virüsler arasında fark gösterir.
• Hücre dışında metabolik olarak inaktif
halde bulunurlar.
• Hastalık, konak hücre ile virüs arasındaki
ilişkinin sonucunda veya bu ilişkiye konağın
verdiği bağışık yanıt nedeniyle ortaya çıkar.
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
3
Virüsler ve insanlık tarihi
• Mumyalar / eski yazılı kaynaklar  genital papilloma ve
poliyomiyelit
• Çiçek:
Orta çağda ekonomik, dini, politik, sosyal etkiler 
Avrupa’dan Amerika’ya yayılım 
yerlilerde toplu ölümler 
Aşılama ve eradikasyon
(son olgu 1977 Somali, 1980 eradikasyonun ilanı) 
1999’da stokların imhası kararı (!) 
biyoterörizm, deneysel çalışmaların başlaması
• 1918-19  İnfluenza salgını  20-40 milyon EX
• Doğal ekosistemlerin bozulması  Ebola, SARS, ...
• Hayvan ve bitki virüsleri  Ekonomik kayıplar,
sosyal sonuçlar
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
4
Virüs nedir ?
• Nükleik asit + protein kılıf
• Zorunlu hücre içi paraziti
(Enerji üretimi ve protein sentezi)
• 20 – 300 nm (1/4 stafilokok)
• Çoğalabilen bir organizma
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
5
Nükleik asit
Virüs
Hücre
DNA veya RNA
DNA + RNA
Lipoprotein zar Bazılarında zarf
Hücre zarı
Ribozom
Yok
Var
Mitokondri
Yok
Ökaryotlarda
var
Yok veya bir iki
tane
Bol
Yok
Var
Enzim
İkiye bölünme
veya mitoz
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
6
Virüsün Yapısı
VİRİON: Virüs partikülü, hücre dışı form
Nükleik asit (DNA / RNA)
Kapsid (protein kılıf)
Tegument (enzim + pr)
Zarf (lipid + protein)
Bazı virüsler zarfsızdır
Nükleokapsid = Çıplak (zarfsız) virüs
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
7
• Virus
– NA + protein kılıf (bir veya daha fazla protein)
• Defektif virus (Virus paraziti)
– Bir veya daha fazla yapısal veya replikasyon için
gerekli proteinini kodlayamayan virus
– Yardımcı virus ile birlikte ise (koinfeksiyon) 
replikasyon
Delta hepatit virusu – B tipi hepatit virusu
• Viroid
– Bitkilerde hastalık oluşturan, proteini olmayan
RNA’dan oluşan bulaşıcı patojenler
• Prion
– Nükleik asidi olmayan, protein yapıda, bulaşıcı
patojenler
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
8
KAPSİDİN YAPISI
Protein (alt birim = kapsomer)
İkozahedral simetri
Helikal simetri
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
9
İkozahedral (kübik, sferik) simetri
Herpes simpleks virüs
zarf
nükleokapsid
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
10
Helikal (çubuksu) simetri
İnsanda infeksiyon yapan helikal simetrili
virüslerin tümü zarflı ve RNA virüsüdür.
Kuduz virüsü
23.7.2017 05:44
Dr.Mehmet Özaslan
11