memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yargılanması hakkında kanun

2.12.1999 tarihli ve 4483 sayılı
MEMURLAR VE DĠĞER KAMU GÖREVLĠLERĠNĠN YARGILANMASI
HAKKINDA KANUN
(Resmi Gazete: 4 Aralık 1999/23896)
Amaç
MADDE 1- (1)1 Bu Kanunun amacı, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri
sebebiyle iĢledikleri suçlardan dolayı yargılanabilmeleri için izin vermeye yetkili
mercileri belirtmek ve izlenecek usulü düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Kanun, Devletin ve diğer kamu tüzel kiĢilerinin genel idare esaslarına
göre yürüttükleri kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri ifa eden
memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebiyle iĢledikleri suçlar hakkında
uygulanır.
(2) Görevleri ve sıfatları sebebiyle özel soruĢturma ve kovuĢturma usullerine tabi
olanlara iliĢkin kanun hükümleri ile suçun niteliği yönünden kanunlarda gösterilen
soruĢturma ve kovuĢturma usullerine iliĢkin hükümler saklıdır.
(3) Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali genel hükümlere tabidir.
(4) Disiplin hükümleri saklıdır.
(5)2 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 243 ve 245 inci maddeleri ile 1412 sayılı Ceza
Muhakemeleri Usulü Kanununun 154 üncü maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında
açılacak soruĢturma ve kovuĢturmalarda bu Kanun hükümleri uygulanmaz.
Ġzin vermeye yetkili merciler
MADDE 3- (1) SoruĢturma izni yetkisi;
a) Ġlçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında kaymakam,
b) Ġlde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında vali,
c) Bölge düzeyinde teĢkilatlanan kurum ve kuruluĢlarda görev yapan memurlar ve diğer
kamu görevlileri hakkında görev yaptıkları ilin valisi,
d) BaĢbakanlık ve bakanlıkların merkez ve bağlı veya ilgili kuruluĢlarında görev yapan
diğer memur ve kamu görevlileri hakkında o kuruluĢun en üst idari amiri,
1
Kitapta, madde metinleri yazılırken, fıkra başlarına parantez içinde ilgili fıkra numarası verilmiştir. Bu
numaralar, Kanun metninde olmamakla birlikte, kolaylık sağlamak amacıyla konulmuştur.
2
Bu fıkra, 2.1.2003 tarihli ve 4778 sayılı Kanunla metne eklenmiştir (m. 33).
e)3 Bakanlar Kurulu kararı ile veya BaĢbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı kuruluĢların
merkez teĢkilâtında görevli olup, ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu
görevlileri hakkında ilgili bakan veya BaĢbakan,
f) Türkiye Büyük Millet Meclisinde görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri
hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi
Genel Sekreteri ve yardımcıları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi BaĢkanı,
g) CumhurbaĢkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında
CumhurbaĢkanlığı Genel Sekreteri, CumhurbaĢkanlığı Genel Sekreteri hakkında
CumhurbaĢkanı,
h) BüyükĢehir belediye baĢkanları, il ve ilçe belediye baĢkanları; BüyükĢehir, il ve ilçe
belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi üyeleri hakkında ĠçiĢleri Bakanı,
i) Ġlçelerdeki belde belediye baĢkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında
kaymakam, merkez ilçelerdeki belde belediye baĢkanları ve belde belediye meclisi
üyeleri hakkında bulundukları ilin valisi,
j) Köy ve mahalle muhtarları ile bu Kanun kapsamına giren diğer memurlar ve kamu
görevlileri hakkında ilçelerde kaymakam, merkez ilçede vali,
Yokluklarında ise vekilleri tarafından bizzat kullanılır.
(2) Yetkili mercilerin saptanmasında, memur veya kamu görevlisinin suç tarihindeki
görevi esas alınır.
(3) Ast memur ile üst memurun aynı fiile iĢtiraki halinde izin, üst memurun bağlı olduğu
merciden istenir.
Olayın yetkili mercie iletilmesi, iĢleme konulmayacak ihbar ve Ģikayetler
MADDE 4- (1) Cumhuriyet baĢsavcıları, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin bu
Kanun kapsamına giren suçlarına iliĢkin herhangi bir ihbar veya Ģikayet aldıklarında
veya böyle bir durumu öğrendiklerinde ivedilikle toplanması gerekli ve kaybolma
ihtimali bulunan delilleri tespitten baĢka hiçbir iĢlem yapmayarak ve hakkında ihbar
veya Ģikayette bulunulan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesine baĢvurmaksızın
evrakın bir örneğini ilgili makama göndererek soruĢturma izni isterler.
(2) Diğer makam ve memurlarla kamu görevlileri de, bu Kanun kapsamına giren bir suç
iĢlendiğini ihbar, Ģikayet, bilgi, belge veya bulgulara dayanarak öğrendiklerinde
durumu izin vermeye yetkili mercie iletirler.
(3)4 Bu Kanuna göre memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar ve
Ģikâyetlerin soyut ve genel nitelikte olmaması, ihbar veya Ģikâyetlerde kiĢi veya olay
belirtilmesi, iddiaların ciddî bulgu ve belgelere dayanması, ihbar veya Ģikâyet
dilekçesinde dilekçe sahibinin doğru ad, soyad ve imzası ile iĢ veya ikametgâh adresinin
bulunması zorunludur.
(4)5 Üçüncü fıkradaki Ģartları taĢımayan ihbar ve Ģikâyetler Cumhuriyet baĢsavcıları ve
izin vermeye yetkili merciler tarafından iĢleme konulmaz ve durum, ihbar veya
3
Bu bent, 17.7.2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunla değiştirilmiştir.
4
Bu fıkra, 17.7.2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunla değiştirilmiştir.
5
Bu fıkra, 17.7.2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunla değiştirilmiştir.
Ģikâyette bulunana bildirilir. Ancak iddiaların, sıhhati Ģüpheye mahal vermeyecek
belgelerle ortaya konulmuĢ olması halinde ad, soyad ve imza ile iĢ veya ikametgâh
adresinin doğruluğu Ģartı aranmaz. BaĢsavcılar ve yetkili merciler ihbarcı veya
Ģikâyetçinin kimlik bilgilerini gizli tutmak zorundadır.
Ön inceleme
MADDE 5- (1) Ġzin vermeye yetkili merci, bu Kanun kapsamına giren bir suç iĢlendiğini
bizzat veya yukarıdaki maddede yazılı Ģekilde öğrendiğinde bir ön inceleme baĢlatır.
(2)6 Cumhuriyet baĢsavcılıkları ile izin vermeye yetkili merciler ihbar ve Ģikâyetler
konusunda daha önce sonuçlandırılmıĢ bir ön inceleme olması halinde müracaatı iĢleme
koymazlar. Ancak ihbar veya Ģikâyet eden kiĢilerin konu ile ilgili olarak daha önceki ön
incelemenin neticesini etkileyecek yeni belge sunması halinde müracaatı iĢleme
koyabilirler.
(3) Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi,
görevlendireceği bir veya birkaç denetim elemanı veya hakkında inceleme yapılanın
üstü konumundaki memur ve kamu görevlilerinden biri veya birkaçı eliyle de
yaptırılabilir. Ġnceleme yapacakların, izin vermeye yetkili merciin bulunduğu kamu
kurum veya kuruluĢunun içerisinden belirlenmesi esastır. ĠĢin özelliğine göre bu merci,
anılan incelemenin baĢka bir kamu kurum veya kuruluĢunun elemanlarıyla
yaptırılmasını da ilgili kuruluĢtan isteyebilir. Bu isteğin yerine getirilmesi, ilgili
kuruluĢun takdirine bağlıdır.
(4) Yargı mensupları ile yargı kuruluĢlarında çalıĢanlar ve askerler, baĢka mercilerin ön
incelemelerinde görevlendirilemez.
(5) Ön inceleme ile görevlendirilen kiĢiler birden fazla ise içlerinden biri baĢkan olarak
belirlenir.
Ön inceleme yapanların yetkisi ve rapor
MADDE 6- (1) Ön inceleme ile görevlendirilen kiĢi veya kiĢiler, bakanlık müfettiĢleri ile
kendilerini görevlendiren merciin bütün yetkilerini haiz olup, bu Kanunda hüküm
bulunmayan hususlarda Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununa göre iĢlem yapabilirler;
hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesini de almak
suretiyle yetkileri dahilinde bulunan gerekli bilgi ve belgeleri toplayıp, görüĢlerini içeren
bir rapor düzenleyerek durumu izin vermeye yetkili mercie sunarlar. Ön inceleme
birden çok kiĢi tarafından yapılmıĢsa, farklı görüĢler raporda gerekçeleriyle ayrı ayrı
belirtilir.
(2) Yetkili merci bu rapor üzerine soruĢturma izni verilmesine veya verilmemesine
karar verir. Bu kararlarda gerekçe gösterilmesi zorunludur.
Süre
MADDE 7- (1) Yetkili merci, soruĢturma izni konusundaki kararını suçun 5 inci
maddenin birinci fıkrasına göre öğrenilmesinden itibaren ön inceleme dahil en geç otuz
6
Bu fıkra, 17.7.2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunla, metne eklenmiştir.
gün içinde verir. Bu süre, zorunlu hallerde onbeĢ günü geçmemek üzere bir defa
uzatılabilir.
(2) Yetkili merci, herhalde yukarıdaki fıkrada belirtilen süreler içinde memur veya
diğer kamu görevlisi hakkında soruĢturma izni verilmesi veya verilmemesi konusunda
karar vermek zorundadır.
SoruĢturma izninin kapsamı
MADDE 8- (1) SoruĢturma izni, Ģikayet, ihbar veya iddia konusu olaylar ile bunlara
bağlı olarak ileride soruĢturma sırasında ortaya çıkabilecek konuları kapsar.
(2) SoruĢturma sırasında izin verilen olay ve konudan tamamen ayrı veya farklı bir suç
olarak nitelendirilebilecek bir fiil ortaya çıktığında, yeniden izin alınması zorunludur.
(3) Suçun hukuki niteliğinin değiĢmesi, yeniden izin alınmasını gerektirmez.
Ġtiraz
MADDE 9- (1) Yetkili merci, soruĢturma izni verilmesine veya verilmemesine iliĢkin
kararını Cumhuriyet baĢsavcılığına, hakkında inceleme yapılan memur veya diğer
kamu görevlisine ve varsa Ģikayetçiye bildirir.
(2) SoruĢturma izni verilmesine iliĢkin karara karĢı hakkında inceleme yapılan memur
veya diğer kamu görevlisi; soruĢturma izni verilmemesine iliĢkin karara karĢı ise
Cumhuriyet baĢsavcılığı veya Ģikayetçi itiraz yoluna gidebilir. Ġtiraz süresi, yetkili
merciin kararının tebliğinden itibaren on gündür.
(3) Ġtiraza, 3 üncü maddenin (e), (f), g (CumhurbaĢkanınca verilen izin hariç) ve (h)
bentlerinde sayılanlar için DanıĢtay Ġkinci Dairesi, diğerleri için yetkili merciin yargı
çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesi bakar. Ġtirazlar, öncelikle incelenir ve en
geç üç ay içinde karara bağlanır. Verilen kararlar kesindir.
ĠĢtirak halinde iĢlenen suçlar
MADDE 10- (1) Bu Kanun kapsamındaki suçların iĢtirak halinde iĢlenmesi durumunda
memur olmayan, memur olanla; ast memur, üst memurla aynı mahkemede yargılanır.
SoruĢturma izninin gönderileceği merci
MADDE 11- (1) SoruĢturma izninin itiraz edilmeden veya itirazın reddi sonunda
kesinleĢmesi ya da soruĢturma izni verilmemesine iliĢkin karara karĢı yapılan itirazın
kabulü üzerine dosya, derhal yetkili ve görevli Cumhuriyet baĢsavcılığına gönderilir.
Ġzin üzerine ilgili Cumhuriyet baĢsavcılığı, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ve diğer
kanunlardaki yetkilerini kullanmak suretiyle hazırlık soruĢturmasını yürütür ve
sonuçlandırır.
Hazırlık soruĢturmasını yapacak merciler
MADDE 12- (1)7 Hazırlık soruĢturması genel hükümlere göre yetkili ve görevli
Cumhuriyet BaĢsavcılığı tarafından yapılır. Ancak CumhurbaĢkanlığı Genel Sekreteri,
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteĢarlar ve valiler ile ilgili olarak
yapılacak olan hazırlık soruĢturması Yargıtay Cumhuriyet BaĢsavcısı veya
BaĢsavcıvekili, kaymakamlar ile ilgili hazırlık soruĢturması ise il Cumhuriyet BaĢsavcısı
veya baĢsavcıvekili tarafından yapılır.
(2) Hazırlık soruĢturması sırasında hâkim kararı alınmasını gerektiren hususlarda;
CumhurbaĢkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri,
müsteĢarlar ve valiler için Yargıtayın ilgili ceza dairesine, kaymakamlar için il asliye
ceza mahkemesine, diğerleri için ise genel hükümlere göre yetkili ve görevli sulh ceza
hâkimine baĢvurulur.
Yetkili ve görevli mahkeme
MADDE 13-8 (1) Davaya bakmaya yetkili ve görevli mahkeme, genel hükümlere göre
yetkili ve görevli mahkemedir. Ancak CumhurbaĢkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye
Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, müsteĢarlar ve valiler için yetkili ve görevli
mahkeme Yargıtayın ilgili ceza dairesi, kaymakamlar için ise il ağır ceza mahkemesidir.
Vekillerin durumu
MADDE 14- (1) Bu Kanunun uygulanmasında vekiller, asillerin tabi olduğu usule
tabidir.
Cumhuriyet BaĢsavcılığınca re’sen dava açılacak haller
MADDE 15- (1)9 Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve Ģikayetlerin
ihbar veya Ģikâyet edileni mağdur etmek amacıyla ve uydurma bir suç isnadı suretiyle
yapıldığı hazırlık soruĢturması sonucunda anlaĢılır veya yargılama sonucunda sabit
olursa haksız isnatta bulunanlar hakkında yetkili ve görevli Cumhuriyet baĢsavcılığınca
re'sen soruĢturmaya geçilir.
(2) Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yukarıdaki fıkrada belirtilen durumlarda
kamu davası açılması için Cumhuriyet baĢsavcılığına baĢvurma ve haksız isnatta
bulunanlar hakkında genel hükümlere göre tazminat davası açma hakları saklıdır.
Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkata yapılan atıflar
MADDE 16- (1) Kanunlarda Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkatın
uygulanacağı belirtilen hallerde bu Kanun hükümleri uygulanır.
(2) Kanunlarda Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu
uygulanmayacağı belirtilen hallerde genel hükümler uygulanır.
7
Bu fıkra, 17.7.2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunla değiştirilmiştir.
8
Bu madde, 17.7.2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunla değiştirilmiştir.
9
Bu fıkrada, 17.7.2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunla değişiklik yapılmıştır.
Muvakkatın
DeğiĢtirilen hükümler
MADDE 17- (1) Bu madde 22/01/1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnamenin 11 inci maddesinin (d) bendinin değiĢtirilmesiyle ilgili olup yerine
iĢlenmiĢtir.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 18- (1) 4 ġubat 1329 tarihli Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu
Muvakkat yürürlükten kaldırılmıĢtır.
Geçici Maddeler
GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Memurin
Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat hükümlerine göre baĢlatılmıĢ bulunan
iĢlemler, adı geçen Kanun hükümlerine göre sonuçlandırılır.
GEÇİCİ MADDE 2-10 (1) Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Memurlar ve Diğer
Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanuna göre Yargıtayın ilgili ceza
dairesinde ve il ağır ceza mahkemesinde açılmıĢ davalar ile DanıĢtayca itirazen
incelenen kararlar, bu Kanunun yürürlüğe girmesini müteakip genel hükümlere göre
yetkili ve görevli mahkemelere devredilir.
Yürürlük
MADDE 19- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 20- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
10
Bu madde, 17.7.2004 tarihli ve 5232 sayılı Kanunla metne eklenmiştir.