Risk değerlendirmesi - Dr.uz

MEVZUATTA RİSK ANALİZİ
1
13-İlgili Mevzuat
 25 Kasım 2009 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 27417
 TEBLİĞ
 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN TEHLİKE
SINIFLARI LİSTESİ TEBLİĞİ
Mevzuatta Risk Değerlendirmesi
1. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılma
2.
3.
4.
5.
6.
Hakkında Yönetmelik
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların
Korunması Hakkında Yönetmelik
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlı
ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik
Önlemleri Hakkında Yönetmelik
Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri
Hakkında Yönetmelik
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi
Hakkında Yönetmelik
3
Mevzuatta Risk Değerlendirmesi
7. Titreşim Yönetmeliği
8. Gürültü Yönetmeliği
9. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik
Önlemleri Hakkında Yönetmelik
10. Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
11. Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
4
Mevzuatta Risk Değerlendirmesi
Mevzuattan örnekler:

Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik
Önlemleri Hakkında Yönetmelik
 İşyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup
bulunmadığını tespit etmek ve tehlikeli kimyasal
madde bulunması halinde risk değerlendirmesi
yapmak işverenin yükümlülükleri arasında
sayılmaktadır.

Gürültü Yönetmeliği
 Gürültüden kaynaklanan risklerin belirlemesi ve
değerlendirmesini yapmak işverenin yükümlülükleri
arasında sayılmaktadır.
5
Mevzuatta İşverenin Yükümlülüğü
olarak Risk Değerlendirmesi
 İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve
Eğitimleri Hakkında Yönetmelik:
 İş güvenliği uzmanlarının görevleri arasında risk
değerlendirmesinin yapılmasını sağlamak; gerekli çalışmaları
planlayarak alınacak sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda
işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak yer alır.
 İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri
Hakkında Yönetmelik:
 İşyeri hekimlerinin görevleri arasında iş sağlığı ve güvenliği
çalışmaları kapsamında işyerinde periyodik incelemeler
yapmak ve risk değerlendirme çalışmalarına katılmak yer
alır.
6
Yakın gelecekte mevzuatta neler
olabilir?

‘İş Sağlığı ve Güvenliği Yasa Taslağı ’nda risk
değerlendirmesi tüm işverenleri kapsayacak şekilde bir
yükümlülük olarak yer almaktadır. Bu taslağın
yasalaşması 2012 yılında beklenmektedir.
7
İşveren ;
İşyerinde risklerden özel olarak etkilenebilecek işçi gruplarının
durumunu da kapsayacak şekilde sağlık ve güvenlik yönünden risk
değerlendirmesi yapar.
Risk değerlendirmesi sonucuna göre, alınması gereken
koruyucu önlemlere ve kullanılması gereken koruyucu ekipmana
karar verir.(Madde 9 a)1-2)
Bu maddeden de anlayacağımız üzere her işveren işyerinde risk
değerlendirmesi yapmak zorundadır.
Risk Grupları
Kadınlar, çocuklar, yaşlılar, özürlüler ve diğer hassas risk grupları,
özellikle bunları etkileyen tehlikelere karşı korunurlar.
Gürültü Yönetmeliği
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin
(c) bendi gereğince yapacağı risk değerlendirmesinde aşağıda
belirtilen hususlara özel önem verecektir
1) Darbeli gürültüye maruziyet de dahil maruziyetin düzeyine,
türü ve süresine,
2) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet sınır
değerlerine ve maruziyet etkin değerlerine,
3) Özellikle hassas risk gruplarına dahil işçilerin sağlık ve
güvenliklerine olan etkilerine,
4) Teknik olarak mümkünse, gürültü ile işe bağlı ototoksik
maddelerin etkileşimlerine veya gürültü ile titreşim arasındaki
etkileşimlerin işçinin sağlık ve güvenliğine olan etkisine,
Gürültü Yönetmeliği
5) Kaza riskini azaltmak için kullanılan ve işçiler tarafından
algılanması gereken uyarı sinyalleri ve diğer sesler ile
gürültünün
etkileşmesinin
işçilerin
sağlık
ve
güvenlikleri yönünden dolaylı etkisine,
6) İş ekipmanlarının gürültü emisyonları hakkında ilgili
mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilere,
7) Gürültü emisyonu daha az olan alternatif bir iş
ekipmanının bulunup bulunmadığına,
8) Gürültüye maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal
çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine,
9) Sağlık gözetiminden elde edilen ve mümkünse en son
yayınlanmış olanları da içeren tüm bilgilere,
Gürültü Yönetmeliği
Yeterli korumayı sağlayabilecek kulak
koruyucularının bulunup bulunmadığına.
• İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 9
uncu maddesinin (a) bendinin (1) numaralı alt
bendi uyarınca, risk değerlendirmesini yaptırmış
olacak ve aynı Yönetmeliğin 5, 6, 7 ve 8 inci
maddelerine uygun olarak hangi önlemlerin
alınması
gerektiğini
tanımlayacaktır. Risk
değerlendirmesi ile ilgili, yürürlükteki mevzuata
uygun olarak kayıt tutulacak ve saklanacaktır.
Risk değerlendirmesi, düzenli olarak ve önemli
bir değişiklik olduğunda veya sağlık gözetimi
11
sonuçlarının gerektirdiğinde yeniden yapılacaktır
• 10)
AB MEVZUATINDA TEHLİKE VE RİSK
KAVRAMI
 İşyerinde Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini iyileştirmeye
Yönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 Tarih ve
89/391/AET sayılı Konsey Direktifi;
 İşverenlerin Genel Yükümlülükleri
• Madde 6-2(a,b,c), 6-3(a) ve 9’da :
• İşverenlere riskleri önleme ve risk değerlendirme
zorunluluğu getirtilmiş
 Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi;
• İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak,
• Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım getirmek,
• Serbest piyasa şartlarında eşitlik sağlamak
EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTENİN RAPORU
• Genelde risk değerlendirme ve yazılı hale getirme-dokümantasyonun kurumsal hale
getirilemediği
• Risk değerlendirme kavramının ülke ve topluluk geneline yaygınlaştırılamadığı
FRANSA (5.11.2001): Risk değerlendirmesi En az yılda bir defa yapılacak ve
belgelendirilecek
ALMANYA: Bütün işyerlerinin %75 sistematik ve ayrıntılı risk değerlendirme
Adalet Divanı Kararı (C-5/00) 7.2.2002
10 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde risk değerlendirmesinin yazılı olarak
belgelendirilmesinde işverenlere yükümlülük getirmeyen yasal
düzenlemesinden dolayı uyarılma kararı
DANİMARKA: İşyerlerinin % 50 si risk değerlendirmesi yaptı
İşçi sayısı: 5-19
%27
20-49
%61
50-199 %67
200%95
Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
Kanserojen madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz
ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran
maddeleri,
Mutajen madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz
ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu
hızlandıran maddeleri,
Kanserojen ve mutajen maddelere maruziyet riski bulunan işlerde çalışanların,
bu maddelere maruziyet şekli, maruziyet miktarı ve maruziyet süresi
belirlenerek risk değerlendirmesi yapılacak ve alınması gerekli sağlık ve
güvenlik önlemleri belirlenecektir.
Risk değerlendirmesi yapılırken çalışma şartları, maruziyet şekli ve
derecesi dikkate alınarak, risk değerlendirmesinin geçerli olduğu süre ile
hangi aralıklarla yenileneceği belirlenecek ve her durumda en az beş yılda
bir defa yenilenecektir.
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
Risk değerlendirmesi, ayrıca çalışma şartlarında maruziyet düzeyini
etkileyebilecek herhangi bir değişiklik olduğunda da yeniden
yapılacaktır.
İşveren, risk değerlendirmesinde kullanılan bilgileri istenmesi halinde
yetkili makamlara vermek zorundadır.
Risk değerlendirmesinde kanserojen ve mutajen maddelerin, deri yolu
da dahil olmak üzere vücuda giriş yollarının tümü dikkate alınacaktır.
Risk değerlendirmesi yapılırken, işveren özel risk altındaki işçilerin sağlık
ve güvenliklerini dikkate alacak ve kanserojen ve mutajen maddelerle
çalışmak istemeyenlerin bu istekleri de dikkate alınacaktır.
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların
Korunması Hakkında Yönetmelik
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde belirtildiği şekilde işyerinde
risk değerlendirmesi yaparken patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin
değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alacaktır:
a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,
b) Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili
hale gelme ihtimalleri,
c) İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların
muhtemel karşılıklı etkileşimleri,
d) Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü.
Patlama riski, patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya
açılabilen diğer yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak
değerlendirilecektir.
İşveren, Risk değerlendirmesi yaparken, "Patlamadan Korunma
Dokümanı" hazırlayacaktır.
Patlamadan Korunma Dokümanında, özellikle;
a) Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği,
b) Bu Yönetmelikte belirlenen yükümlülüklerin yerine
getirilmesi için alınacak önlemler,
c) İşyerinde Ek-I’e (Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerin
sınıflandırılması)göre sınıflandırılmış yerler,
d) Ek-II’(Çalışanların sağlık ve güvenliklerinin patlayıcı ortam
risklerinden korunması için asgari gerekler )de verilen asgari
gereklerin uygulanacağı yerler,
e) Çalışma yerleri ile uyarı cihazları da dahil iş ekipmanının
tasarımı, işletilmesi, kontrol ve bakımının güvenlik kurallarına
uygun olarak sağlandığı,
f) İşyerinde kullanılan tüm ekipmanın "İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği" ne
uygun olduğu,
hususları yazılı olarak yer alacaktır.
Patlamadan korunma dokümanı, işin başlamasından önce
hazırlanacak
ve
işyerinde,
iş
ekipmanında
veya
organizasyonunda önemli değişiklik, genişleme veya tadilat
yapıldığında yeniden gözden geçirilerek güncelleştirilecektir.
Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan ve 30/6/2006
tarihinden önce açılmış olan işyerleri, bu Yönetmeliğin
yayımlandığı tarihten itibaren en geç üç yıl içinde bu
Yönetmelik hükümlerine tam olarak uygun hale getirilecektir.
Titreşim Yönetmeliği
Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 23.12.2003 / 25325
El – kol titreşimi: İnsanda el–kol sistemine aktarıldığında, işçilerin sağlık
ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de, damar, kemik, eklem, sinir
ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimi,
Bütün vücut titreşimi: Vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık
ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve
omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi,
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (c)
bendine göre yapılacak risk değerlendirmesinde özellikle aşağıdaki
hususları dikkate alacaktır:
1) Aralıklı titreşim veya tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil
maruziyetin türü, düzeyi ve süresi,
2) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet sınır değerleri
ve maruziyet etkin değerleri,
etkileşimden kaynaklanan ve işçinin güvenliğine tesir eden dolaylı
etkileri,
5) İş ekipmanı üreticilerinin mevzuat gereği verdiği bilgileri,
6) Mevcut ekipman yerine kullanılabilecek, mekanik titreşime
maruziyet düzeyini azaltacak şekilde tasarlanmış iş ekipmanının
bulunup bulunmadığı,
7) Bütün vücut titreşimi maruziyetinin işverenin sorumluluğundaki
normal çalışma saatleri dışında da devam etmesi durumunda
maruziyetin boyutu,
8) Düşük sıcaklık ve bunun gibi özel çalışma koşulları,
9) Sağlık gözetiminden elde edilen bilgileri, mümkünse yayınlanmış
bilgileri.
e) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 9 uncu maddesinin (a)
bendinin 1 numaralı alt bendi uyarınca risk değerlendirmesi yapılmasını
sağlayacak ve bu Yönetmeliğin 5 inci ve 6 ncı maddesi uyarınca alınması
gerekli önlemleri belirleyecektir. Yapılan risk değerlendirmesiyle ilgili
uygun kayıt tutulacaktır. Çalışma koşullarında önemli değişiklik
olduğunda veya sağlık gözetimi sonuçlarının gerektirdiği durumlarda risk
değerlendirmesi yeniden yapılacaktır.
Bu Yönetmelik yayımı tarihinden 3 yıl sonra yürürlüğe girer.
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
İşveren, işyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını tespit
etmek ve tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde, işçilerin sağlık ve
güvenliği yönünden olumsuz etkilerini belirlemek üzere, İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliği’nin 6 ncı maddesinin (c) bendi ile 9 uncu
maddesinin (a) bendine uygun şekilde, risk değerlendirmesi yapmakla
yükümlüdür.
Risk değerlendirmesi yapılarak, bu Yönetmelikte belirtilen önlemler
alınmadan tehlikeli kimyasal maddelerle çalışılması yasaktır.
Risk değerlendirmesi, aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınarak yapılır;
1) Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları,
2) İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak malzeme güvenlik bilgi
formu,
3) Maruziyetin türü, düzeyi ve süresi,
4) Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı,
5) Yönetmelik eklerinde verilen mesleki maruziyet sınır değerleri ve
biyolojik sınır değerleri,
6) Alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi,
İşveren, tedarikçiden veya diğer kaynaklardan risk değerlendirmesi için gerekli
olan ek bilgileri sağlar. Bu bilgiler, kullanıcılara yönelik olarak, varsa kimyasal
maddelerin yürürlükteki mevzuatta yer alan özel risk değerlendirmelerini de
içermelidir.
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin 9 uncu maddesine uygun şekilde risk
değerlendirmesi yapmak ve Yönetmeliğin 7 nci ve 8 inci maddelerinde belirtilen
önlemlerden hangilerinin alınmış olduğunu belirlemekle yükümlüdür. Risk
değerlendirmesi yazılı belge haline getirilerek, istenildiğinde yetkili kişilere
gösterilmek üzere işyerinde bulundurulacaktır.
Risk değerlendirmesi aşağıdaki hallerde yenilenecektir;
1) Risk değerlendirmesinde belirlenen sürelerde,
2) Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olduğunda,
3) Ortam ölçümleri ve sağlık gözetimlerinin sonuçlarına göre gerektiğinde,
4) Kimyasal maddeler nedeni ile herhangi bir kaza olduğunda,
5) En az beş yılda bir defa.
d) Risk değerlendirmesi, tamir ve bakım işleri de dahil olmak üzere kimyasal
maddelerle çalışılan tüm işleri kapsayacaktır.
Birden fazla kimyasal madde ile çalışılan işlerde, bu maddelerin her biri ve birbirleri
ile etkileşimleri dikkate alınarak risk değerlendirmesi yapılacaktır.
Tehlikeli kimyasal maddeler içeren yeni bir faaliyete ancak risk değerlendirilmesi
Önlemleri Hakkında Yönetmelik
İşveren, asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda, asbestin türü ve
fiziksel özellikleri ile çalışanların maruziyet derecesini dikkate alarak risk
değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür. İşyerinde yapılan risk değerlendirmesi
sonucunda;
a) İşçilerin maruziyetinin düşük seviyede ve nadir olması ve risk değerlendirmesinde
çalışılan ortam havasındaki asbest miktarının belirlenmiş sınır değerin altında
olduğunun ortaya çıkması halinde, bu Yönetmeliğin 6 ncı (işyerinin bildirimi), 19
uncu (sağlık gözetimi) ve 20 nci madde (asbestli malzeme ile çalışanların yaptıkları
işleri, çalışma süresini ve maruziyet miktarını belirten kayıtları tutulması
)hükümleri, aşağıda belirtilen işlerde uygulanmayabilir;
1) Sadece, kolay kırılmayan malzeme ile çalışılan, geçici ve kısa süreli tamir ve bakım
işlerinde,
2) Asbest liflerinin sıkı şekilde bağlı olduğu malzemenin bozulmadan ve parçalanmadan
uzaklaştırılması işlerinde,
3) İyi durumdaki asbestli malzemenin paketlenmesi işlerinde,
4) Ortam havasının izlenmesi ve kontrolü işleri ile malzemelerde asbest bulunup
bulunmadığının tespiti için örnek alınması işlerinde.
b) Risk değerlendirmesi yapılırken işçiler veya temsilcilerinin görüşleri alınacaktır.
Gerek görüldüğünde ve kullanılan asbestli malzemenin değişmesi halinde risk
değerlendirmesi yeniden yapılacaktır.
ÖZETLE
• İş
Kanununa göre İşveren
İşyerinde risklerden özel olarak
etkilenebilecek işçi gruplarının durumunu da kapsayacak şekilde sağlık
ve güvenlik yönünden risk değerlendirmesi yapmak zorundadır.
Gürültü Yönetmeliği, Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda
Sağlık veGüvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik, Patlayıcı
Ortamların
Tehlikelerinden
ÇalışanlarınKorunması
Hakkında
Yönetmelik , Titreşim Yönetmeliği, Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda
Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik, Asbestle
Çalışmalarda Sağlık ve GüvenlikÖnlemleri Hakkında Yönetmeliklilerde
bu risk analizinde özel olarak yer alması gereken hususlar belirtilmiştir.
24
7.11.2017
25