Paragraf ne anlatıyor?

PARAGRAF
HAZIRLAYAN:
CİHANGİR DENİZ
TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ-2
1090310264
PARAGRAF(Anlatılacak Konular)



Genel
Kavramlar
Dört Ana Unsur
a) Konu
b) Ana Düşünce (Ana Fikir)
c) Yardımcı Düşünceler
d) Üslup
1. Genel



Diğer Türkçe sorularında olduğu gibi bu tip
sorularda da önce soru kısmı okunur.
Soru kısmı okunurken, sorunun olumlu ya
da olumsuz olmasına dikkat edilmelidir.
Soru kısmında altı çizili ya da tırnak işareti
içine alınmış bölümler varsa dikkatli
olunmalı; bu bölümler dikkatli okunmalıdır.
1. Genel(Devam)


Paragraf sorularını, okuma alışkanlığı
olanların daha iyi çözdüğü anlaşılmaktadır.
Bunun için tavsiyemiz, ÖSS'ye kadar her
gün en az 15 sayfa kitap okunmasıdır.
Paragraf bir kompozisyon gibi ele
alınmalıdır. Paragrafın giriş, gelişme, sonuç
bölümlerinden oluştuğu düşünülmelidir.
1. Genel(Devam)

Paragraf sorularının çözümünde genel
kültürün de büyük önemi vardır. “Göreceli,
kuram, imge, dağarcık, üslup, tenkit vb.”
kavramların önceden bilinmesi gerekir. Bu
açığı kapatmanın en iyi yolu, bol bol
paragraf sorusu çözmektir.
1. Genel(Devam)


Paragraftaki cümlelerin
numaralandırılmasına dikkat edilmelidir.
Numaralar, bazen ilk cümleden başlar,
bazen ikinci cümleden; bazen cümlenin
başına konur, bazen sonuna.
Cevaplarda numaralandırma bazen A)
şıkkından başlar, bazen E)’den başlayabilir.
1. Genel(Devam)


Paragraf soruları ÖSYM'nin görüşüne göre
hazırlanmaktadır. Bu tip soruları çözerken
kendi görüşlerimiz, yorumlarımız bir kenara
bırakılmalıdır. Cevap “parçaya göre”
verilmelidir.
Paragraf soruları, Türkçe soruları içinde en
kolay çözülebilecek sorulardandır.
2. KAVRAMLAR(A)



Açıklık: Yazının herkes tarafından anlaşılır
olmasıdır.
Akıcılık: Yazının okunuşunda zorlanma
olmaması, yazının rahat okunabilmesidir.
Aktüel: Güncel. Yakın zamanda
gerçekleşmiş olan…
2. KAVRAMLAR(A) (Devam)


Anaç: Yemiş verecek durumdaki ağaç.
Yavru yetiştirecek duruma gelmiş olan
hayvan.
İri, kart. Verimli.
Arı dil: Sade, Öz Türkçe.
2. KAVRAMLAR(B)


Basmakalıp: Özgünlüğü olmayan,
değişiklik göstermeyen, bilineni
tekrarlayan, harcıâlem, klişe.
Benzetme: Bir şeyin niteliğini anlatmak için
o niteliği eksiksiz taşıyan bir şeyi örnek
olarak gösterme işi, benzeti, teşbih.
2. KAVRAMLAR(B) (Devam)



Betimleme: Tasarlama, bir şeyi sözle veya
yazıyla anlatma, göz önünde canlandırma,
tasvir.
Bezgin: Yaşama veya iş görme isteğini
yitirmiş.
Biçim: Şiirlerin kuruluş ve uyak düzenlerine
göre olan dış görünüşü, şekil.
2. KAVRAMLAR(B) (Devam)



Bilinç: İnsanın kendisini ve çevresini
tanıma yeteneği, şuur.
Biyografi: Bir kimsenin hayatını konu alan
yazılardır.
Bulgu: Araştırma verilerinin
çözümlenmesinden çıkarılan bilimsel sonuç,
netice.
2. KAVRAMLAR(Ç)


Çağdaş: Aynı anda yaşayan. Çağın şartlarına
uygun yaşayan.
Çevirmen: Bir yazıyı veya konuşmayı bir
dilden başka bir dile çeviren kimse, çevirici,
dilmaç, tercüman, mütercim.
2. KAVRAMLAR(D)



Dağarcık: Bellek. Yaşananları, öğrenilen
konuları, bunların geçmişle ilişkisini bilinçli
olarak zihinde saklama gücü. Bilgi.
Deneme: Herhangi bir konuda yeni ve
kişisel görüşlerle bezenmiş bir anlatım
içinde sunulan düz yazı türü.
Devinim: Hareket
2. KAVRAMLAR(D) (Devam)



Didaktik: Öğretici.
Doğallık: Olduğu gibi yansıtma durumu.
Süse, sanata girmeden anlatma.
Doğaüstü: Doğa yasalarına uymayan, doğa
yasalarıyla açıklanamayan, tabiatüstü.
2. KAVRAMLAR(D) (Devam)



Duruluk: Gereksiz sözcüklere yer vermeme.
En kısa yoldan aktarma.
Duyarlık: Duyum ve duyguları
algılayabilme yeteneği, hassaslık,
hassasiyet.
Duyuş: Seziş. Sezme işi.
2. KAVRAMLAR(D) (Devam)



Düş: Gerçekleşmesi istenen şey, umut.
Gerçek olmayan şey, imge, hayal.
Düşsel: Düş ile ilgili, hayalî.
Düşünsel: Düşünce ile ilgili, düşünce
sonucu ortaya çıkan, düşünceye dayanan,
fikrî.
2. KAVRAMLAR(E)

Ebru: Kâğıt süslemeciliğinde kitre, kola vb.
yapıştırıcılarla yoğunlaştırılmış su üzerine,
neft yağı ile sulandırılmış yağlı boya
damlatılarak yapılan ve kâğıda geçirilen
süs.
2. KAVRAMLAR(E) (Devam)



Eleştirmen: Eleştiri yazıları yazan kimse,
eleştirmeci, tenkitçi, münekkit.
Estetik: Sanatta ortaya konulan güzellik.
Evrensel: Bütün insanlığı ilgilendiren,
âlemşümul, cihanşümul, üniversal.
2. KAVRAMLAR(G)



Gerçeküstü: Gerçeği aşan, gerçeğin
üstündeki gerçek, sürrealite.
Göreceli: Kesin olmayan, kişiden kişiye
değişebilen.
Güncel: O gün yada yakın zaman aralığında
geçen her şey.
KAVRAMLAR(E) (DEVAM)

Eleştiri: Bir edebiyat veya sanat eserini her
yönüyle anlaşılmasını sağlamak ve
değerlendirmek amacıyla yazılan yazı türü,
tenkit.
2. KAVRAMLAR(İ)



İçerik: Sözlü veya yazılı anlatımda verilmek
istenen öz, düşünce, duygu ve imgelerin
bütünü.
İçgüdü: Doğuştan gelen.
İçtenlik: Yapmacıksız, içten geldiği gibi
anlatma.
2. KAVRAMLAR(İ) (Devam)



İmge: Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi
özlenen şey, düş, hayal, imaj, hülya.
İzlenim: Bir durum veya olayın duyular
yolu ile insan üzerinde bıraktığı etki, intiba,
imaj.
İroni: Söylenen sözün tersini kastederek
kişiyle veya olayla alay etme. Gülmece.
2. KAVRAMLAR(K)



Kanı: İnanç, düşünce, kanaat.
Kaygı: Üzüntü, endişe duyulan düşünce,
tasa.
Kesit: Ayırıcı özellikleriyle belirlenen süreç,
bölüm.
2. KAVRAMLAR(K) (Devam)



Kişisel: Kişi ile ilgili, kişiye ilişkin, kişinin
kendi malı olan, şahsi, zatî.
Köken: Bir şeyin çıktığı, dayandığı temel,
biçim, neden veya yer, menşe.
Kurgu: Uygulamaya geçmeyen yalnız
bilmek ve açıklamak amacını güden
düşünce.
2. KAVRAMLAR(K) (Devam)


Kuram: Belirli bir konudaki düşüncelerin,
görüşlerin bütünü. Sistemli bir biçimde
düzenlenmiş birçok olayı açıklayan ve bir
bilime temel olan kurallar, yasalar bütünü,
nazariye, teori.
Kültür: Bir topluma özgü düşünce ve sanat
eserlerinin tümü.
2. KAVRAMLAR(L,M,N,O)




Lirik: Çok etkili, coşkun, genellikle kişisel
duyguları dile getiren.
Mistik: Açıklanamayan, akıl dışı.
Nesnel: Objektif, yorumsuz, herkesçe aynı
kabul edilen.
Olgu: Birtakım olayların dayandığı sebep
veya bu sebeplerin yol açtığı sonuç, vakıa.
Edebî eserlerde olayı geliştiren davranış, iş.
2. KAVRAMLAR(Ö)



Ölçüt: Bir yargıya varmak veya değer
vermek için başvurulan ilke, kıstas, mısdak,
kriter.
Öz eleştiri: Bir kişinin kendi davranışları
üzerine yönelttiği eleştiri, otokritik.
Özgü: Birine veya bir şeye ait olan.
2. KAVRAMLAR(Ö) (Devam)



Özgünlük: Başkasına benzememe, ayırt
edilebilme.
Özlülük: Az sözle, çok şey anlatma.
Özümlemek: Herhangi bir şeyi öz malı
durumuna getirmek, benliğine yerleştirmek.
2. KAVRAMLAR(Ö) (Devam)


Özümsemek: Herhangi bir şeyi öz malı
durumuna getirmek, benliğine yerleştirmek.
Özveri: Bir amaç uğruna veya
gerçekleştirilmesi istenen herhangi bir şey
için kendi çıkarlarından vazgeçme,
fedakârlık.
2. KAVRAMLAR(S)



Sağduyu: Doğru, akla uygun yargılar verme
yeteneği, aklıselim, hissiselim.
Salt: İçine, kendisine yabancı hiçbir şey
karışmamış, arı. Yalnızca. Duru.
Sav: İddia, savunulan düşünce.
2. KAVRAMLAR(S) (Devam)


Sentez: Yalından karmaşık olana, külliden
cüziye, zorunludan olasıya, ilkeden onun
uygulanmasına, genel yasadan bireysel
duruma, nedenden etkiye, öncülden varılan
sonuca giden düşünme biçimi, bireşim,
terkip.
2. KAVRAMLAR(S) (Devam)


Söz Dağarcığı: Bir dilde kullanılan veya bir
kimsenin bildiği, kullandığı sözlerin bütünü,
söz varlığı, vokabüler, kelime hazinesi.
Süreç: Devam eden zaman. Birbirini takip
eden olaylar dizisi.
2. KAVRAMLAR(T)


Tekdüzelik: Tekdüze olma durumu,
yeknesaklık, biteviyelik, monotonluk.
Tema: Öğretici veya edebî bir eserde işlenen
konu, düşünce, görüş.
2. KAVRAMLAR(T) (Devam)



Tutarlılık: Anlatılanların birbirini tutması,
birbiriyle çelişmemesi.
Tutku: Güçlü istek ve eğilimin yöneldiği
amaç.
Tutum: Tutulan yol, davranış.
2. KAVRAMLAR(Ü,V)



Üslup: Sanatçının görüş, duyuş, anlayış ve
anlatıştaki özelliği veya bir türün, bir çağın
kendine özgü anlatış biçimi, biçem, tarz,
stil.
Varsayım: Bir an için var olduğunu
düşünme.
Virtüöz: Herhangi bir müzik aracını büyük
ustalıkla çalabilen sanatçı.
2. KAVRAMLAR(Y)



Yalınlık: Açık, süsten ve zorlamadan uzak,
kolayca anlaşılabilen anlatım, sadelik.
Yapıt: Bir emek sonucunda ortaya konulan
ürün, eser.
Yazım: Bir dilin belli kurallarla yazıya
geçirilmesi, imla.
2. KAVRAMLAR(Y) (Devam)



Yazın: Olay, duygu, düşünce ve hayallerin
dil aracılığı ile biçimlendirilmesi sanatı.
Yazınsal: Edebî.
Yeğlemek: Diğerlerinden daha üstün görüp
bir şeye yönelmek, yeğ tutmak, tercih
etmek.
2. KAVRAMLAR(Y) (Devam)



Yeti: Bir işi yapabilme gücü.
Yetkin: Gerekli seviyeye ulaşmış,
mükemmel.
Yorum: Bir yazının veya bir sözün,
anlaşılması güç yönlerini açıklayarak
aydınlığa kavuşturma, tefsir.
2. KAVRAMLAR(Z)


Zanaat: El ustalığı isteyen işler.
Zira: Yoksa
3. Dört Ana Unsur
A) KONU: (Paragraf ne anlatıyor?)
Örnek:
Sanatçıların tenkit yazılarına bakış
açılarını…
Divan ve Halk Edebiyatlarının benzeştiği
yönleri…
Şiirin insan hayatını etkilediğini…
3. Dört Ana Unsur(Devam)
B) ANA DÜŞÜNCE (ANA FİKİR):
(Paragraf niçin anlatıyor?)
 Paragrafta asıl vurgulanan, öne sürülen,
savunulan düşüncedir.
 Temel yargıdır.
 Yazarın bize iletmek istediği mesajdır.
3. Dört Ana Unsur(Devam)

Paragrafta cümle olarak yer alabileceği gibi,
paragrafın tamamından da çıkarılabilir.
Örnek:
Okuma alışkanlığı edinmenin belli bir
eğitim gerektirdiğini anlatmak için yazılmış.
Kısa ve özlü yazmanın güç olduğunu
vurgulamak için yazılmış.
3. Dört Ana Unsur(Devam)
C) YARDIMCI DÜŞÜNCELER
(YARDIMCI FİKİRLER, YAN
DÜŞÜNCELER)
 Ana düşünceyi destekleyen, tamamlayan;
ana düşüncenin açıklanmasını sağlayan,
konuyu geliştiren düşüncelerdir.
 Özellikle olumsuz soru tipleri yardımcı
düşüncelerle ilgilidir.
3. Dört Ana Unsur(Devam)
Örnek:
Paragrafa göre yazarın yazılarında aşağıdaki
niteliklerden hangisi yoktur?
Aşağıdakilerden hangisi Sait Faik'in
anlatmak istediğine ters düşer?
Paragraftan aşağıdaki sonuçlardan hangisi
çıkarılamaz?
3. Dört Ana Unsur(Devam)
Çözüm:
Bu tip sorularda dört şık yardımcı
düşünceleri içerir. 5. şık ise ana ve yardımcı
düşüncelerle alakalı olmayan, çelişen,
uyuşmayan şıktır.
3. Dört Ana Unsur(Devam)
D) ÜSLUP: (Paragraf Nasıl Anlatıyor?)
 Sanatçının, sözcükleri seçiş ve kullanış
tarzıdır.
 Sanatçının “anlatım tarzı”dır.
 Üslupla, içerik karıştırılmamalıdır.
 Her sanatçının özgün bir üslubunun olması
beklenir.
3. Dört Ana Unsur(Devam)

Örnek:
Sanatçının, kısa cümleler kullanması,
sıfatlara çokça yer vermesi, mecaz anlamlı
kelimeleri tercih etmesi “üslup” ile ilgilidir.